2) همسر زانی در حال بیماری مانع از جماع یا در حال حیض یا نفاس بوده است.
اگر تمکّن از وطی در دبر دارد، باز احصان محقق است و تمکّن به حکم تکلیفی آن ها مربوط نیست.
مقابل سلامت و تندرستی را بیماری گویند. از آن در بابهای طهارت، صلات، زکات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد، حجر، ضمان، وصیّت، نکاح، طلاق، اطعمه و اشربه، ارث، حدود، قصاص و دیات سخن رفته است.
نفاس
نِفاس (یا زَچَِگی) خونی است که زن از هنگام زایمان (یا سقط جنین) تا ده روز میبیند. خونهایی که بیش از ده روز (برخی فتاوا: بیش از ایام عادت) دیده میشود خون استحاضه است. تمام احکام حائض برای نُفَساء یعنی زن نفاسدیده نیز جاری است، مانند حرام بودن نماز و توقف در مسجد.
جماع
آمیزش، نزدیکی جنسی و مجامعت انسانی با انسان دیگر یا با حیوان است. در فقه از آن با عناوینی مانند جماع، مواقعه، وطی، دخول، ایلاج، اتیان، و مباشرت یاد شده و احکام آن در بسیاری از باب ها، مانند طهارت، صوم، اعتکاف، حج، نکاح، طلاق، ظهار، ایلاء و حدود آمده است.
مانع
به مانع بين دو چيز و همچنين زن غيرآبستن (مقابل حامل)، حائل ميگويند.از احكام آن به معناى نخست در باب طهارت و صلات سخن رفته است.
حیض
عادت ماهیانه (قاعدگی، حِیض، پِریود، رِگل) به جاری شدن خون حیض از رحم بانوان از دوران بلوغ تا یائسگی گفته میشود که به طور معمول بین ۵ تا ۷ روز طول میکشد. زن در این مدت «حائض» بوده و احکام فقهی ویژهای دارد، از جمله حرام بودن کارهای مشروط به طهارت.
حکم تکلیفی
احکام عملی به احكامی گفته میشود که مربوط به افعال مكلّفان است؛ از این رو، احکام تکلیفی نیز نامیده میشوند. این احکام بر پنج قسم است: واجب، مستحب، حرام، مکروه و مباح. از این رو به آنها احکام پنجگانه نیز گفته میشود.
احصان
احصان به دو معنای فراهم بودن زمینۀ زناشویی با همسر یا کنیز و پاکدامنی آمده است.احصان به معنای اول در باب شهادات و حدود مورد بحث قرار گرفته است.از احصان به معنای دوم در بابهای لعان و حدود بحث شده است.
آمیزش، نزدیکی جنسی و مجامعت انسانی با انسان دیگر یا با حیوان است. در فقه از آن با عناوینی مانند جماع، مواقعه، وطی، دخول، ایلاج، اتیان، و مباشرت یاد شده و احکام آن در بسیاری از باب ها، مانند طهارت، صوم، اعتکاف، حج، نکاح، طلاق، ظهار، ایلاء و حدود آمده است.
دبر
دبر به ضم دال و باء به مقعد یا مخرج غائط و مدفوع گفته می شود.