ساختمان
ساختمان به معنی بنا یا عمارت ساخته شده بر روی زمین می باشد.از این عنوان به مناسبت در بابهاى طهارت، تجارت، صلح، شفعه و ارث سخن گفته‌اند.
الف: آیا در صورت عدم امکان گسترش ساختمان یک مسجد میتوان مسجد را در محل دیگری غیر از مکان مسجد فعلی بنا نهاد یا خیر؟
مسجد در هر حال مسجد است. ولی میتوان درمحل دیگری نیز مسجد ساخت.
مسجد در هر حال مسجد است. ولی میتوان درمحل دیگری نیز مسجد ساخت.
عنوان سوال:
الف: آیا در صورت عدم امکان گسترش ساختمان یک مسجد میتوان مسجد را در محل دیگری غیر از مکان مسجد فعلی بنا نهاد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی زمینی را وقف مسجد نموده است و اهالی محل آن زمین را بنا نموده و از درآمد آن بنا مخارج مسجد از قبیل خادم و امام جماعت و... را اداره مینمایند، بیان فرمائید آیا از درآمد این بنا برای امورات فرهنگی و اعیاد و وفیات و اردوهای زیارتی، کلاسهای تابستانی که در مسجد برگزار میشود میتوان مصرف نمود؟
- مسجدی در یک محل بنا شده فعلاً بدون سقف است شرکت خواهران به نماز جماعت در این مکان مقدّس چه حکمی دارد؟
- اگر اعتکاف در زیر زمین مسجد جمکران جایز باشد. آیا میتوان اعمال را در طبقه بالا و خواب و استراحت را در طبقه پایین انجام داد یا هر دو عمل باید در یک مکان باشد؟
- اگر اعتکاف به سبب پیش آمدن مانعی به هم بخورد الف- آیا میتوان همان اعتکاف را بعد از بر طرف شدن مانع در همان مسجد به پایان ببرد؟ ب- آیا میتواند آن را در مسجد دیگری ادامه دهد؟
- در هنگام خروج در موارد مجاز یا خروج ضروری از محل اعتکاف: الف) آیا میتوان زیر سایه راه رفت؟ آیا میتواند در سایه بنشیند؟ ب) آیا انتخاب نزدیکترین مسیر واجب است؟
- احتراماً به استحضار میرساند مسجدی واقع در تهران از حدود چهل سال قبل با نقشهای بنا گردیده است و در انتهای مسجد محلی برای آبدارخانه در نظر گرفته شده، و سالهای سال از آن بهره برداریر میشده است لکن اخیراً با توجه به انتقال محل آبدارخانه به محل دیگر، همچنین بنابر ضرورت موجود تصمیمگیری شد که محل آبدارخانه قدیم که دربی به شبستان مسجد دارد، به سرویس بهداشتی (توالت و دستشویی) تبدیل گردد و درب داخلی مسجد مسدود و دربی به کوچه 8 متری برای استفاده خواهران باز شود لذا بمنظور رفع هر گونه شائبهای از آن مرجع بزرگوار و عالیقدر استدعی دارد ارائه رهنمود فرمایند:
- مسجدی است که به مدت 50 سا قبل سخته شده است و حال برای توسعه آن تخریب خواهد شد، مکان مذکور به علت محدود بودن زمین، طبق نقشه قدری، از امکان مسجد برای قهوه خانه و کفش کن آن نیاز شده ست آیا شرعا این تصرف جایز است؟
- یکی از مساجد قدیمی شهر شاهرود که قدمت تاریخ احداث و دستور ساخت آن به امام یازدهم حضرت امام حسن عسگری علیهالسلام منصوب میشود با توجه به قدمت تاریخ خود ضمن برگزاری نماز جماعت در شبانه روز، در تمام ایام سال کماکان برنامههائی از قبیل جشنهای مذهبی ایام سوگواری و موالید ائمه معصومینعلیهمالسلام برگزار و هزینههای مربوطه این مجالس صرفاً از محل نذوراتی که مردم این شهر از طیب خاطر و ارادت به آن امام همام بصندوق نذورات مسجد واریز مینمایند، برداشت و تأمین می شود. این مسجد دارای تعداد زیادی خدمه است که بعضی از آنان سابقه خدمتشان به بیش از نیم قرن میرسد که این خدمت امورات مسجد را با پنج نفر امناء منتصبه انجام میدهند. چند سالی است هیئت امناء مذکور که چهار نفر آنان از افراد خارج از خدمه اصلی مسجد هستند، ساختمان اداری و چند واحد مسکونی در زمین موقوفهای مربوط به همین مسجد احداث و اکثر هزینههای ساختمان مذکور را از محل نذورات صندوق مورد اشاره برداشت و پرداخت نموده و سپس با تنظیم وقف نامهای اعیانی احداثی را به نام خودشان بعنوان واقف به مسجد مذکور وقف نموده و تولیت آنرا برای یکی پس از دیگری از افراد پنج گانه خود به ثبت رسانیدهاند. اکنون با توضیحاتی که فوقاً به استحضار رسید از محضر آن زعیم عالیقدر سؤال میشود که امناء مذکور شرعاً میتوانند خود بنام واقف بوده و تولیت آنرا صرفاً بنام فرد فرد قرار دهند؟
- قبل از ادغام نیروهای سه گانه (شهربانی، کمیته، ژاندارمری) در هنگ ژاندارمری سابق قم واقع در خیابان امام خمینی (ره) ساختمان نسبتاً با شکوه با مشخصات مسجد (دو مناره، محراب، کاشی کاری و تزئینات مربوطه در دو طبقه) با نظر ریاست سازمان عقیدتی سیاسی ژاندارمری کل کشور که نماینده و منصوب حضرت امام خمینی قدس سره بودند طراحی و ساخت این بنا با گلنگ زنی توسط ایشان آغاز و با همت و پیگیری ریاست عقیدتی سیاسی هنگ و جذب کمک از متدینین و افراد خیر ادامه یافت و تا زمان ادغام حدود 70% پیشرفت اشت لیکن از آن زمان تا بحال عملاً ادامه کار این بنای مذهبی و مقدس متوقف گردیده است. از آنجائیکه به خواست خداوند مصمم هستیم به نوبه خود کار را ادامه داده و انشاء الله به پایان برسانیم. در اینجا دو مسئله به نظر میرسد که فتوی و نظر مبارکتان راهگشا و روشن کننده خواهد بود: 1- زمین فوق الذکر دولتی بوده در عین حال یک مقام روحانی مأذون از قبیل حضرت امام (ره) کلنگ این بنا را به عنوان مسجد زده است. در جهت تقویت عنوان (مسجدیت) این بناء از حضرتعالی استدعا داریم حکم (مسجد بودن) را کتبا تنفیذ یا حسب نظر مبارکتان صادر فرمائید. 2- آیا طبقات فوقانی و تحتانی شبستان (مسجد) حکم مسجد را دارد یا خیر؟ بدین معنی که آیا میتوان در طبقات مذکور زائر سرا، توالت، دستشوئی و... که مورد سکونت یا عبور عمومی دارد ایجاد نمود یا نه؟
- قطعه زمینی حدود صد سال پیش جهت دفن اموات مسلمین تعیین شد، ولی الان بیش از پنجاه سال است که دیگر میت در آن دفن نمیشود و طبق شیاع اهالی محل و فتاوای بعضی از مراجع تقلید قبرستان مورد نظر وقف معاطات می‌باشد و واقف آن هم شخص معین نمیباشد و در قسمتی از قبرستان در سنوات گذشته مدرسه احداث گردیده حال از محضر عالی استعلام میشود جایز است در گورستان مذکور مسجد احداث نمایند یا خیر؟ در صورت عدم امکان آیا اهالی میتوانند با پرداخت بهاء متناسب به عرصه گورستان احداث مسجد نمایند ضمناً هیچگونه نبش قبر به عمل نخواهد آمد.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] ساختمان مسجدی قدیمی به دلیل افزایش جمعیَّت و گسترش فعالیتهای دینی، نیاز به تخریب و تجدید بنا دارد. آیا تخریب این مسجد قدیمی جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا میتوان ساختمان برخی از امامزادهها، یا مساجد یا حسینیّهها را توسّط دستگاههای مدرن به مکان دیگری منتقل کرد، به گونهای که ساختمان آن صحیح و سالم و بدون کمترین آسیبی در محلّ جدید قابل استفاده باشد؟ در صورت جواز حکم زمین آن چیست و آیا بنای موجود در زمین جدید حکم وقف دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا میتوان زیر قبرستان ساختمان بنا کرد به طوری که سقف ساختمان کف قبرستان باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] حیاطی را که وقف مسجد کردهاند، آیا با گسترش مسجد میتوان حیاط را داخل مسجد کرد و آیا ثواب موعود خواندن نماز در مسجد را دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] مسجدی تجدید بنا گردیده و زیر مسجد (محل اقامه نماز) زیر زمین بنا شده این زیر زمین چه حکمی دارد و آیا آداب مسجد در آن مکان نیز باید رعایت شود؟
- [سایر] چگونه میتوان مردم را در ساخت و توسعه بنا و ساختمان به میانهروی سوق داد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا روی زمین اصلاحات ارضی، میتوان مسجد بنا کرد؟
- [آیت الله سبحانی] کسی وصیت نموده که مقدار 200 متر از زمینهای محل خاصی را برای ساخت مسجد واگذار نمایند ولکن با توجه به الگوی کاربری مساجد و حداقل مساحت تعیین شده از طرف امور مساجد و شهرداری ساختن مسجد خاص در این مکان امکان پذیر نیست آیا می توان این زمین را به فروش رساند و در طرح توسعه مسجد دیگر استفاده نمود؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر اعتکاف به سبب پیشآمدن مانعی به هم بخورد: الف: آیا میتوان همان اعتکاف را بعد از برطرف شدن مانع در همان مسجد به پایان ببرد؟ ب: آیا میتوان آن را در مسجد دیگر ادامه داد؟
- [آیت الله خامنه ای] ساختمان کاروانسرایی که برای استراحت کاروانها اجاره داده می شود، وقف است و تولیت آن با امام راتب فعلی مسجدی است که در مقابل آن مکان قرار دارد و به علت اینکه مسأله به طور دقیق نزد مراجع بیان نشده، ساختمان کاروانسرا خراب شده و بجای آن حسینیه ای ساخته شده است، آیا منافع این مکان به همان صورت قبل از تغییر باقی می ماند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] فرشی را که برای حسینیه وقف کردهاند، نمیشود برای نماز به مسجد ببرند، اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد و به طور کلی هر چه را که برای مکان یا جهت خاصی وقف شده باشد، نباید به محلّ دیگری انتقال دهند یا استفاده دیگری از آن بنمایند.
- [آیت الله سیستانی] - اگر بر اعتکاف کننده غسل واجب شود، در صورتی که آن غسل از غسلهایی است که انجام آن در مسجد، مانع داشته و جایز نباشد مثل غسل جنابت که مستلزم ماندن در مسجد با جنابت است یا موجب نجس شدن مسجد میگردد، باید خارج شود وگرنه اعتکاف او باطل میشود و در صورتی که غسل کردن در مسجد مانعی نداشته باشد مانند غسل مسّ میّت و امکان غسل نیز باشد، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست از مسجد خارج شود.
- [آیت الله سیستانی] - مراعات نزدیکترین مسیر در هنگام خروج از محلّ اعتکاف یا برگشت به محلّ اعتکاف، بنا بر احتیاط واجب، لازم است مگر آنکه انتخاب مسیر دورتر مستلزم توقّفِ کمتر در خارج مسجد باشد که باید آن را انتخاب کند. مسائل متفرقه اعتکاف
- [آیت الله علوی گرگانی] آنچه از زمین مساجدی که بعد از خیابان کشیدن باقی مانده است اگر به اندازهای باشد که میشود از آنها برای نماز وسایر عبادات استفاده کرد، تمام احکام مساجد بر آن باقیمانده مترتب است و اگر شخص متجاوزی آنجا را دکان و محل کار و یا خانه قرار دهد، آیا جائز است استفاده از آن به همان نحوی که قرار داده شده است؟ در این مورد باید تفصیل قائل شد. اگر استفاده از آن با مسجد بودن منافات ندارد مانند خوردن وخوابیدن در آن محل، در این صورت این نوع استفادهها بیشبهه جائز است، چون مانع از استفاده در جهت مسجدیت مانند اقامه نماز جماعت ومجالس وعظ وتبلیغ از طرف غاصب می‌باشد و با بودن این مانع وعدم امکان استفاده در آن جهات مسجدیت استفاده در جهات دیگر مانع ندارد مانند این است مسجدی که در یک محل متروک قرار گرفته و از آن استفاده مسجدی نمیشود، مانعی ندارد که زمین آن مسجد محل زراعت قرار داده شود، در صورتی که با این عمل از مسجد بودن عرفاً ساقط نگردد ولی جائز نیست در آن محل کارهای منافیبا مسجدیت انجام داد، مانند این که محل بازی و یا محل لهو ولعب ومانند اینها قرار گیرد، اگر متجاوزی آن مسجد را محل برای کاری که منافات با مسجدیت دارد قرار داده باشد استفاده از آنجا برای آن نوع کارها جائز نیست.
- [آیت الله سیستانی] - خروج فرد معتکف برای شرکت در نماز جماعتی که خارج از محلّ اعتکاف برگزار میشود، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست مگر فردی که در مکه مکرّمه معتکف شده باشد که وی میتواند برای نماز جماعت یا فرادی از مسجد خارج شود و در هر جای مکه که میخواهد نماز بخواند.
- [آیت الله سیستانی] - اعتکاف در مسجد الحرام یا مسجد النّبی (صلّی الله علیه و آله) یا مسجد کوفه یا مسجد بصره صحیح است، همچنین اعتکاف در مسجد جامع هر شهر صحیح می‌باشد مگر در زمانی که امامت آن مسجد اختصاص به فرد غیر عادل داشته باشد که در این هنگام بنا بر احتیاط لازم اعتکاف صحیح نمیباشد، و مراد از مسجد جامع مسجدی است که اختصاص به محلّه یا منطقه خاص یا گروه خاصّی نداشته باشد و محلّ اجتماع و رفتوآمد مردم مناطق و محلههای مختلف شهر باشد، و مشروعیت اعتکاف در هیچ مسجدی غیر مسجد جامع ثابت نیست ولی آوردن آن به احتمال مطلوب بودنش اشکال ندارد، اما اعتکاف در جایی که مسجد نیست و مثلاً حسینیه است یا فقط نمازخانه است صحیح نیست و مشروعیت ندارد. هفتم: اعتکاف در یک مسجد انجام شود.
- [آیت الله خوئی] آنچه از زمین مساجدی که بعد از خیابان کشیدن باقی مانده است اگ به اندازهای باشد که میشود از آنها برای نماز و سایر عبادات استفاده کرد، تمام احکام مسجد بر آن باقیمانده مترتب است و اگر شخص متجاوزی آنجا را دکان و محل کار و یا خانه قرار دهد، آیا جایز است استفاده از آن به همان نحوی که قرار داده شده است؟ در این صورت باید تفصیل قائل شد که اگر استفادة از آن با مسجد بودن منافات ندارد مانند خوردن و خوابیدن در آن محل، در این مورد این نوع استفادهها بیشبهه جایز است، چون مانع از استفاده در جهت مسجدی مانند اقامة نماز جماعت و مجالس وعظ و تبلیغ از طرف غاصب می‌باشد و با بودن این مانع و عدم امکان استفاده در آن جهات مسجدیت استفاده در جهات دیگر مانع ندارد و مانند این است مسجدی که در یک محل متروک قرار گرفته و از آن استفادة مسجدی نمیشود، مانع ندارد که زمین آن مسجد محل زراعت و یا کسب قرار داده شود، ولی جایز نیست در آن محل کارهای منافی با مسجدیت انجام داد، مانند این که محل بازی و یا لهو و لعب و مانند اینها قرار گیرد، و اگر متجاوزی آن مسجد را محل برای کاری که منافات با مسجدیت دارد قرار داده باشد استفاده از آنجا برای آن نوع کارها جایز نیست.
- [آیت الله خوئی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان میشود ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج میشود بنابر این باید در این گونه موارد مابین احکام مربوط بهعنوان مسجدیت و احکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن و صدق نکردن آن است و بین احکام وقف و تفصیل قائل شد از جملة احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد و واجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جایز نیست شخص جنب یا زن حائض وارد مسجد شود و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن اوست، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیت برداشته میشود، گرچه احتیاط مستحب آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جایز نیست تصرف کردن در محل وقف از سنگ و چوب و خود زمین و غیره و جایز نیست خرید و فروش آنها مگر با اجازة حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد بفروشند و مبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیماندة بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس و حسینیههائی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند و خراب میشود، معلوم گردید درصورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آنها زمین و مواد بنا از وقفیت خارج نمیشود و تصرف در آنها و خرید و فروش آنها جایز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که پس از فروش پول آنها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینی دیگری مصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آنها به کار ببرند.
- [آیت الله علوی گرگانی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان میشود، ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج میشود بنابراین باید در اینگونه موارد ما بین احکام مربوط به عنوان مسجدیّت واحکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن وصدق نکردن آن است وبین احکام وقف تفصیل قائل شد از جمله احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد وواجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جائز نیست شخص جنب و یا زن حائض مکث در مسجد کند و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن است، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیّت برداشته میشود، گرچه احتیاط مستحبّ آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جائز نیست تصرّف کردن در مواد موجود در محل وقف از سنگ وچوب وخود زمین وغیره وجائز نیست خرید وفروش آنها مگر این که با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد، بفروشند ومبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیمانده بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس وحسینیههایی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند وخراب میشوند، معلوم گردید در صورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آنها زمین ومواد بنا از وقفیّت خارج نمیشود وتصرّف در آنها وخرید وفروش آنها جائز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل اوکه پس از فروش پول آنها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینیّه دیگریمصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آنها بکار ببرند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مجتهد اعلم در مسألهای فتوا دهد، مقلّد آن مجتهد، یعنی کسی که از او تقلید میکند نمیتواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند. لازم به ذکر است که علاوه بر مواردی که مسأله بدون هیچ قیدی، ذکر شده، مواردی که در آن عباراتی نظیر (اقوی آن است)، (بنا بر اقوی)، (اظهر آن است) و (بعید نیست) و مانند آن به کار رفته است، فتوا می‌باشد. در این رساله در برخی از موارد کلمه احتیاط به کار رفته است؛ احتیاط بر سه قسم است: الف: احتیاط مستحب؛ در جاییست که قید (استحبابی) یا (مستحب) همراه احتیاط آمده است، مثل آنکه گفته شود: (احتیاط مستحب آن است که پیش از نماز اذان و اقامه گفته شود). عمل به احتیاط مستحب، واجب نیست، بلکه شایسته است. ب: احتیاط واجب: در جاییست که قید (وجوبی) یا (واجب) همراه احتیاط ذکر شده باشد، مثل آنکه گفته شود: (بنا بر احتیاط واجب باید برای قضای نماز آیات غسل کرد). عمل به اینگونه احتیاط، واجب است و نمیتوان در آن به فتوای مجتهد دیگر رجوع کرد. ج: احتیاط مطلق: در جاییست که احتیاط، بدون هیچ قیدی بکار رفته است، مثل آنکه گفته شود: (بنا بر احتیاط باید از آب قلیلی که بعد از برطرف شدن عین نجاست برای آب کشیدن چیز نجس روی آن میریزند و از آن جدا میشود اجتناب کرد). در احتیاط مطلق، مقلّد میتواند به احتیاط عمل نکند، بلکه مطابق فتوای مجتهد دیگر - با رعایت شرط اعلمیت نسبی - رفتار نماید. عبارت (محل اشکال است) نیز در موارد احتیاط مطلق به کار میرود.