گوسفند
در قرآن کریم گوسفند با الفاظی مانند غنم آمده است.
در رساله ذکر شده است که سر گوسفند را باید از زیر برآمدگی گلو برید، یعنی برآمدگی در طرف سر باشد. حال اگر اشتباه شد و برآمدگی به طرف بدن بود، آیا گوسفند حرام می شود؟
بلی باید سر گوسفند را از پایین برآمدگی زیر گلو ببرند تا چهار رگ بریده شود. و اهل خبره می گویند اگر سر را از بالای برآمدگی ببرند چهار رگ قطع نمی شود و حیوان حرام می شود. ضمناً در این جهت فرقی بین عمد و اشتباه نیست و اگر از بالای برآمدگی بریده شده حرام است ولو اشتباهاً.
بلی باید سر گوسفند را از پایین برآمدگی زیر گلو ببرند تا چهار رگ بریده شود. و اهل خبره می گویند اگر سر را از بالای برآمدگی ببرند چهار رگ قطع نمی شود و حیوان حرام می شود. ضمناً در این جهت فرقی بین عمد و اشتباه نیست و اگر از بالای برآمدگی بریده شده حرام است ولو اشتباهاً.
عنوان سوال:
در رساله ذکر شده است که سر گوسفند را باید از زیر برآمدگی گلو برید، یعنی برآمدگی در طرف سر باشد. حال اگر اشتباه شد و برآمدگی به طرف بدن بود، آیا گوسفند حرام می شود؟
پاسخ:
بلی باید سر گوسفند را از پایین برآمدگی زیر گلو ببرند تا چهار رگ بریده شود. و اهل خبره می گویند اگر سر را از بالای برآمدگی ببرند چهار رگ قطع نمی شود و حیوان حرام می شود. ضمناً در این جهت فرقی بین عمد و اشتباه نیست و اگر از بالای برآمدگی بریده شده حرام است ولو اشتباهاً.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در رساله نوشته شده که یکی از شرایط سر بریدن حیوان این است که در موقع سر بریدن، جلو بدن حیوان، یعنی صورت و محل کارد و شکم، رو به قبله باشد، لکن برادران اهل تسنّن در هنگام سر بریدن، پیشانی گوسفند را رو به قبله قرار می دهند و جلو بدن را رو به قبله قرار نمی دهند و ذبح به این طریق را حلال می دانند، سؤال این است که خوردنش برای ما چه صورت دارد؟
- مرغی را ذبح کرده اند، به علّت تیزی کارد سرش جدا می شود، در حالی که مرغ زنده است و رگ همه به طرف بدن مرغ رفته است، آیا تا مرغ زنده است می توان مقدار رگ را به طرف سر مرغ برید یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر پس از بریدن برخی از رگ ها متوجه شویم سر از بالای برآمدگی بریده شده، آیا می توان دوباره تا روح در بدن حیوان باقی است، از زیر برآمدگی سر را برید؟
- [آیت الله بهجت] آیا در زکات گاو و گوسفند، می توان حیوان را سر برید و گوشت آن را بین چند فقیر تقسیم نمود؟
- [آیت الله خوئی] در رساله علمیه ذکر کردهاید طریق استبراء نمودن بعد از بول، و آن اینکه بکشد از مقعد تا اول ذکر سه مرتبه سپس از اول ذکر تا سر حشفه سه مرتبه سپس سر ذکر را فشار دهد سه مرتبه، و بعد یادآوری فرمودهاید که طریق دیگری هست. چیست آن طریق، و آیا فرق است بین عصر حشفه و نتر آن برای خاطر آنکه در منهاج نتر ذکر کردهاید و در مسائل منتخبه عصر را ذکر کردهاید؟
- [آیت الله خامنه ای] در رساله های عملیه آمده است که مدفوع حیوانات و پرندگان حرام گوشت نجس است آیا مدفوع حیوانات حلال گوشت مانند، گاو، گوسفند و مرغ نجس است یا خیر؟
- [سایر] یکی از وقایعی که برای عاشورا ذکر میشود و به بدی یاد میشود که حق هم همین است سر بریدن است، ولی سؤالی که مطرح است حضرت امیر(ع) هم در جنگ احزاب سر عمرو بن عبدود را زنده برید. لطفاً مرا روشن کنید که اگر بد است این هم بد است، شمشیر را میکرد در قلبش و به درک واصل میکرد؟
- [سایر] در رساله آیت الله فاضل لنکرانی ذکر شده که مسح سر در وضو به هر میزان که باشد صحیح است بنابراین آیا می توان به اندازه یک بند انگشت هم این کار را انجام داد؟
- [آیت الله خوئی] سر حیوانی به واسطه افتادن آهن و غیره از بدن جدا گردیده یا ذبح کننده خطا کرده و از ما فوق جوزه ذبح کرده و سر را جدا نموده ولی حیوان هنوز در حال حرکت است اگر از بقیهء گلو اوداج أربعه را با حفظ شرایط لازمه ذبح کننده حلال میشود یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا حرام بودن استعمال موادّ مخدر در قرآن آمده است؟ و از آن جا که اعتیاد به آن، بلای خانمان سوزی است که دامن جوانهای ما را گرفته، و حتّی در سنین بالا و برخی از مؤمنین آلوده به آن هستند. و سر و صدای مبارزه با موادّ مخدّر متأسّفانه نتیجه چندانی نداده، چرا به جز رساله شما، در رساله های علمای دیگر تحریم آن نیامده است؟
- [سایر] آیا قتله کربلا -لعنهم الله اجمعین- سر مبارک حضرت علی اصغر(ع) را نیز از بدن مطهر جدا کردند یا خیر؟ منبع نفی یا اثبات آنرا لطفاً ذکر کنید.
- [آیت الله بروجردی] در رساله توضیح المسائل صفحه 50 مسأله 323 نوشته (مس نمودن خط قرآن برای کسی که وضو ندارد حرام است) و نیز در صفحه 72 مسأله 483 نوشته شده (خواندن و همراه داشتن قرآن و رساندن جایی از بدن به خط قرآن و نیز خضاب کردن به حناء و مانند آن برای حائض مکروه است) آیا اشتباهی شده یا اسقاطی در کلام است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- دستور سر بریدن حیوان آن است که حلقوم (مجرای نفس) و مری (مجرای غذا) و دو شاه رگ را که در دو طرف حلقوم است که به آنها اوداج اربعه (چهار رگ) گفته می شود از پایین برآمدگی زیر گلو به طور کامل ببرند، و اگر آنها را بشکافند کافی نیست.
- اگر بعد از آنکه سر از سجده برداشت بفهمد که پیش از آرام گرفتن بدن، ذکر را گفته یا پیش از آنکه ذکر سجده تمام شود سر برداشته نمازش صحیح است.
- اگر به جای این که کارد را در گودی گردن شتر فرو کنند سر آن را ببرند، یا گوسفند و گاو و مانند اینها را مثل شتر، کارد در گودی گردنشان فرو کنند، گوشت آنها حرام و بدن آنها نجس است. ولی اگر چهار رگ شتر را ببرند و تا زنده است به دستوری که گفته شد کارد در گودی گردنش فرو کنند گوشت آن حلال و بدن آن پاک است، و نیز اگر کارد در گودی گردن گاو یا گوسفند یا مانند اینها فرو کنند و تا زنده است سر آن را به دستوری که گفته شد ببرند حلال و پاک می باشد.
- اگر پیش از تمام شدن ذکر واجب عمداً سر از رکوع بردارد نمازش باطل است و اگر سهواً سر بردارد چنانچه پیش از آنکه از حال رکوع خارج شود یادش بیاید که ذکر رکوع را تمام نکرده، باید در حال آرامی بدن دوباره ذکر را بگوید و اگر بعد از آنکه از حال رکوع خارج شد یادش بیاید نماز او صحیح است.
- اگر پیش از آنکه پیشانی به زمین برسد و بدن آرام بگیرد عمداً ذکر سجده را بگوید یا پیش از تمام شدن ذکر عمداً سر از سجده بردارد نماز باطل است.
- اگر گرگ گلوی گوسفند را بطوری بکند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود، چیزی نماند، آن حیوان حرام می شود، و همین طور بنابر احتیاط واجب اگر آن رگ ها را از بالا یا پایین خورده باشد و مقداری از آن رگ ها یا متصل به سر یا به جسد حیوان باقی مانده باشد، و یا این که بعضی رگ ها را کلا خورده باشد، ولی اگر مقداری از گردن را بکند و چهار رگ باقی باشد، یا جای دیگر بدن را بکند، در صورتی که گوسفند زنده باشد و به دستوری که گفته می شود سر آن را ببرند حلال و پاک می باشد. شرایط سر بریدن حیوان
- سر بریدن حیوان شش شرط دارد: اول: کسی که سر حیوان را می برد چه مرد باشد، چه زن باید مسلمان باشد و بچه مسلمان هم اگر ممیز باشد یعنی خوب و بد را بفهمد می تواند سر حیوان را ببرد. و اگر کسی که از کفّار یا از فرقه هائی است که در حکم کفّارند مانند غلات و خوارج و نواصب سر حیوان را ببرند، حلال نمی شود. دوّم: سر حیوان را با آهن ببرند ولی چنانچه آهن پیدا نشود و طوری باشد که اگر سر حیوان را نبرند می میرد، با چیز تیزی که چهار رگ آن را جدا کند مانند شیشه و سنگ تیز، می شود سر آن را برید. سوّم: در موقع سر بریدن، جلو بدن حیوان رو به قبله باشد و کسی که می داند باید رو به قبله سر ببرد، اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند حیوان حرام می شود ولی اگر فراموش کند، یا مسأله را نداند، یا قبله را اشتباه کند، یا نداند قبله کدام طرف است و نتواند بپرسد و ناچار به ذبح باشد یا نتواند حیوان را رو به قبله کند اشکال ندارد. چهارم: وقتی می خواهد سر حیوان را ببرد یا کارد به گلویش بگذارد به نیت سر بریدن، نام خدا را ببرد و همین قدر که بگوید (بسم الله) کافی است و اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببرد، آن حیوان پاک نمی شود و گوشت آن هم حرام است، و همچنین است اگر از روی جهل به مسئله نام خدا را نبرد ولی اگر از روی فراموشی نام خدا را نبرد اشکال ندارد. پنجم: حیوان زنده باشد و با بریدن رگ ها جان بدهد. لذا اگر معلوم باشد که حیوان زنده بوده و بعد از ذبح جان داده اشکال ندارد و اگر شک در زنده بودن آن قبل از ذبح داشته باشد در صورتی محکوم به طهارت است که بعد از ذبح حرکتی بکند که علامت زنده بودن آن باشد مثلاً دم خود را حرکت دهد یا پا به زمین بزند یا به مقدار متعارف خون از بدن حیوان خارج شود. ششم: آنکه کشتن از مذبح باشد و بنابر احتیاط وجوبی جائز نیست کارد را پشت گردن فرو نموده و به طرف جلو بیاورد که گردن از پشت بریده شود.
- اگر سر سوزنی خون حیض در بدن یا لباس نمازگزار باشد نماز او باطل است و بنابر احتیاط واجب نباید خون نفاس و استحاضه در بدن یا لباس نمازگزار باشد، و بهتر است از خون حیوان حرام گوشت بپرهیزد. ولی خونهای دیگر مثل خون بدن انسان یا خون حیوان حلال گوشت اگرچه در چند جای بدن و لباس باشد در صورتی که روی هم کمتر از درهم باشد (که تقریباً به اندازه سطح یک دو ریالی می شود) نماز خواندن با آن اشکال ندارد.
- اگر در صورت و دستها و جلوی سر و روی پاها به واسطه سوختن یا چیز دیگر برآمدگی پیدا شود، شستن و مسح روی آن کافی است. و چنانچه سوراخ شود رساندن آب به زیر پوست لازم نیست، بلکه اگر پوست یک قسمت آن کنده شود، لازم نیست آب را به زیر قسمتی که کنده نشده برساند ولی چنانچه پوستی که کنده شده گاهی به بدن می چسبد و گاهی بلند می شود باید آن را قطع کند یا آب را به زیر آن و هم روی آن برساند.
- اگر حیوان حلال گوشت را به دستوری که بعداً گفته می شود سر ببرند: چه وحشی باشد و چه اهلی، بعد از جان دادن، گوشت آن حلال و بدن آن پاک است، ولی حیوانی که نجاستخوار شده، اگر به دستوری که در شرع معین نموده اند آن را استبراء نکرده باشند، بعد از سر بریدن گوشت آن حلال نیست. و همینطور بهیمه ای را که انسان با آن وطی و نزدیکی کرده گوشت آن و گوشت بچه آن حرام است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] دستور سر بریدن حیوان، آن است که چهار رگ بزرگ گردن آن را از پایین برآمدگی زیر گلو به طور کامل ببرند و اگر آنها را بشکافند کافی نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر پیش از ان که پیشانی به زمین برسد سهوا ذکر سجده را بگوید و پیش از ان که سر از سجده بردارد بفهمد اشتباه کرده است باید دوباره در حال ارام بودن بدن ذکر را بگوید
- [آیت الله سبحانی] اگر پیش از آنکه پیشانی به زمین برسد و بدن آرام گیرد، سهواً ذکر سجده را بگوید و پیش از آنکه سر از سجده بردارد، بفهمد اشتباه کرده باید دوباره در حال آرام بودن، ذکر را بگوید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پیش از آن که پیشانی به زمین برسد، و بدن آرام گیرد، سهواً ذکر سجده را بگوید، و پیش از آن که سر از سجده بردارد، بفهمد اشتباه کرده است، باید دوباره در حال آرام بودن، ذکر را بگوید.
- [امام خمینی] اگر پیش از آن که پیشانی به زمین برسد و بدن آرام گیرد سهوا ذکر سجده را بگوید و پیش از آن که سر از سجده بردارد، بفهمد اشتباه کرده باید دوباره در حال آرام بودن ذکر را بگوید.
- [آیت الله بهجت] اگر پیش از آنکه پیشانی به زمین برسد و بدن آرام گیرد، سهواً ذکر سجده را بگوید و پیش از آنکه سر از سجده بردارد، بفهمد اشتباه کرده باید دوباره در حال آرام بودن، ذکر را بگوید.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر پیش از آنکه پیشانی به زمین برسد و بدن آرام گیرد ، سهواً ذکر سجده را بگوید و پیش از آنکه سر از سجده بردارد ، بفهمد اشتباه کرده باید دوباره در حال آرام بودن ، ذکر را بگوید.
- [آیت الله بروجردی] اگر پیش از آن که پیشانی به زمین برسد و بدن آرام گیرد، سهواً ذکر سجده را بگوید و پیش از آن که سر از سجده بردارد بفهمد اشتباه کرده است، باید دوباره در حال آرام بودن ذکر را بگوید.
- [آیت الله خوئی] اگر پیش از آنکه پیشانی به زمین برسد سهواً ذکر سجده را بگوید، و پیش از آنکه سر از سجده بردارد بفهمد اشتباه کرده است، باید دوباره درحال آرام بودن بدن ذکر را بگوید.
- [امام خمینی] دستور سر بریدن حیوان آن است که چهار رگ بزرگ گردن آن را از پایین برآمدگی زیر گلو به طور کامل ببرند، و اگر آنها را بشکافند کافی نیست.