دانه
دانه یعنی تخمک لقاح یافته و رشد کرده گیاهان که مى‌تواند منشأ گیاه جدید شود. عنوان یاد شده به مناسبت در باب زکات و تجارت به کار رفته است.
اگر در یک کیسه بزرگ گندم یا برنج، چند دانه نجس گندم یا برنج مخلوط شود، چه باید کرد؟
با توجه به این که گندم‌ها و برنج‌ها متفرق نیستند و دانه دانه مصرف نمیشوند، بلکه مثلاً کیلو کیلو مصرف میشوند و همه آنها در معرض ابتلا قرار دارند، از قبیل شبهه محصوره است و اجتناب از آن لازم است، مگر این که تصرّفات دیگری انجام دهد، مثل این که برای زراعت به زمین بپاشد و یا امثال آن؛ ولی از آرد کردن و خوردن آن پرهیز نماید.
با توجه به این که گندم‌ها و برنج‌ها متفرق نیستند و دانه دانه مصرف نمیشوند، بلکه مثلاً کیلو کیلو مصرف میشوند و همه آنها در معرض ابتلا قرار دارند، از قبیل شبهه محصوره است و اجتناب از آن لازم است، مگر این که تصرّفات دیگری انجام دهد، مثل این که برای زراعت به زمین بپاشد و یا امثال آن؛ ولی از آرد کردن و خوردن آن پرهیز نماید.
پاسخ:
با توجه به این که گندم‌ها و برنج‌ها متفرق نیستند و دانه دانه مصرف نمیشوند، بلکه مثلاً کیلو کیلو مصرف میشوند و همه آنها در معرض ابتلا قرار دارند، از قبیل شبهه محصوره است و اجتناب از آن لازم است، مگر این که تصرّفات دیگری انجام دهد، مثل این که برای زراعت به زمین بپاشد و یا امثال آن؛ ولی از آرد کردن و خوردن آن پرهیز نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا میتوان هم ارزش با سه کیلو گرم گندم، جو، برنج و یا خرما، جنس دیگری را (مثل کتاب یا کفش یا لباس) به مستحقّ زکات فطره داد؟
- اگر جو و گندم به صورت مخلوط کاشته و درو شود و روی هم به حدّ نصاب برسد، زکات دارد یا خیر؟
- هنگام رمی یا پیش از آن، یک ریگ مستعمل در کیسه ریگ ما میافتد و با ریگهای بکر، مخلوط و مشتبه می‌شود. آیا همین که هشت ریگ به جمره بزنیم و اجمالاً علم پیدا کنیم که هفت ریگ بکر به جمره زدهایم، کافی است یا علم تفصیلی لازم است؛ یعنی به هنگام رمی باید بدانیم که کدام ریگ بکر و کدام مستعمل است؟
- آیا برنجی که با کوپن خریداری شده است را میتوان به عنوان فطریه داد؟ در صورتی که جواب مثبت باشد، اگر بخواهد قیمت برنج را بدهد، باید قیمت برنج کوپنی را بدهد یا قیمت برنج آزاد را؟
- اگر با مخلوط کردن الکل سفید با آب، مایع مست کننده به دست آید، با این فرض، آیا الکل سفید، پاک است یا نجس؟
- بیماری ادرارش در داخل کیسه ادراری که متصل به خودش است، جمع می‌شود. اگر داخل کیسه ادرار، مایعی مشاهده کند و شک کند که منی است یا نه، تکلیفش چیست؟
- اگر کسی که مرده را غسل میدهد، قبل از غسل، مرده را با لیف و صابون بشوید و بعد با همان دست خیس، مقداری سدر و سپس کافور برداشته و در سطلی مخلوط کند و مرده را غسل دهد، آیا غسل دادن او صحیح است یا این که آب مخلوط با سدر و کافور نجس محسوب می‌شود و غسل میّت باطل است؟
- گاهی دانههای برنج به هنگام شستشوی ظروف در راه فاضلاب می ریزد. آیا چنین کاری جایز است؟
- خونی که از بین دندانها بیرون میآید یا خونی که از خارج دهان وارد آن می‌شود و هر کدام با آب دهان مخلوط می‌شود و از بین میرود، آیا باعث نجس شدن دهان و آب دهان می‌شود و آیا میتوان آب دهان را فرو برد یا باید بیرون ریخت؟
- ب. آیا میتوان بودجه کانون فرهنگی را که کم است، با بودجه مسجد مخلوط کرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی از مغازه ای یک کیسه برنج خریده، در حالی که رفته پای دخل پول برنج را بدهد دزدی وارد شده کیسه را برداشته و فرار کرده است. حالا فروشنده ضامن است یا خریدار؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اینها نجس شود با فرو بردن در آب کر و جاری پاک میگردد، و اگر باطن آن نجس شود چطور؟
- [سایر] مواد لازم و طرز تهیه برنج مخلوط با سبزیجات را توضیح دهید.
- [آیت الله بهجت] همراه داشتن کیسه ادرار که معمولاً نجس است در هنگام نماز چه حکمی دارد؟ و اگر در بین نماز مدفوع یا ادرار بی اختیار خارج شود و کیسه پاک را نجس کند، نماز چه حکمی پیدا می کند؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] در باب کفاره روزه آیا می شود بمقدار پول گندم، یا برنج به فقیر داد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا در کفاره می توان به جای آرد یا نان و گندم، برنج به فقیر داد؟
- [سایر] اگر کسی با بذر یا دانه غصبی گندم، کشاورزی کند پس از زحمات و هزینههای فراواﻥ ﺁﻥ دانهها یا بذرها تبدیل به محصول شود و منفعت داشته باشد ﺁﻥ محصوﻻت و منفعت ﺁﻥ متعلق به غاصب است یا صاحب دانه؟ و ﺁیا غاصب فقط دانه را به صاحب دانه بدهکار است یا باید کل منفعت کسب را به صاحب زمین تحویل دهد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی مثلا ده کیلو گندم امسال به کسی بدهد و سال آینده ده کیلو برنج در قبال ده کیلو گندم سال قبل بگیرد چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] مقداری انگور در مقابل آفتاب گذاشته شده تا پس از خشک شدن مویز شود. اکنون دانه های آن باد کرده آیا دانه های انگور نجس می باشند است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورت پارگی کیسه آب زن باردار آیا این آب نجس است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر خوشه گندم و جو را بعد از آن که دانه بسته، به چیز دیگری غیر از گندم و جو بفروشند، اشکال ندارد.
- اگر گندم، برنج، صابون و مانند آنها مدتی در آب نجس قرار داده شوند و باطن آنها نیز نمنماک شود، نجس شدن باطن آنها مشکل است، زیرا احتمال این که آب به صورت روان ومایع به داخل آنها نفوذ نکرده بلکه فقط به صورت رطوبت جذب شده باشد، قوی است.
- اگر کسی با اجازه بدهکار ضامن شود که بدهی او را بدهد، میتواند مقداری را که ضامن شده از او مطالبه نماید، ولی اگر به جای جنسی که بدهکار بوده جنس دیگری به طلبکار او بدهد، نمیتواند چیزی را که داده از او مطالبه نماید، مثلاً اگر ده من گندم بدهکار باشد و ضامن ده من برنج بدهد، نمیتواند برنج را از او مطالبه نماید، امّا اگر خود او راضی شود که برنج بدهد، اشکال ندارد.
- گندم یا چیز دیگری که برای فطره میدهد، باید با جنس دیگر یا خاک مخلوط نباشد، یا اگر مخلوط باشد، چیزی که مخلوط شده به قدری کم باشد که قابل اعتنا نباشد و اگر بیش از این مقدار باشد، در صورتی صحیح است که خالص آن به یک صاع (سه کیلو گرم) برسد؛ ولی اگر مثلاً یک صاع گندم با چند کیلو خاک به گونهای مخلوط باشد که خالص کردن آن احتیاج به خرج یا کاری بیشتر از متعارف داشته باشد، دادن آن کافی نیست.
- آب فوّاره اگر متصل به کُر باشد، بنابر احتیاط آب نجس را در صورتی پاک میکند که با آن مخلوط شود، ولی اگر قطره قطره روی آب نجس بریزد، آن را پاک نمیکند، مگر این که فواصل قطرات کم باشد و آب با فشار به گونهای بریزد که متصل به حساب آید و با آب نجس مخلوط شود که در این صورت کفایت میکند.
- پس از پاک کردن میت از نجاست ظاهری، واجب است میّت را سه غسل بدهند؛ بار اوّل با آبی که با سِدر مخلوط باشد، بار دوم با آبی که با کافور مخلوط باشد و بار سوم با آب خالص.
- اگر آب حوض نجس باشد و باران بر آن ببارد، بنابر احتیاط به شرطی پاک می‌شود که آب حوض با آب باران مخلوط شود.
- اگر آب مضاف نجس، به گونهای با آب کُر یا جاری مخلوط شود که دیگر به آن آب مضاف نگویند، پاک می‌شود.
- اگر در یک زمین، جو، گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد، خرجهایی که برای هر کدام از آنها کرده فقط برای همان حساب می‌شود؛ ولی اگر برای هر دو، مخارجی کرده باشد، باید مخارج را به نسبت هر یک تقسیم نماید.
- اگر چیزی که میفروشد و عوضی که میگیرد از یک جنس نباشند، گرفتن زیادی اشکال ندارد؛ پس اگر یک کیلو برنج بفروشد و دو کیلو گندم بگیرد، معامله =============================================================================== 1 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، باب 1 از (أبواب الربا)،ح1،ج18،ص117. صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اینها نجس شود؛ به فرو بردن در کر و جاری پاک می گردد. و اگر باطن آنها نجس شود؛ تطهیر آنها مثل تطهیر کوزه نجس است که در مسأله (155) گذشت.
- [آیت الله خوئی] اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اینها نجس شود، به فرو بردن در کر و جاری پاک میگردد، و اگر باطن آنها نجس شود تطهیر آنها مثل تطهیر کوزه نجس است که در مسألة (155) گذشت.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر خوشه گندم وجو را بعد از آن که دانه بسته به چیز دیگری غیر گندم وجو بفروشند، اشکال ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اینها نجس شود ، به فرو بردن در آب کُر و جاری پاک می گردد . و اگر باطن آنها نجس شود ، پاک نمی گردد .
- [آیت الله سبحانی] اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اینها نجس شود، با فروبردن در آب کر و جاری پاک می گردد. و اگر باطن آن ها نجس شود پاک نمی گردد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اینها نجس شود با فرو بردن در آب کر و جاری، پاک می گردد. و اگر باطن آنها نجس شود پاک نمی گردد.
- [امام خمینی] اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اینها نجس شود، به فرو بردن در کر و جاری پاک می گردد. و اگر باطن آنها نجس شود، پاک نمی گردد.
- [آیت الله مظاهری] اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اینها نجس شود با فرو بردن در کُر و جاری پاک میگردد و نیز اگر باطن آنها نجس شود با نفوذ آب به باطن آنها پاک میگردد.
- [آیت الله بروجردی] اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اینها نجس شود، به فرو بردن در کر و جاری پاک میگردد و اگر باطن آنها نجس شود پاک شدن باطن آنها محل اشکال است.
- [آیت الله وحید خراسانی] سلت که دانه ای است به نرمی گندم و خاصیت جو را دارد و علس که مثل گندم است احتیاط مستحب ان است که زکات انها داده شود