مستحب است آب وضو یک مدّ باشد و مدّ، صد و پنجاه و سه مثقال و نیم و یک نخود و نیم است (1) (حدود سه چهارم لیتر) و ظاهر این است که این مقدار آب، برای کلیّه مستحبات و واجبات وضو است، یعنی مستحب است با این مقدار آب، اول دستها را تا مچ بشویند، بعد سه مرتبه آب در دهان بگردانند و سه مرتبه آب در بینی کنند، پس از آن با بقیه آب، صورت و دستها را از آرنج تا سر انگشتها بشویند و هر عضوی را هم بطور شاداب بشویند، و معلوم است که این مقدار آب شرعاً برای این امور کفایت می کند و نیازی به بیش از آن نیست.برای غسل ترتیبی، مستحب است یک صاع آب که ششصد و چهارده مثقال و یک چهارم مثقال است (حدود سه لیتر) مصرف کنند و ظاهر این است که این مقدار آب برای انجام کلیه مستحبات غسل است، یعنی با این مقدار آب اول سه مرتبه دستها را تا آرنج یا لااقلّ تا مچ بشوید و سه مرتبه آب در دهان و بینی بگرداند و بریزد و پس از آن با بقیه، غسل خود را انجام دهد. و در روایت صحیح از امام باقر(علیه السلام) نقل شده که فرمود: رسول خدا(صلی الله علیه وآله) با یک مدّ آب وضو می گرفت و با یک صاع آب غسل می کرد.(1)بنابراین مصرف بیش از این مقدار آب برای وضو و غسل، برخلاف سیره عملی پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) است و مکروه می باشد و اگر به حدّ اسراف برسد حرام است، خصوصاً در مواقع کم آبی و جاهایی که چه بسا مردم برای مصرف آب خوردن و ضروری در مضیقه باشند، اعاذنا الله من الإسراف والوسوسة الشیطانی.
برای اینکه انسان مبتلای به وسواس و اسراف نشود، بفرمایید: برای وضو و غسل، چه مقدار آب مصرف کند؟
مستحب است آب وضو یک مدّ باشد و مدّ، صد و پنجاه و سه مثقال و نیم و یک نخود و نیم است (1) (حدود سه چهارم لیتر) و ظاهر این است که این مقدار آب، برای کلیّه مستحبات و واجبات وضو است، یعنی مستحب است با این مقدار آب، اول دستها را تا مچ بشویند، بعد سه مرتبه آب در دهان بگردانند و سه مرتبه آب در بینی کنند، پس از آن با بقیه آب، صورت و دستها را از آرنج تا سر انگشتها بشویند و هر عضوی را هم بطور شاداب بشویند، و معلوم است که این مقدار آب شرعاً برای این امور کفایت می کند و نیازی به بیش از آن نیست.برای غسل ترتیبی، مستحب است یک صاع آب که ششصد و چهارده مثقال و یک چهارم مثقال است (حدود سه لیتر) مصرف کنند و ظاهر این است که این مقدار آب برای انجام کلیه مستحبات غسل است، یعنی با این مقدار آب اول سه مرتبه دستها را تا آرنج یا لااقلّ تا مچ بشوید و سه مرتبه آب در دهان و بینی بگرداند و بریزد و پس از آن با بقیه، غسل خود را انجام دهد. و در روایت صحیح از امام باقر(علیه السلام) نقل شده که فرمود: رسول خدا(صلی الله علیه وآله) با یک مدّ آب وضو می گرفت و با یک صاع آب غسل می کرد.(1)بنابراین مصرف بیش از این مقدار آب برای وضو و غسل، برخلاف سیره عملی پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) است و مکروه می باشد و اگر به حدّ اسراف برسد حرام است، خصوصاً در مواقع کم آبی و جاهایی که چه بسا مردم برای مصرف آب خوردن و ضروری در مضیقه باشند، اعاذنا الله من الإسراف والوسوسة الشیطانی.
- اینجانب در اثر نادانی و غفلت، لوله آب و آب گرم کن و شیر آب منزلم را از پول غصبی و حرام تهیه کردم، بفرمایید: وضو و غسل، از آنها چه حکمی دارد؟
- آیا به پولی که در راه اسراف و یا خرید اشیای غیر ضروری و چیزهایی که در شأن انسان نیست مثل بعضی دکورها و قابهای نفیس مصرف می شود، خمس تعلّق می گیرد؟
- برای غسل میت چه مقدار آب لازم است؟
- بعضی افراد در وضو و غسل بیش از اندازه آب می ریزند و دست به صورت و دستها و بدن خود می کشند و می گویند احتیاطاً دست می کشیم و نیز بعضی از خانمها در شستن و آب کشیدن لباس و غیره و یا برای وضوی نماز، آب زیاد مصرف می کنند و گاهی روزانه و چه بسا قبل از هر وضو و نماز پاهای خود را آب می کشند و می گویند: پای ما احتیاط داشت، یا به دلمان نمی چسبد و احتیاط خوب است، بفرمایید: آیا این اعمال وجهه شرعی و رجحان دارد و احتیاط است یا خلاف شرع و خلاف احتیاط است؟
- شخصی از منزل همسایه و بدون اطلاع سازمان آب، لوله فرعی کشیده و پول آب را به همسایه می دهد، وضو و غسل با آن آب چه حکمی دارد؟
- انگشت شخصی زخم شده و آب برای آن ضرر دارد، برای وضو و غسل، انگشتانه پلاستیکی روی آن می کشد، وظیفه چیست؟
- بعضی در مورد غسل وجه در وضو تصریح کرده اند که سفیدی دو طرف جلو سر که نزعتان باشد از حدّ وجه خارج است، بفرمایید این مطلب اتفاقی است یا مانند دخول عارض در وجه مورد خلاف است؟
- با توجه به اینکه طبق مقررات نظام اسلامی اماکن عمومی مانند مسجد هم باید وجوه مربوط به آب و برق را بپردازند و مسأله آب چون در اختیار بخش خصوصی می باشد و نظر به اینکه مساجد بطور معمول بویژه آنها که موقوفات ندارند در پرداخت بهای آب مشکل دارند; بفرمایید: اولاً: آیا خلاف مقررات دولت اسلامی عمل کردن جایز است؟ ثانیاً: در فرضی که مساجد موقوفه نداشته باشند و یا به اندازه کافی نباشد، حکم کسانی که از آب مسجد استفاده می کنند چیست؟ و آیا باید به اندازه مصرف به مسجد کمک کنند؟ ثالثاً: چنانچه بعضی از افراد وجوه آب و مانند آن را بپردازند از دیگران ساقط می شود؟
- هنگام رفتن به مزارع و باغات بزرگ و کوچک، لطفاً حکم موارد ذیل را بیان فرمایید: استفاده از محصول آنها و همچنین آبهای جاری آن چه بصورت قنات و چشمه و یا چاه که بوسیله ای آب آن را خارج می کنند، وضو گرفتن و غسل و تیمّم و شستن لباس و مصرف خوردن و غیرذلک. همینطور در راههای عمومی و یا خصوصی که با بعضی از مزارع و باغها برخورد می شود عنوان حق المارّه و همچنین میوه درختهایی که در بعضی اماکن و راهها و دیوار باغ بیرون آمده و یا روی زمین ریخته و یا گاهی در جوی آب بدست می آید، حکمش چیست؟
- شخصی که به علّت بیماری، برای انجام وضو و غسل، نمی تواند از آب سرد استفاده کند و آب گرم در دسترس نباشد، چنانچه تیمم کرد، تکلیف او در دو مورد زیر، بعد از امکان استفاده از آبگرم چیست؟ الف قبل از نماز صبح؟ ب بعد از نماز؟
- [آیت الله بهجت] آب غسل تا چه اندازه اسراف نیست؟
- [سایر] آیا اسراف آب در وضو باعث بطلان میشود؟
- [سایر] آیا اسراف در آب، غسل را باطل میکند؟
- [سایر] در ارتباط با وضو و اسراف آب از شما در خواست تعدادی حدیث دارم.
- [آیت الله سبحانی] اگر هنگام وضو شیر آب را نبندیم، آیا این کار اسراف است و آیا وضو باطل می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در موقع وضو آب شیر را نبندیم، آیا اسراف محسوب شده، و جایز نمی باشد؟
- [آیت الله بهجت] آیا باز گذاشتن شیر آب، هنگام وضو، از مصادیق اسراف و گناه است؟
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی غسل خود را برای جلوگیری از اسراف آب زود سریع انجام دهد اشکال دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر به مقدار کافی آب دارد امّا اگر آن را به مصرف وضو یا غسل برساند میترسد خودش یا فرزندان یا دوستان و همراهانش از تشنگی هلاک یا بیمار شوند، یا فوق العاده به زحمت بیفتند، تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] کسی که در طهارت، نجاست، وضو، به خصوص غسل زیاد شک می کند و آب خیلی مصرف می کند، وظیفه ی او چیست؟
- اگر رساندن آب به صورت و دستها به مقدار کمی که وضو با آن صحیح است ضرر ندارد و بیشتر از آن ضرر دارد، باید با همان مقدار وضو بگیرد. شرط سیزدهم: در اعضای وضو مانعی از رسیدن آب نباشد.
- کسی که بدن یا لباسش نجس است و کمی آب دارد که اگر با آن وضو بگیرد یا غسل کند برای آب کشیدن بدن یا لباس او نمی ماند باید بدن یا لباس را آب بکشد و با تیمم نماز بخواند. ولی اگر چیزی نداشته باشد که بر آن تیمم کند، باید آب را به مصرف وضو یا غسل برساند و با بدن یا لباس نجس نماز بخواند. مورد ششم
- هرگاه بترسد که اگر آب را به مصرف وضو یا غسل برساند، خود او یا عیال و اولاد او، یا رفیقش و کسانی که با او مربوطند مانند نوکر و کلفت از تشنگی بمیرند یا مریض شوند یا به قدری تشنه شوند که تحمل آن مشقت دارد باید به جای وضو و غسل تیمم نماید، و نیز اگر بترسد حیوانش از تشنگی تلف شود باید آب را به آن بدهد و تیمم نماید. و همچنین است اگر کسی که حفظ جان او واجب است به طوری تشنه بماند که اگر انسان آب را به او ندهد تلف شود باید آب را به او دهد و تیمم نماید.
- کسی که فکر می کند آب برایش ضرر ندارد، چنانچه غسل کند یا وضو بگیرد و بعد بفهمد که آب برای او ضرر داشته، وضو و غسل او صحیح است. مورد چهارم
- کسی که فقط به مقدار وضو یا به مقدار غسل آب دارد اگر بداند که اگر آن را بریزد آب پیدا نمی کند، چنانچه وقت نماز داخل شده باشد ریختن آن حرام است، و احتیاط واجب آن است که پیش از وقت نماز هم آن را نریزد.
- اگر آب برای غسل کافی نباشد ولی به اندازه ای باشد که بتواند وضو بگیرد، باید وضو بگیرد و عوض غسل تیمم نماید، و اگر به اندازه هیچ یک از آنها آب ندارد، باید دو تیمّم کند، یکی بدل از غسل و دیگری بدل از وضو.
- آب مضاف، چیز نجس را پاک نمی کند، وضو و غسل هم با آن باطل است.
- اگر آب پیدا نشود یا استعمال آن مانعی داشته باشد باید عوض هر غسل، میت را یک تیمم بدهند.
- انسان نمی تواند با غسل مستحبی کاری که مانند نماز وضو لازم دارد انجام دهد.
- اگر نجس بودن چیزی را فراموش کند و بدن یا لباسش با رطوبت به آن برسد و در حال فراموشی نماز بخواند و بعد از نماز یادش بیاید نماز او صحیح است. و اگر بدون این که محل تماس با نجس را آب بکشد با آب قلیل غسل کند و نماز بخواند غسل و نماز او باطل است اما اگر با آب جاری یا کُر غسل کند چون با تماس اول محل پاک می شود غسل او صحیح است و نماز او هم اشکال ندارد. اما اگر محل تماس با نجس، یکی از اعضای وضو باشد و شخص بدون تطهیر با آب قلیل و با یک بار شستن وضو بگیرد و نماز بخواند وضو و نماز او باطل است و در فرض سابق اگر با آب کثیر وضو بگیرد یا محل وضو را سه بار بشوید تطهیر انجام شده و وضو و نماز او صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه بترسد که اگر آب را به مصرف وضو یا غسل برساند خود او یا نفس محترمی از انسان یا حیوان از تشنگی بمیرند یا مریض شوند یا به قدری تشنه شوند که تحمّل آن مشقّت دارد باید به جای وضو یا غسل تیمّم نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که بدن یا لباسش نجس است و کمی آب دارد که اگر با آن وضو بگیرد یا غسل کند، برای آب کشیدن بدن یا لباس او نمیماند، بنا بر احتیاط باید بدن یا لباس را آب بکشد و با تیمم نماز بخواند؛ ولی اگر چیزی نداشته باشد که بر آن تیمم کند، باید آب را به مصرف وضو یا غسل برساند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر غیر از آب پاکی که برای وضو و غسل دارد، آب نجسی هم به مقدار آشامیدن خود و کسانی که با او مربوطند داشته باشد، باید آب پاک را برای آشامیدن بگذارد و با تیمم نماز بخواند، ولی چنان چه آب را برای حیوانش بخواهد، باید آب نجس را به آن حیوان بدهد و با آب پاک، وضو و غسل را انجام دهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر غیر از آب پاکی که برای وضو یا غسل دارد، آب نجسی هم به مقدار آشامیدن خود و کسانی که با او مربوطند داشته باشد، باید آب پاک را برای آشامیدن بگذارد و با تیمّم نماز بخواند، ولی چنانچه آب را برای حیوانش بخواهد باید آب نجس را به آن بدهد و با آب پاک وضو و غسل را انجام دهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه به مقدار کافی آب دارد اما اگر آن را به مصرف وضو یا غسل برساند می ترسد خودش یا فرزندان یا دوستان و همراهانش از تشنگی هلاک یا بیمار شوند، یا فوق العاده به زحمت بیفتند، باید تیمم کند و آب را نگه دارد، همچنین اگر انسان غیر مسلمانی جان او در خطر باشد باید آب را به او بدهد و تیمم نماید، درباره حیوان نیز همین حکم جاری است.
- [آیت الله مظاهری] اگر غیر از آب پاکی که برای وضو یا غسل دارد آب نجسی هم به مقدار آشامیدن خود و کسانی که با او مربوطند داشته باشد، باید آب پاک را برای آشامیدن بگذارد و با تیمّم نماز بخواند ولی چنانچه آب را برای حیوانش بخواهد باید آب نجس را به آن بدهد و با آب پاک وضو و غسل را انجام دهد.
- [امام خمینی] اگر غیر از آب پاکی که برای وضو یا غسل دارد آب نجسی هم به مقدار آشامیدن خود و کسانی که با او مربوطند داشته باشد، باید آب پاک را برای آشامیدن بگذارد و با تیمم نماز بخواند. ولی چنانچه آب را برای حیوانش بخواهد، باید آب نجس را به آن بدهد و با آب پاک وضو و غسل را انجام دهد
- [آیت الله نوری همدانی] اگر غیر از آب پاکی که برای وضو یا غسل دارد ، آب نجسی هم به مقدار آشامیدن خود و کسانی که با او مربوطند داشته باشد ، بای آب پاک را برایآشامیدن بگذارد و یا تیمم نماز بخواند ، ولی چنانچه آب را برای حیوانش بخواهد باید آب نجس را به آن بدهد و با آب پاک وضو و غسل را انجام دهد . پنجم ، معارضة وضو یا غسل با ازالة خبث
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که بدن یا لباسش نجس است وکمی آب دارد که اگر با آن وضو بگیرد یا غسل کند ، برای آب کشیدن بدن یا لباس او نمی ماند ، باید بدن یا لباس را آب بکشد و با تیمم نماز بخواند . ولی اگر چیزی نداشته باشد که بر آن تیمم کند ، باید آب را به مصرف وضو یا غسل برساند و یا لباس نجس نماز بخواند . ششم ، وضو یا غسل مستلزم ارتکاب حرام باشد
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر شخصی در هنگام شستشو بیش از حد متعارف آب مصرف کند و پیش از غسل شک کند که چون آب زیاد مصرف کرده حمامی به غسل کردن او راضیست یا نه، غسل او بنا بر احتیاط مستحب باطل است.