خوف ضرر
احتمال زيان و خسارت مالی و يا جانی
اگر بیمار به جهت خوف ضرر نماز را در جهت خلاف قبله بخواند و بعد از اتمام نماز متوجه شود خوف او بی مورد بوده است، تکلیف او چیست؟
باید اعاده کند.
باید اعاده کند.
عنوان سوال:
اگر بیمار به جهت خوف ضرر نماز را در جهت خلاف قبله بخواند و بعد از اتمام نماز متوجه شود خوف او بی مورد بوده است، تکلیف او چیست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در صورتی که بیمار به خاطر خوف ضرر، یا عذر دیگری، نماز را در فروض زیر انجام دهد، ولی بعد از اتمام، متوجّه شود که خوف او بی مورد بوده است، تکلیف در موارد زیر چیست؟
- اگر بیمار به جهت خوف از ضرر وضوی جبیره ای بگیرد و پس از نماز معلوم شود خوف او بی مورد بوده است تکلیف او چیست؟
- اگر بیمار به جهت خوف از ضرر غسل جبیره ای انجام دهد و پس از نماز معلوم شود خوف او بی مورد بوده تکلیف او چیست؟
- اگر بیمار به جهت خوف از ضرر، تیمم جبیره ای انجام دهد و پس از نماز معلوم شود خوف او بی مورد بوده است، چه تکلیفی دارد؟
- چنانچه برای بیمار، خواندن نماز به سوی قبله امکان نداشته باشد، آیا جهات دیگر، برایش یکسان است؟
- آیا توصیه پزشک و پرستار، به بیمار مبنی بر ضرر داشتن روزه و یا حرکت اعضا و استعمال آب برای وضو و نماز، از نظر شرعی مجوّز محسوب می شود یا نه؟
- آیاپسری که هنوز به تکلیف نرسیده می تواند نماز قضای پدر ومادرخودرا بخواند؟
- زنی جنب بوده و فراموش کرده و مدتی نماز خوانده ولی در این بین غسل حیض انجام داده است و فعلا متوجه شده، تکلیف او نسبت به نمازهای گذشته چیست؟
- شخصی به گمان اینکه وقت نمازظهر گذشته است، قصد نماز عصر کرد و بعد از نماز متوجه شد که برای نماز ظهر لااقل به مقدار یک رکعت وقت داشته است، آیا نیّت کند نمازی که خوانده ظهر باشد و مجدداً نماز عصر را بخواند، یا وظیفه ای دیگر دارد؟
- شخصی از روی جهل به مسأله در فرودگاه جدّه برای عمره مفرده محرم می شود و پس از انجام طواف و نماز و سعی متوجه می شود که می بایست به یکی از مواقیت برود، تکلیف او در این صورت چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر بیمار به جهت خوف ضرر، غسل جبیره ای انجام دهد ولی پس از خواندن نماز یقین کند که خوف او بی مورد بوده، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بیمار به جهت خوف از ضرر، تیمم کند و پس از نماز معلوم شود خوف او بیمورد بوده است، چه تکلیفی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بیماری به جهت خوف از ضرر تیمّم جبیرهای انجام دهد و پس از نماز معلوم شود، خوف او بی مورد بوده، چه تکلیفی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر بیماری که گمان دارد روزه برایش ضرر دارد، با این حال روزه بگیرد، ولی بعد از اتمام روزه متوجه شود که روزه برایش ضرر نداشته است، حکم روزه ی این شخص چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر برخی پزشکان، شخص بیمار را از روزهداری منع کنند ولی برخی دیگر روزهداری را برای او بدون ضرر بدانند، تکلیف آن شخص نسبت به گرفتن روزه چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر برخی پزشکان، شخص بیمار را از روزهداری منع کنند ولی برخی دیگر روزهداری را برای او بدون ضرر بدانند، تکلیف آن شخص نسبت به گرفتن روزه چیست؟
- [آیت الله بهجت] شخصی که با کشتی یا قطار یا هواپیما مسافرت می نماید، رو به سمت قبله مشغول نماز خواندن می شود. در حین ادای نماز، ناگهان کشتی تغییر مسیر می دهد و آن فرد در خلاف جهت قبله قرار می گیرد. در این وضعیت، تکلیف او چیست؟
- [آیت الله خوئی] زیدی نذر کرده هر شب تا آخر عمر، غفیله بخواند، مدتی نخوانده و خلاف نذر کرده، تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] بیماری به گونه ای روی تخت بستری شده که امکان رو کردن به سمت قبله را ندارد. آیا می تواند نمازش را در همان حال یعنی در خلاف جهت قبله بخواند؟
- [آیت الله اردبیلی] چنانچه برای بیمار، خواندن نماز به سوی قبله امکان نداشته و یا مشکل باشد (مثل این که روی تختی خوابیده که جهت آن مخالف قبله است و نمیتوان جهت آن را تغییر داد و یا تغییر دادن آن بسیار مشکل است)، چگونه باید نماز بخواند؟ و آیا جهات دیگر برایش یکسان است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که نمی تواند نشسته نماز بخواند باید در حال نماز به پهلوی راست طوری بخوابد که جلوی بدن او رو به قبله باشد و اگر ممکن نیست باید به پهلوی چپ طوری بخوابد که جلوی بدن او رو به قبله باشد و اگر این را هم نتواند باید به پشت بخوابد به طوری که کف پای او رو به قبله باشد.
- اگر به واسطه یقین یا ترس ضرر، تیمم کند و پیش از نماز بفهمد که آب برایش ضرر ندارد، تیمم او باطل است. و نمی تواند با آن نماز بخواند ولی اگر بعد از نماز بفهمد نمازش صحیح است. ولی برای نمازهای بعدی باید وضو بگیرد.
- کسی که باید نشسته نماز بخواند اگر نمی تواند به طور معمول بنشیند و در موقع نشستن، کف پاها را به زمین می گذارد باید در موقع نماز صورت و سینه و شکم او رو به قبله باشد و لازم نیست ساق پای او رو به قبله باشد.
- اگر مأمومین پس از اتمام خطبه ها و شروع نماز امام، از اقتدا به او خودداری کنند و امام را تنها بگذارند نماز جمعه منعقد نشده و باطل است و امام می تواند آن نماز را رها نموده و به نماز ظهر بپردازد، ولی احتیاط مستحب آن است که نیت خود را به ظهر برگرداند و پس از اتمام آن مجدداً نماز ظهر را بخواند و احتیاط بیشتر در آنست که نماز را به همان نیت نماز جمعه تمام کند و سپس نماز ظهر را بجا آورد.
- اگر زن حائض به اندازه غسل وقت ندارد ولی می تواند با تیمم نماز را در وقت بخواند آن نماز بر او واجب نیست، اما اگر گذشته از تنگی وقت تکلیفش تیمم است مثل آن که آب برایش ضرر دارد، باید تیمم کند و آن نماز را بخواند و اگر نخواند واجب است قضای آن را بجا آورد.
- اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد که رکعتهای نمازش کم بوده چنانچه کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده باید آنچه را از نماز نخوانده بخواند و برای سلام بی جا دو سجده سهو بجا آورد و اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام داده مثلاً پشت به قبله کرده باید نماز را دوباره بجا آورد.
- اگر اطمینان داشته باشد که حمد و سوره و اذکار واجب نماز را به صورت صحیح می خواند و بعد متوجه شود که غلط بوده نمازهایی را که خوانده صحیح است و قضا ندارد هرچند احتیاط مستحب آن است که قضا کند. اما اگر احتمال غلط بودن حمد و سوره و سایر اذکار واجب نماز را می داده و سهل انگاری کرده و نماز خوانده و بعد متوجه شده که غلط بوده نمی تواند به نمازهایی که خوانده اکتفا کند. و اگر به جهت لهجه خاصی که دارد نتواند نماز خود را به صورت عربی صحیح بخواند به همان مقدار که قدرت دارد بخواند و صحیح است.
- اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش بیشتر از نماز احتیاط بوده مثلاً در شک بین سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل می کند انجام داده مثلاً پشت به قبله کرده باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده باید کسری نمازش را بجا آورد و احتیاط این است که اصل نماز را هم دوباره بخواند.
- اگر شک کند نماز احتیاط را که بر او واجب بوده بجا آورده یا نه چنانچه وقت نماز گذشته به شک خود اعتنا نکند و اگر وقت دارد در صورتی که مشغول کار دیگری نشده و از جای نماز برنخاسته و کاری هم مثل روگرداندن از قبله که نماز را باطل می کند انجام نداده باید نماز احتیاط را بخواند و اگر مشغول کار دیگری شده یا کاری که نماز را باطل می کند بجا آورده یا بین نماز و شک او زیاد طول کشیده احتیاط آن است که نماز احتیاط را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.
- اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیّت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را ادامه دهد و بعد متوجه شود که نماز ظهر را خوانده است باید نیت خود را به نماز عصر برگرداند و چنانچه مقداری از نماز را که به نیت ظهر خوانده مشتمل بر رکن بوده باید نماز را تمام کند و دوباره نماز عصر را بخواند. اما اگر مشتمل بر رکن نبوده باید آن قسمت را به نیت عصر بخواند و نماز او صحیح است هرچند احتیاط مستحب در اعاده آن است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر به واسطه یقین یا خوف ضرر تیمم کند وپیش از نماز بفهمد که اب برایش ضرر ندارد تیمم او باطل است و اگر بعد از نماز بفهمد و وقت باقی باشد باید دوباره نماز را با وضو یا غسل بخواند و اگر وقت باقی نباشد قضا واجب نیست
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه آب دارد ولی می ترسد اگر وضو بگیرد بیمار شود یا بیماری او به طول انجامد، یا شدت کند، یا معالجه آن سخت شود، در تمام این موارد باید تیمم کند، ولی اگر مثلاً آب گرم برای او ضرر ندارد باید با آب گرم وضو بگیرد یا غسل کند و لازم نیست یقین به ضرر داشته باشد همین اندازه که خوف ضرر داشته باشد کافی است که وضو نگیرد و تیمم کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .در صورت عدم امکان شناخت قبله، نماز به یک طرف که احتمال قبله بودن آن وجود دارد , کافی است , هرچند احتیاط مستحب , در صورت وسعت وقت , تکرار نماز به چهار طرف است و اگر نسبت به بعضی از اطراف اصلاً احتمال قبله بودن مطرح نیست، نماز به آن طرف , بر خلاف احتیاط است.
- [آیت الله سیستانی] کسی که باید نشسته نماز بخواند ، باید در موقع نماز سینه و شکم او رو به قبله باشد ، بلکه صورت او هم نباید زیاد از قبله منحرف باشد .
- [آیت الله سبحانی] کسی که یقین به قبله ندارد; اگر بخواهد غیر از نماز، کاری کند که باید رو به قبله انجام داد، مثلا بخواهد سر حیوانی را ببرد، باید به گمان عمل نماید و اگر گمان ممکن نیست در صورت ضرورت به ذبح حیوان و خوف از فوت آن به هر طرف که انجام دهد صحیح است. پوشانیدن بدن در نماز
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که می خواهد نماز بخواند باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید تا یقین یا اطمینان به قبله پیدا کند یا دو عادل یا کسی که مورد وثوق است و ظن بر خلاف گفته او نیست به قبله خبر دهد و همچنین می تواند به قبله بلد مسلمین در نمازشان و قبورشان عمل کند و اگر اینها نبود باید در شناسایی قبله کوشش کند و به گمانی که از راه های دیگر پیدا می شود عمل نماید هر چند ان گمان از گفته کافر یا فاسقی که به واسطه قواعد علمی قبله را می شناسد حاصل شود
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر یقین کند که قبله در یکی ازدو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند، ولی احتیاط مستحبّ آن است که در صورت گمان به اینکه قبله در یکی از دو طرف است به چهار طرف نماز بخواند.
- [آیت الله بهجت] اگر در بین نماز فهمید که از قبله منحرف است، پس اگر انحراف در بین طرف راست و چپ او بوده و قبله در جهت پشت قرار نگرفته باشد، به طرف قبله متوجه می‌شود و بقیه نمازش را میخواند و صحیح است؛ ولی اگر پشت به قبله بوده و یا کاملاً به طرف راست یا چپ بوده، نماز را قطع میکند و دوباره رو به قبله نماز میخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر برای پیدا کردن قبله وسیله ای ندارد ، یا با اینکه کوشش کرده ، گمانش به طرفی نمی رود ، چنانچه وقت نماز وسعت دارد باید چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازة چهار نماز وقت ندارد ، باید به اندازه ای که وقت دارد ، نماز بخواند مثلاً اگر فقط به اندازة یک نماز وقت دارد ، باید یک نماز به هر طرفی که می خواهد بخواند . و باید نماز ها را طوری بخواند که یقین کند یکی از آنها رو به قبله بوده یا اگر از قبله کج بوده به طرف دست راست و دست چپ قبله ، نرسیده است .
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در اثناء حمد و سوره متوجه شود مقداری را بر خلاف دستور بالا سهواً بلند یا آهسته خوانده لازم نیست برگردد، هرچند بهتر است که برگردد و صحیح بخواند.