ابیاری
آبیارى به آب دادن به زمینی که در آن چیزی می روید اطلاق می گردد که فقهاء از آبیاری، به مناسبت در باب‌هاى زکات، تجارت، مساقات، نکاح و احیاء موات سخن گفته‌اند.
به گندم و جویی که با تلمبه یا آب قنات آبیاری می شود چه مقدار زکات تعلق می گیرد، و آیا مخارج این آبها و آب بها، از گندم و جو کسر می شود؟
اگر با آب تلمبه آبیاری شود زکات آن 201 است و اگر با آب قنات آبیاری شود، زکات آن 101 است و در هر صورت مخارج آب هم مثل سایر مخارج کسر می شود.
اگر با آب تلمبه آبیاری شود زکات آن 201 است و اگر با آب قنات آبیاری شود، زکات آن 101 است و در هر صورت مخارج آب هم مثل سایر مخارج کسر می شود.
عنوان سوال:
به گندم و جویی که با تلمبه یا آب قنات آبیاری می شود چه مقدار زکات تعلق می گیرد، و آیا مخارج این آبها و آب بها، از گندم و جو کسر می شود؟
پاسخ:
اگر با آب تلمبه آبیاری شود زکات آن 201 است و اگر با آب قنات آبیاری شود، زکات آن 101 است و در هر صورت مخارج آب هم مثل سایر مخارج کسر می شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در کشت گندم و جو، کاه هم بدست می آید و روشن است که مقداری از مصارف مربوط به کاه می باشد. حال اگر گندم و جو به حد نصاب رسید و زکات آن واجب شده، آیا کل مخارج مصرف شده از آن کسر می شود و زکات مابقی داده می شود و یا مصارفی که صرف حصول کاه شده کسر نمی شود.
- اینجانب در زمین خود گندم و جو کشت کرده ام و برای بدست آوردن محصول خرجهایی کرده ام، که از جمله آنها خرید یک تراکتور و مقداری وسایل کشاورزی است، آیا می توانم اینها را از حاصل کسر کنم و بعد اگر گندم به حدّ نصاب رسید، زکات بدهم؟
- اینجانب زمینی اجاره کرده و در آن گندم کاشته ام و علاوه بر مال الإجاره زمین، مخارجی برای تراکتور و کمباین و اجرت کارگر پرداخته ام وگندم به حدّ نصاب رسیده است، آیا می توانم مخارج انجام شده را از گندم کسر نمایم و پس از آن زکات باقی مانده را بدهم؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] در روستای ما گندم بیشتر با آب چاه آبیاری می شود البته تا عید با آب باران آبیاری می شود حکم زکات ما چگونه است؟ مثلاً در 40 تن گندم چقدر باید زکات داد؟
- [آیت الله بهجت] گندم را چیده و در خرمن جمع نموده ایم، آیا می توان مخارج کارگرانی که مزد گرفته اند، از گندم کسر نماییم و بعد زکات بدهیم؟
- [آیت الله بهجت] جهت آبیاری از آب رودخانه، مبالغی از کشاورزان به عنوان میرابی و لایروبی دریافت می شود که قیمت این آب با آبیاری با موتور مساوی می شود. یعنی برای کشاورز از جهت هزینه فرق نمی کند که از رودخانه استفاده کند یا از موتور. حال سؤال این است که زکات گندم و جو آبیاری شده از این رودخانه 101 است یا 201؟ یا این که باید هزینه ی آبیاری با رودخانه را از مخارج حساب کرد و این زکات را یک دهم حساب نمود؟
- [آیت الله بهجت] آیا برای آبیاری مزرعه، خریدن آب چاه با خریدن خود چاه از نظر محاسبه در مخارج و کسر کردن از مال زکوی، فرق دارند؟
- [آیت الله بروجردی] در زکات که مؤونه زراعت از اوّل تا به آخر موضوع می‌شود، آیا نسبت به عواید دیگر این زراعت مثل کاه و علفچر آن و خوشههایی که بعد اززراعت میماند و یا به کسی بخشیده می‌شود، چگونه حساب می‌شود؟ آیا تمام قیمت کاه و غیره از مؤونه کسر می‌شود، یا به نسبت آنها به اصل گندم از مخارج کسر می‌شود؟ یا آن که توجّهی به آنها نشده و تمام مخارج از اصل گندم حاصل شده کسر می‌شود؟
- [آیت الله بهجت] آیا گندم یا جو یا پولی که به میراب داده می شود از مؤونه است و کسر می شود؟ و آیا فرقی مابین گندم و جو با پول در فرض سؤال در رابطه با نصاب می باشد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا زکات گندمی که با کشیدن آب به وسیله سطل از چاه، آبیاری شده، با زکات گندمی که با کشیدن آب توسط موتور آب از چاه آبیاری شده، تفاوت دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا به آرد گندم زکات تعلق می گیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا می‌شود در زکات مخارجی را که برای گندم هزینه شده از حاصل کسر نمود و اگر می‌شود چگونه باید باشد؟ با توجّه به اینکه مقداری از مخارج صرف کارهای مربوط به آن میگردد.
- [آیت الله سبحانی] آیا باغدار و زارع می تواند هزینه آبیاری و کود و بیلکاری را پیش از محاسبه و دفع زکات از محصول کسر کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران یا نهر مشروب شود یا مثل زراعتهای مصر از رطوبت زمین استفاده کند زکات آن ده یک (101) است، و اگر با دلو و موتور و پمپ از چاههای عمیق و نیمه عمیق که فعلا متداول است آبیاری شود زکات آن بیست یک (201) است. و اگر مقداری از باران یا نهر یا رطوبت زمین استفاده کند و بهمان مقدار از آبیاری با دلو و موتور و پمپ استفاده نماید، زکات نصف آن ده یک (101) و زکات نصف دیگر آن بیست یک (201) می باشد یعنی از چهل قسمت سه قسمت آن را بابت زکات بپردازد.
- اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مانند برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد، خرجهائی که برای هر یک از آنها کرده فقط پای همان حساب می شود، ولی اگر برای هر دو مخارجی کرده باید دو قسمت نماید، مثلا اگر هر دو به یک اندازه بوده، می تواند نصف مخارج را از جنسی که زکات دارد کسر نماید.
- اگر گندم و جو و خرما و انگور با آب باران یا نهر مشروب شود و به آب دلو و موتور و پمپ محتاج نباشد ولی با آب دلو و موتور هم آبیاری شود لیکن آب دلو و موتور تأثیری در زیاد شدن محصول نداشته باشد، زکات آن ده یک (101) است، و اگر با دلو و موتور آبیاری شود و به آب نهر یا باران محتاج نباشد ولی با آب نهر یا باران هم مشروب شودلیکن درزیاد شدن محصول تأثیری نگذارد، زکات آن بیست یک (201) است.
- اگر زمینی را بخرد و در آن زمین گندم یا جو بکارد، پولی را که برای خرید زمین داده جزء مخارج حساب نمی شود، ولی اگر زراعت را پیش از تعلّق زکات بخرد پولی را که برای خرید آن داده می تواند جزء مخارج حساب کند و از حاصل کم نماید، امّا باید قیمت کاهی را که از آن بدست می آید از پولی که برای خرید زراعت داده کسر نماید مثلا اگر زراعتی را پانصد تومان بخرد و قیمت کاه آن صد تومان باشد فقط چهار صد تومان آن را می تواند جزء مخارج حساب نماید.
- اگر وزن گندم و جو و خرما و کشمش موقعی که تر است به 288 من، 45 مثقال کم برسد و بعد از خشک شدن کمتر از این مقدار شود، زکات آن واجب نیست.
- اگر بعد از آنکه زکات گندم و جو و خرما و انگور واجب شد مالک آن بمیرد، باید مقدار زکات را از مال او بدهند. ولی اگر پیش از واجب شدن زکات بمیرد، هر یک از ورثه که سهم او باندازه نصاب است، باید زکات سهم خود را بدهد.
- اگر در تمام سال منفعتی نبرد و برای مخارج خود قرض کند نمی تواند از منافع سالهای بعد مقدار قرض خود را کسر نماید. و در این صورت می تواند قرض خود را از ارباح اثناء سال اداء نماید و به آن مقدار، خمس تعلق نمی گیرد.
- مخارجی را که برای گندم و جو و خرما و انگور کرده است حتی مقداری از قیمت اسباب و لباس را که بوسیله زراعت کم شده، میتواند از حاصل کسر کند، و چنانچه پیش از کم کردن اینها وزن محصول به 288 من، 45 مثقال کم برسد،، بنابر احتیاط واجب باید زکات باقیمانده آن را بدهد.
- اگر انسان گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکات آن را داده، یا شک کند که داده یا نه، چیزی بر او واجب نیست. و اگر بداند که زکات آن را نداده چنانچه مجتهد جامع الشرائط معامله مقداری را که باید از بابت زکات داده شود، اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است. و مجتهد جامع الشرائط می تواند آن مقدار را از خریدار بگیرد، و اگر معامله مقدار زکات را اجازه دهد معامله صحیح است و خریدار باید قیمت آن مقدار را به مجتهد جامع الشرائط بدهد، و در صورتیکه قیمت آن مقدار را بفروشنده داده باشد، میتواند از او پس بگیرد.
- اگر انسان در چند شهر که فصل آنها با یکدیگر اختلاف دارد و زراعت و میوه آنها در یک وقت بدست نمی آید گندم یا جو یا خرما یا انگور داشته باشد و همه آنها محصول یک سال حساب شود، چنانچه چیزی که اوّل می رسد به اندازه نصاب باشد، باید زکات آن را موقعی که می رسد بدهد و زکات بقیّه را هر وقت بدست می آید ادا نماید، و اگر آنچه اوّل می رسد باندازه نصاب نباشد در صورتی که علم و یقین دارد با آنچه بعد بدست می آید باندازه نصاب می شود، باز هم واجب است زکات آنچه را که رسیده همان وقت و زکات بقیّه را موقعی که می رسد بدهد و اگر یقین و علم ندارد که همه آنها باندازه نصاب شود، صبر می کند تا بقیّه آن برسد، پس اگر روی هم به مقدار نصاب شود، زکات آن واجب است و اگر به مقدار نصاب نشود زکات آن واجب نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران یا نهر مشروب شود یا از رطوبت زمین استفاده کند، زکات آن یک دهم است و اگر از چاه یا قنات با دلو و مانند آن یا از نهر و دریا یا غیر آن آبیاری شود، زکات آن یک بیستم است.
- [آیت الله اردبیلی] مخارجی را که برای گندم، جو، خرما و انگور کرده است، میتواند از محصول کسر کند و چنانچه پس از کسر مخارج، باقیمانده به حدّ نصاب برسد، زکات واجب است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر گندم، جو، خرما و انگور با آب باران و نهر آبیاری شود و به آب دلو و مانند آن محتاج نباشد، ولی با آب دلو نیز آبیاری شود و آب دلو به زیاد شدن محصول کمک نکند، زکات آن (یک دهم) است و اگر با دلو و مانند آن آبیاری شود و به آب نهر و باران محتاج نباشد، ولی با آب نهر و باران نیز آبیاری شود و آنها به زیاد شدن محصول کمک نکنند، زکات آن (یک بیستم) است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور از اب باران یا نهر مشروب شود یا از رطوبت زمین استفاده کند زکات ان ده یک است و اگر با دلو و مانند ان ابیاری شود زکات ان بیست یک است
- [آیت الله نوری همدانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور ، هم از آب باران یا مانند آن مشروب شود و هم از آب دل و یا مانند آن استفاده کند ، چنانچه طوری باشد که بگویند با دلو مثلأ آبیاری شده نه باران ، زکات آن بیست یک است ، واگر بگویند با آب باران آبیاری شده نه دلو ، مثلأ زکات آن ده یک است .
- [امام خمینی] اگر گندم و جو و خرما و انگور هم از آب باران مشروب شود، و هم از آب دلو و مانند آن استفاده کند، چنانچه طوری باشد که بگویند با دلو آبیاری شده نه باران، زکات آن بیست یک است، واگر بگویند یا آب باران آبیاری شده،زکات آن ده یک است.
- [آیت الله سیستانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور ، هم از آب باران مشروب شود ، و هم از آب دلو و مانند آن استفاده کند ، چنانچه طوری باشد که عرفاً بگویند آبیاری آن با دلو ومانند آن شده ، زکات آن یک بیستم است ، و اگر بگویند آبیاری با آب نهر و باران شده ، زکات آن یک دهم است ؛ و اگر طوری است که عرفاً میگویند به هر دو آبیاری شده ، زکات آن سه چهلم است .
- [آیت الله خوئی] اگر گندم و جو و خرما و انگور، هم از آب باران مشروب شود و هم از آب دلو و مانند آن استفاده کند، چنانچه طوری باشد که عرفاً بگویند آبیاری آن با دلو و مانند آن شده، زکات آن بیست یک است و اگر بگویند آبیاری با آب نهر و باران شده زکات آن ده یک است و اگر طوری است که عرفاً میگویند به هر دو آبیاری شده زکات آن سه چهلم است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور هم از اب باران و مانند ان مشروب شود و هم از اب دلو و مانند ان استفاده کند چنانچه طوری باشد که عرفا بگویند ابیاری ان با دلو و مانند ان شده زکات ان بیست یک است و اگر بگویند با اب باران و مانند ان ابیاری شده زکات ان ده یک است و اگر طوری است که عرفا می گویند به هر دو ابیاری شده زکات ان سه چهلم است
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور، هم از آب باران هم از آب دلو و مانند آن استفاده کند، چنانچه طوری باشد که عرفاً بگویند آبیاری آن با دلو و مانند آن شده، زکات آن یک بیستم است و اگر بگویند آبیاری با آب نهر و باران شده، زکات آن یک دهم است و اگر طوریست که عرفاً میگویند با هر دو آبیاری شده زکات آن سهچهلم است.