ماموم
كسی كه در نماز به امام جماعت اقتداء كرده است.
آیا مأموم میتواند در بین نماز به صف جلو یا عقب برود؟
اگر جایش در صف جماعت تنگ باشد و در صف جلو یا عقب جای خالی وجود داشته باشد، جایز است جلو و یا عقب برود، به شرط این که از قبله منحرف نشود و صورت نماز به هم نخورد و احتیاط واجب این است که این تقدّم و تأخّر، در حال قرائت نماز نباشد.
اگر جایش در صف جماعت تنگ باشد و در صف جلو یا عقب جای خالی وجود داشته باشد، جایز است جلو و یا عقب برود، به شرط این که از قبله منحرف نشود و صورت نماز به هم نخورد و احتیاط واجب این است که این تقدّم و تأخّر، در حال قرائت نماز نباشد.
پاسخ:
اگر جایش در صف جماعت تنگ باشد و در صف جلو یا عقب جای خالی وجود داشته باشد، جایز است جلو و یا عقب برود، به شرط این که از قبله منحرف نشود و صورت نماز به هم نخورد و احتیاط واجب این است که این تقدّم و تأخّر، در حال قرائت نماز نباشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا مسافر و یا بچه ممیّز، میتواند در صف اول نماز جماعت قرار بگیرد؟
- اگر در بین نماز جماعت، حائلی بین یک مأموم با صفوف جماعت یا بین یک صف با صف دیگر ایجاد شود، این نماز، چه حکمی پیدا میکند؟
- اگر فتوای مرجع تقلید مأموم این باشد که چنانچه مأموم یک نفر باشد، میتواند مساوی با امام بایستد؛ ولی مرجع تقلید امام جماعت، مساوی ایستادن را اجازه ندهد، آیا مأموم میتواند مساوی با امام بایستد؟
- آیا فاصله شدن شخصی که مأموم نیست، میتواند اتصال در نماز جماعت را از بین ببرد و در نماز جماعت اشکال ایجاد کند؟
- در صورتی که نماز جماعت آغاز شده باشد و امام به رکوع برود و در این حالت مأموم از درب مسجد وارد شود و مطمئن باشد که اگر بخواهد خود را به صف جماعت برساند، رکوع امام پایان میپذیرد، آیا میتواند در همان مکان به امام اقتدا کند و لو این که با آخرین صف جماعت فاصله زیاد باشد؟ اگر امکانپذیر است تا چه فاصلهای صحیح است؟
- آیا مأموم میتواند بعضی از افعال نماز را زودتر از امام جماعت انجام دهد؟ و اگر انجام داد، حکم آن چیست؟
- آیا مأموم میتواند هنگامی که امام در حال قنوت است به او اقتدا نماید؟
- در مکانی دو نماز جماعت تشکیل شده که صفوف دو نماز از کنار هم به یکدیگر وصل شدهاند و یک نفر در صف جماعت به طوری واقع شده است که میتواند به هر یک از آن دو امام اقتدا کند و او به یکی از دو امام اقتدا میکند. آیا میتواند در بین نماز، نیّت خود را برگرداند و به امام جماعت دیگر اقتدا کند؟
- با توجه به این که بسیاری از نمازهای استیجاری، از باب احتیاط خوانده می‌شود، آیا کسی که برای خواندن نماز میّت اجیر شده، میتواند این نمازها را به جماعت و در حالی که مأموم است، بخواند؟
- امام جماعت قصد بلند شدن از رکوع را دارد و حتی مقدار کمی هم حرکت میکند. مأموم (یا اللّه) میگوید تا رکوع امام را درک کند. آیا امام میتواند صبر کند تا مأموم اقتدا نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا مراعات نکردن ترتیب در صف نانوایی و جلو زدن از دیگران اشکال دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر یکی از صفهای نماز جماعت به طور کامل از افرادی تشکیل شده باشد که نمازشان قصر است و نماز همه افراد صف بعدی تمام باشد، اگر افراد صف جلو بعد از خواندن دو رکعت نماز فوراً برای خواندن دو رکعت بعدی اقتدا کنند، آیا نماز کسانی که در صف پشت سر آنها هستند، نسبت به دو رکعت آخر نماز، جماعت باقی می ماند یا فرادی می شود؟
- [آیت الله خوئی] در نماز جماعت اگر مأموم در صف جماعت است و در حال قرائت امام شک کند که آیا تکبیرة الاحرام گفته است یا نه؟
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انجام نماز به کیفیتی باشد که معلوم نیست موافق نظر اهل سنت باشد مانند سجده بر پشت نمازگزاران صف جلو و عدم رعایت اتصال و ایا نماز در این گونه موارد باید اعاده شود
- [آیت الله فاضل لنکرانی] گاهی در نماز جماعت بعضی از مأمومین قرآن را جلوی خود می گذارند و قهراً پشت سر مأمومین صف جلو قرار می گیرد، آیا این عمل حرام است و به صحت نماز لطمه می زند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر مأموم در آخر یکی از دو طرف صف اول نماز ایستاده باشد، آیا می تواند قبل از مأمومینی که بین او و امام ایستاده اند، وارد نماز جماعت شود؟
- [سایر] پس از تکبیر امام جماعت هنوز صف های جلو تکبیر نگفتهاند ؛ کسی در صفهای بعدی تکبیرةالاحرام میگوید، نمازش چه حکمی دارد؟
- [امام خمینی] مفاد رساله توضیح المسائل حضرت آیتاللهی در مورد کسی که در نماز جماعت پشت ستون ایستاده باشد این است که اگر از جلو اتصال نداشته باشد نمازش اشکال دارد، آیا در صورتی که از یکی از دو طرف اتصال داشته باشد و صف جلو را هم ببیند باز هم نمازش اشکال دارد؟
- [آیت الله خوئی] در نماز جماعت مأموم باید پشت سر امام بایستد آیا در حال سجده هم لازم است محل سجده مأموم پشت پای امام باشد یا میتواند مأموم پیشانی خود را در پهلوی امام در حال سجده قرار دهد فقط از سر امام جلو نباشد؟
- [آیت الله بهجت] اگر انسان در مکانی که نمازگزار مسافر زیاد است نماز بخواند، و در رکعت دوم پس از تشهد چشمان خود را ببندد و متوجه شکسته شدن نماز صف های جلو و به هم خوردن اتصال نشود، ادامه نماز او به جماعت صحیح است یا در صورت به هم خوردن صفوف هر چند او مطلع نشده باشد، نماز فرادا می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- بنابر احتیاط واجب باید بین جای سجده مأموم و جای ایستادن امام و نیز بین محل سجده مأموم و محل ایستادن مأموم صف جلو بیشتر از یک گام معمولی فاصله نباشد و احتیاط مستحب آن است که جای سجده مأموم با جای کسی که جلوی او ایستاده، هیچ فاصله نداشته باشد.
- اگر کسی که پشت ستون ایستاده از طرف راست یا چپ به واسطه مأموم دیگر به امام متّصل نباشد، نمیتواند اقتدا کند، ولی اگر از دو طرف متّصل باشد، چنانچه از صف جلو کسی را ببیند، جماعت او صحیح است، وگرنه نماز او به جماعت خالی از اشکال نیست. * شرط دوم: بلندتر نبودن مکان امام از مکان مأموم.
- اگر بداند نماز یک صف از صفهای جلو باطل است، نمیتواند اقتدا کند، ولی اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه، میتواند اقتدا نماید.
- اگر نماز همه کسانی که در صف جلو هستند تمام شود یا همه نیّت فرادی نمایند، نماز صفهای بعد به نحو جماعت صحیح نمیباشد، مگر آن که کسانی که نمازشان تمام شده، بلافاصله به همان جماعت اقتدا کنند.
- اگر مأموم به واسطه کسی که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده به امام متّصل باشد و از طرف جلو به امام متّصل نباشد، چنانچه کمتر از یک گام بزرگ با مأموم طرف راست یا چپ خود فاصله داشته باشند، نماز او صحیح است، ولی اگر بیشتر از یک قدم بزرگ فاصله پیدا شود، نماز او فرادی می‌شود.
- نمازگزار باید مقابل میّت بایستد، ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میّت بگذرد، نماز کسانی که مقابل میّت نیستند، اشکال ندارد.
- مستحب است امام در وسط صف بایستد و اهل علم و کمال و تقوا در صف اوّل بایستند.
- هنگامی که امام جماعت، نماز واجب شبانهروزی را میخواند، هر یک از نمازهای واجب شبانهروزی را میتوان به او اقتدا کرد، ولی اگر امام جماعت نماز خود را احتیاطا دوباره بخواند، فقط در صورتی که احتیاط مأموم با احتیاط امام از یک جهت باشد به نحوی که اگر نماز امام درست بوده، نماز مأموم نیز صحیح بوده است و اگر نماز امام اشکال داشته، نماز مأموم نیز دارای اشکال بوده است میتواند به او اقتدا کند.
- اگر بین کسانی که در یک صف ایستادهاند، بچّهای فاصله شود، هرچند نماز او صحیح نباشد، میتوانند اقتدا کنند و فاصله یک بچّه ضرر نمیزند.
- مأموم باید در نماز عید همچون نمازهای دیگر بجز حمد و سوره، ذکرهای دیگر نماز را خودش بگوید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر نماز همه کسانی که در صف جلو هستند تمام شود نماز صف بعد فرادی می‌شود و صحیح است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آماده نماز، و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد، کسی که در صف بعد ایستاده، می تواند تکبیر بگوید، ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از تکبیر امام اگر صفِ جلو آماده نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد کسی که در صف بعد ایستاده می تواند تکبیر بگوید ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
- [آیت الله مظاهری] بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آماده نماز، و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد کسی که در صف بعد ایستاده، میتواند تکبیر بگوید ولی مستحب است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
- [آیت الله سبحانی] بعد از تکبیر امام، اگر صف جلو آماده نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد کسی که در صف بعد ایستاده، می تواند تکبیر بگوید. ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آماده نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد؛ کسی که در صف بعد ایستاده؛ می تواند تکبیر بگوید؛ ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
- [آیت الله نوری همدانی] بععد از تکبیر امام اگر صف جلو آمادة نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد کسی که در صف بعد ایستاده ، می تواند تکبیر بگوید . ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود .
- [آیت الله بروجردی] بعد از تکبیر امام اگر صفِ جلو آماده نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد، کسی که در صف بعد ایستاده میتواند تکبیر بگوید، ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
- [آیت الله خوئی] بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آماده نماز، و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد، کسی که در صف بعد ایستاده، میتواند تکبیر بگوید ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
- [امام خمینی] بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آماده نماز، و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد کسی که در صف بعد ایستاده، می تواند تکبیر بگوید ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.