مشاهد مشرفه
حرم ائمه معصومين (عليهم السلام)
آیا مشاهد مشرّفه ائمه اطهار علیهم‌السلام ، احکامش مانند احکام مسجد است؟
بعضی از احکام مسجد، مانند حرمت تنجیس را دارند و بنا بر احتیاط واجب توقّف جنب و حائض در آن اماکن جایز نیست و نیز بنا بر احتیاط مستحب، تطهیر آنها لازم است، مگر آن که باقی ماندن آنها بدون تطهیر، موجب هتک حرمت آنها شود که در این صورت تطهیر آنها واجب است.
بعضی از احکام مسجد، مانند حرمت تنجیس را دارند و بنا بر احتیاط واجب توقّف جنب و حائض در آن اماکن جایز نیست و نیز بنا بر احتیاط مستحب، تطهیر آنها لازم است، مگر آن که باقی ماندن آنها بدون تطهیر، موجب هتک حرمت آنها شود که در این صورت تطهیر آنها واجب است.
پاسخ:
بعضی از احکام مسجد، مانند حرمت تنجیس را دارند و بنا بر احتیاط واجب توقّف جنب و حائض در آن اماکن جایز نیست و نیز بنا بر احتیاط مستحب، تطهیر آنها لازم است، مگر آن که باقی ماندن آنها بدون تطهیر، موجب هتک حرمت آنها شود که در این صورت تطهیر آنها واجب است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- استعمال سیگار در مکانهای مقدّس، مانند حرم ائمه اطهار علیهم‌السلام ، مسجد، حسینیه و امامزادهها چه حکمی دارد؟
- آیا میتوان خمس را در مجالس سوگواری ائمه اطهار علیهم‌السلام به مصرف رساند؟
- در مدارس پسرانه، گاهی مشاهده می‌شود که دانشآموزان از گردنبندهای طلا و غیر طلا استفاده می‌کنند که روی بعضی از آنها کلمات قرآنی و یا اسم ائمه اطهار علیهم‌السلام نوشته شده است و معمولاً در همه جا و همه حال به همراه دارند. حکم شرعی این عمل چگونه است؟
- مشاهد مشرّفه، دارای قسمتهای مختلف، مثل حیاطها و صحنها، رواقها، مکانی که ضریح مطهر در آن واقع شده و خود ضریح مطهر و داخل آن و قبور مطهره هستند. کدام یک از این بخشها مشمول احکامی هستند که نسبت به مشاهد مشرّفه بیان شده است؟
- شخصی روزهدار است و به خدا و رسول صلیاللهعلیهوآله و ائمه اطهار علیهم‌السلام نسبت دروغ میدهد؛ ولی بی درنگ پشیمان می‌شود و توبه میکند. حکم روزه این شخص چیست؟
- کسی که به طور شوخی و نه از روی قصد واقعی، بعضی از کارهای خداوند یا پیامبر اکرم یا ائمه اطهار علیهم‌السلام را مسخره میکند، پاک است یا نجس؟
- آیا تلاوت قرآن بر سر قبر میّت، از تلاوت در حرم ائمه علیهم‌السلام یا مسجد یا منزل به نیّت میّت، ثواب بیشتری دارد؟
- این جانب مداح اهل بیت علیهم‌السلام و مفتخر به نوکری ائمه اطهار علیهم‌السلام هستم. بنده در تأسیس و تشکیل بعضی از هیئات مذهبی شرکت داشتهام. در مواقعی که روحانی نداریم، اعضای هیئت از این جانب درخواست تشکیل جماعت را می‌کنند و این جانب فقط در موقع نماز جماعت، از لباس مقدّس روحانیت استفاده میکنم. آیا از نظر شرعی و عرفی این کار من اشکال دارد یا خیر؟
- آیا در ایّام عزاداری ائمه معصومین و سید الشهداء علیهم‌السلام ، پوشیدن لباس سیاه در هنگام نماز، مکروه است؟
- اگر شخص روزهدار روایات ضعیف را از پیامبر گرامی اسلام صلیاللهعلیهوآله و ائمه معصومین علیهم‌السلام نقل کند، آیا روزهاش باطل می‌شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] حکم اعتکاف مسافر در مساجد مدینه، کوفه، مسجدالحرام، سهله و مشاهد مشرفه بدون نذر روزه و قصد اقامت چیست؟
- [آیت الله خوئی] مشاهد مشرفه ائمه تا کدام حد توقف آن برای حائض و جنب حرام است چون رواقهای بسیاری جزء حرم شده است.
- [آیت الله خامنه ای] سجده بر سنگفرش مرمر مشاهد مشرفه چه حکمی دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] ورود اهل کتاب به اماکن مقدسه (مشاهد مشرّفه - مساجد - مکّه مکرّمه و مدینه منوره) و دفن ایشان در بلاد اسلامی و قبرستان مسلمانان چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خوئی] استفاده از قرآن و کتب ادعیهء وقف بر مشاهد مشرفه در خارج از اماکن متبرکهء معلومه چه صورت دارد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا کف زدن در اعیاد ائمه اطهار در مساجد و حسینیه ها جایز است؟
- [آیت الله بهجت] آیا آذین بستن داخل مسجد برای جشن ائمّه ی اطهار جایز است؟
- [سایر] آیا احکام ثانویه در زمان ائمه(ع) بود؟ آیا احکام ثانویه موجب سکولارشدن دین نمی شود؟
- [آیت الله بهجت] پولی که جهت حج و عمره و یا زیارت مشاهد مشرفه واریز شده است، پس از رسیدن سال خمسی، جزو مؤونه حساب می شود؟
- [آیت الله خوئی] شخصی زیارت قم میرود یا زیارت امام رضا علیه السلام یا سایر مشاهد مشرفه، در بین راه ماشینها موسیقی میزنند، آیا چنین زیارت رفتن جایز است یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- نماز خواندن در حرم امامان علیهم‌السلام مستحب و بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام برابر با دویست هزار نماز است.
- راه دادن بچّه و دیوانه به مسجد مکروه است؛ ولی راه دادن بچّه اگر برای آموختن احکام اسلام و آشنایی با مسجد باشد، اشکال ندارد و کسی که پیاز و سیر و مانند آنها خورده و بوی دهانش مردم را اذیّت میکند، مکروه است به مسجد برود.
- احکام غسل جبیرهای مانند وضوی جبیرهای است، ولی انجام دادن آن به صورت ارتماسی احتیاطا جایز نیست.
- شک در تعداد رکعتهای نماز جمعه موجب بطلان آن است و در سایر احکام حکم نماز دو رکعتی را دارد.
- اگر مردی پس از ازدواج مرتدّ فطری شود، زنش بر او حرام می‌شود و باید به مقداری که در احکام طلاق گفته می‌شود، عدّه وفات نگهدارد.
- اگر پسر بزرگتر بخواهد قضای نماز پدر را بخواند، باید در اجزا و شرایط نماز و احکام شک و سهو، بر طبق تکلیف خود عمل کند.
- قرابتی که بر اثر شیر دادن (رضاع) حاصل می‌شود، با شرایطی موجب حرمت نکاح میگردد که در احکام محرمیّت به سبب شیر دادن خواهد آمد.
- نجس کردن خط و ورق قرآن و زمین، بنا و فرش مسجد، حرام است و اگر نجس شوند باید فورا آنها را پاک کنند و نجس کردن حرم پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم و امامان علیهم‌السلام حرام است و اگر نجس شوند، چنانچه جزئی از مسجد باشند و یا بیاحترامی محسوب شود باید فورا تطهیر شوند و چنانچه بیاحترامی نیز نباشد احتیاط آن است که آن را پاک کنند.
- اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدّس به آن اهمیّت زیاد میدهد، مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروری اسلام، باید ملاحظه این اهمیّت بشود و مجرّدِ خوف ضرر، موجب سقوط وجوب آن نمیشود؛ پس اگر حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروری اسلام بر بذل جان و مال توقّف داشته باشد، بذل آن واجب است.
- اگر به جا آوردن نماز مستحبی به سبب نذر، عهد و مانند آن بر کسی واجب شود، چنانچه در اثنای آن نماز شکی برای نمازگزار پیش بیاید، احکام شک در نماز مستحبی در آن جاری است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اماکن عمومی مانند مساجد و مشاهد مشرّفه و پارکها و خیابانها و مانند اینها، همه مردم به مقدار متعارف حقّ استفاده از آنها را دارند و کسی حقّ ندارد دیگری را از استفاده منع کند و اگر کسی جایی از آنها را تصرّف کرده باشد اگر دیگری به جای او بنشیند غصب و حرام است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی وصیت کند که بعد از دفن، قبر او را نبش کرده و بدن او را به مشاهد مشرفه یا نقطه دیگر ببرند عمل به چنین وصیتی مشکل است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] چهارم: نجس کردن مسجد حرام است و پاک کردن آن واجب است و شرح این مسأله در بحث احکام مسجد در مکان نمازگزار به خواست خدا خواهد آمد.
- [آیت الله سیستانی] زمین مساجد واقع شده در خیابانها و پیادهروها، از وقف بودن خارج نمیشود، لکن احکام مترتّب بر عنوان مسجد را ندارد، مانند حرمت نجس کردن آن، وجوب زدودن نجاست از آن؛ حرمت توقف جُنُب، حائض و نفساء در آن. و اما قسمتهای باقیمانده از مسجد، اگر از عنوان مسجد بودن، خارج نشده باشد، همه احکام مربوط به مسجد بر آنها بار می‌شود؛ لکن اگر از عنوان مسجد بودن خارج شود مثلاً ظالم آن را به دکان، یا محل، و یا خانه تبدیل کند احکام مسجد بر آن بار نمیشود و همه انتفاعات حلال از آن جایز است، مگر آنچه که موجب تثبیت غصب به شمار آید، که جایز نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر برای حرم یکی از امامان یا امامزادگان چیزی نذر کند و مصرف معیّنی را در نظر نداشته باشد، باید آن را در تعمیر و روشنایی و نظافت و فرش حرم و مانند اینها مصرف کند، یا به زوّار و خدّام آن مشاهد مشرّفه بدهد، یا برای سکنای زائران آن مشاهد مصرف کند و اگر این گونه کارها ممکن نشد، در مورد زائرانی که برای مراجعت به وطن به هزینهای نیازمندند صرف نماید.
- [آیت الله بهجت] فروختن در و پنجره و چیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود، باید اینها را صرف تعمیر همان مسجد کنند، و چنانچه در آن مسجد قابل مصرف نیست و همان مسجد به پول آن نیاز دارد، بفروشند و صرف نیاز آن مسجد کنند و اگر آن مسجد به خود آن و به پول آن نیاز ندارد در مساجد دیگر آن را مصرف کنند و اگر آنجا هم نیاز نباشد بفروشند و پول آن را صرف مسجد کنند. و غلّه و نذوراتی که برای مسجد معینی قرار داده شده، در صورت بینیاز بودن آن مسجد و یا معذور بودن مصرف در آن مسجد میتوان آنها را در سایر مساجد مصرف کرد؛ و همچنین است حکم غلات و نذورات موقوفه مشاهد مشرفه؛ و با تعذر مصرف در موارد معین شده و یا مماثِل آن، میتوان آن غلات و نذورات را در مطلق خیرات و مبرّات مصرف نمود.
- [آیت الله جوادی آملی] .راه دادن بچه به مسجد که نه مزاحم عبادت دیگران است و نه موجب آلودگی مسجد، منعی ندارد و اگر سبب رغبت وی به نماز و یادگیری احکام آن شود, مستحب است.
- [آیت الله سبحانی] معتکف باید مدّت سه روز یا بیشتر در مسجد به سر برد، و هرگاه بدون عذر شرعی که بعداً گفته خواهد شد ، مسجد را ترک کند، اعتکاف او باطل می شود، خواه حکم شرعی مسأله را بداند یا نداند، ولی اگر فراموش کند که معتکف است و مسجد را ترک کند و یا به زور او را از مسجد بیرون کنند، اعتکاف او باطل نمی شود، و به محض یادآوری یا برطرف شدن مانع، باید به مسجد برگردد، و اعتکاف را ادامه دهد.
- [آیت الله خوئی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان می‌شود ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج می‌شود بنابر این باید در این گونه موارد مابین احکام مربوط بهعنوان مسجدیت و احکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن و صدق نکردن آن است و بین احکام وقف و تفصیل قائل شد از جملة احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد و واجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جایز نیست شخص جنب یا زن حائض وارد مسجد شود و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن اوست، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیت برداشته می‌شود، گرچه احتیاط مستحب آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جایز نیست تصرف کردن در محل وقف از سنگ و چوب و خود زمین و غیره و جایز نیست خرید و فروش آنها مگر با اجازة حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد بفروشند و مبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیماندة بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس و حسینیههائی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند و خراب می‌شود، معلوم گردید درصورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آنها زمین و مواد بنا از وقفیت خارج نمیشود و تصرف در آنها و خرید و فروش آنها جایز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که پس از فروش پول آنها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینی دیگری مصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آنها به کار ببرند.
- [آیت الله جوادی آملی] .بنا بر احتیاط واجب برای یاد دادن احکام واجبِ نماز مزد نگیرند و مسئول اموال بیت المال باید نیاز یاد دهنده احکام واجب نماز را برطرف نماید. دریافت مزد برای یاد دادن احکام مستحبِ نماز, جایز است.