وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
وظیفه نوجوانانی که آغاز تکلیف آنها است در مسأله تقلید چیست ؟
باید با انجام تحقیق از مجتهد جامع الشّرائط زنده تقلید کنند.
باید با انجام تحقیق از مجتهد جامع الشّرائط زنده تقلید کنند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در اصل مسأله تقلید آیا انسان باید تقلید کند یا اجتهاد؟
- آیا سفارشها و دستورهای اخلاقی دین مبین اسلام در قلمرو تقلید قرار میگیرد یا اینکه چون برخی از آنها تکلیف الزامی ندارد از حوزه قلمرو تقلید خارج است؟
- روشن است که همه مراجع تقلید فعلی بقاء بر تقلید میّت را جائز میدانند،آیا میشود انسان بدون رجوع به مرجع تقلید حیِّ معیّنی، بر تقلید از میّت باقی بماند؟
- آیادر یک خانواده اشخاصی که به سنّ تکلیف میرسند هر کدام جداگانه برای خود باید مرجع تقلید انتخاب کنند یا اینکه تنها ولی خانواده کافی است؟، آیا زن هم باید تنها خودش مرجع تقلید انتخاب کند یا اینکه شوهر یک مرجعی را که انتخاب کرده زن هم میتواند به همان رساله عمل کند؟و اگر فردی از خانواده تاکنون به رساله مرجعی که از دنیا رفته عمل کرده و مرجع دیگری انتخاب نکرده است تکلیفش چیست؟ آیا میتواند باقی بر تقلید از میّت بماند یا مرجع دیگری انتخاب کند؟
- اگر فردی نیّتش این باشد که من از فلانی تقلید میکنم و توجّه به این موضوع ندارد که:(تقلید انجام عملِ مستند به فتوای مجتهد است):
- اگر شخصی از مرجع خودش سؤال کرد که مثلاً: آیا برای پاک کردن شئ نجس در آب جاری فشار لازم است یا خیر؟ و آن مرجع هم جواب داد که در پاک کردن فشار لازم نیست و آن شخص هم مدّتی بر این فتوی عمل کرد امّا بعداً در رساله دید که فشار دادن لازم است و ظاهراً آن مرجع در موقع گفتن فتوی اشتباه نموده است، در این صورت وظیفه مقلد چه خواهد بود؟ و تکلیف نمازهای او چگونه است؟ با توجّه به اینکه نظر مرجع عوض نشده و همان طور که در رساله نوشته شده است میباشد و آن شخص هم میخواهد که بر تقلید آن مجتهد باقی بماند - و اگر نمیخواهد باقی بماند، و اگر چنین قصدی ندارد وظیفه چیست؟ در پایان نظر جناب عالی در مورد پاک کردن با آب جاری چیست مرقوم فرمایید؟
- کسی که در گذشته از امام (ره)تقلید میکرد بعد مقلّد آیه الله اراکی شد و در قسمتی از مسائل باقی بر تقلید امام بود حالا که مقلّد حضرتعالی شده میتواند در برخی از مسائل از امام تقلید کند و برخی از آیه الله اراکی و بعضی از حضرتعالی ؟
- آیادر بقاء بر تقلید میّت، رجوع به حیِّ اعلم لازم است ؟
- باقی ماندن بر تقلید میّت در چه صورت جائز و در چه صورت جائز نیست ؟
- آیا بر مجتهد متجزّی تقلید حرام است، بر زن مجتهد چطور؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] دخترم به زودی به سن تکلیف می رسد و باید برای خود مرجع تقلیدی انتخاب کند، اما درک مسأله تقلید برای او دشوار است، وظیفه ما نسبت به او چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی از اوّل بلوغ بدون توجه به مسأله تقلید، اعمالی انجام داده است و اکنون از حضرتعالی تقلید می کند، تکلیف اعمالی که انجام داده چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سنّ دختر بچه اینجانب به 9 سال رسیده است، ولی مسأله تقلید را و اینکه باید از چه کسی تقلید کند را نمی داند وظیفه چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر بعد از نقل فتوای مرجع تقلید بفهمد که نظر مرجع تقلید تغییر کرده تکلیف چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] دو عالم از یک مرجع تقلید واحد، دو فتوای متضاد نقل میکنند، وظیفه ما تحقیق کامل است یا با عمل به یکی از آنها تکلیف ساقط میشود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مرجع بنده تبعیض در تقلید را خلاف احتیاط می داند و از مجتهدی که جایز می دانست تقلید نموده و در مساله تقلید ازمیت از سومی تقلید کردم و میت تقلید از اعلم را واجب نمی داند و بنده در مساله تبعیض از دومی و تقلید از غیر اعلم از آخری تقلید کردم و از تعدادی مجتهد تقلید کردم. آیا تمام تقلیدم صحیح است؟
- [آیت الله مظاهری] کسی از اول بلوغ بدون توجه به مسأله تقلید اعمالی انجام داده است واکنون بنا دارد از حضرتعالی تقلید کند،حال تکلیف اعمالی که قبلاً انجام داده و اعمال بعدی او چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] من در زمان حیات امام خمینی (ره) به سن تکلیف رسیده و در بعضی از احکام از ایشان تقلید کردم، در حالی که مسأله تقلید به خوبی برایم معلوم نبود، اکنون چه تکلیفی دارم؟
- [آیت الله بهجت] آیا انسان می تواند در مسأله بقای بر میّت، از همه ی مراجع فعلی تقلید نماید، یعنی چون همه مراجع بقای بر تقلید را جایز می دانند، همه ی آن ها را در این مسأله، مرجع تقلید خود بداند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] وظیفه مکلف در صورت تغییر فتوای مرجع تقلید چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر شناختن اعلم مشکل باشد باید از کسی تقلید کند که گمان به اعلم بودن او دارد،بلکه اگر احتمال ضعیفی هم بدهد که کسی اعلم است وبداند دیگری از او اعلم نیست بنابر احتیاط واجب باید از او تقلید نماید.واگر چند نفردر نظر او اعلم از دیگران و با یکدیگر مساوی باشند باید از یکی از آنان تقلید کند .
- مسلمانان باید به اصول دین ایمان و یقین داشته باشد و این ایمان باید برای هر مسلمانی به اندازه فکر و درک او بر پایة دلیل و برهان استوار باشد ، و در احکام غیر ضروری دین باید یا مجتهد باشد که بتواند احکام را از روی دلیل بدست آورد ،یا از مجتهد تقلید کند ، یعنی به دستور او رفتار نماید یا از راه احتیاط طوری به وظیفة خود عمل نماید که یقین کند تکلیف خود را انجام داده است ، مثلا اگر عده ای از مجتهدین عملی را حرام میدانند و عده دیگر می گویند حرام نیست ، آن عمل را انجام ندهد . و اگر عملی را بعضی واجب و بعضی مستحب میدانند آن را بجا آورد،پس کسانی که مجتهد نیستند و نمی توانند به احتیاط عمل کنند ، واجب است از مجتهد تقلید نمایند . به این مطلب نیز باید توجه کرد که در بسیاری از موارد در خود عمل به احتیاط نیز باید یا مجتهد بود و یا تقلید کرد .
- تقلید در احکام ، عمل کردن به دستور مجتهد است و از مجتهدی باید تقلید کرد که مرد و بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و حلال زاده و زنده و عادل باشد . و نیز بنابر احتیاط واجب باید از مجتهدی تقلید کرد که حریص به دنیا نباشد ، و بنابر اقوی در صورت علم به مخالفت فتوای او با فتوای غیر اعلم موافق با احتیاط باشد و اعلم یعنی در فهمیدن حکم خدا از تمام مجتهد های زمان خود ، استاد تر باشد .
- اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می‌کند ، از دنیا برود باید از مجتهد زنده تقلید کند .ولی کسی که در بعضی از مسائل به فتوای مجتهدی عمل کرده،بعد از مردن آن مجتهد می تواند در همه مسائل از او تقلید کند ، مگر اینکه مجتهد زنده اعلم از میّت باشد ، که در این صورت رجوع به آن زنده واجب است . (مسائل10) اگر در مساله ای به فتوای مجتهدی عمل کند و بعد از مردن او در همان مساله به فتوای مجتهد زنده رفتار نماید ، دوباره نمی تواند آن را مطابق فتوای مجتهدی که از دنیا رفته است انجام دهد.ولی اگر مجتهد زنده در مساله ای فتوی ندهد ، و احتیاط نماید و مقلدمدتی به آن احتیاط عمل کند، دوباره می تواند به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته عمل نماید مثلا اگر مجتهدی گفتن یک مرتبه سُبحانَ اللهِ والحَمدُ للهِ ولااِله اِلا اللهُ واللهُ اَکبرُرادر رکعت سوم و چهارم نماز کافی بداند و مقلد مدتی به این دستور عمل نماید و یک مرتبه بگوید ، چنانچه آن مجتهد از دنیا برود و مجتهد زنده احتیاط واجب را در سه مرتبه گفتن بداند و مقلد مدتی به این احتیاط عمل کند و سه مرتبه بگوید ، دوباره می تواند به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته برگردد و یک مرتبه بگوید .
- اگر حاکم شرع حکم کند که اول ماه است ، کسی هم تقلید او را نمی کند ، باید به حکم او عمل نماید . ولی کسی که می داند حاکم شرع اشتباه کرده ، نمی تواند به حکم او عمل نماید .
- کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده ، باید یا مجتهد باشد یا مسائل نماز راروی تقلید صحیح بداند واگر عالم به کیفیت احتیاط باشد و احتیاط کند اشکال ندارد.
- اگر با اجیر شرط کنند که عمل را بطور مخصوصی انجام دهد ، باید همانطور بجا آوردو اگر با او شرط نکنند باید در آن عمل به تکلیف خود رفتار نماید و احتیاط مستحب آن است که از وظیفة خودش و میت هر کدام که به احتیاط نزدیکتر است به آن عمل کند مثلاً اگر وظیفة میت گفتن سه مرتبه تسبیحات اربعه بوده و تکلیف او یک مرتبه ، سه مرتبه بگوید .
- خمس را باید دو قسمت کنند : یک قسمت آن سهم سادات است ، بنابر احتیاط واجب باید با اذن مجتهد جامع الشرائط به سیّد فقیر ، یا سیّد یتیم ، یا به سیّدی که در سفر درمانده شده ، بدهند و نصف دیگر آن سهم امام ( علیه السّلام ) است که در این زمان باید به مجتهد جامع الشّرائط بدهند ، یا به مصرفی که او اجازه می دهد برسانند . ولی اگرانسان بخواهد سهم امام را به مجتهدی که از او تقلید نمی کند بدهد ، در صورتی به او اذن داده می شود که بداند آن مجتهد و مجتهدی که از او تقلید می کند ، سهم امام را به یک طور مصرف می کنند .
- اگر مجتهد اعلم در مساله ای فتوی دهد ، مقلد آن مجتهد ، یعنی کسی که از او تقلید می‌کند ، نمی تواند در آن مساله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند ، ولی اگر فتوی ندهد و بفرماید احتیاط آن است که فلان طور عمل شود ، مثلا بفرماید احتیاط آن است که در رکعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه تسبیحات اربعه ، یعنی سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر بگویند ، مقلد باید یا به این احتیاط که احتیاط واجبش می گویند عمل کند و سه مرتبه بگوید ، یا به فتوای مجتهد دیگری عمل کند و بنابر احتیاط واجب به فتوای مجتهدی که علم او از مجتهد اعلم کمتر و از مجتهد های دیگر بیشتر است عمل نماید . پس اگر او یک مرتبه گفتن را کافی بداند ، می تواند یک مرتبه بگوید و همچنین است اگر مجتهد اعلم بفرماید مساله محل تامل یا محل اشکال است .
- اگر امانت دار نشانه های مرگ را در خود ببیند و به وظیفه ای که در مسأله پیش گفته شد عمل نکند ، چنانچه آن امانت از بین برود باید عوضش را بدهد ، اگر چه در نگهداری آن کوتاهی نکرده باشد و مرض او خوب شود ، یا بعد از مدّتی پشیمان شود و وصیّت کند .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر مکلف مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد در صورتی اعمال او صحیح است که بفهمد به وظیفه واقعی خود رفتار کرده است، یا عمل او با فتوای مجتهدی که وظیفه اش تقلید از او بوده، یا با فتوای مجتهدی که فعلًا باید از او تقلید کند مطابق باشد.
- [آیت الله بهجت] اگر مکلف مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد، در صورتی اعمال او صحیح است که بفهمد به وظیفه واقعی خود رفتار کرده است، یا عمل او با فتوای مجتهدی که وظیفه اش تقلید از او بوده، یا با فتوای مجتهدی که فعلاً باید از او تقلید کند مطابق باشد، و عباداتی را که قبلاً انجام داده با قصد قربت انجام داده باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که نمیداند وظیفهاش تیمم است یا وضوی جبیرهای در صورتی که جهل او از ندانستن مسأله است، باید به مرجع تقلید خود مراجعه کند یا هر دو وظیفه را به جا آورد و در صورتی که جهل او از ندانستن خصوصیات مورد باشد باید هر دو وظیفه را انجام دهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مکلّفی که مجتهد نباشد و اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد و تقلید هم نکند اعمال او باطل است یعنی نمی تواند به آن اکتفا کند وباید طبق مسأله 13 عمل کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] مکلفی که مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام داده در صورتی که مطابق با واقع یا فتوای مجتهدی باشد که فعلا وظیفه اش تقلید از اوست صحیح است
- [آیت الله فاضل لنکرانی] واجب است بر مکلف که در مسأله لزوم (تقلید از اعلم) یا (عدم لزوم) آن از یک مجتهد اعلم تقلید نماید.
- [آیت الله بهجت] فقها حیات را شرط می دانند؛ یعنی می گویند برای ابتدای تقلید باید از مجتهد زنده تقلید کرد . اما اگر مرجع تقلید انسان از دنیا رفت ، در این که آیا می تواند بر تقلید او باقی بماند یا باید به مجتهد زنده مراجعه نماید، اختلاف است ؛ پس اگر کسی دراین مسأله مجتهد بود، طبق نظر خودش عمل می کند ؛ و گرنه طبق نظر مجتهد زنده اَعلَم عمل می نماید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در مسأله ای فتوای مجتهدی را یاد گرفته و بعد از مردن او در همان مسأله بر حسب وظیفه اش از مجتهد زنده تقلید نماید؛ دوباره نمی تواند آن را مطابق فتوای مجتهدی که از دنیا رفته است انجام دهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند، از دنیا برود باید از مجتهد زنده تقلید کند، ولی کسی که در مسأله ای به فتوای مجتهدی عمل کرده یا آن را یاد گرفته و ملتزم به عمل به آن شده باشد، اگر بعد از مردن آن مجتهد در آن مسأله به فتوای مجتهد زنده رفتار نکرده باشد، می تواند در آن مسأله به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته باقی باشد، بلکه جواز بقا بر تقلید او در سایر مسائل نیز بعید نیست. ولی اگر مجتهد میتی که از او تقلید می کرده اعلم از حی باشد بقا بر تقلید او بنابر احتیاط واجب است چنان که اگر مجتهد حی از میت اعلم باشد عدول به حی واجب است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] پسر بزرگتر هنگام قضای نماز و روزه پدر و مادر باید به تکلیف خود عمل کند، یعنی دستورات نماز و روزه را مطابق حکم مرجع تقلید خود به جا آورد.