شطرنج
شطرنج به یکی از آلات قمار گفته می شود که در فقه بر حلیت و حرمت بازی با آن بحث شده است .
آیا بازی کردن با شطرنج حرام است؟
اگر از آلت قمار بودن خارج شده باشد و برد و باختی در کار نباشد، مانعی ندارد.
اگر از آلت قمار بودن خارج شده باشد و برد و باختی در کار نباشد، مانعی ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- حضرت امام(قدس سره) فرموده اند اگر شطرنج از آلت قمار بودن به کلّی خارج شده باشد و برد و باختی در بین نباشد بازی با آن اشکال ندارد، آیا نظر جنابعالی همانند نظر امام است و آیا در زمان حاضر بازی با آن بدون برد و باخت جایز است؟
- بازی کردن با پاسور چه حکمی دارد؟
- اخیراً در مسابقات فوتبال روشی مرسوم شده برای شرط بندی به این صورت که هر فرد قبل از بازی روی برگه هایی به نام (تُت) نتیجه بازی را پیش بینی می کند و آن برگه را با مبلغی به مرکز تحویل می دهد و در پایان بازی هر کس درست پیش بینی کرده بود جایزه هنگفتی می گیرد، حکم آن را بیان کنید.
- دو بچه بازی می کرده اند. یکی از بچه ها در حین بازی با کاردستی چشم دیگری را زخمی کرده است، پس از 72 ساعت، چشم بچه مضروب بکلی کور شده، آیا دیه شرعی دارد یا خیر؟
- اگر شخصی با خود بازی کند، اما هنگام خروج منی از آن جلوگیری کند و منی خارج نشود، چگونه است؟
- چند پسربچّه که بحدّ بلوغ نرسیده اند، با هم بازی می کنند. در بین این بازی دندان یکی از این بچه ها از بین می رود، یعنی می افتد، دیه دارد یا نه؟ و همچنین اگر چشم یکی را نابینا کند؟
- آیا شعبده بازی و تردستی در صورتی که انجام دهنده اعلام کند: این امور حقیقت ندارد، جایز است؟ دیدن آنها چه حکمی دارد؟
- کودکی در هنگام بازی چاقوی میوه خوری را پرتاب، و به چشم کودک دیگر خورده و آن را نابینا کرده است. در این میان والدین کودک هیچ دخالت و تقصیری نداشته اند، مستدعی است حکم آن را بیان فرمایید:
- شخصی در ماه حرام مصدوم شده و در ماه غیر حرام فوت کرده یا بالعکس، آیا دیه تغلیظ می شود؟
- شخصی از حرام جنب شده است، آیا لازم است غسل را به نیت جنب از حرام انجام دهد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] بازی شطرنج چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] بازی شطرنج چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] آیا بازی هایی که حرام است مانند: ورق و شطرنج اگر با کامپیوتر انجام شود، چه صورتی پیدا می کند؟
- [سایر] حکم بازی با شطرنج چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] بازی با شطرنج و پاسور چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] حکم بازی با شطرنج و پاسور چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] حکم بازی پاسور بدون شرط‌بندی و نیز شطرنج چیست؟ بازی کامپیوتری آنها چطور؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا بازی با شطرنج در عصر حاضر اشکال دارد؟
- [آیت الله سیستانی] حکم بازی کردن شطرنج فقط برای هوش و حافظه چیست؟
- [آیت الله مظاهری] آیا بازی با شطرنج در عصر حاضر اشکال دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- خرید و فروش آلات لهو که فقط در حرام استعمال می شود حرام است.
- تخم حیوانات دریایی حلال، حلال و تخم حیوانات دریایی حرام، حرام است.
- کسی که به واسطه نداشتن زن به حرام می افتد، واجب است زن بگیرد این وجوب به خاطر جلوگیری از حرام است یعنی اگر مطمئن شود که به حرام می افتد واجب است زن بگیرد.
- تخم پرندگان حلال، حلال و تخم پرندگان حرام، حرام است. و اگر مشتبه باشد تخمهائی که دو طرف آن مساوی است حرام است و تخمهائی که یک طرف آن باریک تر است حلال است.
- فضله پرندگان حرام گوشت، پاک است.
- نیم خورده سگ و خوک و مشرک، نجس و خوردن آن حرام است و نیم خورده حیوانات حرام گوشت پاک و خوردن آن مکروه می باشد.
- عرق جنب از حرام نجس نیست و کسی که از حرام جنب شده اگر با آب گرم هم غسل کند صحیح است.
- خرید و فروش مسکرات حرام و معامله آنها باطل است.
- اگر چند نفر با هم سگ را بفرستند و یکی از آنها کافر باشد آن شکار حرام است، و نیز اگر همه مسلمان باشند و یکی از آنان عمداً نام خدا را نبرد، آن شکار حرام است. و نیز اگر یکی از سگهایی را که فرستاده اند بطوری که در مسأله 2732 گفته شد تربیت شده نباشد، آن شکار حرام می باشد.
- بردن عین نجاست مانند خون و بول در مسجد اگر بی احترامی به مسجد باشد حرام است و همچنین بردن چیزی که نجس شده (مانند لباس و کفش نجس) در صورتی که بی احترامی به مسجد باشد حرام است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] بازی و مسابقه با آلات و وسایلی که وضع آنها برای قمار است، مانند شطرنج، ورق و نرد، به قصد برد و باخت و با شرط‌بندی حرام است، بلکه چنانچه به قصد سرگرمی و بدون شرط‌بندی باشد نیز بنابر احتیاط جایز نیست؛ ولی بازی و مسابقه با آلاتی که در نظر عرف مردم مخصوص قمار نیستند و قبلاً هم نبودهاند و یا قبلاً مخصوص قمار بودهاند، ولی اکنون از آلت قمار بودن به طور کلّی خارج شدهاند، بدون شرط‌بندی، اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بازی کردن با همسر در حال حیض، حرام نیست و کفاره هم ندارد.
- [آیت الله مظاهری] قمار بر پنج قسم است: اوّل: بازی کردن با آلات قمار از قبیل شطرنج و نرد و پاسور و مانند اینها با قصد برد و باخت. دوّم: بازی کردن با آن آلات بدون قصد برد و باخت. سوّم: بازی کردن با چیزی که از آلات قمار نیست نظیر منچ و گردو و توپ و مانند اینها با قصد برد و باخت. چهارم: بازی کردن با آنها بدون قصد برد و باخت. پنجم: رزمایشها و مسابقات که در این زمان متداول است که به آن آمادگی رزمی میگویند نظیر تیر اندازی، مین گذاری، قایقرانی، طرز حمله به دشمن یا فرار از او و مانند اینها، گرچه با برد و باخت باشد. قسم اوّل و دوّم و سوّم حرام است ولی قسم چهارم و پنجم مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] چنانکه قمار بازی کار حرامی است، ساختن آلات قمار و خرید و فروش و نگاهداری آن نیز حرام و معامله آن باطل است.
- [آیت الله مظاهری] توبه همجنس بازی فقط پشیمانی از گذشته و ترک آن عمل زشت است، و حرام است که نزد کسی، حتّی حاکم شرع خود را رسوا کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 4 اگر شطرنج در عرف عام از صورت قمار خارج شده باشد و به عنوان ورزش شناخته شود، مانعی ندارد.
- [آیت الله بهجت] خرید و فروش آلات لهو، مثل تار و حتی سازهای کوچک و همچنین آلات قمار از قبیل نرد و شطرنج حرام است، مگر اینکه منفعت مشروع و حلالی از آن برده شود، و معامله برای آن منفعتِ حلال واقع شود، که بنابر اظهر در این صورت معامله صحیح است، و اگر معامله برای مواد تشکیل دهنده آنها صورت گیرد، باید یا شکسته شود و یا مطمئن باشد که خریدار خود میشکند.
- [آیت الله مظاهری] یکی از گناهانی که قرآن شریف آن را پلید و نظیر شرابخواری میداند، قمار است: (انَّما الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ ... رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوه)[1] (همانا شراب و قمار، پلیدی و از عمل شیطان است پس از آن بپرهیزید.) لذا علاوه بر حرمت، موجب تباهی روح و ضعف اعصاب و افسردگی دل نیز میشود، و بدتر از همه اینها موجب تباهی دین و دنیای انسان است، و چنانکه در احکام قمار نیز گفته شد، قمار بر پنج قسم است: اوّل: بازی کردن با آلات مُعِدِّه، یعنی آلاتی که برای قمار کردن ساخته شده است، همراه با قصد برد و باخت. دوّم: بازی کردن با آلات معدّه، بدون قصد برد و باخت. سوّم: بازی کردن با آلات غیر معدّه، یعنی چیزی که از آلات قمار نیست، همراه با قصد برد و باخت. چهارم: بازی کردن با آلات غیر معدّه، بدون قصد برد و باخت. پنجم: مسابقاتی که در این زمان متداول است نظیر تیراندازی، قایقرانی، طریقه حمله به دشمن یا فرار از او، گرچه با قصد برد و باخت باشد. قسم اوّل و دوّم و سوّم حرام است و قسم چهارم گرچه حرام نیست، ولی بسیاری از مفاسد آن اقسام سهگانه را دارد و یک مسلمان واقعی عمر خود را صرف اینگونه کارها نمیکند و قسم پنجم، اشکالی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر روزهدار بدون قصد بیرون آمدن منی با کسی بازی و شوخی کند در صورتی که عادت نداشته باشد که بعد از بازی و شوخی منی از او خارج شود گرچه اتفاقاً منی بیرون آید روزه او صحیح است. 6 - باقی ماندن بر جنابت تا اذان صبح:
- [آیت الله سبحانی] اگر روزه دار بدون قصد بیرون آمدن منی با کسی بازی و شوخی کند اگر مطمئن باشد که بعد از بازی و شوخی منی از او خارج نمی شود اگرچه اتفاقاً منی بیرون آید روزه او صحیح است و در غیر این صورت روزه او باطل است. 4. دروغ بستن به خدا و پیغمبر