احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
اگر یقین کند که قبله در یکی ازدو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند، ولی احتیاط مستحبّ آن است که در صورت گمان به اینکه قبله در یکی از دو طرف است به چهار طرف نماز بخواند.
عنوان مسئله:
اگر یقین کند که قبله در یکی ازدو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند، ولی احتیاط مستحبّ آن است که در صورت گمان به اینکه قبله در یکی از دو طرف است به چهار طرف نماز بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اینجانب هشت ماه قبل، در تهران خانهای خریدم بعداطبق نظر خودم قبله را تشخیص دادم، سپس فهمیدم که اشتباه کردهام در تشخیص قبله و حدود هفت ماه با قبله غلط نماز خواندهام لطفاتکلیف مرا روشن فرمائید؟
- مفاهیم احتیاط واجب و مستحبّ را توضیح فرمائید؟
- شخصی بمدّت یازده سال، به یک جهت نماز خوانده، البتّه آن جهت و قبله را از طریق مساجد اهل سنت آن منطقه معیّن کرده، بعد از یازده سال، توسط قبلهنما معلوم شده که قبله آن 90 درجه منحرف از قبله صحیح بوده است، در این صورت نمازهای گذشته او چه صورت دارد و افرادی که بعنوان میهمان در منزل او نماز خواندهاند، پس از کشف خلاف، آیا صاحبخانه وظیفه دارد که به میهمانهای خود تذکّر دهد یا خیر؟
- آیا دست دادن مأمومین با یکدیگر بعد از نماز استحباب دارد؟
- آیا فرد لال میتواند نماز میّت بخواند و بر فرض جواز آیا نمازش اکتفاء از نماز میّت فرد صحیح میکند؟
- اگر در ضمن عقد معاملات با انسان شرط شود که وضو بگیرد یا غسل کند یا نماز بخواند بیان نمائید آیا از نظر فقهی اولااین شرط صحیح است یا باطل و ثانیاعمل نمودن به شرط فوق چه حکمی (واجب، حرام، مستحبّ، مکروه و یا مباح) دارد؟
- آیا زن در حمّام میتواند برهنه نماز بخواند البتّه با فرض این که وقت ضیق است؟
- زنی شوهرش مرده در حال عدّه وفات است آیا میتواند برای نماز و عمل به مستحبّات از عطر استفاده کند؟
- اگر شخصی بر بام کعبه نمازهای واجب بخواند نماز او چگونه است آیا بطور معمولی است یا کیفیت خاصّی دارد؟
- بانیان مسجدی بعلّت ناراحتی شخصی با فردی میگویند ما راضی نیستیم فلانی در مسجد نماز بخواند، وظیفه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر نمازگزار بعد از شکی که برای آن، نماز احتیاط لازم است، گمان پیدا کند و طبق گمان عمل کند؛ آیا نماز احتیاط بخواند یا نه؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر نمازگزار به طرفی که یقین داشت قبله است نماز خواند و پس از نماز فهمید پشت به قبله یا به طرف راست یا چپ قبله نماز خوانده است، در این صورت نمازش چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] در جایی که بعد از شکّ، گمان به رکعت پیدا کند مثلاً بعد از شکّ سه و چهار، گمان پیدا کرد که چهار رکعت خوانده است ، آیا می تواند برای امتثال امر واقعی، نماز احتیاط بخواند؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر مکلّف، در حال خواندن نماز گمان پیدا کند که قبله در جهتی غیر از آن جهتی است که به سوی آن نماز میخواند، آیا میتواند جهت خود را به سوی طرفی که گمان پیدا کرده، تغییر دهد؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که گمان قوی دارد که مسافت لازم برای شکسته شدن نماز ر طی میکند، ولی یقین به آن ندارد، نمازش را بعد از گذشتن از حدّ ترخّص، کامل بخواند یا شکسته؟
- [آیت الله بهجت] اگر برای فرد میهمان از گفته ی صاحب خانه در مورد جهت قبله، یقین حاصل نشود؛ آیا می تواند در آن جهتی که صاحب خانه گفته نماز بخواند یا نه؟
- [آیت الله خامنه ای] اهمیت قبله در نماز چه قدر است و اگر در مکانی قرار داشتی که جهت قبله مشخص نبود و راهی برای یافتن آن هم وجود نداشت و بعد از خواندن نماز بعداً (چند روز بعد) متوجه شدی که جهت قبله اشتباه بوده باید چه کرد؟ ج) بطور کلّی کسی که هیچ راهی برای یافتن قبله ندارد و گمانش هم به هیچ طرف نمی رود، بنابر احتیاط واجب باید به چهار طرف نماز بخواند و اگر عمداً برخلاف وظیفه عمل کرده و بعد هم متوجه شده به طرفی که نماز خوانده اشتباه بوده است، باید بنابر احتیاط نماز خود را اعاده نماید.س: کسی که در حال اضطرار نمی تواند به طرف قبله نماز بخواند، آیا جهات غیر از قبله برایش یکسان است؟
- [آیت الله اردبیلی] گاهی تعیین قبله توسط نمازگزار، موافق با جهت قبله در محرابها و قبرهای آن منطقه نیست. آیا نمازگزار، میتواند به طرف قبلهای که خودش تعیین کرده، نماز بخواند؟
- [آیت الله جوادی آملی] در حکم به نجاست شیء، یقین لازم است یا گمان غالب و ظاهر نیز کفایت میکند؟
- [آیت الله جوادی آملی] دربارهی حکم به نجاست چیزی، آیا یقین لازم است یا گمان غالب و ظاهر کفایت میکند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- حکم گمان در شماره رکعتهای نماز مثل حکم یقین است، مثلاً اگر انسان گمان دارد که نماز را چهار رکعت خوانده، نباید نماز احتیاط بخواند و حکم گمان در افعال هم مثل یقین است پس اگر گمان کند فعلی را آورده باید نماز را تمام کند و بنابر احتیاط مستحبّ اعاده نماید و اگر بعد از تجاوز محلّ گمان کند که فعل را نیاورده است باید برگردد و آن فعل را بیاورد و بنابر احتیاط مستحبّ نماز را اعاده نماید.
- کسی که میخواهد نماز بخواند، باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید، تا یقین کند که قبله کدام طرف است و یا بگمانی که ازمحراب مسجد مسلمانان یا قبرهای آنان یا از راههای دیگر پیدا می‌شود عمل نماید، حتّی اگر از گفته فاسق یا کافری که به واسطه قواعد علمی قبله را میشناسد گمان به قبله پیدا کند کافی است.
- اگر برای پیدا کردن قبله وسیلهای ندارد، یا با این که کوشش کرده، گمانش به طرفی نمیرود، چنانچه وقت نماز وسعت دارد، بنابر احتیاط واجب چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازه چهار نماز وقت ندارد، باید به اندازهای که وقت دارد نماز بخواند مثلاً اگر فقط به اندازه یک نماز وقت دارد باید یک نماز ظهر به هر طرفی که میخواهد بخواند و باید نمازها را طوری بخواند که یقین کند یکی از آنها رو به قبله بوده، یا اگر از قبله کج بوده، به طرف دست راست و چپ قبله نرسیده است.
- اگر کسی با هواپیما مسافرت کرد وخواست نماز خود را در هوا بخواند، چنانچه بتواند نماز را رو به قبله و با دیگر شرائط بجا آورد، نماز او صحیح است . و اگر نتواند در هوا نماز را رو به قبله بجا آورد، اگر وقت نماز به اندازهای وسعت دارد که پس از پیاده شدن میتواند نماز را رو به قبله بجا آورد، در این صورت نماز خواندن در هواپیما صحیح نیست و اگر وقت نماز تنگ شده باشد وتا موقع پیاده شدن وقت آن تمام می‌شود واجب است نماز را در هواپیما به آن طرفی که علم دارد قبله در آن طرف باشد بجا آورد و اگر علم نداشته باشد به هر طرفی که گمان دارد قبله باشد نماز را بخواند و اگر گمان هم نداشته باشد، میتواند به هر طرفی که بخواهد نماز را بخواند اگرچه احتیاط مستحبّ آن است که در چنین حال به چهار طرف نماز بخواند و اگر اصلاً متمکّن از خواندن نماز در هوا بسوی قبله نمیباشد، این شرط از او ساقط است.
- کسی که یقین به قبله ندارد، اگر بخواهد غیر ازنماز کاری کند که باید رو به قبله انجام داد، مثلاً بخواهد حیوانی را سر ببرد، باید به گمان عمل نماید و اگر گمان ممکن نیست و اضطرار به کشتن حیوان داشته باشد اگر چه خوف مردن او باشد به هر طرف که انجام دهد، صحیح است.
- کسی که وقت نماز او تنگ نیست وبرای تهیّه آب وقت دارد، اگر یقین دارد در محلّی دورتر از مقداری که باید جستجو کند، آب هست باید برای تهیّه آب برود مگر این که زحمت زیادی داشته باشد و اگر گمان دارد آب هست، رفتن به آن محل لازم نیست اگرچه بنابر احتیاط مستحبّ رفتن به آنجا لازم است ولی اگر گمان او قوی باشد، بنابر احتیاط واجب باید برای تهیّه آب به آن محل برود.
- اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلاً در شک بین سه وچهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل میکند انجام داده، مثلاً پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل میکند انجام نداده، باید دو رکعت کسری نمازش را بجا آورد و نماز را هم بنابر احتیاط واجب دوباره بخواند.
- اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند، مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند وخواندن نماز احتیاط لازم نیست و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است ومأموم در شماره رکعتهای نماز شک کند باید به شک خود اعتنا ننماید.
- کسی که گمان به قبله دارد، اگر بتواند گمان قویتری پیدا کند نمیتواند به گمان خود عمل نماید، مثلاً اگر میهمان از گفته صاحب خانه گمان به قبله پیدا کند، ولی بتواند از راه دیگر گمان قویتری پیدا کند، نباید به حرف او عمل نماید.
- کسی که یقین دارد وقت نماز تنگ است، اگر بدون جستجو با تیمّم نماز بخواند، و بعد از نماز بفهمد که برای جستجو وقت داشته، احتیاط واجب آن است که دوباره نمازش را بخواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که در صورت گمان به چهار طرف نماز بخواند.
- [امام خمینی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند. ولی احتیاط مستحب آن است که در صورت گمان، به چهار طرف نماز بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند ولی احتیاط مستحب آن است که در صورت گمان، به چهار طرف نماز بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است؛ بنا بر احتیاط باید به هر دو طرف نماز بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است و وسیلهای که بتواند قبله را مشخص کند نداشته باشد به هر یک از آنها نماز بخواند، کافیست و احتیاط مستحب آن است که به هر دو طرف نماز بخواند.
- [آیت الله سیستانی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است ، باید به هر دو طرف نماز بخواند .
- [آیت الله خوئی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند.
- [آیت الله بهجت] اگر یقین یا گمان کند که قبله در یکی از دو طرف است، باید به هر دو طرف نماز بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر یقین یا چیزی که در حکم یقین است یا گمان پیدا شود که قبله در یکی از دو طرف است باید به هر دو طرف نماز بخواند