اموال
اَمْوال، اصطلاحی در فقه اسلامی که به مباحثی درباره جمع و خرج دارایی‌های عمومی می‌پردازد.
مدت دو سال است که خمس نداده‌ام و میدانم که بر بعضی از اموالم سال گذشته است؛ ولی نمیدانم که کدام یک از اموال است. چگونه خمس خود را حساب کنم؟
احتیاطا باید در مورد اموالی که جزء مؤونه شما نیست و احتمال گذشتن سال بر آنها را میدهید، با مراجعه حضوری مصالحه نمایید.
احتیاطا باید در مورد اموالی که جزء مؤونه شما نیست و احتمال گذشتن سال بر آنها را میدهید، با مراجعه حضوری مصالحه نمایید.
عنوان سوال:
مدت دو سال است که خمس نداده‌ام و میدانم که بر بعضی از اموالم سال گذشته است؛ ولی نمیدانم که کدام یک از اموال است. چگونه خمس خود را حساب کنم؟
پاسخ:
احتیاطا باید در مورد اموالی که جزء مؤونه شما نیست و احتمال گذشتن سال بر آنها را میدهید، با مراجعه حضوری مصالحه نمایید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی در وصیت نامهاش نوشته که خمس اموالم را نداده‌ام و آن را بپردازید و همچنین ثلث اموالش را برای خودش وصیت نموده تا صرف عبادات از طرف او شود. در این صورت، خمس اموال را باید از اصلِ مال او حساب کرد و برداشت نمود یا از ثلث مال؟
- کسی که آخر سال اول، خمس خود را می‌پردازد و در بین سال دوم، تمام اموال خمس داده را به مصرف میرساند، آیا در پایان سال دوم، باید فقط خمس مقداری را که بیشتر از مال خمس داده سال اول بوده، پرداخت کند یا خمس تمام اموال را؟
- کسی که میخواهد به حج برود و خمس مقداری از اموالش را نداده است، آیا اگر خمس اموالی را که برای حج مورد استفاده قرار میدهد، پرداخت کند، کافی است یا باید خمس بقیه اموال را هم حساب کند؟
- آیا پرداخت خمس اموال مجنون برعهده ولیّ اوست و آیا خمس را از اموال خود بپردازد یا اموال مجنون؟
- میّتی خمس اموال خود را نداده است. خمس این اموال، چگونه پرداخت می‌شود؟
- آیا غیر از محاسبه خمس در پایان سال خمسی، میتوان مثلاً خمس را در پایان هر روز یا هر ماه و یا پس از هر معامله یا پس از چند معامله حساب کرد یا خیر؟ در صورت جایز بودن، آیا سال خمسی از بین میرود یا باید در پایان سال خمسی، دوباره به حساب خمس رسیدگی کرد؟
- مغازه داری که حساب سال او رسیده و مقداری پول در دست اوست و مقداری هم طلب دارد، چگونه باید خمس خود را حساب کند؟
- شخصی که خمس اموالش را داده و در وسط سال فوت کرده است، آیا باز هم خمسی به اموال او تعلّق میگیرد تا ورثه پرداخت کند یا خیر؟
- شخصی که خمس اموال خود را نمیدهد، آیا مسئول امور مالی او میتواند بدون اجازه او به طوری که او متوجه نشود، خمس اموال را بپردازد؟
- مردی به اندازه مهریه همسرش پول کنار میگذارد تا به همسرش بپردازد، ولی زن قبول نمیکند و میگوید که هر وقت از تو طلب کردم، مهریهام را بپرداز. آیا مرد میتواند در پایان سال، این پول را که به عنوان مهریه از اموالش جداست، به حساب نیاورد و خمس بقیه اموال را بدهد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] شخصی خمس اموال خود را حساب کرده و پرداخته، ولی برای سال های بعد حساب خود را نگاه نداشته. بعد از چند سال می خواهد اموال خود را حساب کند، آیا خمسی که قبلاً پرداخت کرده کسر می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی خمس اموال خود را حساب کرده و پرداخته است ولی برای سالهای بعد حساب خود را نگاه نداشته. بعد از چند سال می خواهد اموال خود را حساب کند، آیا خمسی که قبلا پرداخت کرده کسر می شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] اینجانب سر سال خمسیام رسیده است و میخواهم خمس اموال خود را حساب کنم، امّا مبلغی برای سال آینده بدهکار هستم، آیا این مبلغ مذکور را هم اکنون کسر نمایم یا از درآمد سال آینده حساب می‌شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که حساب سال ندارد، و خمس نمی پردازد، آیا شرعاً می تواند فقط مقداری از اموال را مخمّس کند و به حج برود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی می خواهد خمس اموال خود را حساب کند، آیا اموال را به قیمت خرید حساب کند یا به قیمت فعلی بازار؟
- [آیت الله بهجت] کسی که حساب سال ندارد ولی مشکوک است که خمس به اموال او تعلّق گرفته یا نه، آیا باید اوّل خمس را بدهد و بعد زکات فطره را پرداخت نماید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اموال میّت را اگر حساب سال نداشته، آیا از کلّ تخمیس میکنند یا از ثلث؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی خمس اموال خود را پرداخت کرده است و اموال مخمّس تا سال بعد باقی بماند، آیا لازم است دوباره خمس آنها را بپردازد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] لطفانحوه تخمیس اموال و تعیین سر سال را که با فرا رسیدن آن خمس اموال واجب می‌شود توضیح دهید؟
- [آیت الله خوئی] بنده سر قفلی دکانی را خریدهام برای کسب به مبلغ 20000 تومان، این مبلغ پولی سال مانده بوده که در موقع تخمیس اموالم 4000 تومان خمس آن را حساب کردم و لکن الآن 50000 تومان سرقفلی دکان ارزش دارد لذا خواهشمند است بفرمائید این 30000 تومان باقی سرقفلی، باید خمسش داده شود یا نه؟ چون دارم در این دکان کاسبی میکنم.
مسائل مرتبط از این مرجع
- خمس مال حلال مخلوط به حرام را مانند خمس اموال دیگر میتواند از همان چیز بدهد یا به مقدار قیمت خُمس که بدهکار است، پول بدهد.
- کسی که چند رشته کسب دارد، مثلاً اجاره ملک میگیرد و خرید و فروش و زراعت نیز میکند، چه برای هر رشته، سرمایه و دخل و خرج و حساب صندوق جداگانه داشته باشد و چه دخل و خرج و حساب صندوق آنها یکی باشد، میتواند همه را آخر سال یک جا حساب کند و اگر نفع داشته باشد، خُمس آن را بدهد.
- کسی که از مستحقِّ خمس، طلبکار است، میتواند طلب خود را بابت خُمس حساب کند.
- وسیله نقلیهای که انسان برای مسافرتهای شخصی خود و خانواده و یا رفتن به زیارت میخرد، اگر خارج از شأن متعارف او نباشد، جزء مخارج همان سال به حساب میآید و خُمس ندارد، هرچند برای سالهای بعد باقی بماند.
- کسی که از کسب و تجارت فایدهای برده، اگر مال دیگری نیز داشته باشد که خُمس آن واجب نباشد، میتواند مخارج سال خود را فقط از فایده کسب حساب کند.
- کسانی که تحت تکفّل افرادی هستند که خمس نمیپردازند مانند زن و فرزندان که تحت تکفّل همسر و پدر خویش میباشند و همچنین میهمانی که وارد خانه شخصی می‌شود که یقین دارد اموال وی متعلّق خمس است و مانند آنها، میتوانند در اموالی که تحت اختیار آنها قرار داده می‌شود، تصرّف کنند و از این جهت تکلیفی متوجّه آنان نیست و پرداخت خمس بر عهده صاحب اموال است.
- افرادی که در ادارات دولتی یا مؤسّسات خصوصی کار میکنند و معمولاً اداره، مقداری از حقوق آنان را پسانداز میکند تا هنگام بازنشستگی به تدریج به آنان پرداخت نماید، پس از بازنشستگی هر مقدار که در هر سال به آنان بدهند، جزء درآمد آن سال حساب می‌شود و لازم نیست خُمس آن را فورا پرداخت نمایند.
- انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دست آورد، خُمس آن را بدهد و جایز است دادن خُمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و همچنین میتواند برای هر منفعتی سال جداگانه قرار دهد و اگر برای دادن خُمس، سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.
- اگر مالک گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره در بین سال بالغ شود، اوّل سال او برای تعلّق زکات، از تاریخ بلوغ او حساب می‌شود.
- کسی که میخواهد خمس مالی را که در سال قبل به دست آورده، از درآمد سال بعد خود بدهد، باید به اندازه یک چهارم مال متعلّق خمس را بپردازد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .اموال منقولی که از میدان جنگ به عنوان غنیمت گرفته می‌شود, خمس دارد و اموال غیر منقول آن, خمس ندارد .
- [آیت الله بهجت] مالیاتی که مردم به دولت پرداخت مینمایند بابت خمس حساب نمیشود و اگر در بین سال داده شود در حکم مخارج سال است.
- [آیت الله سیستانی] اگر غیر از سرمایه چیز دیگری از اموال او از بین برود ، اگر در همان سال به آن چیز احتیاج داشته باشد ، میتواند در بین سال از منافعش آن را تهیه نماید و خمس ندارد .
- [آیت الله مظاهری] کسیکه خلاف شأنش خانه یا لوازم زندگی و حتّی خوراک و پوشاک تهیه کند مسرف است، و باید خمس آن خانه و لوازم زندگی و مانند آنها را بدهد، و از مؤونه سال حساب نمیشود، و همچنین مترف و مبذّر باید خمس آنچه را اتراف و تبذیر نمودهاند بدهند و نمیتوانند از مؤونه سال حساب کنند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی درآمد چند سال را برای سفر حج فراهم کرد و به مکه رفت، همه آن اموال جزء هزینه سال های او شمرده می شود و هیچ کدام خمس ندارد , هرچند احتیاط مستحب آن است که خمس سال های قبل از حج را بپردازد. استثنای اقساط وام و خسارتها
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر آذوقهای که برای مصرف سالش خریده، در آخر سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد هر وقت خمس را ادا میکند قیمت آن زمان را باید حساب کند. برای محاسبه خمس میتوان هر مال را جداگانه حساب کرد، بنابراین کسی که برای خود سالی قرار داده است، اگر قبل از آن آذوقه تهیّه کرده باشد که هنوز بر آن سال نگذشته، میتواند خمس آن را ندهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که از کسب وتجارت فائدهای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، میتواند مخارج سال خود را فقط از فائده کسب حساب کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آغاز سال برای حساب خمس هر کسی اولین درآمد اوست، یعنی اگر کسی شروع به تجارت و کسب و صنعت و زراعت و غیر اینها کند، اولین زمانی که درآمد برای او حاصل می شود اول سال خمس اوست و نمی توان با قصد و نیت آن را جلو یا عقب انداخت و اگر بخواهد اول سال را جلو بیندازد راهش این است که حساب سال خود را زودتر از موعد معین برسد و خمس خود را بپردازد، همان وقت اول سال او خواهد شد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] ماهی و حیوانات دیگری را که از دریا می گیرند خمس ندارد، ولی جزء درآمد کسب حساب می شود که اگر در آخر سال چیزی از آن یا قیمت آن اضافه بماند خمس دارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی از منافع کسب خود در اثنای سال ملکی بخرد که از لوازم و مخارج سالیانه اش حساب نشود واجب است بعد از تمامی سال خمس ان را بدهد و چنانچه خمس ان را نداد و قیمت ان ملک بالا رفت باید خمس مقداری را که ان ملک فعلا ارزش دارد بدهد و همچنین است غیر ملک از فرش و مانند ان