معاملات
معاملات اصطلاحی است در علم فقه که به آن دسته از احکام شرعی اشاره دارد که مربوط به امور دنیایی هستند؛ مانند بیع، اجاره، نکاح. [۱]
آیا (صبی) پس از رسیدن (بلوغ) رشید می شود و معاملات وی نافذ است؟
(صبی) هنگامی که بالغ شد، مکلف به احکام الهی است، ولی برای تصرف در اموال علاوه بر بلوغ، (رشد) هم لازم است; یعنی بتواند همانند افراد وارد، نفع و ضرر خود را تشخیص دهد; همچنان که برای آمیزش (پس از نکاح)، استعداد مزاجی نیز شرط است. والله العالم
(صبی) هنگامی که بالغ شد، مکلف به احکام الهی است، ولی برای تصرف در اموال علاوه بر بلوغ، (رشد) هم لازم است; یعنی بتواند همانند افراد وارد، نفع و ضرر خود را تشخیص دهد; همچنان که برای آمیزش (پس از نکاح)، استعداد مزاجی نیز شرط است. والله العالم
پاسخ:
(صبی) هنگامی که بالغ شد، مکلف به احکام الهی است، ولی برای تصرف در اموال علاوه بر بلوغ، (رشد) هم لازم است; یعنی بتواند همانند افراد وارد، نفع و ضرر خود را تشخیص دهد; همچنان که برای آمیزش (پس از نکاح)، استعداد مزاجی نیز شرط است. والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در چه موردی شهادت صبی ممیّز مورد پذیرش است؟
- آیا شهادت صبی ممیز در مورد جنایت مورد پذیرش می باشد؟
- آیا پس از رسیدن فرزند به سن بلوغ پدر یا جد می تواند در اموال فرزند تصرف کند؟
- هرگاه موکل ادعا کند که خبر عزل وکیل را با نامه سفارشی فرستاده و رسیدن نامه دلیل بر اطلاع اوست ولی وکیل بگوید من اطلاع پیدا نکردم آیا تصرفات وکیل نافذ است؟
- هرگاه شخصی، صبی ممیز، یا غیر ممیز را امر یا مجبور به قتل نماید، کفاره ی قتل برعهده ی چه کسی است؟
- شخصی در سنین نوجوانی به مال و یا حقوق دیگر افراد (نعوذ بالله) و یا حقّی از سازمان یا اداره دولتی تعدّی نموده آیا بعد از رسیدن به بلوغ و تکلیف جبران آنها شرعا واجبست؟
- در قتل یا جرح خطای محض که مهلت دیه سه سال است، آیا در قتل یا جرح عمدی صبی که عمدش خطا محسوب می شود، دیه در مدت سه سال پرداخت می شود؟
- آیا اقرار سفیه نسبت به جرایمی که دارای مجازات جزای نقدی است، نافذ می باشد؟
- اگر پدر وصیت کند که حبوه به غیر پسر بزرگتر برسد آیا وصیت نافذ است؟
- آیا حکم حاکم در مساًله اثبات اول ماه در حق مجتهدها و مقلدها نافذ است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اصولاً حضرت عالی تحت چه شرایطی معاملات مدیون غیر محجور را نافذ نمی دانید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] الف آیا معاملات حقیقی غیر معوّض که مدیون غیر محجور نسبت به اموالش به قصد فرار از دین انجام می دهد، نافذ است؟ ب معاملات حقیقی معوّض که این مدیون به قصد پنهان کردن اموال و فرار از دین انجام می گیرد، چگونه است؟ ج - تحت چه شرایطی معاملات مدیون غیر محجور را نافذ نمی دانید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا کسی که بالغ شد رشید هم هست؟ و آیا کسی که حکم رشد او صادر شده لزوماً بالغ هم هست؟
- [آیت الله بهجت] آیا تصرّفات و معاملات ورثه در ترکه میّت پیش از اخراج دیون یا وصیّت او نافذ است؟
- [آیت الله بهجت] طفلی پس از بلوغ، رشید نشده است و نیاز به سرپرستی دارد، چه کسی سرپرست او است؟
- [آیت الله بهجت] آیا معاملات حقیقی غیر معوّضی که مدیون غیر محجور نسبت به اموالش به قصد فرار از دین انجام می دهد، نافذ است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا رشد مالی و غیر مالی در صحت عقد نکاح معتبر است؟ به بیان دیگر نکاح بالغ غیر رشید و بالغه رشیده چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مورد جنایت صغیر، که در زمان دادرسی و صدور رأی بالغ و رشید شده، دیه متعلّقه همچنان بر عهده عاقله است، یا خود جانی باید بپردازد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا برای دختر از حیث بلوغ، می‌توان بین عبادات و معاملات تفاوتی قائل شد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا رشد مالی و غیر مالی در صحت عقد نکاح معتبر است؟ به بیان دیگر نکاح بالغ غیر رشید و بالغه رشیده چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- عمده معاملات مکروه از این قرار است: اول: مِلک فروشی. دوم: قصابی. سوم :کفن فروشی. چهارم: معامله با مردمان پست. پنجم:معامله بین اذان صبح و اول آفتاب. ششم; آنکه کار خود را خرید و فروش گندم و جو و مانند اینها قرار دهد. هفتم: آنکه برای خریدن جنسی که دیگری می خواهد بخرد داخل معامله او شود. معاملات باطل
- اگر بچّه پیش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود، باید روزه بگیرد و اگر بعد از اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نیست.
- روئیدن موی درشت در صورت و پشت لب و در سینه و زیر بغل و درشت شدن صدا و مانند اینها نشانه بالغ شدن نیست، مگر انسان به واسطه اینها به بالغ شدن یقین کند.
- وصی باید مسلمان و بالغ و عاقل و مورد اطمینان باشد.
- اگر ولیّ، یا قیّم بچه، مال او را اجاره دهد، یا خود او را اجیر دیگری نماید اشکال ندارد. و اگر مدتی از زمان بالغ شدن او را جزء مدت اجاره قرار دهد، بعد از آنکه بچه بالغ شد، می تواند بقیه اجاره را به هم بزند، ولی هر گاه طوری بوده که اگر مقداری از زمان بالغ بودن بچه را جزء مدت اجاره نمی کرد; برخلاف مصلحت بچه بود، نمی تواند اجاره را به هم بزند.
- اگر مالک گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در بین سال بالغ شود، زکات بر او واجب نیست.
- اگر بعد از رسیدن برکوع یادش بیاید که دو سجده از رکعت پیش فراموش کرده، نمازش باطل است. و اگر پیش از رسیدن برکوع یادش بیاید، باید برگردد و دو سجده را به جا و برخیزد و حمد و سوره یا تسبیحات را بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز بنابر احتیاط واجب، برای ایستادن بیجا دو سجده سهو بنماید.
- بچه ای که بالغ نشده شرعاً نمی تواند بدون اذن ولی در مال خود تصرف کند و نشانه بالغ شدن یکی از سه چیز است: اول) روئیدن موی درشت، زیر شکم، بالای عورت. دوم) بیرون آمدن منی. سوم) تمام شدن پانزده سال قمری در مرد و تمام شدن نه سال قمری در زن.
- اگر پسر بزرگتر موقع مرگ پدر نابالغ یا دیوانه باشد وقتی که بالغ شد یا عاقل گردید، باید نماز و روزه پدر را قضا نماید و چنانچه پیش از بالغ شدن یا عاقل شدن بمیرد، پسر دوم بنابر احتیاط واجب، باید به جا آورد.
- پدر و جد پدری در صورت ضرورت می توانند برای فرزند نابالغ یا دیوانه خود که به حال دیوانگی بالغ شده است ازدواج کنند. و بعد از آن که طفل بالغ شد یا دیوانه عاقل گردید، نباید آن را به هم بزنند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] موکل یعنی کسی که دیگری را وکیل میکند و نیز کسی که وکیل میشود، باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار اقدام کند و همچنین در جایی که تصرّفات طفل نافذ است مثل وصیّت طفل ده ساله که نافذ است در این صورت وکالت او هم نافذ خواهد بود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] وکیل و موکل هر دو باید عاقل و بالغ و رشید (کسی که اموال خود را بیهوده مصرف نکند) باشند و وکالت را از روی قصد و اختیار انجام دهند.
- [آیت الله مظاهری] مدّعی باید بالغ و رشید و مختار باشد و برای خود یا کسی که او را وکیل کرده یا کسی که مدّعی بر او ولایت دارد، اقامه دعوی نماید.
- [آیت الله مظاهری] کسی که قسم میخورد باید بالغ، عاقل، رشید، مختار و معتقد به قسم باشد و به طور قطع و جدّ و جزم قسم بخورد و در مجلس قضاوت بعد از خواستن قاضی باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .بر هر بالغ و عاقل, لازم است احکام معاملات را برابر فتوای فقیهان جامع شرایط یاد بگیرد تا به حرام آلوده نشود و معاملهّ باطلی انجام ندهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] وقف کننده باید بالغ باشد و صحت وقف صبی ممیز ماذون از طرف ولی در صورتی که مصلحت باشد بعید نیست و همچنین باید عاقل و با قصد باشد و کسی او را اکراه نکرده باشد و شرعا بتواند در مال خود تصرف کند بنا بر این سفیه یعنی کسی که مال خودرا در کارهای بیهوده مصرف می کند و همچنین مفلس که از طرف حاکم شرع ممنوع از تصرف در مال است اگر چیزی را وقف کنند نافذ نیست مگر با اجازه ولی و طلبکاران
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که وصیت می کند باید عاقل و بالغ و مختار باشد ولی بچّه ای که به سن ده سالگی رسیده اگر وصیت به کارهای نیک در رابطه با خویشاوندان نسبی خودش بنماید نافذ است و نیز وصیت سفیه در اموالش نافذ نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اجاره دهنده و کسی که چیزی را اجاره می کند باید عاقل و بالغ باشند و باید بر اجاره به ناحق اکراه نشده باشند و اگر اکراه شدند و بعد به اجاره راضی شدند اجاره نافذ است و در مال خود حق تصرف داشته باشند پس اجاره دادن و اجاره کردن سفیه و مفلسی که به حکم حاکم شرع ممنوع از تصرف در مال خود باشد نافذ نیست مگر به اذن و اجازه ولی یا طلبکاران ولی اجاره مفلس خودش را برای کاری یا خدمتی نافذ است و محتاج به اجازه نیست
- [آیت الله مظاهری] مراد از بیّنه شهادت دو مرد مؤمن، بالغ، رشید، عاقل، عادل، مختار و حلالزادهای است که عیوبی که موجب سلب اطمینان میشود (جنون ادواری، سهو و خطای مفرط و مانند اینها) نداشته باشند و شهادت آنها با قطع و جزم و جدّ بعد از خواستن قاضی باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر ولی یا قیم بچه مال او را اجاره دهد یا خود او را اجیر دیگری نماید اشکال ندارد و اگر مدتی از زمان بالغ شدن او را جزء مدت اجاره قرار دهد بعد از ان که بچه بالغ شد می تواند بقیه اجاره را به هم بزند ولی اگر اجاره تا زمان بعد از بلوغ به جهت مصلحتی بوده که شرعا مراعات ان واجب است اجاره نسبت به بعد از بلوغ نافذ و احتیاط واجب ان است که به اذن حاکم شرع باشد