اشتباه
مردّد شدن چیزی میان چند چیز را اشتباه گویند. از این موضوع در باب‌های مختلف از جمله طهارت، صلات، جهاد، صید و ذباحه، اطعمه و اشربه و ارث سخن رفته است.
شخصی زحمت کشیده و قرائت نماز را یاد گرفته است؛ ولی یک یا دو حرف را اشتباه تلفّظ میکرده و گمان خودش این بوده که به طور صحیح تلفّظ میکرده است. اکنون که متوجه اشتباه خود شده است، چه باید بکند؟
در فرض سؤال، نمازهایی که خوانده کفایت میکند و اعاده لازم نیست.
در فرض سؤال، نمازهایی که خوانده کفایت میکند و اعاده لازم نیست.
عنوان سوال:
شخصی زحمت کشیده و قرائت نماز را یاد گرفته است؛ ولی یک یا دو حرف را اشتباه تلفّظ میکرده و گمان خودش این بوده که به طور صحیح تلفّظ میکرده است. اکنون که متوجه اشتباه خود شده است، چه باید بکند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی در اوایل دوران بلوغ، قرائت نمازش صحیح نبوده و مثلاً حرف (ص) را (س) و یا حرف (ح) را (ه ) تلفظ میکرده، ولی به گمان خودش نمازهایش صحیح بوده است. حال، تکلیفش نسبت به آن نمازها چیست؟
- کسی که گمان میکرده آب برای عضو مجروح او ضرر دارد و به همین جهت وضوی جبیرهای گرفته است و بعدا متوجه شده که آب ضرری برای آن عضو نداشته، آیا وضویش صحیح است؟
- گاهی در نماز، برای انسان پیش میآید که به طور سهوی ذکرهای نماز را جا به جا میگوید، مثلاً به هنگام تشهد، شروع به خواندن تسبیحات اربعه میکند، ولی به محض شروع به تسبیحات، متوجه اشتباه خود می‌شود و پس از تلفّظ تنها دو حرف (سین) و (باء) از (سبحان اللّه)، تسبیحات را قطع میکند. آیا گفتن این دو حرف در این جا، کلام بی جا محسوب شده و سجده سهو لازم دارد یا خیر؟
- شخصی معتقد است آب برای او ضرر دارد؛ ولی باز هم به جای تیمّم کردن وضو یا غسل به جا می‌آورد و بعد از انجام دادن آن متوجه می‌شود که اشتباه میکرده و آب ضرری برای او نداشته است. آیا وضو یا غسل مجدّد لازم است یا همان را که انجام داده، کافی است؟
- اگر نمازگزار مدتی سهوا یک ذکر مستحبّی در نماز را اشتباه تلفّظ کرده باشد، آیا نمازهایی که خوانده است، نیاز به اعاده و قضا دارد؟
- گاهی بعد از گفتن تکبیرة الاحرام، شک میکنیم که حرف (راء) در کلمه (اکبر) را تلفظ کردیم یا خیر. در این جا چه کنیم تا نمازمان را صحیح خوانده باشیم؟
- شخصی میخواهد به حج برود و اموالش با حرام مخلوط شده است؛ چون مشروب فروشی میکرده است. آیا رفتن به حج، با این اموالی که از راه حرام به دست آورده، صحیح است؟
- بعضی از امامان جماعت در قرائت نماز، هم (مالک یوم الدین) میگویند و هم (ملک یوم الدین). آیا قرائت دوم صحیح است؟
- کسی به گمان این که وقت نماز داخل شده، به نیّت نماز غسل کرده و بعد از غسل متوجه شده که هنوز وقت نماز نشده است. آیا میتواند با این غسل نماز بخواند؟
- قرائت شخصی صحیح نبوده و به همان صورت نماز طواف را خوانده و کسی را هم که نمیدانسته قرائتش صحیح است یا نه، نایب گرفته و برایش نماز خوانده است. اکنون که به وطنش بازگشته، آیا وظیفهای برعهدهاش باقی مانده یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا بر قرائت قلبی در نماز یعنی گذراندن کلمات در قلب بدون تلفظ آنها، قرائت صدق می کند یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] اگر بعضی از اهل لغت یک نوع تلفّظ را صحیح بدانند و بعضی دیگر آن را غلط بدانند، آیا می شود آن را در نماز قرائت کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] من کلمات نماز را همانگونه که از پدر و مادرم آموخته ام و در دبیرستان آموزش داده اند، تلفظ می کردم. بعداً متوجه شدم که کلمات را اشتباه ادا می کرده ام. آیا طبق فتوای امام(قدّس سرّه) اعاده نماز بر من واجب است یا آنکه همه نمازهایی را که به آن صورت خوانده ام، صحیح هستند؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی حرف "صاد" را طوری بگوید که مثلاً از حرف "سین" یا "ثاء" تمایز داده شود، هر چند به طور کامل طبق قرائت عربی نباشد، آیا قرائت او در نماز صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت در اثنای نماز در کیفیت تلفظ کلمه پس از ادای آن شک کند و بعد از فراغت از نماز علم پیدا کند که در تلفظ آن کلمه اشتباه کرده است، نماز او و مأمومین چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که دندانش افتاده یا کشیده و نمی تواند قرائت را درست بخواند آیا لازم است دندان مصنوعی بگذارد تا بتواند نماز را صحیح بخواند؟
- [آیت الله بهجت] کسی که دندانش شکسته یا کشیده شده و نمی تواند قرائت را درست بخواند، آیا لازم است دندان مصنوعی بگذارد تا بتواند نماز را صحیح بخواند یا نه؟
- [آیت الله خامنه ای] طبق نظر امام خمینی(قدّس سرّه) ملاک آهسته خواندن قرائت در نماز ظهر و عصر، عدم جهر است و ما می دانیم که به استثنای ده حرف، بقیه حروف با صدا هستند، بنا بر این اگر نماز ظهر و عصر را آهسته و بدون صدا بخوانیم، هجده حرف صدادار درست تلفظ نخواهند شد، خواهشمند است این مسأله را توضیح فرمایید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] تلفّظ صحیح ضاد در نماز چگونه است و در صورت مشکل بودن تلفظ وظیفه چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر در ماه مبارک رمضان، قرآن را به طرز غلطی بخوانیم، آیا ضرری متوجه روزه می‌شود؟(عدم تلفظ صحیح کلمات)
مسائل مرتبط از این مرجع
- انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسی که به هیچ صورت نمیتواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید به هر نحوی که میتواند بخواند، گرچه احتیاط مستحب آن است که نماز خود را به جماعت بخواند.
- اگر کسره و فتحه کلمهای را نداند، باید یاد بگیرد؛ ولی اگر کلمهای را که وقف کردن آخر آن جایز است همیشه وقف کند، یاد گرفتن کسره و فتحه آن لازم نیست و نیز اگر نداند مثلاً کلمهای با (س) است یا با (ص)، باید یاد بگیرد و چنانچه دو نوع یا بیشتر بخواند مثل آن که در (اِهْدِنا الصِّراطَ المُسْتَقیم)، مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند نماز او باطل است، مگر آن که در کلمهای هر دو نوع قرائت شده باشد مانند کلمه (صراط) که (سراط) نیز قرائت شده که در این صورت اگر هر دو را بگوید، اشکال ندارد.
- اگر یکی از اعضای وضو نجس باشد و بعد از وضو شک کند که پیش از وضو آنجا را آب کشیده یا نه، چنانچه در هنگام وضو متوجه پاک بودن و نجس بودن آنجا نبوده، وضوی او باطل است و اگر میداند که متوجه بوده یا شک دارد که متوجه بوده یا نه، وضوی او صحیح است و در هر صورت برای اعمال بعدی باید جایی را که نجس بوده، آب بکشد.
- اگر در نماز مستحبّی دو رکعتی گمان به تعداد رکعتها پیدا کند، باید به آن عمل کند، مگر آن که عمل به گمان موجب بطلان نماز شود که در این صورت گمان حکم شک را دارد، مثلاً اگر گمان او به یک رکعت برود، باید یک رکعت دیگر بخواند و اگر احتمال بدهد که رکعت دوم است، ولی گمان او به رکعت سوم باشد، نماز را در همان رکعت تمام میکند و نمازش صحیح است.
- کسی که حمد و سوره و چیزهای دیگر نماز را به خوبی نمیداند و میتواند یاد بگیرد، چنانچه وقت نماز وسعت داشته باشد، باید یا نماز را به جماعت بخواند و یا آن را به نحو صحیح یاد بگیرد و اگر وقت تنگ باشد، بنابر احتیاط واجب در صورتی که ممکن باشد، باید نماز خود را به جماعت بخواند.
- اگر انسان از طریق معقولی گمان کند شخصی قصد هجوم به جان یا مال و یا ناموس وی را دارد و در مقام دفاع و با رعایت مراتب آن، خسارتی به مهاجم برساند و بعد معلوم شود اشتباه کرده، گناهکار نیست، ولی ضامن خسارتی که وارد نموده می‌باشد.
- اگر پیش از خواندن نماز مغرب، سهوا مشغول خواندن نماز عشاء شود و در بین نماز بفهمد که اشتباه کرده، چنانچه به رکوع رکعت چهارم نرفته باشد، باید نیّت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و بعد نماز عشاء را بخواند و اگر به رکوع رکعت چهارم رفته باشد، احتیاطا باید نماز را به قصد رجاء تمام کند سپس نماز مغرب را بخواند و بعد از آن نماز عشاء را احتیاطا اعاده نماید و اگر پس از نماز متوجّه شود، نماز عشای او صحیح است و باید نماز مغرب را بجا آورد.
- اگر در دو رکعت آخر نماز به گمان این که در دو رکعت اوّل است، حمد بخواند یا در دو رکعت اوّل نماز با این که گمان میکرده در دو رکعت آخر است حمد بخواند، چه پیش از رکوع بفهمد چه بعد از آن، نمازش صحیح است.
- اگر سجده اوّل را به گمان این که سجده دوم است یا سجده دوم را به گمان این که سجده اوّل است بجا آورد، نماز صحیح است و سجده اوّل او سجده اوّل و سجده دوم او سجده دوم حساب می‌شود.
- اگر مأموم سهوا حمد و سوره را بخواند یا گمان کند صدایی که میشنود صدای امام نیست و حمد و سوره بخواند و بعد بفهمد صدای امام بوده، نماز او صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .نمازگزار باید تمام کلمات واجب , اعم از قرائت و ذکر را , صحیح ادا نماید . کسی که قادر بر تلفّظ صحیح نیست , به هر صورتی که میتواند اکتفا نماید و احتیاط مستحب , آن است که نماز را به جماعت اقامه کند, هرچند تسبیحات اربع و ذکرهای واجب دیگر را برابر با عجز خود ادا نماید.
- [آیت الله مظاهری] قاضی نمیتواند چیزی به یکی از طرفین دعوی یا شاهد یاد بدهد یا آنها را بترساند یا حرف در حرف آنها بیاورد یا آنها را به اشتباه بیندازد چنانکه نمیتواند با تجسّس غیر متعارف یا تهدید یا شکنجه یا زندان و مانند اینها اقرار بگیرد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بعد از گفتن تکبیرْ الاحرام شک کند که آن را صحیح گفته یا نه، اگر وارد خواندن قرائت نشده احتیاط در اتمام نماز و اعاده آن می‌باشد ولی اگر مشغول خواندن قرائت شده نماز او صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر در نماز سهواً مدّتی حرف بزند و همه آن ناشی از یک اشتباه باشد ، دو سجده سهو بعد از سلام نماز کافی است .
- [آیت الله مظاهری] اختلاف در قرائت که قرّاء گفته‌اند صحیح نیست و نماز باید بر طبق قرآن خوانده شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده، باید مسائل نماز را بخوبی بداند و قرائت او صحیح باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . حکم گمان در نماز مثل حکم یقین است، مثلاً اگر انسان گمان دارد که نماز را چهار رکعت خوانده، نباید نماز احتیاط بخواند، و اگر گمان دارد رکوع کرده، نباید آن را به جا آورد، و اگر گمان دارد حمد را نخوانده، چنان چه به رکوع نرفته، باید بخواند، و اگر به رکوع رفته نمازش صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر مواظبت نکند و غبار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه یقین یا اطمینان داشته که به حلق نمیرسد، روزهاش صحیح است، و اگر گمان میکرده که به حلق نمیرسد، بهتر آن است که آن روزه را قضا کند.
- [آیت الله بروجردی] حکم گمان در نماز مثل حکم یقین است، مثلاً اگر انسان گمان دارد که نماز را چهار رکعت خوانده، نباید نماز احتیاط بخواند و اگر گمان دارد رکوع کرده، نباید آن را به جا آورد و اگر گمان دارد حمد را نخوانده، چنانچه به رکوع نرفته باید بخواند، اگر به رکوع رفته نمازش صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] انسان باید نماز را یاد بگیرد که صحیح به جا اورد و کسی که به هیچ وجه نمی تواند صحیح ان را یاد بگیرد باید به هر طور که می تواند بخواند و احتیاط مستحب ان است که انچه را که امام از ماموم تحمل می کند اگر نتواند یاد بگیرد نماز را به جماعت به جا اورد