بقا بر تقلید
بقا بر تقلید به معنای استمرار تقلید از مجتهد جامع الشرایط پس از مرگ اوست واز آن در باب اجتهاد و تقلید بحث شده است.
آیا در بقا بر تقلید میّت، مکلّف میتواند در مسائلی که در آنها تقلید ننموده، از میّت تقلید کند؟
نمیتواند باقی بماند.
نمیتواند باقی بماند.
عنوان سوال:
آیا در بقا بر تقلید میّت، مکلّف میتواند در مسائلی که در آنها تقلید ننموده، از میّت تقلید کند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی مقلّد امام خمینی رحمهالله بوده و پس از ارتحال ایشان با تقلید از آیت اللّه اراکی رحمهالله در مسأله بقا بر تقلید میّت، بر تقلید از امام رحمهالله باقی مانده است. در صورتی که این فرد در زمان حیات آیت اللّه اراکی رحمهالله به جز مسأله بقا بر تقلید مجتهد میّت، در مسأله دیگری از ایشان تقلید ننموده باشد، آیا میتواند در حال حاضر در مسائل دیگر، نظیر تمام بودن نماز شخص کثیر السفر از آیت اللّه اراکی رحمهالله تقلید نماید، در صورتی که بر اصل تقلید خود از امام رحمهالله نیز باقی باشد؟
- آیا بقا بر تقلید میّت را مطلقا جایز میدانید؟
- تا چه زمانی بقا بر تقلید میّت جایز است؟
- همه مراجع تقلید فعلی، بقا بر تقلید میّت را جایز میدانند. آیا می‌شود بدون رجوع به مرجع خاصّی بر تقلید میّت باقی ماند؟
- آیا در بقا بر تقلید میّت نیز رجوع به مجتهد حیِّ اعلم لازم است؟
- با توجه به بعضی از مسائل سیاسی موجود، آیا تقلید یا بقا بر تقلید از بعضی مراجع جایز است و آیا با توجه به مسائل مذکور، میتوان به ایشان اهانت نمود یا خیر؟ پاسخ : شرایط تقلید و بقا بر تقلید، در رساله توضیح المسائل نوشته شده است؛ اما اهانت کردن، نه تنها به مرجع تقلید، بلکه به هر مسلمان دیگری جایز نیست.
- این جانب در زمان حیات مرحوم آیت اللّه گلپایگانی رحمهالله از ایشان تقلید میکردم و بعد از فوت ایشان، بدون اذن مجتهدی بر تقلید ایشان باقی ماندم. با توجه به فتاوای حضرت عالی و فتاوای آن مرحوم مبنی بر جواز بقا بر تقلید میّت، آیا تقلید این جانب صحیح است یا خیر؟ و آیا باید از مجتهد زندهای اجازه بگیرم یا این که باید از مجتهد زنده تقلید کنم؟
- شخصی با یک مرجع، حساب سال نموده و رقمی معادل پنجاه میلیون تومان بدهکار است و قبل از پرداخت، آن مرجع به رحمت خدا رفته است. سپس از مجتهد حیّ فاقد رساله (فقط در مسأله بقا بر میّت) تقلید نموده است. آیا میتواند وجوهی را که به آن مرجع بدهکار بوده، به این مجتهد حی بپردازد یا باید به اعلم از احیا پرداخت نماید و اگر به همان مجتهد حیّ بدون رساله تسلیم نماید، بریء الذمّه می‌شود یا خیر؟
- در فاصله فوت مرجع تقلید و تعیین مرجع جدید، مکلّف چگونه باید عمل کند؟
- اگر فتوای مرجع تقلید مأموم این باشد که چنانچه مأموم یک نفر باشد، میتواند مساوی با امام بایستد؛ ولی مرجع تقلید امام جماعت، مساوی ایستادن را اجازه ندهد، آیا مأموم میتواند مساوی با امام بایستد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] نظر شریف جنابعالی راجع به بقا بر تقلید از میّت در مسأله ای که مکلّف در حال حیات مرجع به آن عمل کرده و یا نکرده، چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] در بقا بر تقلید میت، آیا شرطی را معتبر میدانید؟
- [آیت الله جوادی آملی] در بقا بر تقلید میت، آیا شرطی را معتبر میدانید؟
- [آیت الله خامنه ای] حکم بقا بر تقلید میّت اگر اعلم باشد، چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] بنا بر جواز بقا بر تقلید از میّت، آیا این حکم شامل اشخاصی که در زمان حیات مجتهد مکلّف نبوده ولی به فتاوای آن مرجع عمل کرده اند، هم می شود؟
- [آیت الله سیستانی] نظر معظم له در مورد بقا بر میت چیست ؟ (تقلید کردن)
- [آیت الله خامنه ای] تا به حال در بقا بر تقلید از میّت، به اجازه مجتهد غیر اعلم عمل میکردیم. اگر اجازه مجتهد اعلم شرط بقا بر تقلید از میّت است، آیا عدول به اعلم و طلب اجازه او برای بقا بر میّت بر ما واجب است؟
- [سایر] اگر مجتهد میت با مجتهد زنده، در علم و تقوا مساوی باشند، حکم بقا بر تقلید میت چیست؟
- [سایر] اگر مرجع تقلید حیّ (آیت الله وحید) بقا بر تقلید از میّت اعلم(آیت الله بهجت) در تمام مسائل عمل کرده و نکرده و یا یاد گرفته و نگرفته را واجب می داند، در صورتی که مرجع تقلید میّت(آیت الله بهجت) فقط بقا بر مسائل عمل کرده به فتوا را جایز بداند وظیفۀ مقلّد در این صورت چیست؟ در مسائل عمل کرده بر تقلید میّت باقی بماند یا در تمام مسائل؟
- [آیت الله جوادی آملی] مستدعی است نظر شریف را در خصوص (جواز) یا (وجوب) بقاء بر تقلید از حضرت امام خمینی(قده) بیان فرمایید. آیا بقاء بر تقلید مجتهد متوفّی اعلم از احیاء تمام مسائل (اعمّ از مسائلی که مکلّف عمل نموده یا ننموده) را شامل می‌شود یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- تقلید در احکام، این است که در حین عمل تصمیم و التزام داشته باشد به احکامی که مجتهد از ادله شرعی استنباط کرده است عمل نماید و تقلید به این معنا، موضوع جواز یا وجوب بقاء بر تقلید میت وعدم جواز عدول از تقلید مجتهد زنده به مجتهد زنده دیگر است. و از مجتهدی باید تقلید کرد که بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده، عادل و اعلم باشد (یعنی در فهمیدن حکم خدا از ادله شرعی و درک موضوعات از تمام مجتهدین زمان خود استادتر باشد) و دنیا طلب نباشد به طوری که منافات با عدالت داشته باشد و همچنین بنابر مشهور مرد باشد.
- کسی که برای نماز قضای میّت اجیر شده، باید یا مجتهد باشد یا مسائل مورد ابتلای نماز را از روی تقلید به نحو صحیح بداند.
- اگر مکلف مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد، در صورتی اعمال او صحیح است که بفهمد یا احتمال دهد به وظیفه واقعی خود رفتار کرده است، یا این که عمل او با فتوای مجتهدی مطابق باشد که فعلاً باید از او تقلید کند، یا مطابق با فتوای مجتهدی باشد که در حین عمل وظیفهاش تقلید از او بوده، و یا عمل او مطابق با احتیاط باشد، وگرنه باید هر مقدار از عباداتی را که میداند درست به جا نیاورده قضا کند، هرچند احتیاط مستحب این است که به قدری قضا نماید که یقین کند چیزی بر عهدهاش باقی نمانده است.
- اگر شناختن اعلم مشکل باشد، باید از کسی تقلید کند که گمان به اعلم بودن او دارد، بلکه اگر احتمال هم بدهد که کسی اعلم است و بداند دیگری از او اعلم نیست، باید از او تقلید نماید. و اگر چند نفر در نظر او اعلم از دیگران و با یکدیگر مساوی باشند، باید از یکی از آنان تقلید کند و احتیاط مستحب آن است که از پرهیزکارترین و با تقواترین آنها تقلید کند.
- اگر مقداری از مال میّت در دست وصی تلف شود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده و یا تعدّی نموده باشد مثلاً میّت وصیّت کرده باشد که فلان مقدار به فقرای فلان شهر بده و او مال را به شهر دیگر برده و در راه از بین رفته باشد ضامن است و اگر کوتاهی نکرده و تعدّی هم ننموده باشد، ضامن نیست.
- اگر کسی بگوید که: (میّت وصیّت کرده فلان مبلغ را به من بدهند)، چنانچه دو مرد عادل گفته او را تصدیق کنند یا سوگند بخورد و یک مرد عادل هم گفته او را تصدیق نماید، یا یک مرد عادل و دو زن عادل یا چهار زن عادل به گفته او شهادت دهند، باید مقداری را که مدّعی میگوید به او بدهند و اگر یک زن عادل شهادت بدهد، باید یک چهارم چیزی را که مطالبه می‌کند به او بدهند و اگر دو زن عادل شهادت دهند، نصف آن را و اگر سه زن عادل شهادت دهند، باید سه چهارم آن را به او بدهند و نیز اگر دو مرد کافر ذمّی که در دین خود عادلند گفته او را تصدیق کنند، در صورتی که میّت ناچار بوده است که وصیّت کند و مرد و زن عادلی هم در هنگام وصیّت نبوده، باید چیزی را که مطالبه می‌کند به او بدهند.
- با توجه به گستردگی رشتههای فقه و تخصصی بودن آنها، اگر در بین چند مجتهد هر کدام در یک یا چند رشته از مسائل فقهی از دیگران اعلم باشند، وجوب تقلید از آنها در همان رشته یا رشتهها، متعیّن است.
- اگر حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است، کسی که از او تقلید نمیکند نیز باید به حکم او عمل نماید؛ ولی کسی که میداند حاکم شرع اشتباه کرده، نمیتواند به حکم او عمل نماید.
- مرد یا زنی که به درجه اجتهاد رسیده یعنی میتواند احکام شرعی را از روی ادله آن استنباط نماید جایز نیست از دیگری تقلید نماید، ولی اگر فقط در بعضی از مسائل مجتهد باشد، باید در بقیه مسائل از مجتهد جامعالشرایط تقلید کند و یا به احتیاط عمل نماید. همچنین کسی که هنوز به درجه اجتهاد نرسیده، نباید در مسائل شرعی فتوا دهد و چنانچه بدون داشتن قدرت استنباط در مسألهای فتوا دهد، مسئول اعمال خود و تمام کسانی است که ناآگاهانه به گفته او عمل میکنند.
- اگر کسی بگوید: (من وصیّ میّتم که مال او را به مصرفی برسانم) یا (میّت مرا قیّم بچّههای خود قرار داده است)، در صورتی باید حرف او را قبول کرد که دو مرد عادل گفته او را تصدیق نمایند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] 1 بقاء بر تقلید میت در مسائلی که عمل کرده جایز است و اگر میت اعلم باشد واجب می باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 21 مسائلی را که از مرجع اول تقلید کرده بر تقلید او باقی بماند و همچنین مسائلی که از مرجع دوم تقلید کرده و بقیه را به فتوای مجتهدی حی عمل کند.
- [امام خمینی] تقلید میّت ابتداءً جایز نیست، ولی بقاء بر تقلید میّت اشکال ندارد و باید بقاء بر تقلید میّت به فتوای مجتهد زنده باشد و کسی که در بعضی از مسائل به فتوای مجتهدی عمل کرده، بعد از مردن آن مجتهد میتواند در همه مسائل از او تقلید کند.
- [آیت الله بهجت] اگر مسائلی را از مجتهد میت یاد گرفته و بنا داشته عمل کند، چنانچه عمل نکرده و یا شک در عمل کردن دارد ( در صورت بقاء بر تقلید میت ) نمی تواند در آن مسائل بر تقلید باقی بماند ، هرچند مجتهد میت اعلم باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مسائلی که مجتهدین اختلاف نظر دارند باید از (اعلم) تقلید کند.
- [آیت الله سبحانی] اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند، از دنیا برود باید از مجتهد زنده تقلید کند. ولی در مسائلی که آنها را یاد گرفته است می تواند بر تقلید قبلی باقی بماند.
- [آیت الله بهجت] باقی ماندن بر تقلید میّت در مسائلی که در آنها تقلید و عمل کرده است، در صورتی که مجتهدِ از دنیا رفته با مجتهد زنده از نظر علمی مساوی باشند، بنا بر اقوی جایز است، هر چند با اجازه مجتهدی دیگر بر تقلید باقی بوده و عمل کرده باشد . و اگر مجتهدی که از دنیا رفته اعلم باشد ، واجب است بر تقلید او باقی بماند. و اگر مجتهد زنده بعدا اعلم شد ، واجب است در تمامی مسائل به او عدول نماید.
- [آیت الله سبحانی] اگر مکلف مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد، سپس تقلید کند در صورتی اعمال سابق او صحیح است که مطابق فتوای مجتهدی باشد که اکنون از او تقلید می کند و گرنه باید اعاده کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می‌کند، از دنیا برود احوط این است که از مجتهد زنده تقلید کند، اگر احراز کند که مجتهد زنده اعلم از مجتهد مرده است، واما اگر مجتهد مرده اعلم باشد جائز است باقی ماندن بر تقلید او در مسائل عمل کرده شده و اگر مساوی باشند مخیّر است بین بقأ و عدول، وعدول اولی واحوط است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند، از دنیا برود باید از مجتهد زنده تقلید کند، ولی کسی که در مسأله ای به فتوای مجتهدی عمل کرده یا آن را یاد گرفته و ملتزم به عمل به آن شده باشد، اگر بعد از مردن آن مجتهد در آن مسأله به فتوای مجتهد زنده رفتار نکرده باشد، می تواند در آن مسأله به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته باقی باشد، بلکه جواز بقا بر تقلید او در سایر مسائل نیز بعید نیست. ولی اگر مجتهد میتی که از او تقلید می کرده اعلم از حی باشد بقا بر تقلید او بنابر احتیاط واجب است چنان که اگر مجتهد حی از میت اعلم باشد عدول به حی واجب است.