تقسیم
تقسیم (بلاغت)، استیفای اقسام موجود برای یک شیء و بیان وضع آنها است.
اگر در یک زمین، جو، گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد، خرج‌هایی که برای هر کدام از آنها کرده فقط برای همان حساب می‌شود؛ ولی اگر برای هر دو، مخارجی کرده باشد، باید مخارج را به نسبت هر یک تقسیم نماید.
عنوان مسئله:
اگر در یک زمین، جو، گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد، خرج‌هایی که برای هر کدام از آنها کرده فقط برای همان حساب می‌شود؛ ولی اگر برای هر دو، مخارجی کرده باشد، باید مخارج را به نسبت هر یک تقسیم نماید.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در کشت گندم و جو، کاه هم بدست می آید و روشن است که مقداری از مصارف مربوط به کاه می باشد. حال اگر گندم و جو به حد نصاب رسید و زکات آن واجب شده، آیا کل مخارج مصرف شده از آن کسر می شود و زکات مابقی داده می شود و یا مصارفی که صرف حصول کاه شده کسر نمی شود.
- [آیت الله بروجردی] زمینی که برای زراعت گندم و جو اجاره میدهند، زکات آن بر عهده صاحب زمین است یا مستأجر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اینجانب زمینی اجاره کرده و در آن گندم کاشته ام و علاوه بر مال الإجاره زمین، مخارجی برای تراکتور و کمباین و اجرت کارگر پرداخته ام وگندم به حدّ نصاب رسیده است، آیا می توانم مخارج انجام شده را از گندم کسر نمایم و پس از آن زکات باقی مانده را بدهم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] به گندم و جویی که با تلمبه یا آب قنات آبیاری می شود چه مقدار زکات تعلق می گیرد، و آیا مخارج این آبها و آب بها، از گندم و جو کسر می شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا می‌شود در زکات مخارجی را که برای گندم هزینه شده از حاصل کسر نمود و اگر می‌شود چگونه باید باشد؟ با توجّه به اینکه مقداری از مخارج صرف کارهای مربوط به آن میگردد.
- [آیت الله بروجردی] در زکات که مؤونه زراعت از اوّل تا به آخر موضوع می‌شود، آیا نسبت به عواید دیگر این زراعت مثل کاه و علفچر آن و خوشههایی که بعد اززراعت میماند و یا به کسی بخشیده می‌شود، چگونه حساب می‌شود؟ آیا تمام قیمت کاه و غیره از مؤونه کسر می‌شود، یا به نسبت آنها به اصل گندم از مخارج کسر می‌شود؟ یا آن که توجّهی به آنها نشده و تمام مخارج از اصل گندم حاصل شده کسر می‌شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در رسائل عملیه آمده است که مخارج غلات یعنی گندم و جو را می‌شود کسر کرد و بقیّه آن وقتی که به حدّ نصاب رسید زکات دارد حال در منطقه گرگان شخصی کمباین دار گندم مردم را درو میکند و از هر ده کیسه یک کیسه را به عنوان حقّالعمل برای خود بر میدارد حال صاحب زمین میتواند این یک کیسهای را که از هر ده کیسه به کمباین دار میدهد جز مخارج به حساب آورد و از گندمهای زکات دار خارج نماید یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] مخارجی را که برای گندم، جو و انگور کرده است، مانند: شخم، تخم و... و لباسی که به واسطه ی زراعت کهنه شده است، حتی خرید تراکتور و وسایل کشاورزی دیگر، حتی مخارج مقدماتی آن ها را، آیا می توان از حاصل کسر نمود؟
- [آیت الله خوئی] زیدی سر سال حساب میکند مازاد از مخارج را جهت تعیین وجوهات لکن مثلاً مقداری جنس (گندم یا جو یا غیره) سلف خریده که هنوز موعد تحویل جنس نرسیده است بفرمائید آیا پولی را که قبلاً بابت خرید معامله سلفی پرداخته باید از لحاظ خمس حساب کند یا قیمت روز آن جنسی که موعد تحویل آن نرسیده.
- [آیت الله علوی گرگانی] حضرتعالی در رساله احکام زکات مسئله 1872 فرمودهاید: زکات گندم و جو و.... وقتی واجب می‌شود که به مقدار نصاب برسد حال با توجّه به این مسئله، اگر زارعی زراعت داشت ولی برداشت نکرد یا خوب حفاظت نکرد و از بین رفت، خلاصه جمعآوری نکرد، آیا زکات واجب است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مخارجی را که برای گندم، جو، خرما و انگور کرده است، میتواند از محصول کسر کند و چنانچه پس از کسر مخارج، باقیمانده به حدّ نصاب برسد، زکات واجب است.
- اگر زمینی را بخرد و در آن زمین، گندم یا جو بکارد، پولی که برای خرید زمین داده، جزء مخارج حساب نمیشود، اما میتواند اجاره آن را به همان ترتیبی که گفته شد، جزء مخارج حساب نماید؛ ولی اگر زراعت را بخرد، پولی را که برای خرید آن داده میتواند جزء مخارج حساب نماید و از محصول کم کند؛ اما باید قیمت کاهی را که از آن به دست میآید، از پولی که برای خرید زراعت داده کسر نماید، مثلاً اگر زراعتی را پانصد تومان بخرد و قیمت کاه آن صد تومان باشد، فقط چهار صد تومان آن را میتواند جزء مخارج حساب نماید.
- زکات گندم و جو وقتی واجب می‌شود که به آنها گندم و جو گفته شود و زکات کشمش وقتی واجب می‌شود که به آن انگور گفته شود و هنگامی که خرما قدری خشک شد که به آن (تَمْرْ) بگویند، زکات آن واجب می‌شود، ولی وقت دادن زکات در گندم و جو، هنگام خرمن شدن و جدا کردن کاه از آنها و در خرما و کشمش، هنگامی است که وقت چیدن آنها رسیده باشد.
- اگر بعد از آن که زکات گندم، جو، خرما و انگور واجب شد، زراعت و درخت را بفروشد، باید زکات آنها را بدهد.
- اگر بعد از مالک شدن درخت خرما و انگور یا زراعت گندم و جو، زکات آنها واجب شود، باید زکات آنها را بدهد.
- انسان باید زکات رابه قصد قربت، یعنی برای انجام فرمان خداوند بدهد و در نیّت و لو اجمالاً معیّن کند که آنچه که میدهد زکات است، بلکه بنابر احتیاط واجب معیّن کند آنچه که میدهد زکات مال است یا زکات فطره؛ ولی اگر مثلاً زکات گندم و جو بر او واجب باشد، لازم نیست معیّن کند چیزی را که میدهد، زکات گندم است یا زکات جو.
- اگر گندم، جو، غوره و خرما را پیش از زمان واجب شدن زکات مصرف کنند، اگرچه به قدری باشند که چنانچه باقی میماندند، خشک شده آنها به اندازه نصاب میرسید، زکات آنها واجب نیست.
- بنابر احتیاط واجب، اجرت وزن کردن و پیمانه نمودن گندم، جو، کشمش و خرمایی که برای زکات میدهد، با خود اوست.
- اگر صاحب گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره در مقداری از سال مست یا بیهوش شود و یا هنگام واجب شدن زکات گندم، جو، خرما و کشمش مست یا بیهوش باشد، زکات از او ساقط نمیشود.
- اگر گندم، جو، خرما و کشمشی که زکات آنها واجب شده، خوب و بد داشته باشد، باید زکات هر کدام از خوب و بد را از خود آنها بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مانند برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد، خرجهائی که برای هر یک از آنها کرده فقط پای همان حساب می شود، ولی اگر برای هر دو مخارجی کرده باید دو قسمت نماید، مثلا اگر هر دو به یک اندازه بوده، می تواند نصف مخارج را از جنسی که زکات دارد کسر نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد، چنانچه بر حسب معمول استفاده از هر دو جنس در موقع کشت منظور باشد، مخارج به نسبت مداخل تقسیم می‌شود، و اگر فایده یکی از آنها به قدری کم باشد که در موقع کشت منظور نباشد، مخارج از چیزی محسوب می‌شود که منظور باشد.
- [آیت الله بروجردی] اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مانند برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد، چنانچه مقصودش از زراعت کردن چیزی بوده که زکات ندارد و بعداً چیزی را که زکات دارد زراعت کرده، نباید مخارج را حساب کند و اگر مقصودش زراعت کردن چیزی بوده که زکات دارد و بعداً چیزی را که زکات ندارد زراعت کرده، میتواند مخارج را حساب نماید و از حاصل کم کند و در صورتی که مقصودش زراعت هر دو بوده، مخارجی را که کرده باید به هر دو قسمت نماید، مثلاً اگر هر دو به یک اندازه بوده میتواند نصف مخارجی را از جنسی که زکات دارد، کسر نماید.
- [امام خمینی] اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست، بکارد خرجهای که برای هر کدام آنها کرده، فقط پای همان حساب می شود، ولی اگر برای هر دو مخارجی کرده باید به هر دو قسمت نماید، مثلا اگر هر دو به یک اندازه بوده، می تواند نصف مخارج را از جنسی که زکات دارد کسر نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد چنان چه بر حسب معمول استفاده از هر دو جنس در موقع کشت منظور باشد مخارج به نسبت مداخل تقسیم می شود و اگر فایده یکی از آنها به قدری کم باشد که در موقع کشت منظور نباشد مخارج از چیزی محسوب می شود که منظور باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در یک زمین جو وگندم وچیزی مثل برنج ولوبیا که زکاْ آن واجب نیست بکارد، چنانچه مقصودش زراعت کردن چیزی بوده که زکاْ ندارد و بعداً چیزی را که زکاْ دارد زراعت کرده، نباید مخارج را از یکی حساب کند بلکه نسبت در نظر گرفته شود و همچنین است اگر مقصودش زراعت کردن چیزی بوده که زکاْ دارد و بعداً چیزی را که زکاْ ندارد زراعت کرده، میتواند تمام مخارج را به نسبت حساب نماید و از حاصل کم کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مخارجی را که برای گندم و جو و خرما و انگور کرده و معمول است که آن مخارج را از خود زراعت می دهند می تواند از حاصل کسر کند و چنان چه باقی مانده آن به حد نصاب برسد، باید زکات آن را بدهد و آنچه معمول نیست از خرمن بدهند بنابر احتیاط لازم جزء نصاب حساب نمایند لکن زکات آن واجب نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مخارجی را که برای گندم و جو و خرما و انگور کرده و معمول است که آن مخارج را از خود زراعت میدهند، میتواند از حاصل کسر کند، و چنانچه باقیمانده آن به حد نصاب برسد، باید زکات آن را بدهد، و آنچه معمول نیست از خرمن بدهند، بنابر احتیاط لازم جزء نصاب حساب نمایند، لکن زکات آن واجب نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر دریک زمین جو وگندم وچیزی مثل برنج ولوبیا زکوه آن واجب نیست کارد،خرجهائی که برای هرمدام انها کرده فقط پای همان حساب می شود،ولی اگر برای هردو مخارجی کرده بایدبه هردو قسمت نماید ، مثلاً اگرهردو به یک اندازه بوده، می تواند نصف مخارج را از جنسی که زکوه دارد کسر نماید .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زمینی را بخرد و در آن زمین گندم یا جو بکارد، پولی را که برای خرید زمین داده جزء مخارج حساب نمی شود. ولی اگر زراعت را پیش از تعلق زکات بخرد پولی را که برای خرید آن داده می تواند جزء مخارج حساب نماید. و از حاصل کم کند، اما باید قیمت کاهی را که از آن به دست می آید، از پولی که برای خرید زراعت داده کسر نماید، یعنی باید مخارج را تقسیم کند آنچه سهم گندم باشد از گندم کم کند چنان که در مخارج زراعت همیشه باید این جهت ملاحظه شود مثلاً اگر زراعتی را پانصد تومان بخرد و سهم کاه آن وقت خرید صد تومان باشد، فقط چهار صد تومان آن را می تواند جزء مخارج حساب نماید.