روزه کفاره
روزه کفّاره از اقسام روزه واجب است واز احکام آن در باب صوم سخن گفتهاند.
کسی سال‌ها بدون عذر، روزه نگرفته است. اکنون توبه کرده و روزه میگیرد؛ ولی نمیتواند کفّاره روزه‌هایی را که نگرفته است، پرداخت کند یا روزه کفّاره بگیرد. تکلیف این شخص چیست؟
آن مقداری که میتواند و برایش مشقّت ندارد، در ادای کفّاره کوشش نماید و اگر نتوانست، برای هر روز هر قدر در توان دارد، صدقه بدهد و احتیاطا استغفار نیز بکند؛ ولی اگر بعدا توانست کفّاره را بپردازد یا روزه کفّاره بگیرد، بنا بر احتیاط باید این کار را بکند.
آن مقداری که میتواند و برایش مشقّت ندارد، در ادای کفّاره کوشش نماید و اگر نتوانست، برای هر روز هر قدر در توان دارد، صدقه بدهد و احتیاطا استغفار نیز بکند؛ ولی اگر بعدا توانست کفّاره را بپردازد یا روزه کفّاره بگیرد، بنا بر احتیاط باید این کار را بکند.
عنوان سوال:
کسی سال‌ها بدون عذر، روزه نگرفته است. اکنون توبه کرده و روزه میگیرد؛ ولی نمیتواند کفّاره روزه‌هایی را که نگرفته است، پرداخت کند یا روزه کفّاره بگیرد. تکلیف این شخص چیست؟
پاسخ:
آن مقداری که میتواند و برایش مشقّت ندارد، در ادای کفّاره کوشش نماید و اگر نتوانست، برای هر روز هر قدر در توان دارد، صدقه بدهد و احتیاطا استغفار نیز بکند؛ ولی اگر بعدا توانست کفّاره را بپردازد یا روزه کفّاره بگیرد، بنا بر احتیاط باید این کار را بکند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا کفّاره روزههای ماه رمضان که پدر به طور عمدی افطار کرده، برعهده پسر بزرگتر است؟ کفّاره روزه‌هایی که از روی عذر نگرفته (مدّ طعام)، برعهده چه کسی است؟
- کسی که به نیّت قضا یا کفّاره، روزه میگیرد و قبل یا بعد از اتمام روزه میفهمد که قضا یا کفّاره برعهده او نبوده، آیا میتواند آن روز را روزه دیگری غیر از قضا و کفّاره به حساب آورد یا نمیتواند؟
- شخصی ناراحتی معده و ورم روده دارد و با وجود این که مایل است روزه بگیرد، در اثر ضعف و عدم توانایی نمیتواند. تکلیف این شخص چیست؟
- کسی که به جهت مریضی نمیتواند روزه بگیرد و میداند که مریضی او تا سال بعد هم ادامه خواهد داشت، آیا میتواند کفّاره روزه خود را قبل از ماه رمضان پرداخت کند؟
- زنی که به علت عذر شرعی نمیتواند روزه بگیرد و عذر او تا ماه رمضان بعدی ادامه دارد و باید برای هر روز، یک مدّ طعام پرداخت کند، پرداخت آن برعهده خودش است یا شوهرش؟ و آیا فقیر و غنی بودن زن، تأثیری در حکم این مسأله دارد یا خیر؟
- کسی طواف را فراموش کرده و در مکه به یاد میآورد؛ ولی به علت بیماری یا عذر دیگری نمیتواند طواف کند و برای طواف نایب میگیرد. آیا در این صورت، اعاده سعی هم لازم است یا خیر؟
- من از زمانی که 9 ساله شدم و روزه گرفتن واجب شد تا الآن که 20 سال دارم، به دلیل مشکل معده درد حدود 10 یا 15 روز روزه گرفتم. حالا میخواهم بدانم کفارة روزهام در این سال‌ها چقدر می‌شود؟
- آیا مکلّفی که قضای نماز و روزه خودش و یا روزه کفّاره و یا قضای نماز و روزه پدر و مادر برعهده اوست، میتواند نماز و روزه استیجاری قبول کند یا نمیتواند؟
- پزشکی به مریضی گفته که تو دارای یک بیماری هستی که روزه گرفتن برایت مضر است و او چندین سال روزه نگرفته است؛ ولی بعدا فهمیده که پزشک، در تشخیص خود اشتباه کرده و روزه، ضرری برای او نداشته است. حکم روزه‌هایی که ترک شده، چیست؟
- زن بارداری که به خاطر ضرر محتمل در ماه مبارک رمضان روزه نگرفته است، بعد از ماه رمضان آیا علاوه بر قضا کفاره هم باید بپردازد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] زنی که به واسطه مریض بودن در ماه رمضان روزه نگرفته و تا ماه رمضان بعدی قضای روزهها را هم نگرفته یا آنکه بدون عذر معصیت کرده و روزه خود را خورده است آیا پرداخت کفاره او بر خودش است یا شوهرش؟ و اگر بر خود اوست وقتی که تمکن بر کفاره ندارد غیر از مهریهای که از شوهر طلبکار است آیا واجب است از مهریه به اندازه کافی از شوهر خود گرفته و ادای کفاره نماید یا خیر؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] دختری که نمی¬دانسته معیار سن تکلیف 9سال قمریست -نه شمسی- وبه همین دلیل یکسال روزه نگرفته -درحالی که می توانسته روزه بگیرد- فقط قضا بر او واجب است یا کفاره هم باید بدهد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] شخصی دائم العمر مریض است و توانائی روزه گرفتن ندارد ، همچنین توانائی مالی برای پرداخت فطریّه و کفّاره نیز ندارد ، وظیفه این شخص چیست؟
- [آیت الله سبحانی] کسی که جاهل به وجوب روزه بوده، آیا قضا و کفاره ی روزه هایی که نگرفته، بر او واجب است؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی از روی جهالت چند سالی نماز نخواند و روزه نگرفته باشد، تکلیف چیست؟
- [آیت الله بروجردی] شخص غریبی سال‌ها در شهری غیر از شهر خود بوده و در آن جا اموالی اندوخته کرده و بالاخره در آن جا مرده، هر چه تحقیق از ورثه او کردهاند معلوم نشده است، تکلیف در باب ماتَرَک او چیست؟
- [سایر] آیا کفّاره روزه را میتوان به واجب النفقه پرداخت؟
- [آیت الله سبحانی] اگر شخصی روزه قضا به عهده اش بوده آن را نگرفته و به خاطر جهل کفاره تأخیر آن را نپرداخته است، آیا کفاره ساقط است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که میخواهد کفاره عمدی روزه را بدهد و نمیتواند به 60 نفر یکجا طعام بدهد،آیا میتواند به یک خانواده شش نفری،ده مرتبه طعام بدهد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] دختر خانمی سال اوّل تکلیفش را روزه نگرفته، وظیفهاش چیست؟ آیا کفّاره هم بر او واجب است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر به واسطه بیماری روزه رمضان را نگیرد و بیماری او تا رمضان سال بعد ادامه یابد، قضای روزه‌هایی که نگرفته بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد، ولی اگر به واسطه عذر دیگری، مثلاً برای مسافرت، روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند، روزه‌هایی را که نگرفته باید قضا کند و احتیاط مستحب آن است که برای هر روز یک مُد طعام نیز به فقیر بدهد.
- اگر کسی که به واسطه پیری روزه نگرفته، بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگیرد، بنابر احتیاط واجب باید قضای روزه‌هایی را که نگرفته بجا آورد.
- اگر به واسطه بیماری، حیض یا نفاس، روزه رمضان را نگیرد و پیش از تمام شدن رمضان بمیرد، لازم نیست روزه‌هایی را که نگرفته برای او قضا کنند، اگرچه قضا کردن آنها مستحب است؛ ولی اگر به علّت مسافرت روزه رمضان را نگیرد و پیش از تمام شدن رمضان بمیرد، باید برای او قضا کنند.
- روزه بر زنی که زایمان او نزدیک است و روزه برای حمل او ضرر دارد، واجب نیست و باید برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد و نیز اگر روزه برای خود او ضرر داشته باشد، روزه بر او واجب نیست و بنابر احتیاط واجب باید برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت، روزه‌هایی را که نگرفته باید قضا نماید.
- دختری که از نظر سن، بالغ فرض می‌شود، ولی از لحاظ جسمی به گونهای است که روزه گرفتن برای او مقدور نیست یا سختی و حرج دارد و یا موجب زیان و ضرر قابل توجّه برای اوست، واجب نیست روزه بگیرد؛ ولی چنانچه بتواند یک روز در میان یا دو روز در میان یا با فاصله بیشتر بعضی از روزها را روزه بگیرد، باید به همین ترتیب عمل نماید و در هر حال هر وقت توانست، باید روزه‌هایی را که نگرفته قضا نماید.
- اگر انسان به سبب بیماری، زیاد تشنه شود و نتواند تشنگی را تحمّل کند یا برای او مشقّت داشته باشد، روزه بر او واجب نیست، ولی باید برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد و احتیاط واجب آن است که بیشتر از مقداری که ناچار است، آب نیاشامد و چنانچه بعد بتواند روزه بگیرد، بنابر احتیاط واجب باید روزه‌هایی را که نگرفته قضا نماید.
- اگر برای عذری چند روز روزه نگیرد و بعد شک کند که چه هنگام عذر او برطرف شده، میتواند مقدار کمتر را که احتمال میدهد روزه نگرفته قضا نماید؛ مثلاً کسی که پیش از ماه رمضان مسافرت کرده و نمیداند پنجم رمضان از سفر برگشته یا ششم، میتواند پنج روز روزه بگیرد و نیز کسی که نمیداند چه هنگام عذر برایش پیدا شده، میتواند مقدار کمتر را قضا نماید، مثلاً اگر در آخرهای ماه رمضان مسافرت کند و بعد از رمضان برگردد و نداند بیست و پنجم رمضان مسافرت کرده یا بیست و ششم، میتواند مقدار کمتر را قضا کند.
- کسی که میخواهد دو ماه کفاره روزه رمضان را بگیرد، باید سی و یک روز آن را پیدرپی بگیرد و اگر به سبب پیش آمدن امری که عرفا عذر محسوب می‌شود، پس از سی و یک روز پشت سر هم بودن روزهها به هم بخورد، اشکال ندارد و لازم نیست پس از آن بقیه روزهها را پی در پی بگیرد.
- زنی که بچّه شیر میدهد و شیر او کم است، چه مادر بچّه باشد و چه دایه او، با اجرت شیر بدهد یا بدون اجرت، اگر روزه گرفتن برای بچّهای که شیر میدهد ضرر داشته باشد، روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد و نیز اگر روزه برای خود او ضرر داشته باشد، بر او واجب نیست و بنابر احتیاط واجب باید برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت، روزه‌هایی را که نگرفته باید قضا نماید؛ ولی اگر زنی که شیر میدهد، دایه بچه باشد نه مادر او، چنانچه کسی پیدا شود که بدون اجرت بچّه را شیر دهد یا برای شیر دادنِ بچّه، از پدر یا مادر یا از کس دیگری که اجرت او را میدهد اجرت بگیرد، باید بچّه را به او بدهد و خود روزه بگیرد، بلکه اگر مادر بچّه باشد نیز بنابر احتیاط همین حکم را دارد.
- روزهای که در حال اعتکاف گرفته می‌شود، لازم نیست که برای خود اعتکاف باشد، بلکه میتواند هر روزهای (مثل روزه قضا یا کفّاره) را در حال اعتکاف =============================================================================== 1 و 2 من لا یحضره الفقیه،ج2،ص120 - 122. بگیرد؛ ولی احتیاط واجب آن است که اگر برای خود اعتکاف کرده است، روزهای که میگیرد برای کس دیگر نباشد (مثلاً قضای روزه پدرش را به جا نیاورد) و همچنین اگر به نیابت از شخص دیگری اعتکاف کرده باشد، روزه را نیز به نیابت از وی بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر به واسطه مرضی روزه رمضان را نگیرد و بعد از رمضان مرض او برطرف شود ولی عذر دیگری پیدا کند که نتواند تا رمضان بعد قضای روزه را بگیرد، باید روزه‌هایی را که نگرفته قضا نماید و نیز اگر در ماه رمضان، غیر مرض عذر دیگری داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر برطرف شود وتا رمضان سال بعد به واسطه مرض نتواند روزه بگیرد، روزه‌هایی را که نگرفته باید قضا کند وکفّاره در فرض اوّل مستحبّ است ولی بنابر احتیاط واجب در فرض دوم لازم است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به واسطه مرضی روزه ماه رمضان را نگیرد و بعد از ماه رمضان مرض او برطرف شود ولی عذر دیگری پیدا کند که نتواند تا ماه رمضان بعد قضای روزه را بگیرد، باید روزه‌هایی را که نگرفته قضا نماید و نیز اگر در ماه رمضان، غیر مرض عذر دیگری داشته باشد و بعد از ماه رمضان آن عذر برطرف شود و تا ماه رمضان سال بعد به واسطه مرض نتواند روزه بگیرد، روزه‌هایی را که نگرفته باید قضا کند و در هر دو صورت، بنا بر احتیاط برای هر روز یک مد طعام نیز به فقیر بدهد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که بواسطه پیری روزه نگرفته ، اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگیرد ، احتیاط مستحب آن است که قضای روزههائی را که نگرفته است بجا آورد.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که به واسطه پیری روزه نگرفته، اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگیرد، قضای روزه‌هایی را که نگرفته به احتیاط واجب باید بجا آورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که به واسطه پیری روزه نگرفته، اگر بعد از ماه رمضان بتواند بدون مشقّت روزه بگیرد، باید قضای روزه‌هایی را که نگرفته به جا آورد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که به واسطهی پیری روزه نگرفته، اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگیرد باید قضای روزه‌هایی را که نگرفته به جا آورد.
- [آیت الله سیستانی] اگر بواسطه مرضی ، روزه رمضان را نگیرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد ، قضای روزههائی را که نگرفته بر او واجب نیست ، و باید برای هر روز یک مُد (750 گرم تقریباً) طعام یعنی گندم یا جو یا نان و مانند اینها به فقیر بدهد ، ولی اگر بواسطه عذر دیگری مثلاً برای مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند ، روزههائی را که نگرفته باید قضا کند ، و احتیاط واجب آن است که برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد .
- [آیت الله خوئی] اگر به واسط مرضی روزه رمضان را نگیرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد، قضای روزه‌هایی را که نگرفته بر او واجب نیست، و باید برای هر روز یک مد که تقریبا ده سیر است طعام، یعنی گندم یا جو و نان و مانند اینها به فقیر بدهد، ولی اگر به واسط عذر دیگری، مثلًا برای مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند، روزه‌هایی را که نگرفته، باید قضا کند، و احتیاط واجب آن است که برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به واسطه مرضی روزه ماه رمضان را نگیرد و مرض او تا ماه رمضان سال بعد طول بکشد، قضای روزه‌هایی را که نگرفته بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد - که به احتیاط واجب حدود 900 گرم است - طعام به فقیر بدهد؛ ولی اگر به واسطه عذر دیگری - مثلاً برای مسافرت - روزه نگرفته باشد و عذر او تا ماه رمضان بعد باقی بماند، روزه‌هایی را که نگرفته باید قضا کند و احتیاط آن است که برای هر روز یک مد طعام هم به فقیر بدهد.
- [آیت الله خوئی] اگر به واسط مرضی روز رمضان را نگیرد و بعد از رمضان مرض او برطرف شود ولی عذر دیگری پیدا کند که نتواند تا رمضان بعد قضای روزه را بگیرد، باید روزه‌هایی را که نگرفته، قضا نماید. و نیز اگر در ماه رمضان غیر از مرض، عذر دیگری داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر برطرف شود و تا رمضان سال بعد به واسط مرض نتواند روزه بگیرد، روزه‌هایی را که نگرفته، باید قضا کند و بنابر احتیاط واجب برای هر روز یک مد طعام نیز به فقیر بدهد.