فرزند
فرزند به معنای بچه و آنکه از دیگری زاده شده است.
مردی از دنیا رفته و دارای فرزند صغیر است، آیا همسر متوفی می تواند در اموالی که متعلق به صغیر است تصرف کند؟ حکم تصرفات جزئی و متعارف در اینگونه موارد چگونه است؟
تصرفات مطلقاً باید با اجازه ولیّ و قیم شرعی صغیر باشد و در صورت نبود ولیّ و قیّم باید به حاکم شرع مراجعه کنند تا قیم تعیین کند. بلی تصرفات جزئی برای برداشتن و کفن و دفن میت که لازم است، مانعی ندارد.
تصرفات مطلقاً باید با اجازه ولیّ و قیم شرعی صغیر باشد و در صورت نبود ولیّ و قیّم باید به حاکم شرع مراجعه کنند تا قیم تعیین کند. بلی تصرفات جزئی برای برداشتن و کفن و دفن میت که لازم است، مانعی ندارد.
عنوان سوال:
مردی از دنیا رفته و دارای فرزند صغیر است، آیا همسر متوفی می تواند در اموالی که متعلق به صغیر است تصرف کند؟ حکم تصرفات جزئی و متعارف در اینگونه موارد چگونه است؟
پاسخ:
تصرفات مطلقاً باید با اجازه ولیّ و قیم شرعی صغیر باشد و در صورت نبود ولیّ و قیّم باید به حاکم شرع مراجعه کنند تا قیم تعیین کند. بلی تصرفات جزئی برای برداشتن و کفن و دفن میت که لازم است، مانعی ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی که از دنیا رفته و دارای فرزندان صغیر است، آیا رفتن به خانه آنها برای فاتحه خوانی و تصرفات متعارف در آن اشکال دارد؟
- دو نفر در یک ساختمان شریک بودند و یکی از آنها که دارای فرزند صغیر هم بوده از دنیا رفته است، آیا فرد دیگر می تواند قسمت خود را جدا کند و بفروشد؟
- میت دارای چند فرزند صغیر و مادر می باشد، آیا می شود سهم الارث مادر را با تقسیم، از سهم الارث کودکان صغیر جدا کرد؟
- اگر همسر متوفی که فرزند نداشته، بعد از مدتی اقدام به گرفتن سهم الارث خود کند، آیا می تواند اجاره سهم الارث خود از ابنیه و اشجاری که در اموال متوفی بوده بگیرد؟
- زن و شوهری در حین مسافرت با ماشین تصادف کردند که منجر به فوت هر دو گردید، ولی فوت زن تقریباً دو ساعت بعد از فوت شوهر رخ داده است و همچنین شوهر از این همسر متوفّی فرزندی ندارد بلکه از زن دیگر فرزند دارد. آیا شرعاً این همسر متوفّی از شوهر مرحوم خود ارث می برد؟
- فرزند اگر محتاج همسر باشد، و پدر به فکر او نباشد، آیا می تواند بدون اذن او در اموالش تصرف کند و زن بگیرد؟
- شخصی که فرزند صغیری دارد فوت کرده است. پدر او مقداری از خانه وی را تصاحب کرده، و قرضهای او را از مال خود داده است، آیا این کار او صحیح است؟ و آیا فرزند صغیر متوفی، می تواند هنگام بلوغ اصل دین پدر را انکار کرده و کلّ منزل را از پدربزرگ خود مطالبه کند؟
- مردی همسر خود را عمداً به قتل رسانده است. ولیّ دم مادرزن و یک فرزند صغیر از همان شوهر است. بنابر این، تقاضای قصاص نفس از ناحیه مادر مشروط به ردّ نصف دیه یک مرد به قاتل و تأمین و تضمین سهم صغیر می باشد اگر مادر مقتوله ضمن تقاضای قصاص اظهار عجز از پرداخت نصف دیه به قاتل و نیز سهم صغیر بکند، آیا قصاص قهراً تبدیل به دیه می شود؟ یا باید دیه از طریق بیت المال پرداخت شود و قصاص اجرا شود؟ و یا حق قصاص تا زمان ایسار ولیّ دم باقی مانده و قاتل رها می گردد؟
- اگر زنی به عمد کشته شود و دارای فرزندی صغیر باشد، آیا پدر او می تواند از جانب فرزند صغیر خود و به عبارت صحیحتر ولایتاً از سوی او از قصاص بگذرد و قاتل را عفو کرده، یا دیه از او اخذ کند; اگر ولیّ قهری (پدر جد پدری) ولایت بر قصاص یا عفو از قصاص از جانب صغیر نداشته باشد; تکلیف قاتل تا رسیدن صغیر به سن بلوغ چیست؟
- فیش حج متوفی، به مبلغ زیادی در بازار خریداری می شود، و به کمتر از آن مبلغ، می توان برای میت نایب گرفت، آیا می توان از آن فیش برای رفتن به حج استفاده کرد، در حالی که مازاد قیمت آن متعلق به ورثه است و چنانچه میّت وارث صغیر داشته باشد، چطور؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] فردی فوت کرده و دارای چند فرزند ذکور و اناث است. بعد از مورّث، اکثر فرزندان نیز از دنیا رفته اند به جز دو پسر و یک دختر و همسر فرد متوفّی (مورّث). نحوه ی تقسیم ارث را بیان فرمایید؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی مرحوم شده است که دارای دو برادر پدری و یک برادر پدر ومادری و یک همسر بدون فرزند میباشد برادر پدر و مادری چندین روز قبل از خود متوفی از دنیا رفته و دارای چندین فرزند میباشد در تقسیم ارث به چه نحوی باید رفتار کرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شخص متوفّی دارای بدهکاری باشد، آیا وصیّ و ناظر حقّ دارند از املاک او بفروشند و بدهکاریش را اداء کنند با فرض آن که دارای فرزند صغیر است؟
- [آیت الله بهجت] مردی که دارای چند فرزند صغیر می باشد، به قتل رسیده است، آیا جدّ پدری صغار درباره قصاص یا عفو قاتل، حقّی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زن و شوهری چند فرزند دارند. یکی از فرزندان آنها، که مجرّد است، فوت می کند و از او اموالی باقی می ماند، پدر این متوفّی نیز قبل از تقسیم ارث فرزند فوت می کند. اگر پدر این فرزند دارای والدین باشد، آیا سهم الارثی که از فرزند خود دارد به والدینش می رسد؟
- [آیت الله بهجت] مردی که دارای دو پسر و سه دختر و همسر بوده، بیست سال است از دنیا رفته، در زمان فوت وی یکی از دختران مبتلا به بیماری روانی و یکی از فرزندان پسرش صغیر بوده است. پسر بزرگ به اتّفاق مادر اموال باقی مانده متوفّی را بیش از سهم ارثیه برای خود قرار داده و به امضای همگان رسانده است؟ اکنون وارثین از جریان اطّلاع پیدا کرده اند، وظیفه ی وارثین دیگر چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی فوت نموده و دارای وصیّت نامه شرعی میباشد و از آنجایی که دارای فرزند صغیر میباشد همسر خود را قیّم قرار میدهد در اینصورت در منزل آنمرحوم میشود نماز خواند یا چای خورد...؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا میتوان در مجلس ترحیم شخصی که دارای فرزند صغیر است چیزی خورد؟
- [سایر] آیا حضرت عباس (ع) دارای همسر و فرزند بوده اند؟
- [آیت الله بهجت] با فوت پدر با وجود فرزند صغیر، آیا پدر بزرگ مادری از ترکه، ارث می برد و اگر حقّی را بر متوفّی ادّعا کند، حکم آن چیست؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] اگر میت فرض نداشته باشد ولی بعضی از ورثة او صغیر یا دیوانه یا غائب باشند ، تصرف در ملک او حرام و نماز در آن باطل است ولی تصرفات جزئی که برای برداشتن میت معمول است ، اشکال ندارد .
- [امام خمینی] اگر میت قرض نداشته باشد، ولی بعضی از ورثه او صغیر یا دیوانه یا غایب باشند، تصرف در ملک او حرام، و نماز در آن باطل است. ولی تصرفات جزئی که برای برداشتن میت معمول است، اشکال ندارد.
- [آیت الله مظاهری] وضو گرفتن و تصرّفات جزیی در نهرهای بزرگ یا کوچک اشکال ندارد گرچه صاحبان آنها راضی نباشند یا صغیر و مجنون باشند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که مرده قرض نداشته باشد، ولی بعضی از ورثه او صغیر یا دیوانه یا غایب باشند، تصرّف در ملک او حرام و نماز در آن باطل است؛ ولی تصرّفات جزیی که برای برداشتن جنازه مرده معمول است، اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر بعضی از ورثه میّت صغیر یا دیوانه یا غائب باشند ، تصرّف در ملک او بدون اجازه ولیّ آنها حرام است و نماز در آن جایز نیست ، ولی تصرفات معمولی که مقدمه تجهیز میت است اشکال ندارد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] مردی که دو همسر دارد اگر یکی از آن دو همسر، فرزند عموی زن دیگر را شیردهد زنی که فرزند عموی او شیر خورده به شوهر خود حرام نمی شود.
- [آیت الله سبحانی] در زمین بسیار وسیعی که دور از ده و چراگاه حیوانات است اگرچه صاحبانش راضی نباشند نمازخواندن و نشستن و خوابیدن در آن اشکال ندارد و در زمین های زراعتی هم که نزدیک ده است و دیوار ندارد اگرچه در مالکین آنها صغیر و دیوانه باشد نماز و عبور و تصرفات جزئی اشکال ندارد ولی اگر یکی از صاحبانش ناراضی باشند تصرف در آن حرام و نماز باطل است. شرط دوم، استقرار
- [امام خمینی] در زمین بسیار وسیعی که از ده دور و چراگاه حیوانات است، اگر چه صاحبانش راضی نباشند، نماز خواندن و نشستن و خوابیدن در آن اشکال ندارد. و در زمینهای زراعتی هم که نزدیک ده است و دیوار ندارد، اگر چه در مالکین آنها صغیر و دیوانه باشد، نماز و عبور و تصرفات جزئی اشکال ندارد.ولی اگر یکی از صاحبانش ناراضی باشند، تصرف در آن حرام و نماز باطل است.
- [آیت الله بهجت] در زمین بسیار وسیعی که از آبادی دور و چراگاه حیوانات است نماز خواندن و نشستن و خوابیدن اشکال ندارد، مگر اینکه انسان بداند و یا نشانههایی در کار باشد که گمان کند صاحبش راضی نیست، بنابر اظهر؛ و همچنین در زمینهای زراعتی هم که نزدیک ده است و دیوار ندارد، اگرچه در میان مالکین آنها صغیر و دیوانه باشد، نماز و عبور و تصرفات جزئی اشکال ندارد، ولی اگر یکی از صاحبانش ناراضی باشند تصرف در آن حرام و نماز باطل است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در زمینهای بزرگ زراعتی و غیر زراعتی که دیوار ندارد و زراعتی فعلاً در آن نیست نماز خواندن و نشستن و خوابیدن و تصرفات جزئی اشکال ندارد، خواه نزدیک شهر و روستا باشد یا دور از آن و خواه مالکین آن صغیر باشند یا کبیر، ولی اگر صاحبش صریحاً بگوید راضی نیستم یا بدانیم قلباً راضی نیست تصرف در آن حرام و نماز نیز اشکال دارد.