تجدید
از نو انجام دادن عمل را تجدید می‌گویند که از آن به مناسبت در بابهای مختلف فقهی نظیر طهارت، صوم، حج و نکاح سخن رفته است که به اهمّ مباحث و مسائل آن اشاره می‌شود.
مسجدی قدیمی بوده که در حال حاضر تجدید بنا شده است، مقداری از زمین مسجد قدیمی را از روی ندانستن مسئله قهوه خانه و آبدارخانه کرده‌ایم: آیا لازم است که خراب کنیم و جزو مسجد باشد یا خیر؟
اگر جزء مسجد بوده است آبدارخانه و قهوه خانه کردن آن جائز نیست.
اگر جزء مسجد بوده است آبدارخانه و قهوه خانه کردن آن جائز نیست.
عنوان سوال:
مسجدی قدیمی بوده که در حال حاضر تجدید بنا شده است، مقداری از زمین مسجد قدیمی را از روی ندانستن مسئله قهوه خانه و آبدارخانه کرده‌ایم: آیا لازم است که خراب کنیم و جزو مسجد باشد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- احتراماً به استحضار میرساند مسجدی واقع در تهران از حدود چهل سال قبل با نقشهای بنا گردیده است و در انتهای مسجد محلی برای آبدارخانه در نظر گرفته شده، و سالهای سال از آن بهره برداریر میشده است لکن اخیراً با توجه به انتقال محل آبدارخانه به محل دیگر، همچنین بنابر ضرورت موجود تصمیمگیری شد که محل آبدارخانه قدیم که دربی به شبستان مسجد دارد، به سرویس بهداشتی (توالت و دستشویی) تبدیل گردد و درب داخلی مسجد مسدود و دربی به کوچه 8 متری برای استفاده خواهران باز شود لذا بمنظور رفع هر گونه شائبهای از آن مرجع بزرگوار و عالیقدر استدعی دارد ارائه رهنمود فرمایند:
- مسجدی است که به مدت 50 سا قبل سخته شده است و حال برای توسعه آن تخریب خواهد شد، مکان مذکور به علت محدود بودن زمین، طبق نقشه قدری، از امکان مسجد برای قهوه خانه و کفش کن آن نیاز شده ست آیا شرعا این تصرف جایز است؟
- در یک دهستانی که قریب 100 خانواده جمعیت دارد مسجدی غیر از مسجد قدیمی بنا شده به این منظور که جوابگوی برنامههای جدید باشد و لذا عدهای در این بنا کمک و همکاری کردهاند و عدهای همکاری نکردهاند، آیا آن تعداد که همکاری نکردهاند میتوانند در این مسجد جدید اقامه نماز نمایند یا خیر؟
- ما خرده مالکین هر کدام زمینهای کشاورزی داریم که فقط مالکیت آن مشاع میباشد بعضی از خرده مالکین و غیر مالک اعمال قدرت کردند. و ملک را تصرف کردند و هم فروختند و به همین دلیل حق به حقدار نرسیده و در هم و برهم شده و این جانب میخواهم مقداری زمین برای مسجد بدهم و برای من امکان ندارد از همه خرده مالکین رضایت بگیرم چونکه بعضی ماکها فوت کردهاند و یا فرزند نداشتند و یا اگر وارث دارند دسترسی به وارثشان ممکن نمیباشد و بعضی را که میتوانم با آنها صحبت کنم ممکن است رضایت ندهند با این توضیحات که دادهام آیا میتوانم برای مسجد زمین بدهم و آیا میتوانم جهت خانه به شخصی زمین بفروشم و آیا کسب کشاورزی چنین زمین خمس و زکوة دارد؟
- قبل از ادغام نیروهای سه گانه (شهربانی، کمیته، ژاندارمری) در هنگ ژاندارمری سابق قم واقع در خیابان امام خمینی (ره) ساختمان نسبتاً با شکوه با مشخصات مسجد (دو مناره، محراب، کاشی کاری و تزئینات مربوطه در دو طبقه) با نظر ریاست سازمان عقیدتی سیاسی ژاندارمری کل کشور که نماینده و منصوب حضرت امام خمینی قدس سره بودند طراحی و ساخت این بنا با گلنگ زنی توسط ایشان آغاز و با همت و پیگیری ریاست عقیدتی سیاسی هنگ و جذب کمک از متدینین و افراد خیر ادامه یافت و تا زمان ادغام حدود 70% پیشرفت اشت لیکن از آن زمان تا بحال عملاً ادامه کار این بنای مذهبی و مقدس متوقف گردیده است. از آنجائیکه به خواست خداوند مصمم هستیم به نوبه خود کار را ادامه داده و انشاء الله به پایان برسانیم. در اینجا دو مسئله به نظر میرسد که فتوی و نظر مبارکتان راهگشا و روشن کننده خواهد بود: 1- زمین فوق الذکر دولتی بوده در عین حال یک مقام روحانی مأذون از قبیل حضرت امام (ره) کلنگ این بنا را به عنوان مسجد زده است. در جهت تقویت عنوان (مسجدیت) این بناء از حضرتعالی استدعا داریم حکم (مسجد بودن) را کتبا تنفیذ یا حسب نظر مبارکتان صادر فرمائید. 2- آیا طبقات فوقانی و تحتانی شبستان (مسجد) حکم مسجد را دارد یا خیر؟ بدین معنی که آیا میتوان در طبقات مذکور زائر سرا، توالت، دستشوئی و... که مورد سکونت یا عبور عمومی دارد ایجاد نمود یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مسجدی قدیمی را جهت تجدید بنا خراب کردیم، پس از تجدید بنا مبلغ دویست هزار تومان بدهکار شدیم، آیا می توان گچ و آهن اضافه آمده و چوب و فرشهای مستعمل قبلی را که مورد نیاز مسجد نیست برای پرداخت قرض مسجد به فروش برساند؟
- [آیت الله خامنه ای] مسجدی تجدید بنا گردیده و زیر مسجد (محل اقامه نماز) زیر زمین بنا شده این زیر زمین چه حکمی دارد و آیا آداب مسجد در آن مکان نیز باید رعایت شود؟
- [سایر] مسجدی قدیمی در یک زمین واقع است و تصمیم بر آن است که با توجه به قدیمی بودن مسجد مسجدی جدید در پشت مسجد قدیمی احداث و بعد از اتمام احداث مسجد جدید مسجد قدیمی تخریب گردد، آیا چنین کاری جایز است؟ یا اینکه باید مسجد قدیمی همچنان در کنار مسجد جدید باقی بماند؟
- [سایر] عکس شکاف خانه کعبه و سند اعجاز ولادت حضرت امیر المومنین موجود است، اما آیا خانه کعبه چندین بار خراب و تجدید بنا و بازسازی نشده؟ پس دیگر شکاف کعبه معنای ندارد شاید برای رانش زمین شکاف خورده است؟
- [آیت الله بهجت] مسجدی که به علّت کثرت جمعیّت، نیاز به توسعه دارد و در کنار آن زمینِ دست نخورده است؛ آیا می توان آبدارخانه و کفش کن مسجد را در آن زمین ساخت؟ و بر فرض جواز آیا احکام مسجد را دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زمینی وقف مسجد شده، و طبق معمول قسمتی از آن تبدیل به حیاط، توالت و آبدارخانه، و قسمتی دیگر تبدیل به مسجد شده است، ولی به علّت تجدید بنا مقداری از شبستان مسجد جزء حیاط شده یا بالعکس، آیا اشکال دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اینجانب متولی مسجدی در محلة خود میباشم که با توجه به قدیمی بودن سابقه بنا، در حال حاضر گنجایش لازم برای اقامه نماز را ندارد و خیّری حاضر به پرداخت هزینه جهت ساخت مسجدی با متراژ بیشتر میباشد. آیا از نظر شرعی با وجودی که قسمت قدیمی قابلیت انتفاع دارد میتوان آن را تخریب و به حیاط مسجد اضافه نمود یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مسجدی از طرف فرد یا سازمانی، بازسازی و تجدید بنا شود، آیا برای فرد و سازمان یاد شده، حقی در مسجد ایجاد می شود؟
- [آیت الله مظاهری] مسجدی هنگام تجدید بنا، طبق قوانین شهرداری مجبور به عقب نشینی است. آیا عقب نشینی از ساختمان مسجد به نحوی که چند متر از مسجد داخل خیابان واقع شود، جایز است؟
- [آیت الله بهجت] مسجدی قدیمی، قابل استفاده و دارای سابقه 400 ساله در روستایی وجود دارد. ولی گروهی قصد دارند مسجد دیگری، آن هم در زمین موقوفه بسازند. آیا نماز خواندن در مسجد جدید جایز است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مسجدی را غصب کنند و به جای آن خانه ومانند آن بسازند، یا به طوری خراب شود که نماز خواندن در آن ممکن نباشد، باز هم نجس کردن آن حرام ولی تطهیر آن لازم نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مسجدی را غصب کنند و آن را از صورت مسجد بکلی در آورند، بطوری که دیگر به آن مسجد نگویند، باز هم نجس کردن آن بنا بر احتیاط حرام است و تطهیر آن لازم است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مسجدی را غصب کنند و به جای ان خانه و مانند ان بسازند نجس کردن ان بنابر احتیاط حرام است و تطهیر ان واجب نیست ولی نجس کردن مسجدی که خراب شده هر چند در ان نماز نخوانند جایز نیست و تطهیر ان لازم است
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مسجدی را غصب کنند و به جای آن خانه و مانند آن بسازند و عرفاً امکان بازگشت دوباره آن به حالت مسجدیت نباشد یا به طوری خراب شود که نماز خواندن در آن ممکن نباشد، بنا بر احتیاط مستحب آن را نجس نکنند و اگر نجس شد تطهیر کنند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر مسجدی را غصب کنند و به جای آن خانه و مانند آن بسازند؛ یا به طوری خراب شود که نماز خواندن در آن ممکن نباشد؛ بنا بر احتیاط باز هم نجس کردن آن حرام است ولی تطهیر آن واجب نیست.
- [آیت الله مظاهری] اگر در جایی که باید نماز را بلند بخواند عمداً آهسته بخواند یا در جایی که باید آهسته بخواند عمداً بلند بخواند نمازش باطل است ولی اگر از روی فراموشی یا ندانستن مسئله باشد صحیح است و اگر در بین خواندن حمد و سوره هم بفهمد اشتباه کرده لازم نیست مقداری را که خوانده دوباره بخواند.
- [آیت الله سیستانی] - اعتکاف در مسجد الحرام یا مسجد النّبی (صلّی الله علیه و آله) یا مسجد کوفه یا مسجد بصره صحیح است، همچنین اعتکاف در مسجد جامع هر شهر صحیح میباشد مگر در زمانی که امامت آن مسجد اختصاص به فرد غیر عادل داشته باشد که در این هنگام بنا بر احتیاط لازم اعتکاف صحیح نمیباشد، و مراد از مسجد جامع مسجدی است که اختصاص به محلّه یا منطقه خاص یا گروه خاصّی نداشته باشد و محلّ اجتماع و رفتوآمد مردم مناطق و محلههای مختلف شهر باشد، و مشروعیت اعتکاف در هیچ مسجدی غیر مسجد جامع ثابت نیست ولی آوردن آن به احتمال مطلوب بودنش اشکال ندارد، اما اعتکاف در جایی که مسجد نیست و مثلاً حسینیه است یا فقط نمازخانه است صحیح نیست و مشروعیت ندارد. هفتم: اعتکاف در یک مسجد انجام شود.
- [آیت الله خوئی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان می‌شود ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج می‌شود بنابر این باید در این گونه موارد مابین احکام مربوط بهعنوان مسجدیت و احکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن و صدق نکردن آن است و بین احکام وقف و تفصیل قائل شد از جملة احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد و واجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جایز نیست شخص جنب یا زن حائض وارد مسجد شود و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن اوست، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیت برداشته می‌شود، گرچه احتیاط مستحب آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جایز نیست تصرف کردن در محل وقف از سنگ و چوب و خود زمین و غیره و جایز نیست خرید و فروش آنها مگر با اجازة حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد بفروشند و مبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیماندة بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس و حسینیههائی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند و خراب می‌شود، معلوم گردید درصورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آنها زمین و مواد بنا از وقفیت خارج نمیشود و تصرف در آنها و خرید و فروش آنها جایز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که پس از فروش پول آنها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینی دیگری مصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آنها به کار ببرند.
- [آیت الله سیستانی] نجس کردن زمین و سقف و بام و طرف داخل دیوار مسجد ، حرام است ، و هر کس بفهمد که نجس شده است باید فوراً نجاست آن را بر طرف کند ، و احتیاط مستحب آن است که طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نکنند ، و اگر نجس شود بر طرف کردن آن لازم نیست ، ولی اگر نجس کردن طرف بیرون دیوار موجب هتک مسجد باشد البته حرام است ، و بر طرف کردن آن مقداری که رافع هتک باشد لازم است .
- [آیت الله علوی گرگانی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان می‌شود، ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج می‌شود بنابراین باید در اینگونه موارد ما بین احکام مربوط به عنوان مسجدیّت واحکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن وصدق نکردن آن است وبین احکام وقف تفصیل قائل شد از جمله احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد وواجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جائز نیست شخص جنب و یا زن حائض مکث در مسجد کند و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن است، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیّت برداشته می‌شود، گرچه احتیاط مستحبّ آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جائز نیست تصرّف کردن در مواد موجود در محل وقف از سنگ وچوب وخود زمین وغیره وجائز نیست خرید وفروش آنها مگر این که با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد، بفروشند ومبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیمانده بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس وحسینیههایی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند وخراب میشوند، معلوم گردید در صورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آنها زمین ومواد بنا از وقفیّت خارج نمیشود وتصرّف در آنها وخرید وفروش آنها جائز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل اوکه پس از فروش پول آنها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینیّه دیگریمصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آنها بکار ببرند.