بقای بر تقلید
تقلید استمراری به تداوم تقلید از یک مجتهد ، بعد از مرگ وی را می گویند.
آیا بقای بر تقلید میت جایز است؟ و آیا می توان به مجتهد حیّ عدول کرد یا نه؟
بقای بر تقلید میت در همه مسائل حتی مسائلی که عمل نکرده جایز است و با فرض اعلم بودن میّت از حیّ، بقای بر تقلید او واجب است.
بقای بر تقلید میت در همه مسائل حتی مسائلی که عمل نکرده جایز است و با فرض اعلم بودن میّت از حیّ، بقای بر تقلید او واجب است.
پاسخ:
بقای بر تقلید میت در همه مسائل حتی مسائلی که عمل نکرده جایز است و با فرض اعلم بودن میّت از حیّ، بقای بر تقلید او واجب است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- چنانچه مرجعی که انسان از او تقلید می کرده، و از دنیا رفته اعلم از حیّ باشد، آیا لازم است بر تقلید او باقی بماند؟
- آیا صحیح است که شخصی در قسمتی از اعمال خود از یک مجتهد تقلید کند و در بعض اعمال دیگر از مجتهد دیگر تقلید کند؟
- شخصی بعد از وفات مرجع تقلیدش، به مرجع حیّ رجوع کرده است، آیا جایز است مجددّاً به همان مرجع متوفّی برگردد؟
- اگر بعد از فوت مرجع تقلید شک شود که آیا تا لحظات آخر، شرایط مرجعیت را داشته یا نه، آیا می توان بر تقلید او باقی ماند؟
- آیا تبعیض در تقلید در عمل واحد جایز است یا نه؟ مثلا اگر فتوای یکی از مجتهدین وجوب جلسه استراحت و استحباب 3 بار گفتن در تسبیحات اربعه باشد و فتوای دیگری عکس آن باشد، آیا مقلّد می تواند در استحباب تثلیث از مجتهد اوّل و در استحباب جلسه استراحت از مجتهد دوّم تقلید کند؟
- اینجانب مدتی نماز و عبادات دیگری را انجام داده ام و بعداً متوجه شدم که طبق فتوای مجتهدی که از او تقلید می کردم باطل بوده است، بعد از فوت آن مجتهد به مجتهد حی که به نظر خودم اعلمِ موجودین است رجوع کرده ام که طبق فتوای ایشان عبادت گذشته ام صحیح است، آیا می توانم به آنها اکتفا کنم؟
- اگر کسی با مرجع تقلید خود سهمین را دستگران کند و بعد مجتهد فوت کند، تکلیف او چیست؟
- اینجانب از حضرت امام خمینی (رحمه الله) تقلید می کردم، پس از رحلت ایشان بنابر فتوای مرحوم آیة الله اراکی (رحمه الله) بر تقلید امام (رحمه الله) باقی ماندم، جز مسأله بلاد کبیره که به آیة الله اراکی رجوع کردم و پس از فوت آیة الله اراکی به حضرتعالی رجوع کردم; حال بنابر فرموده شما که بقای بر تقلید از میت اعلم را واجب می دانید بر تقلید حضرت امام (رحمه الله) باقی ماندم، حال بفرمایید در مسأله بلاد کبیره به فتوای کدامیک از این دو بزرگوار عمل کنم؟
- آیا مجتهد غیراعلم می تواند طبق نظر خود عمل کند، یا باید از اعلم تقلید کند؟
- آیا باید قاضی به فتوای مرجع تقلید محکوم علیه حکم کند، یا مرجع خودش؟ یا اگر مجتهد است به فتوای خودش؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا در فرض اعلمیتِ مجتهد میّت نسبت به مجتهدین حی و وجوب تقلید از او، میتوان در بعضی از مسائل از مجتهد حی تقلید نمود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در فرض اعلمیّت مجتهد میّت نسبت به مجتهدین حیّ و وجوب تقلید از وی آیا میتوان در بعضی از مسائل از مجتهد حیّ تقلید کرد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا عدول از تقلید یک مجتهد حی به مجتهد حیّ دیگر را که فاقد رساله عملیه است و لیکن امکان سؤال در کلیه احکام اختلافی از وی وجود دارد، جایز میدانید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی بدون تقلید و اجازه از مجتهد حیّ تاکنون بر امام راحل6 یا یکی از مراجع میّت باقی مانده است آیا در حال حاضر میتواند با فتوای مراجع حیّ به تقلید خود از مجتهد میّت ادامه دهد و وضعیت اعمال سابقش که بدون اجازه مجتهد حیّ از مجتهد میّت تقلید کرده چگونه است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا تقلید ابتدایی از مجتهد میّت نظیر امام جایز است؟ در صورت اعلمیّت مجتهد میّت نسبت به مجتهدین حیّ وظیفه کسانی کهتازه به تکلیف رسیدهاند چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا در مسأله ی بقای بر تقلید میّت اگر انسان تا محرز شدن اعلم، به صورت موقّت از مرجعی تقلید نماید و اکنون بخواهد عدول کند، اشکال دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا عدول از مرجع حی به مرجع دیگر جایز است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا در فرض اعلمیّت مجتهد میّت نسبت به مجتهدین حیّ تقلید از میّت واجب است، در فرض تساوی میّت و حیّ وظیفه چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا در بقا بر تقلید میّت نیز رجوع به مجتهد حیِّ اعلم لازم است؟
- [آیت الله بهجت] آیا انسان می تواند در مسأله بقای بر میّت، از همه ی مراجع فعلی تقلید نماید، یعنی چون همه مراجع بقای بر تقلید را جایز می دانند، همه ی آن ها را در این مسأله، مرجع تقلید خود بداند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مکلّفی که مجتهد نباشد و اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد و تقلید هم نکند اعمال او باطل است یعنی نمی تواند به آن اکتفا کند وباید طبق مسأله 13 عمل کند.
- واجب است بر مکلف که در مسأله لزوم (تقلید از اعلم) یا (عدم لزوم) آن از یک مجتهد اعلم تقلید نماید.
- اگر مجتهدی در احکام عبادات اعلم باشد و مجتهد دیگری در احکام معاملات، احتیاط آن است که مکلّف تقلید را تقسیم نماید یعنی در عبادات از اوّلی و در معاملات از دوّمی تقلید نماید.
- تقلید در احکام; عمل نمودن به دستور مجتهد است و از مجتهدی باید تقلید کرد که: مرد بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده و عادل باشد و مقصود از عدالت آن است که قدرت نفسانیه ای بر انجام واجبات و ترک گناهان کبیره داشته باشد. و احتیاط واجب آن است که مرجع تقلید حریص به دنیا نباشد و لازم است از مجتهدین دیگر اعلم باشد یعنی در فهمیدن حکم خدا از همه مجتهدین عصر خودش عالمتر باشد.
- وقتی فتوای مرجع تقلید تغییر کرد عمل کردن مقلّد به فتوای قبلی جایز نیست ولی اگر فتوای قبلی مطابق احتیاط باشد عمل به آن بنابر احتیاط مانعی ندارد.
- در صورتی که دو مجتهد از نظر علمی مساوی باشند احتیاط لازم آن است که از کسی که اتقی و اورع است تقلید کند.
- تقلید فقط در واجبات و محرمات لازم است اما تقلید در مستحبات واجب نیست، مگر اینکه مستحبی باشد که در آن احتمال وجوب باشد.
- اگر مجتهد جامع الشرائط حکم کند که اوّل ماه است کسی هم که تقلید او را نمی کند باید به حکم او عمل کند، ولی کسی که می داند مجتهد جامع الشرائط اشتباه کرده نمی تواند به حکم او عمل نماید.
- بدست آوردن فتوی مجتهد سه راه دارد: اوّل: شنیدن از خود مجتهد. دوّم: شنیدن از دو نفر عادل که فتوای مجتهد را نقل می کنند، و اکتفا به خبر دادن یک نفر عادل اشکال داردمگر آنکه از قول او علم یا اطمینان حاصل شود. سوّم: دیدن فتوا در رساله مجتهد در صورتی که انسان بدرستی آن رساله اطمینان داشته باشد یعنی بداند که تمام رساله را خود مجتهد و یا افراد مورد وثوق وی ملاحظه نموده اند.
- اگر شناختن اعلم مشکل باشد باید از کسی تقلید نماید که گمان به اعلم بودن او دارد بلکه اگر احتمال ضعیفی بدهد که کسی اعلم است و احتمال اعلم بودن دیگری را ندهد باید از همان کس تقلید نماید و همینطور اگر علم داشته باشد که مثلاً دو نفر یا مساوی در علم هستند و یا یکی از آنها به طور معین، احتمالاً اعلم است و احتمال اعلمیّت دیگری را ندهد، باید از آن شخص معین تقلید نماید و اگر چند نفر در نظر او اعلم از دیگران و با یکدیگر مساوی باشند باید از یکی از آنان تقلید کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] تقلید از میّت ابتداءً جایز نیست ولی باقی ماندن بر تقلید میّت چنانچه مجتهد میّت اعلم از مجتهد زنده باشد، واجب است. و در صورت تساوی مجتهد زنده و میت در علم، بین بقاء بر تقلید میت و رجوع به زنده مخیر است؛ گرچه رجوع به مجتهد زنده بهتر و مطابق با احتیاط است. و چنانچه مجتهد زنده اعلم از مجتهد میّت باشد، رجوع به مجتهد زنده واجب است و بقاء بر تقلید میّت جایز نیست. و باید بقاء بر تقلید میّت به فتوای مجتهد زنده باشد. و اگر کسی در هنگام عمل التزام و تصمیم به عمل به فتوای مجتهد داشته است، برای بقاء در آن مسأله کافی است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند، از دنیا برود باید از مجتهد زنده تقلید کند، ولی کسی که در مسأله ای به فتوای مجتهدی عمل کرده یا آن را یاد گرفته و ملتزم به عمل به آن شده باشد، اگر بعد از مردن آن مجتهد در آن مسأله به فتوای مجتهد زنده رفتار نکرده باشد، می تواند در آن مسأله به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته باقی باشد، بلکه جواز بقا بر تقلید او در سایر مسائل نیز بعید نیست. ولی اگر مجتهد میتی که از او تقلید می کرده اعلم از حی باشد بقا بر تقلید او بنابر احتیاط واجب است چنان که اگر مجتهد حی از میت اعلم باشد عدول به حی واجب است.
- [آیت الله بهجت] باقی ماندن بر تقلید میّت در مسائلی که در آنها تقلید و عمل کرده است، در صورتی که مجتهدِ از دنیا رفته با مجتهد زنده از نظر علمی مساوی باشند، بنا بر اقوی جایز است، هر چند با اجازه مجتهدی دیگر بر تقلید باقی بوده و عمل کرده باشد . و اگر مجتهدی که از دنیا رفته اعلم باشد ، واجب است بر تقلید او باقی بماند. و اگر مجتهد زنده بعدا اعلم شد ، واجب است در تمامی مسائل به او عدول نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می‌کند، از دنیا برود احوط این است که از مجتهد زنده تقلید کند، اگر احراز کند که مجتهد زنده اعلم از مجتهد مرده است، واما اگر مجتهد مرده اعلم باشد جائز است باقی ماندن بر تقلید او در مسائل عمل کرده شده و اگر مساوی باشند مخیّر است بین بقأ و عدول، وعدول اولی واحوط است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] عدول، یعنی تغییر تقلید از مجتهدی به مجتهد دیگر، جایز نیست بنابر احتیاط واجب، مگر آن که مجتهد دوم اعلم باشد و اگر بدون تحقیق عدول کرده باید بازگردد.
- [امام خمینی] تقلید میّت ابتداءً جایز نیست، ولی بقاء بر تقلید میّت اشکال ندارد و باید بقاء بر تقلید میّت به فتوای مجتهد زنده باشد و کسی که در بعضی از مسائل به فتوای مجتهدی عمل کرده، بعد از مردن آن مجتهد میتواند در همه مسائل از او تقلید کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می‌کند از دنیا برود، بقاء بر تقلید از او جایز است نه واجب. گرچه مجتهدِ میّت، اعلم از مجتهدینِ زنده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] تقلید در احکام، این است که در حین عمل تصمیم و التزام داشته باشد به احکامی که مجتهد از ادله شرعی استنباط کرده است عمل نماید و تقلید به این معنا، موضوع جواز یا وجوب بقاء بر تقلید میت وعدم جواز عدول از تقلید مجتهد زنده به مجتهد زنده دیگر است. و از مجتهدی باید تقلید کرد که بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده، عادل و اعلم باشد (یعنی در فهمیدن حکم خدا از ادله شرعی و درک موضوعات از تمام مجتهدین زمان خود استادتر باشد) و دنیا طلب نباشد به طوری که منافات با عدالت داشته باشد و همچنین بنابر مشهور مرد باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان به فتوای مجتهدی عمل کرد نمیتواند از مجتهد دیگر تقلید کند، مگر آنکه مجتهد دیگر اعلم از مجتهد اول شده باشد که لازم است به فتوای مجتهد دیگر عدول کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مجتهدی که وظیفه انسان تقلید از او بوده از دنیا برود در صورتی که اعلم بودن مجتهد زنده از میت برایش ثابت شود در مسایل مورد ابتلایی که علم اگر چه اجمالا به اختلاف بین میت و حی دارد واجب است به حی رجوع کند و در صورتی که اعلمیت مجتهد میت برایش ثابت بوده مادامی که اعلم بودن مجتهد زنده برایش ثابت نشود باید به فتوای مجتهد میت عمل کند چه در زمان حیات او التزام به عمل به فتوای او داشته یا نداشته باشد و چه عمل به فتوای او کرده یا نکرده باشد و چه فتوای او را یاد گرفته یا یاد نگرفته باشد