مراجعه
مراجعه، نقل پرسش و پاسخ صورت گرفته بین گوینده و شخص دیگر، به صورت موجز و جذاب را می‌گویند.
اگر بیمار خانمی که جانش در خطر است به تنها پزشک یک روستای دورافتاده که مرد است مراجعه کند، آیا این پزشک مجاز است هرگونه معاینه ضروری را در مورد بیمار انجام دهد؟
اگر مرض سنگینی است و مداوای مریض و تشخیص مرض، بستگی به معاینه مذکور در سؤال دارد، معاینه مانعی ندارد. خلاصه در موارد ناچاری که حفظ جان بیمار، متوقف بر لمس و نظر پزشک است، و خانم پزشک در دسترس نیست، و پزشک محرم هم وجود ندارد، و حتی راهی برای محرم شدن مثل عقد موقت نباشد، نظر و لمس به قدر ضرورت گناه ندارد، بلکه گاهی لازم می شود.
اگر مرض سنگینی است و مداوای مریض و تشخیص مرض، بستگی به معاینه مذکور در سؤال دارد، معاینه مانعی ندارد. خلاصه در موارد ناچاری که حفظ جان بیمار، متوقف بر لمس و نظر پزشک است، و خانم پزشک در دسترس نیست، و پزشک محرم هم وجود ندارد، و حتی راهی برای محرم شدن مثل عقد موقت نباشد، نظر و لمس به قدر ضرورت گناه ندارد، بلکه گاهی لازم می شود.
عنوان سوال:
اگر بیمار خانمی که جانش در خطر است به تنها پزشک یک روستای دورافتاده که مرد است مراجعه کند، آیا این پزشک مجاز است هرگونه معاینه ضروری را در مورد بیمار انجام دهد؟
پاسخ:
اگر مرض سنگینی است و مداوای مریض و تشخیص مرض، بستگی به معاینه مذکور در سؤال دارد، معاینه مانعی ندارد. خلاصه در موارد ناچاری که حفظ جان بیمار، متوقف بر لمس و نظر پزشک است، و خانم پزشک در دسترس نیست، و پزشک محرم هم وجود ندارد، و حتی راهی برای محرم شدن مثل عقد موقت نباشد، نظر و لمس به قدر ضرورت گناه ندارد، بلکه گاهی لازم می شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در فرض قبل، اگر جان بیمار در خطر نباشد; بلکه یک بیماری خفیف یا متوسط وجود داشته باشد; آیا بیمار خانم حتماً باید به پزشک خانم در شهر مراجعه کند و یا در همان جا پزشکِ مرد مجاز است با انجام معاینات ضروری، اقدام به تشخیص و درمان کند؟
- در صورت لزوم، مشاهده و لمس موهای خانم بیمار، جهت معاینه، توسط پزشک مرد چه صورتی دارد؟
- با توجه به انیکه جهت معاینه ساده پروستات، حتماً باید از طریق مقعد، بیمار را مورد بررسی قرار داد، تا تشخیص قطعی بیماریهای پروستات داده شود، همچنین در بسیاری از بیماریهای ادراری تناسلی، مشاهده و گاهی لمس عورت ضروری است، آیا در چنین مواردی پزشک مرد، می تواند بیمار مرد را بدون اشکال شرعی معاینه کند؟ اگر با عدم انجام این معاینه، متوجه بیماری نشود و بیماری (مثلا سرطان) پیشرفت کند; آیا پزشک مسؤول است؟ (با توجه به اینکه استفاده از آینه، همیشه امکان پذیر نیست و در ضمن عمل لمس را نیز باید با دید کامل و با دست انجام داد).
- اگر پزشک مرد، ناچاراً مجبور به معاینه خانم بیمار شد و یا برعکس خانم بیمار ناچار به مراجعه به پزشک مرد شد، با توجه به اینکه در صورت رعایت کامل مسائل شرعی و اخلاقی در معاینه کامل خانمها، شاید بتوان گفت بیش از 90% معاینات که در کتب پزشکی به انجام آنها تأکید شده است، باید انجام نگیرند، اگر با معاینه سطحی و غیر کامل، بیماری وی صحیح تشخیص داده نشد و درمان کامل صورت نگرفت، آیا پزشک مسؤول است؟ اگر مسؤول است چاره چیست؟ آیا می تواند برخلاف مسائل شرعی عمل کند؟ (تذکر این نکته ضروری است که پزشکان متخصص و مجرب بدون احتیاج به معاینات کامل ممکن است بتوانند تشخیص و درمان انجام دهند، اما برای افراد کم تجربه و دانشجویان، تا رسیدن به این مرحله، زمان زیادی لازم است).
- مراجعه زن به پزشک مرد، چه حکمی دارد؟
- بطور کلی و در تمامی روشهای تشخیصی و درمانی، اگر پزشک قبل از انجام هرعملی، به بیمار خود و یا ولیّ او (اگر بیمار بالغ یا عاقل نباشد) متذکر شود که این روشها، از یک طرف ممکن است بی فایده باشند (و وقت و مال او را به هدر دهند) و از طرف دیگر ممکن است عوارض متفاوتی برای او داشته باشند، و بدین ترتیب با ذکر این مطالب، پزشک قبل از هرگونه معاینه و دستور روشهای تشخیصی و درمانی و تجویز دارو از خود کاملا در قبال خسارات و عوارض احتمالی سلب مسؤولیت کند; و بیمار چه از روی ناچاری و چه از روی تمایل و یا به ظاهر از روی تمایل، این شرط را قبول کند، آنگاه در صورت اشتباه سهوی پزشک، هزینه های بیهوده، یا عوارض ناشی از روشهای تشخیصی و درمانی متوجه بیمار شود، آیا پزشک مسؤول است؟ (در صورتی که وی حداکثر تلاش خود را نیز بکند).
- همانطور که مستحضر می باشید تخصصهای علوم پزشکی بسیار زیاد است و متخصصین خانم در هر رشته معمولا (در حال حاضر در ایران بجز در برخی رشته ها) یا نادر یا کم می باشند، لذا در شهرهای کوچک و بزرگ نیز یا بخاطر تعداد زیاد بیماران و تعداد کم پزشک و یا تحمیل هزینه گزاف، (همانطور که بسیار شایع است) خانمهای بیمار به پزشک مرد مراجعه می کنند، در این صورت وظیفه پزشکِ مورد مراجعه چیست؟ اگر بتواند و یا احتمال دهد که می تواند با معاینات مختلف و ضروری بیماری را تشخیص و درمان کند، آیا مکلّف است چنین کاری را انجام دهد؟ یا باید وی را به یک پزشک خانم ارجاع دهد؟ (در شرایطی که خیلی از بیماران، به دلایل فوق قادر به این کار نیستند) و در صورت ارجاع و تأخیر در تشخیص و درمانِ بیماری، آیا این پزشک مسؤول نیست؟
- آیا پزشک مجاز است با موافقت زن و مخالفت مرد اقدام به بستن لوله های رحم زن کرده و او را مقطوع النسل کند؟
- در دو فرض سابق، اگر بیمار کاملا بیهوش باشد و در حال حاضر هیچ شخصِ بالغ یا نابالغ که خویشاوند وی، باشد; نیز در دسترس نباشد، و از طرفی جان بیمار در خطر فوری باشد، جهت اجازه و شرط چه باید کرد؟ آیا می توان طبق وظیفه پزشکی هرگونه اقدام ممکن را بدون اجازه انجام داد؟ اگر سهواً با اقدامات غیر مؤثر در مرگ بیمار، تسریع شود، آیا مسؤولیت بر گردن پزشک معالج خواهد بود؟ و اگر به خاطر خوف از عدم تأثیر درمان، و کمک به تسریع مرگ، و مدیون شدن، پزشک هیچ کاری انجام ندهد، آیا مسؤول خواهد بود؟ (زیرا مشاهده شده است گاهی اجل شخصی فرا رسیده، ولی علت مرگ را به غلط به پزشک معالج وی نسبت می دهند).
- با توجه به اینکه ممکن است جان بیمار به طور اورژانس (فوری) در خطر باشد، و زمانی جهت تعیین حساسیت فرد به دارویی خاص وجود نداشته باشد، اگر با تجویز دارو، بیمار به آن حساسیت پیدا کرده; دچار عوارض شدید و یا مرگ شود، آیا پزشک معالج در قبال این عوارض، مسؤولیتی خواهد داشت؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] 1) اگر بیمارِ خانمی که جانش در خطر است، به تنها پزشک مرد روستای دورافتاده مراجعه کند، آیا این پزشک مجاز است هرگونه معاینه ی ضروری را در مورد بیمار انجام دهد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر بطور مثال، خانم بیماری که جانش در خطر است به تنها پزشک یک روستای دور افتاده که مرد است مراجعه کند، آیا این پزشک مجاز است هرگونه معاینه ضروری را در مورد بیمار انجام دهد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر زنی دچار بیماری خفیفی شده بطوری که جانش در خطر نیست، با فرض دوری او از شهر و وجود پزشک مرد در روستا حتماً باید به پزشک خانم در شهر مراجعه کند و یا در همان جا پزشک مرد مجاز است با انجام معاینات ضروری، اقدام به تشخیص و درمان نماید؟
- [آیت الله بهجت] 2) در فرض فوق اگر جان بیمار در خطر نباشد، بلکه بیماری خفیف یا متوسط وجود داشته باشد، آیا بیمارِ خانم حتما باید به پزشک خانم در شهر مراجعه کند و یا در همان جا پزشک مرد مجاز است با انجام معاینات ضروری، اقدام به تشخیص و درمان نماید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا پزشک می تواند از معاینه بیمار غیر همجنس، که به او مراجعه کرده، خودداری کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] با توجّه به اینکه صدور جواز دفن اجساد منوط به معاینه توسّط پزشک قانونی است، و از آنجا که در مرکز پزشکی قانونی بعضی از استان ها به دلیل کمبود امکانات، معاینه متوفّیات توسّط پزشک مرد صورت می گیرد، آیا از نظر شرعی پزشک مرد مجاز به معاینه جسد زن می باشد؟ توضیح آنکه معاینه جسد منوط به عریان بودن کامل آن می باشد.
- [آیت الله سبحانی] اگر پزشک پس از معاینه به شخص مراجعه کننده اطمینان دهد که بیمار نیست، آیا می تواند ویزیت مصوب را دریافت کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورت لزوم، مشاهده و لمس موهای خانم بیمار، جهت معاینه توسط پزشک مرد چه صورتی دارد؟
- [آیت الله بهجت] در صورت لزوم مشاهده و لمس موهای خانم بیمار، جهت معاینه توسط پزشک مرد، حکم شرعی چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] ج: اگر معاینه و درمان منوط به نظر و لمسِ حرام باشد، جایز نیست به پزشک مرد مراجعه کنند، مگر در صورتی که مراجعه به پزشک زن حاذق و متخصّص غیرممکن و یا خیلی سخت باشد.