غیر مبطل
آنچه باعث بطلان عمل نمی‌شود؛ مانند شك در ركعت سوم و چهارم در نماز چهار ركعتی
آیا محرّمات اعتکاف، مبطل اعتکاف هم هست یا مانند محرّمات حج است که بعضی مبطل و بعضی غیر مبطل است؟ و در هر دو صورت، انجام محرّمات اعتکاف از روی سهو و اشتباه، چه صورتی دارد؟
محرّمات اعتکاف را اگر از روی اشتباه و سهو انجام دهد، مبطل اعتکاف نیست؛ ولی چنانچه از روی عمد انجام دهد و جزء مبطلات روزه باشد و یا در شب جماع کند، اعتکافش باطل میشود و بنا بر احتیاط واجب با انجام دادن بقیه محرّمات اعتکاف نیز اعتکاف باطل میشود.
محرّمات اعتکاف را اگر از روی اشتباه و سهو انجام دهد، مبطل اعتکاف نیست؛ ولی چنانچه از روی عمد انجام دهد و جزء مبطلات روزه باشد و یا در شب جماع کند، اعتکافش باطل میشود و بنا بر احتیاط واجب با انجام دادن بقیه محرّمات اعتکاف نیز اعتکاف باطل میشود.
عنوان سوال:
آیا محرّمات اعتکاف، مبطل اعتکاف هم هست یا مانند محرّمات حج است که بعضی مبطل و بعضی غیر مبطل است؟ و در هر دو صورت، انجام محرّمات اعتکاف از روی سهو و اشتباه، چه صورتی دارد؟
پاسخ:
محرّمات اعتکاف را اگر از روی اشتباه و سهو انجام دهد، مبطل اعتکاف نیست؛ ولی چنانچه از روی عمد انجام دهد و جزء مبطلات روزه باشد و یا در شب جماع کند، اعتکافش باطل میشود و بنا بر احتیاط واجب با انجام دادن بقیه محرّمات اعتکاف نیز اعتکاف باطل میشود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- فرو بردن سر در زیر آب، در صورتی که یک گوش بیرون بماند، آیا مبطل روزه محسوب میشود؟
- در روزه مستحبّی یا قضای روزه واجب، وقتی مبطل روزه به طور سهوی پیش بیاید، روزه چه صورتی پیدا میکند؟
- روزهداری که تصمیم دارد فعل حرامی را که مبطل روزه است، در شب انجام دهد، ولی آن را در شب انجام ندهد، این تصمیم، چه اثری بر روزه فردای او دارد؟ اگر در شب تصمیم بگیرد که در روز بعد که قصد روزه گرفتن آن را دارد، مرتکب این فعل حرام شود، چه صورتی دارد؟
- شخصی میخواهد به حج برود و اموالش با حرام مخلوط شده است؛ چون مشروب فروشی میکرده است. آیا رفتن به حج، با این اموالی که از راه حرام به دست آورده، صحیح است؟
- آیا کسی که ایّام حج با زمان امتحانات او مصادف شده و اگر به حج برود، نتیجه یک سال زحمات او از بین میرود، میتواند رفتن به حج را ترک کند؟ در صورتی که ترک حج برای او جایز باشد، وظیفه بعدی او چیست؟
- حکم شرع اسلام در مورد کسی که مالی برای به جا آوردن حج به او بخشیده شده و با آن حج به جا آورده و سپس فهمیده که آن مال از راه حرام به دست آمده بوده، چیست؟
- در صورتی که شخصی در شبهای ماه مبارک رمضان به عمد یا به سهو محتلم شده (پس از افطار) و با علم به این که سحر بیدار نخواهد شد بخوابد، چنانچه علم به حکم نداشته، اکنون وظیفهاش چیست؟
- در صورتی که شخصی در شبهای ماه مبارک رمضان به عمد یا به سهو محتلم شده (پس از افطار) و با علم به این که سحر بیدار نخواهد شد بخوابد، چنانچه علم به حکم نداشته، اکنون وظیفهاش چیست؟
- در صورتی که شخصی در شبهای ماه مبارک رمضان به عمد یا به سهو محتلم شده (پس از افطار) و با علم به این که سحر بیدار نخواهد شد بخوابد، چنانچه علم به حکم نداشته، اکنون وظیفهاش چیست
- در صورتی که شخصی در شبهای ماه مبارک رمضان به عمد یا به سهو محتلم شده (پس از افطار) و با علم به این که سحر بیدار نخواهد شد بخوابد، چنانچه علم به حکم نداشته، اکنون وظیفهاش چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] آیا تأخیر غسل واجب مثل غسل جنابت یا مسِّ میت در حالِ اعتکاف، مبطل اعتکاف است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا تاخیر غسل واجب مثل غسل جنابت یا مس میت در حال اعتکاف، مبطل اعتکاف ست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] تأخیر غسل واجب، مثل غسل جنابت و مس میّت در حال اعتکاف، آیا مبطل اعتکاف است؟
- [آیت الله بهجت] آیا انجام دادن فعل حرام در حال نماز، در صورتی که خود آن فعل ربطی به نماز نداشته باشد، مثل شنیدن موسیقی، مبطل نماز می باشد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] ایا قصد ابطال عمره یا حج و یا بعض اجزاء ان مبطل است یا نه
- [آیت الله بهجت] اگر برای اعتکاف وجوبی، از روی اشتباه نیّت استحبابی کند یا بالعکس، تکلیف چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر از روی اشتباه، برای اعتکاف واجب، نیّت استحباب نماید یا بالعکس، تکلیف چیست؟
- [آیت الله خوئی] فصل بین طواف و صلات طواف مبطل حج یا عمره است یا عدم جواز تکلیفی محض است؟
- [سایر] محرمات اعتکاف کدام است؟
- [سایر] محرمات اعتکاف کدام است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- صحّت اعتکاف زن نسبت به دو روز اوّل، در صورتی که اعتکاف او منافی حقّ شوهرش باشد، مشروط به اجازه شوهر است و همچنین اعتکاف فرزند، در صورتی که موجب اذیّت پدر یا مادر میشود، باید با اجازه آنان باشد؛ ولی اگر نسبت به دو روز اوّل اجازه داده باشند، نسبت به روز سوم اجازه آنان شرط نیست و حتّی نهی آنان نیز تأثیر ندارد، زیرا ماندن روز سوم واجب است.
- اگر کسی توشه راه و وسیله سفر حجّ را نداشته باشد و دیگری به او بگوید: (حجّ بجا بیاور، من خرج تو و افراد تحت تکفّل تو را هنگامی که در سفر حجّ هستی میدهم)، در صورتی که اطمینان داشته باشد که خرج او را میدهد، حجّ بر او واجب میشود.
- انجام اعتکاف در هر هنگام از سال بجز روزهایی که روزه در آنها حرام می‌باشد صحیح است و بهترین وقت آن، (ماه رمضان) به ویژه ده روز آخر آن می‌باشد.
- اگر برای تجارت، مثلاً تا جدّه برود و مالی به دست آورد که بتواند از آن جا با آن به مکّه رود و بقیه شرایط استطاعت را نیز دارا باشد، باید حجّ به جا آورد و در صورتی که حجّ نماید اگرچه بعدا مالی پیدا کند که بتواند از وطن خود به مکّه رود دیگر حجّ بر او واجب نیست.
- خوردن و آشامیدن چیز نجس، حرام است؛ و نیز خوراندن عین نجس به اطفال در صورتی که ضرر داشته باشد حرام می‌باشد، بلکه اگر ضرر نیز نداشته باشد، نباید به آنان خورانده شود؛ ولی غذاهایی را که نجس شدهاند، در صورتی که به واسطه سرایت نجاست از دست خود طفل نجس شده باشند، میتوان به طفل خوراند، وگرنه بنابر احتیاط نباید به او بخورانند.
- اگر مخارج رفت و برگشت و مخارج افراد تحت تکفّل کسی را در مدّتی که به مکّه میرود و برمیگردد به او بدهند و بگویند: (حجّ بجا بیاور) ولی ملک او نکنند، در صورتی که اطمینان داشته باشد که از او پس نمیگیرند، حجّ بر او واجب میشود.
- کسی که از طرف دیگری برای حجّ اجیر شده، میتواند طواف نساء را از طرف او بجا آورد، ولی احتیاط آن است که به نیّت ما فیالذّمة بجا آورد و اگر بجا نیاورد، زن بر آن اجیر حرام میشود.
- کسی که روزه واجب گرفته در صورتی که روزه او مانند روزه ماه رمضان واجب معین باشد یا برای حجّ یا عمره احرام بسته، نمیتواند غسل ارتماسی کند، ولی اگر از روی فراموشی غسل ارتماسی کند، غسل او صحیح است.
- کسی که اعتکاف میکند، باید در روز از انجام آنچه روزه را باطل میکند بپرهیزد؛ همچنین امور زیر در شب باشد یا روز موجب باطل شدن اعتکاف میشود: 1 جماع. 2 بنابر احتیاط واجب اِستمناء؛ چه به شکل حرام آن یا در اثر نگاه یا لمس همسر باشد. 3 اِستشمام بوی خوش. 4 خرید و فروش، مگر آن که ضرورتی در بین باشد، بلکه احتیاط واجب آن است که در غیر حالت ضرورت، اعمال تجاری دیگر (غیر از خرید و فروش) را نیز انجام ندهد. 5 مجادله و بحث به منظور برتری و خودنمایی؛ در امور دینی باشد یا دنیایی.
- اگر یک سجده و تشهّد را فراموش کند و نداند هر یک از کدام رکعت بوده است، چنانچه احتمال دهد یکی یا هر دو از رکعت آخر باشد، در صورتی که موالات به هم نخورده باشد و عملی که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند بجا نیاورده باشد، بنابر احتیاط واجب باید یک سجده و تشهّد و سلام را به قصد ما فی الذّمه بخواند و پس از آن یک سجده و تشهّد بجا آورد و مراعات ترتیب بین این سجده و تشهّد لازم نیست و سپس دو سجده سهو برای تشهّد فراموش شده و احتیاطا دو سجده سهو برای سجده فراموش شده بجا آورد و چنانچه موالات به هم خورده باشد و یا عملی که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند بجا آورده باشد، سجده و تشهّد فراموش شده را قضا کرده و سجدههای سهو را انجام دهد و مراعات ترتیب بین قضای سجده و قضای تشهّد لازم نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف یکی از محرّمات اعتکاف را به خاطر ندانستن مسأله انجام داده، در صورتی که جاهل مقصّر بوده، اعتکافش باطل میشود و اگر جاهل قاصر بوده، اعتکافش صحیح است و حکم سهو را دارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر اعتکاف را به یکی از اموری که ذکر شد باطل کند در صورتی که اعتکاف واجب غیر معین باشد مثل ان که اعتکاف را بدون ان که در وقت معینی باشد نذر کند باید دوباره به جا اورد و در صورتی که واجب معین باشد مثل ان که در وقت معینی اعتکاف را نذر کند یا اعتکاف مستحب باشد وانجام ان مبطل بعد از دو روز باشد بنا بر احتیاط واجب اعتکاف را قضا کند واگر در اعتکاف مستحب قبل از دو روز باشد قضا ندارد
- [آیت الله سیستانی] - در حال اعتکاف جدال بر سر مسائل دنیوی یا دینی در صورتی که به قصد غلبه برطرف مقابل و اظهار فضلیت و برتری باشد، حرام است اما اگر به قصد اظهار حق و روشن شدن حقیقت و برطرف کردن خطا و اشتباه طرف مقابل باشد نه تنها حرام نیست بلکه از بهترین عبادات است. بنابراین ملاک، قصد و نیت معتکف است.
- [آیت الله سیستانی] - اعتکاف باید با اذن کسی که اذن او شرعاً معتبر است باشد. بنابراین زمانی که توقّفِ زن در مسجد حرام باشد مثل موردی که زن بدون اجازه از منزل خارج شده باشد، اعتکاف باطل است، و در صورتی که توقّفِ زن در مسجد، حرام نباشد ولی اعتکاف منافی با حق شوهر باشد، صحّت اعتکافش در صورتی که بدون اذن شوهرش باشد، محلّ اشکال است. همچنین در صورتی که اعتکاف موجب آزار و اذیت والدین باشد و این اذیت، ناشی از شفقت و دلسوزی باشد، اذن فرزند از آنان لازم است و اگر موجب اذیت آنان نباشد، احتیاط مستحب آن است که اجازه بگیرد. نهم: معتکف محرّمات اعتکاف را ترک نماید.
- [آیت الله سیستانی] - معتکف بنا بر احتیاط واجب، باید از استمناء (هرچند به صورت حلال) و مباشرت زن به لمس و بوسیدن به شهوت هم اجتناب کند، و نگاه کردن با شهوت به همسر در ایام اعتکاف مبطل اعتکاف نیست ولی احتیاط مستحب آن است که در ایام اعتکاف از آن اجتناب شود.
- [آیت الله سیستانی] اگر در نماز سهواً مدّتی حرف بزند و همه آن ناشی از یک اشتباه باشد ، دو سجده سهو بعد از سلام نماز کافی است .
- [آیت الله سبحانی] هر چیزی که روزه را باطل می کند، مایه بطلان اعتکاف می شود، به شرط این که در روز انجام بگیرد، زیرا روزه یکی از ارکان اعتکاف است. و بطلان روزه، مایه باطل شدن اعتکاف می شود، ولی برخی از چیزها مطلقاً مایه بطلان اعتکاف است، مانند جماع و معاشرت های جنسی با زن و بوسیدن و دست دادن. و احتیاط آن است که اگر در اعتکاف خرید و فروش غیر ضروری انجام داد و یا بوی خوش به کاربرد اعتکاف خود را به پایان برساند و اگر واجب بود، قضا کند. هرگاه یکی از محرمات ، از فرد معتکف از روی سهو سر زد، اعتکاف او صحیح است، ولی اگر سهواً با همسر خود نزدیکی کرد، اعتکاف او باطل می شود، و اگر اعتکاف واجب بوده، باید قضا کند، و اگر مستحب بود، آن را به پایان برساند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه اشتباهاً (السلام علیْک ایها النبی و رحْمة الله و برکاته) را بگوید سجده سهو واجب نیست، بلکه مستحب است، ولی اگر مقداری از دو سلام دیگر را بگوید احتیاط واجب انجام سجده سهو است و هرگاه هر سه سلام را در جایی که نباید سلام دهد از روی اشتباه بگوید دو سجده سهو برای همه کفایت می کند.
- [آیت الله سیستانی] - اگر در موقع نیت اعتکافِ واجب، شرط رجوع (شرط رها نمودن اعتکاف در اثنای آن) کرده باشد که تفصیل آن در مسأله (????) گذشت، چنانچه یکی از محرّمات را انجام دهد، قضاء اعتکاف و از سر گرفتن آن، هیچکدام لازم نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] واجبات نماز بر دوگونه است: بعضی رکن است و بعضی غیر رکن، رکن چیزی است که اگر آن را به جا نیاورد یا اضافه کند نماز باطل است، خواه عمداً باشد یا از روی سهو و اشتباه، ولی در واجبات غیر رکنی هنگامی نماز باطل می شود که آن را عمداً کم و زیاد کند و اگر از روی سهو و اشتباه کم و زیاد کند نماز صحیح است.