دستگردان
گرفتن خمس و بخشيدن يا قرض دادن آن توسط متولی خمس يا مرجع تقليد به كسی كه خمس بر گردن اوست و توانايی پرداخت آن را ندارد.
مقلّدین حضرتعالی که با یکی از وکلای شما دستگردان کرده اند، آیا می توانند بقیه بدهی خود را به وکیل دیگر شما بدهند؟
مانعی ندارد، ولی بهتر است به همان وکیل بدهند.
مانعی ندارد، ولی بهتر است به همان وکیل بدهند.
عنوان سوال:
مقلّدین حضرتعالی که با یکی از وکلای شما دستگردان کرده اند، آیا می توانند بقیه بدهی خود را به وکیل دیگر شما بدهند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی مبلغی وجوهات از سال قبل بدهکار بوده و با یکی از وکلای مرجع تقلید خود دستگردان کرده، آیا می تواند بطور مستقیم به دفتر مرجع تقلید ارسال کند؟
- کسانی که از حضرتعالی اجازه اخذ وجوهات و دستگردان و مصالحه دارند، آیا می توانند در موقع حساب خمس اشخاص، مقداری از خمس را به آنها ببخشند؟
- کسانی که سال قرار می دهند و دستگردان می کنند و بعداً وجه دستگردان شده را نمی دهند یا مقدار کمی از بدهکاری خود را داده و بقیّه را نمی دهند، آیا تصرّف در خانه و اثاث خانه و بقیّه اموالشان جایز است یا نه؟
- در موقع رسیدن سال خمسی مبلغ ده هزار تومان خمس بدهکار شدم و با وکیل مجتهد دستگردان کردم، آیا می توانم از منافع سال آینده بپردازم؟
- آیا اجازه می فرمائید که مقلّدین حضرتعالی وجوه شرعیّه خویش را به روحانیّونی که در منطقه هستند یا با حوزه علمیّه قم ارتباط دارند و مدّعی هستند که آن وجوه را به حوزه علمیّه می رسانند پرداخت کنند؟
- اگر زن و شوهر مجتمعاً جنین را اسقاط کنند، آیا دیه تنصیف شده و یا اینکه به بقیه وارث می رسد؟ و آیا دیه را در هرحال باید بدهند و یا در صورت طلب ورّاث و یا حاکم؟
- شخصی فوت کرده و مدیون است و وصیت نکرده و اموال منقول و غیرمنقول دارد اگر بدهی او را از اموال منقول و نقدی او بدهند سهم الارث همسرش کمتر می شود و همینطور مخارج کفن و دفن او به چه نحوی محاسبه شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا مقلدین حضرتعالی در مصرف خمس می توانند سهم سادات را به سید فقیر بدهند یا اینکه باید همه خمس یعنی سهم سادات و سهم امام(علیه السلام) را تحویل وکیل شما بدهند تا در موارد شرعی آن مصرف کند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا وکلای حضرتعالی یا اشخاصی که وکیل در اخذ حقوق شرعی نیستند، مکلّف به دادن قبض رسید سهمین به پرداخت کنندگان آن هستند یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا مقلّدین حضرتعالی مجازند که زکات فطره خود را به امور ساخت مسجد اختصاص دهند؟
- [آیت الله بهجت] آیا مقلّد حضرتعالی می تواند سهم مبارک امام و سادات را به مجتهد دیگر یا وکلای مجتهد دیگر پرداخت نماید؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی با مرجع تقلید خود خمس را دستگردان کند، قبل از پرداخت بدهی خمسی خود، آن مرجع فوت کند، تکلیف او چیست؟
- [آیت الله بهجت] کسانی که از حضرتعالی اجازه اخذ وجوهات و دستگردان و مصالحه دارند، آیا می توانند در موقع حساب خمسِ اشخاص، مقداری از خمس را به آن ها ببخشند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] ما میدانیم که اگر مرجعی بمیرد وکالت وکلای او ساقط می‌شود حال سئوال اینجاست که مقلّدین آن مرجع حقوق شرعی خود را به چه کسی بدهند آیا آن را به یکی از مراجع مورد اطمینان بدهند یا به یکی از مراجعی که بقاء بر میّت را جایز میداند بدهند یا باید به مرجعی بدهند که فتوا به جواز بقاء بر میّت داده و در همه بلاد شایع شده که او اعلم از همه مراجع است و اگر حقوقش را به یک مجتهد دیگر و لو اینکه فتوا به جواز تقلید بر میّت ندهد، داد ذمّهاش بری می‌شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا مردم باید وجوهات شرعیّه خود را به مرجع تقلید خود یا وکلای او بدهند، یا میتوانند به مجتهد دیگری هم برسانند؟
- [آیت الله بهجت] در موقع رسیدن سال خمسی، مبلغ ده هزار تومان خمس بدهکار شدم و با وکیل مجتهدم دستگردان کردم، آیا می توانم از منافع سال آینده؛ آن را بپردازم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] نظر حضرتعالی در مورد نحوه محاسبه تورّم در بدهی های دراز مدّت چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر موقعی که باید بدهی خود را بدهد طلبکار مطالبه کند و او ندهد، چنانچه طلبکار وکیل باشد در فروش رهن می تواند مالی را که گرو برداشته بفروشد و طلب خود را بردارد و باید بقیه را به بدهکار بدهد، و چنانچه وکیل از جانب او نباشد و او از ادای دین به هر نحوی امتناع کند در این صورت اگر به مجتهد جامع الشرائط دسترسی دارد، باید برای فروش آن از مجتهد جامع الشرائط اجازه بگیرد.
- اگر وصیت کند که بدهی او را بدهند و برای نماز و روزه او اجیر بگیرند و کار مستحبی هم انجام دهند چنانچه وصیت نکرده باشد که اینها را از ثلث بدهند، باید بدهی او را از اصل مال بدهند و اگر چیزی زیاد آمد، ثلث آن را به مصرف نماز و روزه و کارهای مستحبی که معین کرده برسانند و در صورتی که ثلث کافی نباشد، پس اگر ورثه اجازه بدهند باید طبق وصیت عمل شود و اگر اجازه ندهند، باید نماز و روزه را از ثلث بدهند و اگر چیزی زیاد آمد به مصرف کار مستحبی که معین کرده برسانند.
- اگر خمس را با مرجع تقلید خود یا وکیل او دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد اگر عین چیزی که خمس به آن تعلق گرفته باقی باشد باید خمس خمس را هم بدهد و در حقیقت 41 آنچه که موجود است به عنوان خمس بدهد مثلاً اگر صد هزار تومان موجود بوده و خمس آن را دستگردان کرده مبلغ بیست و پنج هزار تومان بدهد. و اگر عین چیز متعلق به خمس مصرف شود و از بین برود پرداخت همان مبلغ کافی است و لازم نیست خمس آن را بدهد.
- اگر مالک یا وکیل او بدون قصد قربت، زکات را به فقیر بدهند و پیش از آن‌که آن مال از بین برود، خود مالک نیّت زکات کند، زکات حساب می شود.
- وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصرف کسی که برای او وقف شده یا وکیل، یا ولیّ او بدهند، ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند قبض و تصرف جدید لازم نیست.
- اگر زن مهریه خودش را نگرفته باشد ونبخشیده باشد بعد از مرگ شوهر میتواند انرا مطالبه کتد و ورثه باید از اصل مال میت مهریه زن رامثل بقیه دیون میت بدهند.
- اگر مالی به ارث به انسان برسد و انسان بداند که مورث خمس بدهکار است مثلاً با حاکم شرع دستگردان کرده و نپرداخته یا مالی را که خمس به آن تعلق گرفته مصرف کرده بدون این که خمس آن را بدهد، این شخص باید بدهی خمسی او را بدهد. اگر آن مال از درآمد همان سال فوت بوده و خمس آن را نداده باید خمس آن را بدهد و اگر از درآمد سال های قبل بوده و خمس آن را به علت این که به خمس اعتقادی نداشته نپرداخته است بر او واجب نیست خمس آن را بدهد هرچند بهتر است خمس آن را بدهد تا متوفی عذاب اخروی نداشته باشد.
- تصرّف در ملک میّتی که به مردم بدهکار است حرام و نماز در آن باطل است و این در صورتی است که بدهکاری به اندازه همه مال باشد. ولی اگر بدهکاری او کمتر از مالش باشد و بدانند طلبکار یا طلبکاران راضی هستند یا ورثه تصمیم داشته باشند که بدون مسامحه بدهی او را بدهند، تصرّف در آن ملک و نماز خواندن در آن اشکال ندارد لیکن در این صورت بنابر احتیاط واجب باید از ولیّ میّت هم اجازه بگیرند.
- اگر به واجبات مالی مثل خمس و زکات واجب و حج واجب یا بدهی خود وصیت کند، از اصل مال میت برداشته می شود مگر این که تصریح کند که این موارد را از ثلث بدهند که در این صورت از ثلث حساب می شود ولی اگر ثلث وافی به جمیع واجبات مالی نبود از اصل مال داده می شود تا تمام واجبات مالی اداء شود.
- کسی که خمس یا زکات بدهکار است و قرض هم دارد اگر بمیرد و مال او برای همه آنها کافی نباشد چنانچه مالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین نرفته باشد، باید خمس یا زکات را بدهند و بقیّه مال او را به قرض های او قسمت کنند و اگر مالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین رفته باشد، باید مال او را به خمس و زکات و قرض به نسبت تقسیم کنند مثلا اگر چهل تومان خمس بر او واجب است و بیست تومان به کسی بدهکار است، و همه مال او سی تومان است، باید بیست تومان بابت خمس و ده تومان بابت دین او بدهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر خُمس را با حاکم شرع یا وکیل او یا با سیّدی دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد، نمیتواند از منافع آن سال کسر نماید، پس اگر مثلاً هزار تومان دستگردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بیشتر از مخارج خود داشته باشد، باید خُمس دو هزار تومان را بدهد و هزار تومانی را که بابت خُمس سال قبل بدهکار است، از بقیّه بپردازد.
- [آیت الله سبحانی] اگر خمس را با حاکم شرع یا وکیل او یا با سید دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد نمی تواند آن را از منافع سال دوم کسر نماید پس اگر مثلاً هزار تومان دستگردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بیشتر از مخارجش داشته باشد، باید خمس دو هزار تومان را بدهد و هزار تومانی را که بابت خمس بدهکار است، از بقیه بپردازد.
- [آیت الله بهجت] اگر خمس را با حاکم شرع یا وکیل او یا با سیّد دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد نمیتواند از منافع آن سال کسر نماید؛ مثلاً اگر هزار تومان دستگردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بیشتر از مخارجش داشته باشد، باید اول خمس دو هزار تومان را بدهد و سپس هزار تومانی را که بابت خمس بدهکار است از بقیه بپردازد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر وصیت کند که از ثلث او خمس و زکاه یا بدهی دیگر او را بدهند و برای نماز و روزه او اجیر بگیرند و کار مستحبی هم مثل اطعام به فقرا انجام دهند؛ باید اول بدهی و اجرت قضاء نماز و روزه او را از ثلث بدهند و اگر زیاد آمد به مصرف کار مستحبی که معین کرده برسانند و چنانچه ثلث مال او فقط به اندازه بدهی او باشد و ورثه هم اجازه ندهند که بیشتر از ثلث مال مصرف شود؛ باید ثلث مال برای نماز و روزه و بدهی تقسیم شود و بقیه بدهی از اصل خارج گردد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که خمس بدهکار است ، اگر با حاکم شرع دستگردان کند و خمس را به ذمّه بگیرد ، میتواند در تمام مال تصرف نماید ، و بعد از دستگردان ، منافعی که از آن بدست میآید مال خود اوست ، و باید به تدریج بدهی خود را بپردازد به نحوی که مسامحه نباشد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر خمس را با حاکم شرع یا وکیل او دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد نمی تواند از منافع آن سال کسر کند، مثلاً اگر دو هزار تومان خمس بدهکار است و از منافع سال بعد بیست هزار تومان بیشتر از مخارجش دارد باید خمس بیست هزار تومان را بدهد و دو هزار تومانی که از باب خمس بدهکار است از بقیه بپردازد.
- [امام خمینی] اگر موقعی که باید بدهی خود را بدهد طلبکار مطالبه کند و او ندهد، طلبکار میتواند در صورتی که وکیل از طرف مالک باشد، مالی را که گرو برداشته بفروشد و طلب خود را بردارد و باید بقیه را به بدهکار بدهد، و چنانچه وکالت از مالک نداشته باشد، اگر به حاکم شرع دسترسی دارد، باید برای فروش آن از حاکم شرع اجازه بگیرد.
- [آیت الله سبحانی] اگر موقعی که باید بدهی خود را بدهد طلبکار مطالبه کند و او ندهد. طلبکار اگر وکیل در فروش باشد می تواند بفروشد و الا با اجازه بدهکار می تواند مالی را که گرو برداشته بفروشد و طلب خود را بردارد و باید بقیه را به بدهکار بدهد; و اگر اجازه ندهد از حاکم شروع اجازه بگیرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که بدهکار است و گندم یا جو یا خرما یا انگور هم دارد، اگر بمیرد و پیش از آن که زکات اینها واجب شود، ورثه قرض او را از مال دیگر بدهند هر کدام که سهمشان به حدّ نصاب برسد باید زکات بدهد و اگر پیش از آن که زکات اینها واجب شود قرض او را ندهند، چنانچه مال میّت فقط به اندازه بدهی او باشد واجب نیست زکات اینها را بدهند و اگر مال میّت بیشتر از بدهی او باشد، در صورتی که بدهی او به قدریست که اگر بخواهند ادا نمایند، باید مقداری از گندم و جو و خرما و انگور را هم به طلبکار بدهند آنچه را به طلبکار میدهند زکات ندارد و بقیّه مال ورثه است و هر کدام آنان که سهمش به اندازه نصاب شود، باید زکات آن را بدهد.
- [آیت الله سبحانی] کسی که بدهکار است و گندم یا جو یا خرما یا انگور هم دارد، اگر بمیرد و پیش از آن‌که زکات اینها واجب شود، ورثه قرض او را از مال دیگر بدهند، هر کدام که سهمشان به حدّ نصاب برسد، باید زکات بدهد، و اگر پیش از آن‌که زکات اینها واجب شود، قرض او را ندهند چنانچه مال میت فقط به اندازه بدهی او باشد واجب نیست زکات اینها را بدهند، و اگر مال میت بیشتر از بدهی او باشد، در صورتی که بدهی او به قدری است که اگر بخواهند ادا نمایند باید مقداری از گندم و جو و خرما و انگور را هم به طلبکار بدهند، آنچه را به طلبکار می دهند زکات ندارد و بقیه مال ورثه است و هر کدام آنان که سهمش به اندازه نصاب شود، باید زکات آن را بدهد.