استعمال
به کار گرفتن و مورد استفاده قرار دادن را استعمال گویند. از آن به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات، حج و اجاره بحث به میان آمده است.
آیا با آبی که برای گرفتن وضو یا غسل استعمال شده یا آب قلیلی که برای برطرف کردن نجاست به کار رفته است، میتوان دوباره وضو یا غسل به جا آورد یا نجاستی را برطرف نمود؟
استفاده از آبی که برای گرفتن وضو و غسل استعمال شده، برای رفع حدث و خبث جایز است و آبی که برای استنجاء استفاده شده، احتیاطا نجاست را دفع نمیکند و بنا بر اقوی وضو و غسل با آن نمیتوان به جا آورد و آب قلیلی که برای رفع خبث (غیر از استنجاء) استفاده شده باشد، نجس است.
استفاده از آبی که برای گرفتن وضو و غسل استعمال شده، برای رفع حدث و خبث جایز است و آبی که برای استنجاء استفاده شده، احتیاطا نجاست را دفع نمیکند و بنا بر اقوی وضو و غسل با آن نمیتوان به جا آورد و آب قلیلی که برای رفع خبث (غیر از استنجاء) استفاده شده باشد، نجس است.
عنوان سوال:
آیا با آبی که برای گرفتن وضو یا غسل استعمال شده یا آب قلیلی که برای برطرف کردن نجاست به کار رفته است، میتوان دوباره وضو یا غسل به جا آورد یا نجاستی را برطرف نمود؟
پاسخ:
استفاده از آبی که برای گرفتن وضو و غسل استعمال شده، برای رفع حدث و خبث جایز است و آبی که برای استنجاء استفاده شده، احتیاطا نجاست را دفع نمیکند و بنا بر اقوی وضو و غسل با آن نمیتوان به جا آورد و آب قلیلی که برای رفع خبث (غیر از استنجاء) استفاده شده باشد، نجس است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا با آب استنجاء، میتوان وضو و غسل به جا آورد یا نجاستی را برطرف نمود؟
- اگر بعد از تطهیر بدن، با آب قلیل غسل جنابت کنیم، حکم آبی که به سبب غسل کردن از بدن جدا می‌شود، از نظر نجاست و پاکی و از جهت استعمال دوباره چیست؟
- آیا همان طور که در غسل، چندین غسل واجب و مستحب را میتوان با چندین نیّت و در قالب یک غسل به جا آورد، در وضو هم میتوان این کار را انجام داد یا خیر؟
- بدن شخصی نجس است و آبی دارد که فقط برای آب کشیدن بدنش کافی است؛ ولی او به جای آب کشیدن بدن، وضو میگیرد و با بدن نجس نماز میخواند، حکم وضو و نماز او چیست؟
- آیا میتوان با استفاده از ظروف کفّار یا افرادی که نسبت به نجاست و پاکی بی اعتنا هستند، غسل و وضو به جا آورد؟
- در نجاست آب پاکی که در اختیار ما بوده است، شک کردهایم. آیا میتوانیم با آن آب، غسل و وضو به جا آوریم یا ازاله نجاست کنیم؟
- ظرف آبی داریم. از آن ظرف آب بر میداریم و غسل میکنیم و در هنگام این کار مقداری از آب غسل به داخل ظرف میریزد. آیا غسل، اشکالی پیدا میکند یا خیر؟
- اگر دو نفر باشند که یکی جنب و دیگری بدون وضو است و آبی که موجود است، فقط برای یکی از آنها کافی است، کدام یک در استعمال آب، بر دیگری مقدّم است؟
- گفته شده: (آبی که از زن خارج شود و دارای علامات منی باشد، موجب غسل میگردد و نجس است). اکنون سؤال این است که آیا این غسل، کفایت از وضو میکند یا نه؟
- مهر نمازی را که نجس شده، میتوان تطهیر کرد یا نه؟ اگر بخشی از مهر پاک باشد (قسمت پاک به اندازهای است که سجده بر آن صحیح است)، آیا در این صورت میتوان بر قسمت پاک این مهر سجده نمود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر آبی بعد از وضو و غسل (پس از استبراء) از انسان خارج شود و نداند این آب چه آبی است، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بروجردی] کسی که غاصب آبی نیست، آیا میتواند در آن آب مغصوب غسل کند یا وضو بسازد یا خیر؟
- [آیت الله مظاهری] اگر در حین غسل کردن بدن به نجاستی مثل خون نجس شود، چه باید کرد ؟
- [آیت الله سیستانی] اگر در حین غسل کردن بدن به نجاستی نجس شود مثل خون چه باید کرد ؟
- [آیت الله بهجت] آیا پس از برطرف شدن عذری که موجب تیمم بدل از غسل شده است، باید غسل نمود؟
- [آیت الله بهجت] آیا با باران می توان نجاسات را برطرف کرد و متنجّس را تطهیر نمود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دور ریختن آب ، در صورتی که شخص بداند دیگر آبی برای وضو و غسل در وقت نماز یا پیش از وقت نماز در دسترس نیست چه حکمی دارد؟
- [سایر] در چه مواردی میتوان به جای وضو و غسل تیمم کرد؟
- [آیت الله بهجت] اگر قبل از غسل جنابت آبی از روی بدن شخص جنب به جای دیگر ترشح کند، آیا این آب پاک است یا نجس؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی پس از تخلّی، آب قلیلی داشته باشد که لازم است با دست آن را بریزد، در صورت نجس بودن دستانش تکلیف چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- آبی که مطلق بوده و معلوم نیست مضاف شده یا نه، مثل آب مطلق است، یعنی چیز نجس را پاک میکند و وضو و غسل نیز با آن صحیح است، ولی آبی که مضاف بوده و معلوم نیست مطلق شده یا نه، مثل آب مضاف است، یعنی چیز نجس را پاک نمیکند و وضو و غسل نیز با آن باطل است.
- آبی که قبلاً به اندازه کُر بوده و انسان شک دارد که از کُر کمتر شده یا نه، مثل آب کُر است، یعنی چیز نجس شده را پاک میکند و اگر نجاستی هم به آن برسد نجس نمیشود، ولی آبی که کمتر از کر بوده و انسان شک دارد که به مقدار کُر شده یا نه، حکم آب کُر را ندارد.
- به آبی که هنگام برطرف کردن نجاست از چیز نجس جدا می‌شود (غُساله) می‌گویند. اگر چیز نجس را در آب کُر یا جاری فرو برند، چنانچه عین نجاست برطرف شده باشد، غساله آن پاک است؛ ولی اگر بخواهند با آب قلیل چیز نجسی را آب بکشند، غساله اوّل آن که به خودی خود یا به وسیله فشار از آن خارج می‌شود نجس است و اگر از چیزهایی است که دو مرتبه باید شسته شود، از غساله دوم نیز باید اجتناب نمایند.
- استعمال ظرف طلا یا نقره برای خوردن و آشامدن و یا استعمالات دیگر، در حال ناچاری اشکال ندارد؛ بلکه در صورتی که ناچار شود که دست یا صورت یا بدن خود را با آبی که در ظرف طلا یا نقره است بشوید، میتواند آنها را به نیّت وضو یا غسل بشوید؛ ولی اگر اضطراری به شستن اعضای وضو یا غسل با آن آب نداشته باشد، نمیتواند با آن وضو گرفته و یا غسل کند، بلکه باید تیمّم نماید.
- آبی که عین نجاست، مثل خون و ادرار به آن برسد و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر دهد، اگرچه کُر یا جاری باشد نجس می‌شود، ولی اگر بو یا رنگ یا مزه آب به واسطه نجاستی که بیرون آن است عوض شود مثلاً مرداری که پهلوی آب است بوی آن را تغییر دهد نجس نمیشود.
- اگر غیر از آب پاکی که برای وضو یا غسل دارد، آب نجسی نیز به مقدار آشامیدن خود و کسانی که با او مربوط هستند داشته باشد، باید آب پاک را برای آشامیدن بگذارد و با تیمّم نماز بخواند؛ ولی چنانچه آب را برای حیوان خود بخواهد، باید آب نجس را به آن بدهد و با آب پاک، وضو و غسل را انجام دهد. * پنجم: کسی که بدن یا لباس او نجس است و کمی آب دارد که اگر با آن وضو بگیرد یا غسل کند، برای آب کشیدن بدن یا لباس او آبی باقی نمیماند، چنانچه بتواند غساله وضو یا غسل را جمع کرده و با آن لباس یا بدن را تطهیر کند، باید همین کار را انجام دهد، وگرنه بنابر احتیاط واجب باید بدن یا لباس را آب بکشد و با تیمّم نماز بخواند؛ ولی اگر چیزی نداشته باشد که بر آن تیمّم کند، باید آب را به مصرف وضو یا غسل برساند. * ششم: اگر غیر از آب یا ظرفی که استعمال آن حرام است، آب یا ظرف دیگری نداشته باشد، مثلاً آب یا ظرف او غصبی بوده و غیر از آن، آب و ظرف دیگری نداشته باشد، باید به جای وضو و غسل، تیمّم کند. * هفتم: هرگاه وقت به قدری تنگ باشد که اگر وضو بگیرد یا غسل کند کمتر از یک رکعت از نماز در وقت خوانده شود، باید تیمّم کند و اگر یک رکعت یا بیشتر در وقت خوانده شود، ولی مقداری از آن در خارج وقت واقع شود، ظاهرا بین تیمّم و وضو مخیّر است، اگرچه بعید نیست که تیمّم موافق احتیاط باشد، اما اگر برای وضو و تیمّم یا برای غسل و تیمّم به یک اندازه وقت لازم باشد، باید وضو یا غسل به جا آورد.
- آب مضاف، چیز نجس را پاک نمیکند و وضو و غسل نیز با آن باطل است.
- اگر نجاستی به آب جاری برسد، مقداری از آن که بو یا رنگ یا مزهاش به واسطه نجاست تغییر کرده، نجس است و طرفی که متصل به چشمه است، اگرچه کمتر از کُر باشد پاک است و آبهای دیگر نهر، اگر به اندازه کُر بوده یا به واسطه آبی که تغییر نکرده به آب طرف چشمه متصل باشند، پاک وگرنه نجساند.
- پس از پاک کردن میت از نجاست ظاهری، واجب است میّت را سه غسل بدهند؛ بار اوّل با آبی که با سِدر مخلوط باشد، بار دوم با آبی که با کافور مخلوط باشد و بار سوم با آب خالص.
- اگر چیز نجسی را که عین نجاست در آن نیست یک مرتبه زیر شیری که متصل به کُر است بشویند، پاک می‌شود؛ و نیز اگر عین نجاست در آن باشد، چنانچه عین نجاست آن، زیر شیر یا به وسیله دیگر برطرف شود و آبی که از آن چیز میریزد، بو یا رنگ یا مزه نجاست به خود نگرفته باشد، با همان مقدار آب شیر پاک میگردد؛ اما اگر آبی که از آن میریزد، بو یا رنگ یا مزه نجاست گرفته باشد، باید به قدری آب از شیر روی آن بریزند تا آبی که از آن جدا می‌شود، بو یا رنگ یا مزه نجاست نداشته باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] آب قلیلی که نجس شود اگر متّصل به آب عاصم شود پاک می‌شود و مخلوط شدن هم لازم نیست.
- [آیت الله بروجردی] آب قلیلی که برای برطرف کردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد، نجس است و بنا بر احتیاط واجب باید از آب قلیلی هم که بعد از برطرف شدنِ عین نجاست، برای آب کشیدنِ چیز نجس روی آن میریزند و از آن جدا می‌شود اجتناب کنند، ولی آبی که با آن مخرج بول و غائط را میشویند با پنج شرط پاک است:اوّل:آن که بو یا رنگ یا مزهی نجاست نگرفته باشد.دوم:نجاستی از خارج به آن نرسیده باشد.سوم:نجاست دیگری مثل خون با بول یا غائط بیرون نیامده باشد.چهارم:ذرههای غائط در آب پیدا نباشد.پنجم:بیشتر از مقدار معمول، نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.
- [آیت الله مظاهری] آب قلیلی که برای برطرف کردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد نجس است، ولی از آب قلیلی که بعد از برطرف شدن عین نجاست برای آب کشیدن چیز نجس روی آن میریزند و از آن جدا می‌شود و آن را غساله مینامند پاک است مگر در بول(یعنی چیزی که به واسطه بول نجس شده است) که غساله مرتبه دوّم پاک است ولی آب قلیلی که با آن مخرج بول و غائط را میشویند اگر ترشّح کند اجتناب از آن لازم نیست. آب کر:
- [آیت الله شبیری زنجانی] آب قلیلی که برای برطرف کردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد، نجس است، بلکه بنا بر احتیاط از آب قلیلی هم که بعد از برطرف شدن عین نجاست برای آب کشیدن چیز نجس روی آن میریزند و از آن جدا می‌شود، باید اجتناب کرد. ولی آبی که با آن مخرج بول یا غائط را میشویند، با پنج شرط پاک است: اول: آن که بو، رنگ یا مزه آن به سبب ملاقات با نجاست تغییر نکرده باشد. دوم: نجاستی از جای دیگر به آن نرسیده باشد. سوم: با بول یا غائط، نجاست دیگری مثل خون بیرون نیامده باشد. چهارم: ذرّههای غائط در آب نباشد. پنجم: بیشتر از معمول نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.
- [آیت الله سبحانی] آب قلیلی که برای برطرف کردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد، نجس است. و بنابراحتیاط واجب باید از آب قلیلی هم که بعد از برطرف شدن عین نجاست، برای آب کشیدن چیز نجس روی آن می ریزند و از آن جدا می شود اجتناب کنند. ولی آبی که با آن مخرج بول و غایط را می شویند با پنج شرط پاک است: اول: آنکه بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد. دوم: نجاستی از خارج به آن نرسیده باشد. سوم: نجاست دیگری مثل خون با بول یا غائط بیرون نیامده باشد. چهارم: ذره های غائط در آب پیدا نباشد. پنجم: بیشتر از مقدار معمول; نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد. 3. آب جاری
- [آیت الله علوی گرگانی] آب قلیلی که برای برطرف کردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد، نجس است و بنابر اقوی باید از آب قلیلی هم که بعد از برطرف شدن عین نجاست برای آب کشیدن چیز نجس روی آن میریزند، و از آن جدا می‌شود اجتناب کنند، ولی آبی که با آن مخرج بول و غائط را میشویند با پنج شرط پاک است: اوّل - آن که بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد، دوم - نجاستی از خارج به آن نرسیده باشد، سوم - نجاست دیگری مثل خون یا بول یا غائط بیرون نیامده باشد، چهارم - ذرّههای غائط در آب پیدا نباشد، پنجم - بیشتر از مقدار معمول نجاست باطراف مخرج نرسیده باشد.
- [امام خمینی] آب قلیلی که برای برطرف کردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد، نجس است ، و همچنین بنابر اقوی باید از آب قلیلی هم که بعد از برطرف شدن عین نجاست ، برای آب کشیدن چیز نجس روی آن می ریزند و از آن جدا می شود، اجتناب کنند. ولی آبی که با آن مخرج بول و غائط را می شویند با پنج شرط پاک است: اول : آن که بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد. دوم : نجاستی از خارج به آن نرسیده باشد. سوم : نجاست دیگری مثل خون، یا بول یا غائط بیرون نیامده باشد. چهارم : ذره های غائط در آب پیدا نباشد. پنجم : بیشتر از مقدار معمول ، نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . آب قلیلی که برای برطرف کردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد نجس است، و آب قلیلی که بعد از برطرف شدن عین نجاست برای آب کشیدن روی آن می ریزند و از آن جدا می شود و بعد از آن محل پاک می شود پاک است، و آبی که با آن مخرج بول و غائط را می شویند با پنج شرط پاک است: اول: آن که بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد. دوم: نجاستی از خارج به آن نرسیده باشد. سوم: نجاست دیگری مثل خون با بول یا غائط بیرون نیامده باشد. چهارم: ذره های غائط در آب پیدا نباشد. پنجم: بیشتر از مقدار معمول نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.
- [آیت الله بهجت] آب قلیلی که برای بر طرف کردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد، نجس است. و بنابر احتیاط واجب باید از آب قلیلی هم که بعد از برطرف شدن عین نجاست، برای آب کشیدن چیز نجس روی آن میریزند و از آن جدا می‌شود اجتناب کنند. ولی آبی که با آن مخرج غائط را میشویند با پنج شرط پاک است: 1 بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد؛ 2 نجاستی از خارج به آن نرسیده باشد؛ 3 نجاست دیگری مثل خون یا بول با غائط بیرون نیامده باشد؛ 4 ذرههای غائط در آب پیدا نباشد؛ 5 بیشتر از مقدار معمول، نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد. آب جاری
- [آیت الله مظاهری] اگر نجاستی به آب عاصم برسد آن آب نجس نمیشود مگر اینکه بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر کند.