بیماری
مقابل سلامت و تندرستی را بیماری گویند. از آن در بابهای طهارت، صلات، زکات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد، حجر، ضمان، وصیّت، نکاح، طلاق، اطعمه و اشربه، ارث، حدود، قصاص و دیات سخن رفته است.
کسی طواف را فراموش کرده و در مکه به یاد میآورد؛ ولی به علت بیماری یا عذر دیگری نمیتواند طواف کند و برای طواف نایب میگیرد. آیا در این صورت، اعاده سعی هم لازم است یا خیر؟
در فرض مذکور، به احتیاط واجب باید خودش و در صورتی که نمیتواند، نایب، سعی را هم انجام دهد و منوبٌ عنه (در صورتی که طواف مربوط به عمره مفرده یا عمره تمتّع بوده) پس از سعی، بنا بر احتیاط تقصیر نماید.
در فرض مذکور، به احتیاط واجب باید خودش و در صورتی که نمیتواند، نایب، سعی را هم انجام دهد و منوبٌ عنه (در صورتی که طواف مربوط به عمره مفرده یا عمره تمتّع بوده) پس از سعی، بنا بر احتیاط تقصیر نماید.
عنوان سوال:
کسی طواف را فراموش کرده و در مکه به یاد میآورد؛ ولی به علت بیماری یا عذر دیگری نمیتواند طواف کند و برای طواف نایب میگیرد. آیا در این صورت، اعاده سعی هم لازم است یا خیر؟
پاسخ:
در فرض مذکور، به احتیاط واجب باید خودش و در صورتی که نمیتواند، نایب، سعی را هم انجام دهد و منوبٌ عنه (در صورتی که طواف مربوط به عمره مفرده یا عمره تمتّع بوده) پس از سعی، بنا بر احتیاط تقصیر نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی سالها بدون عذر، روزه نگرفته است. اکنون توبه کرده و روزه میگیرد؛ ولی نمیتواند کفّاره روزههایی را که نگرفته است، پرداخت کند یا روزه کفّاره بگیرد. تکلیف این شخص چیست؟
- کسی که در ماه ذی القعده عمره تمتّع به جا میآورد و در ماه ذی الحجّه به محلّی خارج از مکه میرود، ولی از حرم خارج نمیشود، آیا برای بازگشت به مکه باید مُحرم شود؟ اگر لازم است مُحرم شود، از کجا مُحرم شود؟ به یکی از مواقیت عمره تمتّع برود یا به ادنی الحل؟ و به چه نیّتی احرام ببندد؟
- کسی که مأیوس از به دست آوردن استطاعت بدنی است و برای خود، جهت انجام دادن حج نایب میگیرد و بعدها استطاعت بدنی پیدا میکند، آیا دوباره لازم است حَجّة الاسلام را خودش به جا آورد یا خیر؟
- اگر کسی میداند که چیزی نجس است و فراموش میکند و بعد با لباس یا بدن مرطوب، با آن چیز نجس ملاقات میکند و نماز میخواند و بعد از نماز به یاد میآورد که آن چیز نجس بوده و در نتیجه لباس یا بدنش در هنگام نماز نجس بوده است. حکم این نماز چیست؟
- شخصی جاهل به احکام حج است؛ ولی اجمالاً میداند که اعمال حج، مشتمل بر عمره و حج است و تصمیم میگیرد که به حج برود و به نزدیکی یکی از مواقیت و محاذی با آن میآید و میگوید: (مُحرم میشوم برای عمره و حج) و سپس تلبیه میگوید و بعد داخل مکه می‌شود و طواف و سعی را به جا میآورد و در روز عرفه به سرزمین عرفات میرود. در صورتی که نتواند به یکی از مواقیت برگردد، بلکه نتواند از عرفات خارج شود، وظیفهاش چیست؟
- کسی با احرام عمره مفرده وارد مکه شده و پس از به جا آوردن عمره مفرده خودش، به جهت انجام دادن حجّ تمتّع از طرف شخص دیگری نایب شده است؛ ولی به دلیل ممانعت مأمورین نمیتواند برای احرام عمره تمتّع نیابتی به میقات برود. آیا میتواند از ادنی الحل برای عمره تمتّع نیابتی مُحرم شود؟
- کسی که به علت ازدحام جمعیت نمیتواند نماز طواف را نزدیک به مقام ابراهیم علیهالسلام بخواند و آن را در پشت مقام و در فاصله دورتر میخواند، اگر قبل از انجام دادن سعی بین صفا و مروه بتواند نزدیک به مقام نماز بخواند، آیا تکرار نماز لازم می‌شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] قطع طواف بدون عذر و انجام فعل منافی و فوت موالات بعد از شوط چهارم طواف فرموده اید احتیاطاً اتمام و اعاده کند. اگر تکمیل نکند و فقط اعاده کند آیا طوافش اشکالی پیدا می کند
- [آیت الله بروجردی] زنی در سال گذشته از شخصی که مورد وثوق او بوده از لزوم طواف نساء از برای زنان پرسیده، آن شخص به گمان آن که او سؤال از این میکند که آیا ترک طواف نساء به صحّت حج مضر است یا نه؟ به او جواب منفی داده و گفته: طواف نساء شرط صحّت حج نیست و زن به گمان آن که او میگوید اصلاً برای زنان لازم نیست، لذا به اطمینان گفته آن شخص ترک کرده، بعداً پس از ورود به تهران فهمیده که بر زن لازم بوده، فوراً نوشته به مکّه در غیر موسم نایب برای طواف بگیرند. آیا بر این زن لازم است که خودش هم برود و یا همان نایب گرفتن کافی است؟ و آیا در صورت کفایت نیابت، لازم است در موسم باشد، یا همان نیابت غیرموسم کافی است؟ و نیز شوهر این زن پس از آمدن به تهران - با آن که در عمره تمتّع احتیاطاً طواف نساء را به جا آورده، مع ذلک - مردّد شده که آیا طواف نساء را در حج تمتّع به جا آورده، یا آن که فراموش کرده، آن هم به مکّه نوشته نایب گرفته. آیا نایب گرفتن او هم کفایت میکند، یا باید امسال خود برود، یا اصلاً بر او اعاده لازم نیست، یا نیابت در موسم حج لازم است؟ و آیا حج این زن و شوهرصحیح است یا خیر؟
- [آیت الله جوادی آملی] قطع طواف بدون عذر و انجام فعل منافی و فوت موالات بعد از شوط چهارم طواف فرموده اید احتیاطاً اتمام و اعاده کند. اگر تکمیل نکند و فقط اعاده کند آیا طوافش اشکالی پیدا میکند
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی بعد از طواف عمره، نماز را فراموش کند و بعد از تقصیر به یاد آورد نماز طواف را نخوانده است، چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر اعمال مکه را بر وقوف به عرفات مقدم داشت و پس از بازگشت از منی عذر او بر طرف شد، آیا اعاده آن اعمال واجب است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] فردی هنگام طواف طهارت نداشته، آیا برای اعاده طواف و سعی رعایت ترتیب بین طواف عمره تمتع و حج تمتع لازم است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مواردی که طواف و نماز باید اعاده شود، آیا لازم است با لباس احرام باشد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] ایا در مواردی که طواف و نماز باید اعاده شود لازم است با لباس احرام باشد
- [آیت الله خوئی] زنهایی که به عمره میروند و 7 روز بیشتر وقت ندارند از اول ورود به مکه عادت میشوند، آیا با حال احرام به عمره وارد شوند به مکه و نایب بگیرند برای طواف یا چون نمیتوانند طواف کنند مجازند بدون احرام وارد مکه شوند؟
- [آیت الله بروجردی] زیدی از باب جهل به مسأله ملتفت نبوده که در مکّه مشرّفه در صورتی که نتواند به واسطه مرض طواف حج تمتّع و طواف نساء را بجا بیاورد، امر کند او را به وسیله شتر مثلاً طواف بدهند، بلکه به مطوِّف گفته که: تکلیف من چیست با این حال ناخوشی که نمیتوانم طواف بجا بیاورم؟ مطوِّف گفته: باید جهت طواف نایب بگیری، این شخص هم نایب گرفته برای طواف حج و طواف نساء چون مرضش مانع از هر دو طواف بوده و نایب طوافین را با نماز به جا آورده، آیا حج او صحیح است و محتاج به اعاده در عام قابل نیست، یا خیر؟ و آیا زن بر او حرام است یا حلال؟ مستدعی آن که حکم اللَّه را بیان فرمایید؛ چون این قضیه محل ابتلا شده، وسائل تا این تاریخ عملاً بالاحتیاط، متمتّع از زن نگردیده.
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که نماز قضا به عهده دارد و نمیتواند نمازهای خود را به طور کامل و با رعایت همه شرایط آن بخواند، اگر بداند و یا گمان داشته باشد که در مدت کوتاهی عذر او برطرف خواهد شد، باید انجام نماز قضا را تا برطرف شدن عذر به تأخیر اندازد، وگرنه میتواند در حال عذر نمازهای قضای خود را بجا آورد و اگر بعد از آن عذر او برطرف شد، لازم نیست آنها را اعاده نماید.
- اگر عذر صاحب جبیره برطرف شود، لازم نیست نمازی را که با وضوی جبیرهای خوانده اعاده کند، هرچند وقت باقی باشد؛ ولی بعد از آن که عذرش برطرف شد، برای نمازهای بعدی احتیاطا باید وضو بگیرد و همچنین اگر برای آن که نمیدانسته تکلیفش جبیره است یا تیمّم، هر دو را انجام داده باشد، باید برای نمازهای بعد وضو بگیرد.
- در (نایب) چند شرط معتبر است: اوّل : بالغ باشد، اگرچه نیابت بچه ممیز در صورتی که اطمینان به صحّت اعمال او وجود داشته باشد، کافی است. دوم : عاقل باشد. سوم : شیعه دوازده امامی باشد. چهارم : مورد وثوق و اطمینان باشد که اعمال را انجام میدهد. پنجم:آشنایی لازم به احکام و اعمال حجّ داشته باشد، هر چند در حال انجام دادن اعمال با ارشاد و راهنمایی کسی آنها را به جا آورد. ششم : در آن سال، حجّ واجب به عهده او نباشد. هفتم : از انجام حجّ یا بعضی از اعمال آن معذور و ناتوان نباشد و اگر اجیر شود تا از طرف دیگری حجّ بجا آورد و خودش نتواند برود و بخواهد دیگری را از طرف خود به مکّه بفرستد، باید از کسی که او را اجیر کرده اجازه بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر طواف نساء را فراموش کند یا آن را درست بجا نیاورد، لازم است خودش آن را بجا بیاورد مگر پس از مراجعت به وطن متوجه شود و انجام طواف نساء برای او مشقت داشته باشد (هر چند شدید نباشد) که در این صورت میتواند نایب بگیرد و به هر حال تا طواف نساء به درستی انجام نگرفته بهرهگیری جنسی از همسر جایز نیست و اگر قبل از مراجعت به وطن متوجه شود تنها در صورتی میتواند برای انجام طواف نساء نایب بگیرد که انجام طواف نساء برای او مشقت شدید داشته باشد یا این که اجتناب از همسر تا انجام طواف نساء برای او با مشقت شدید همراه باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر طواف نساء را در ست بجا نیاورد یا فراموش کند ، چنانچه بعد از چند روز یادش بیاید و از بین راه برگردد و بجا آورد صحیح است . ودر صورت فراموشی چنانچه برگشتن برای او مشّقت و زحمت است می تواند نائب بگیرد و تا هنگامی که بوسیله خود یا نائب او طواف نساء انجام نشده است ، زن بر او حرام است .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر طواف نسأ را درست بجا نیاورد یا فراموش کند چنانچه بعد از چند روز یادش بیاید و از بین راه برگردد وبجا آورد، صحیح است یا اگر برای او مشقّت زیاد دارد نایب برای انجام آن بگیرد، اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر طواف نساء را درست بجا نیاورد یا فراموش کند ، چنانچه بعد از چند روز یادش بیاید و از بین راه برگردد و بجا آورد صحیح است . ولی چنانچه برگشتن برایش مشقت داشته باشد میتواند نائب بگیرد .
- [آیت الله سیستانی] اگر مأموم در بین نماز بدون عذر قصد انفراد نماید ، صحت جماعتش محل اشکال است ، ولی نمازش صحیح است ، مگر آنکه به وظیفه منفرد عمل نکرده باشد که بنابر احتیاط واجب باید نماز را اعاده کند ، ولی اگر چیزی را کم و زیاد کرده باشد که در صورت عذر ، نماز را باطل نکند اعاده لازم نیست ، مثلاً اگر از اول نماز قصد انفراد را نداشته و قرائت را نخوانده ولی در حال رکوع چنین قصدی برایش پیدا شود ، در این صورت میتواند نمازش را به قصد انفراد تمام کند ، و لازم نیست که آن را اعاده نماید ، و همچنین اگر یک سجده را برای متابعت زیاد کرده باشد .
- [آیت الله مظاهری] کسی که باید با وضو یا غسل جبیرهای نماز بخواند چنانچه بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف نمیشود، میتواند در اوّل وقت نماز بخواند، ولی اگر امید دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف شود، بهتر است صبر کند و اگر اوّل وقت نماز خواند و آخر وقت عذرش برطرف شد لازم نیست نماز را اعاده کند.
- [آیت الله بهجت] کسی که باید با وضو یا غسل جبیرهای نماز بخواند، چنانچه بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف نمیشود، میتواند در اول وقت نماز بخواند و اگر بعد از نماز عذر زائل شد، اعاده نماز لازم نیست، بلکه با همان وضوی جبیرهای میتواند کارهای دیگری هم که وضو لازم دارد انجام دهد. ولی اگر امید دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف می‌شود، احتیاط واجب آن است که صبر کند و اگر عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو یا غسل جبیرهای بهجا آورد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسانی که به چنین بیماری مبتلا هستند پس از بهبودی لازم نیست نمازهایی را که در وقت بیماری طبق دستورهای بالا خوانده اند قضا نمایند، ولی اگر قبل از پایان وقت نماز بهبودی یابند باید نمازی را که وقتش باقی است اعاده کنند (بنابر احتیاط واجب).
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر طواف نساء را از روی نادانی به جا نیاورد یا درست به جا نیاورد یا فراموش کند بنابر احتیاط واجب خودش به جا اورد و در صورت عدم تمکن یا حرج می تواند نایب بگیرد ولی در صورتی که عمدا با علم به حکم به جا نیاورده باشد باید برگردد و به جا اورد مگر در صورتی که نتواند یا برایش حرجی باشد که می تواند نایب بگیرد و تفصیل مسایل حج در مناسک ذکر شده است
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که میداند مسافر است و باید نماز را شکسته بخواند، اگر فراموش کند و طبق عادت تمام بخواند و در وقت ملتفت شود باید اعاده کند و اگر اعاده نکرد در خارج وقت باید قضای آن را بیاورد و اگر بعد از گذشتن وقت بفهمد بنابر احتیاط واجب قضا لازم است.