امام جماعت
امام جماعت به معنی پیش نمازاست واز آن در باب صلاة، سخن رفته است. ومهم‌ترین مباحث آن عبارت است از:
شخصی استحقاق حد شرعی پیدا کرده ولی قبل از اجرای حد توبه کرده است یا تعزیر شده یا زندان و یا تبعید شده ولی فعلا توبه کرده است، آیا می تواند امام جماعت شود و ما می توانیم به او اقتدا کنیم؟
بلی، در فرض سؤال مانعی ندارد. ولی کسی که حد شرعی خورده است بنابر احتیاط واجب نباید امام جماعت شود.
بلی، در فرض سؤال مانعی ندارد. ولی کسی که حد شرعی خورده است بنابر احتیاط واجب نباید امام جماعت شود.
عنوان سوال:
شخصی استحقاق حد شرعی پیدا کرده ولی قبل از اجرای حد توبه کرده است یا تعزیر شده یا زندان و یا تبعید شده ولی فعلا توبه کرده است، آیا می تواند امام جماعت شود و ما می توانیم به او اقتدا کنیم؟
پاسخ:
بلی، در فرض سؤال مانعی ندارد. ولی کسی که حد شرعی خورده است بنابر احتیاط واجب نباید امام جماعت شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- امام جماعت مرتکب گناهی شده و از عدالت ساقط شده ولی شنیدیم که قبل از نماز و در اثنای نماز استغفار کرد، آیا این استغفار برای تحقق توبه و عادل شدن مجدّداً و صحت اقتدا کفایت می کند؟
- شخص غریبی در شهری وارد شد و برای ادای نماز به مسجد رفت و دید جماعت برپا شده ولی این شخص، امام جماعت را نمی شناسد، آیا می تواند به آن امام جماعت اقتدا کند؟
- مرجعی اجازه داده است که زن می تواند امام جماعت خواهران شود، آیا مقلدین امام و حضرت عالی می توانند به ایشان اقتدا کنند؟
- شخصی چند مرتبه زنا کرده و فعلا دستگیر و ثابت شده است، حکم آن و چگونگی اجرای حد درباره او را بیان کنید
- شخصی با خواهر خود زنا کرده است حد آن چگونه است؟ و در حالی که زنا ثابت -شده ولی پدر و مادر او مانع اجرای حد شده و ممانعت می کنند وظیفه چیست؟
- اشخاص مسافر، نماز ظهر یا عصر یا عشا رابه جماعت اقتدا می کنند و سر دو رکعت سلام می دهند و مجدداً به قصد نماز قضای احتیاطی به رکعت سوّم و چهارم امام اقتدا می کنند، آیا صحیح است؟
- شخصی در رکعت آخر نماز جماعت، در حالی که امام جماعت مشغول تشهد است رسیده، آیا راهی برای درک ثواب نماز جماعت برای او وجود دارد؟
- شخصی که کمرش مقداری خمیدگی داشته باشد، آیامی تواند امام جماعت شود؟
- کسی نماز ظهر را به نماز عصر امام جماعت اقتدا کرد، آیا پس از آن برای نماز عصر اقامه بگوید یا همین که صفوف جماعت متفرق نشده اقامه از او ساقط است؟
- شخصی پس از دستگیری در دادگاه اظهار می دارد که من در حرم امن الهی یا حرم حضرت نبوی (صلی الله علیه وآله) و یا یکی از ائمه معصومین (علیهم السلام) در حضور دو شاهد عادل از گناهان خود توبه کرده ام و بر گفته خود نیز نوشته ای با امضای دو نفر ارائه می کند، آیا حد از او ساقط می گردد یا خیر؟ تعزیر چطور؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] شخصی که به اتّهام محاربه محاکمه و به موجب حکم قطعی صادره از دادگاه از میان یکی از مجازات های چهارگانه احصا شده بر جرم محاربه، به مجازات تبعید محکوم گشته است، لیکن به دفعات محلّ تبعید را ترک گفته و تن به اجرای مجازات (تبعید) نمی دهد و هم اکنون نیز متواری است. از نظر قضایی نیز امیدی بر اجرای کامل حدّ، نسبت به مشارٌالیه نیست، دادگاه از نظر شرعی باید چه چاره ای اتّخاذ نماید؟
- [آیت الله بهجت] شخصی مرتکب گناهی که مستوجب حدّ شرعی است شده است؛ ولی چون فقط خودش می داند و توبه کرده و حکم به عدالت او هم می شود، آیا می تواند امام جماعت بشود؟ کراهت چه طور؟
- [سایر] آیا شخصی که گناه کبیره (حدی) انجام داده، بعد از توبه می تواند امام جماعت باشد؟
- [آیت الله بهجت] آیا اقتدا به امام جماعت سنّی مذهب جایز است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر نظر شما نسبت به فروع فوق بر عدم اجرای حدّ است آیا اثبات سرقت در این موارد موجب برای تعزیر سارق میباشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا حکم تعزیر حدّ جلد یا اجرای آن به صورت ضغث که در باب زنا مطرح است به تعزیرات و سایر حدود نیز قابل تسرّی است؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز جماعت آیا واجب است نیّت کنیم به فلان امام جماعت یا امام جماعت حاضر اقتدا می کنیم؟
- [آیت الله اردبیلی] جایی نماز جماعت برقرار شده و شخصی وارد می‌شود که امام جماعت را نمیشناسد. این شخص نسبت به یکی از مأمومین از جهت دارا بودن شرایط امام جماعت آشنایی دارد و به جای امام جماعت، به این مأموم اقتدا می‌کند. آیا این گونه نماز جماعت، از نظر شرع مقدّس اسلام صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی به اوّل نماز آیاتی که به جماعت خوانده می شود، نرسد؛ آیا می تواند در هنگام رکوع امام در یکی از رکوع ها اقتدا کند؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی اکراه دارد که به عنوان امام جماعت جلو بایستد؛ ولی بعد از شروع به نمازِ خودش، دیگران به او اقتدا میکنند، حکم نماز مأمومین چگونه است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر امام جماعت به واسطه عذری یا تیمّم یا با وضوی جبیره ای نماز بخواند، می شود به او اقتدا کرد ولی اگر به واسطه عذر با لباس نجس نماز می خواند بنابر احتیاط واجب نباید به او اقتدا کرد.
- اگر امام جماعت مرضی دارد که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند بنابر احتیاط واجب، نمی شود به او اقتدا کرد.
- اگر از اوّل نماز یا بین حمد و سوره اقتدا کند و پیش از آنکه به رکوع رود امام سر از رکوع بردارد نماز او به طور جماعت صحیح است و باید رکوع کند و خود را به امام برساند.
- امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلال زاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند و نیز امام جماعت باید مرد باشد حتی برای زنان بنابر احتیاط واجب و اقتدا کردن بچّه ممیّز که خوب و بد را می فهمد به بچّه ممیّز دیگر مانعی ندارد.
- اگر امام و مأموم بخواهند پس از نماز جمعه، نماز ظهر را احتیاطاً بجا آوردند می توانند آنرا به جماعت برگزار کنند ولی مأمومی که در نماز جمعه شرکت نکرده نمی تواند به این نماز اقتدا کند و اگر به این نماز اقتدا کند از نماز ظهر او مجزی نیست و باید آن را اعاده نماید.
- عدالت امام جماعت باید برای مأموم محرز باشد و با شک در اصل عدالت نمی توان به او اقتدا کرد و در صورتی که امامی را که عادل می دانسته، اگر شک کند به عدالت خود باقی است یا نه، می تواند به او اقتدا نماید.
- کسی که نماز جمعه را به امامی اقتدا کرده می تواند نماز عصر را نیز به همان امام اقتدا کند ولی اگر بخواهد احتیاطاً نماز ظهر را هم بخواند راه آن این است که پس از پایان نماز جماعت مجدداً نماز ظهر و عصر را بجا آورد مگر اینکه امام هم بعد از خواندن نماز جمعه احتیاطاً نماز ظهر را بجا آورده باشد که در این صورت اگر مأموم نیز همین طور عمل کرده لازم نیست نماز عصر را تکرار کند.
- همه شرائطی که در نماز جماعت معتبر است در نماز جمعه نیز لازم است، مانند: نبودن حائل، بالاتر نبودن جای امام، فاصله بیش از حد نداشتن و غیر اینها.(1)
- اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام برسد، اگرچه ذکر امام تمام شده باشد، نمازش به طور جماعت صحیح است و یک رکعت حساب می شود، امّا اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد جماعتش باطل است. ولی نماز او به صورت فرادی صحیح است لذا آن را رکوع رکعت اول حساب کند و نماز خود را ادامه دهد هرچند احتیاط مستحب اعاده این نماز است.
- اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و پیش از آنکه به اندازه رکوع خم شود امام سر از رکوع بردارد، می تواند نیّت فرادی کند یا صبر کند تا امام برای رکعت بعد برخیزد و آن را رکعت اوّل نماز خود حساب کند. ولی اگر برخاستن امام به قدری طول بکشد که نگویند این شخص نماز جماعت می خواند، باید نیّت فرادی نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] در تحقق جماعت فقط کافی است که مأموم نیت اقتدا داشته باشد و نیت امامت برای امام معتبر نیست و بدون نیت او جماعت از طرفین محقق می‌شود و احکام آن، از قبیل متابعت و شک جاری است، امّا در استحقاق ثواب جماعت برای امام بدون نیت تأمل است و در این صورت احوط برای امام این است که احکام جماعت را بر این نماز جاری نکند.
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط واجب کسی که بیماری خوره یا پیسی دارد یا کسی که حدّ شرعی خورده، نباید امام جماعت شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] نماز جماعت خواندن با امامی که مرض خوره یا پیسی دارد مکروه است و به کسی که حد شرعی بر او جاری شده اقتدا جایز نیست
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که مرض خوره یا پیسی دارد مکروه است امام جماعت شود، بلکه این کار برخلاف احتیاط استحبابی نیز میباشد و هم‌چنین مکروه است کسی که به جهت مثلاً فلج نمیتواند شرایط قیام را رعایت کند، امام جماعت افراد سالم شود و بنا بر احتیاط به کسی که حدّ شرعی بر او جاری شده، اقتدا ننمایند؛ و هم‌چنین اهل شهر (یعنی خانهنشینان) به اعرابی (یعنی صحرانشین)، اقتدا نکنند.
- [آیت الله مظاهری] در صورت تشخیص مصلحت، حاکم اسلامی چنانکه میتواند مجرم را عفو یا تخفیف در جرم دهد، میتواند در اجرای حدّ تخفیف دهد یعنی آن را تبدیل به تعزیر کند یا حدّ را اصلاً اجرا نکند.
- [آیت الله مظاهری] بهتر است کسی که مرض خوره یا پیسی دارد و یا حدّ شرعی بر او جاری شده است و صحرانشین برای خانهنشین امام جماعت نشود.
- [آیت الله مظاهری] امام لازم نیست نیّت جماعت کند ولی مأموم باید نیّت جماعت کند امّا دانستن اسم امام جماعت لازم نیست، مثلاً اگر نیّت کند اقتدا میکنم به امام حاضر کفایت می‌کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلالزاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند و نیز اگر مأموم مرد است، امام او هم باید مرد باشد و اقتدا کردن به بچه ممیّز که خوب و بد را میفهمد، بنا بر احتیاط واجب صحیح نیست؛ ولی بچه ممیّز، میتواند در نماز جماعت شرکت کند و اقتدا نماید و احکام جماعت هم بر آن بار می‌شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر امام جماعت نماز قضا می خواند می شود به او اقتدا کرد ولی اگر نمازش را احتیاطاً قضا کند اقتدا به او اشکال دارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر نماز همه کسانی که در صف جلو هستند تمام شود ، و فوراً برای نماز دیگری به امام اقتدا نکنند ، جماعت صف بعد باطل می‌شود ، بلکه اگر هم فوراً اقتدا بکنند ، صحت جماعت صف بعد ، محل اشکال است .