جبران
جبران و تدارک کردن را تلافی گویند و از آن در باب صلات سخن گفته شده است.
در صورتی که قطعه طلایی چندین سال پیش پیدا شده و فروخته شود برای جبران باید چه کار کرد؟ با پول امروز باید پرداخت کرد و به چه کسی؟
به بالاترین قیمت از زمان فروش تا زمانی فعلی، از طرف صاحب آن به مؤمن فقیر صدقه داده شود.
به بالاترین قیمت از زمان فروش تا زمانی فعلی، از طرف صاحب آن به مؤمن فقیر صدقه داده شود.
عنوان سوال:
در صورتی که قطعه طلایی چندین سال پیش پیدا شده و فروخته شود برای جبران باید چه کار کرد؟ با پول امروز باید پرداخت کرد و به چه کسی؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در صورتی که قطعه طلایی چندین سال پیش پیدا شده و فروخته شود برای جبران باید چه کار کرد؟ با پول امروز باید پرداخت کرد و به چه کسی؟
- در صورتی که قطعه طلایی چندین سال پیش پیدا شده و فروخته شود برای جبران باید چه کار کرد؟ با پول امروز باید پرداخت کرد و به چه کسی؟
- اگر پولی را که هنوز خمس بر آن واجب نشده است را به عنوان قرض الحسنه به شخص دیگری داده و پول مدت چند سال پیش آن فرد به عنوان قرض الحسنه بماند بعد از باز پرداخت پول وضعیت پرداخت خمس پول به چه صورتی خواهد بود؟
- شخصی مقداری پول دارد که خمس آن را پرداخته است. در سال بعد، مقداری از آن را مصرف می‌کند. آیا در آخر سال خمسی، میتواند کسری آن مال مخمّس را جبران کند؟
- کسی که جنسی را قبل از سال خمسی خود میخرد و پول آن را پس از سال خمسی میپردازد، آیا در پایان سال خمسی که هنوز پول آن جنس را پرداخت نکرده، باید خمس آن جنس را حساب کند؟
- کسی مقدار پولی را به کسی دیگر میدهد که با آن به مدت یک سال کار کند، البته در ابتدا از طرف صاحب پول، پول داده شده عنوان قرض را داشته است و طرف مقابل قبول کرده بوده که مقدار سود بانکی را به صاحب پول پرداخت کند. حال در مدتی که با آن پول کار شده است، منفعتی به دست آمده است. آیا صاحب پول میتواند اکنون تقاضای مضاربه نماید یا همان سود بانک را که دولت به مردم پرداخت می‌کند، دریافت نماید؟
- یک قطعه زمین به مساحت 300 متر مربع توسط انجمن اسلامی یک روستا در حدود 30 سال قبل جهت احداث یک مرکز فرهنگی و کتابخانه خریداری شد صاحب زمین نیز صرفاً به منظور ایجاد کتابخانه آن را فروخته است. حالا چند نفر از اعضای انجمن میخواهند آن را فروخته و در جای دیگر هزینه کنند. با توجه به اینکه برخی از اعضای اصلی مخالف این کار هستند و با توجه به اینکه فروشنده صرفا جهت فعالیتهای فرهنگی و احداث کتابخانه زمین را فروخته است در این مورد حکم چیست؟ در صورت فروش چه مسئولیت شرعی بر عهده فروشنده می‌باشد؟
- کسی که با پول خمس داده خانهای خریده و بعد به قیمت بالاتری فروخته و به جهت این که منزل مسکونی ندارد، خانه دیگری برای سکونت خریده، آیا لازم است خمسی پرداخت کند یا خیر؟
- آیا خمس سرمایه و وسایل کسب و کار را باید موقع شروع به کسب و کار پرداخت کرد یا پس از گذشتن سال؟ اگر پس از گذشتن یک سال واجب می‌شود، باید یک سال تمام از آن بگذرد یا با رسیدن سال خمسی باید پرداخت شود؟
- اگر کسی جهت پیش خرید مسکن مورد نیاز، مقداری پول به مؤسسه مربوط پرداخت کند و به طور متناوب نیز اقساطی بپردازد، آیا با فرا رسیدن سال خمسی، پرداخت خمس پولهای پرداخت شده واجب می‌شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] وظیفه ام نسبت به قطعه طلایی که در زمان کودکی از دوستم برداشتم و بعد آن را صدقه دادم چیست؟
- [آیت الله بهجت] فردی مقداری پول خمس داده شده دارد یا پولی دارد که متعلّق خمس نمی باشد. در بین سال مقداری از آن را به نیّت پرداخت قرض، خرج می کند که از درآمد سال، آن مقدار خرج شده را جبران کند. آیا این کار اشکال دارد؟ آیا به مبلغی از درآمد سالانه که به جای آن مقدار خرج شده، برداشته است خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی چند سال قبل انگشتر طلایی پیدا می کند ولی به وظیفه ی شرعی خود عمل نمی کند،الان وظیفه ی او چه می باشد؟ اگر باید جبران نماید ولی مقدار آن را فراموش کرده باشد چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اینجانب معلّم هستم. مبلغی پول که در سال قبل خمس آن را پرداخت کرده ام به صورت علی الحساب به شرکت تعاونی مسکن فرهنگیان واریز کرده ام تا در آینده قطعه زمینی به اینجانب بدهند. اکنون سال خمسی ام فرا رسیده، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی زمینی را به عنوان قطعه با مشاهده به من فروخته است و بعد از مدتی می گوید متراژ آن مقداری زیادتر بوده است، آیا حق دریافت پول اضافه را دارد یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی خانه ای جدید خریده است و برای پرداخت قیمت آن، خانه سابق خود را فروخته است، آیا به پول آن خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر فردی قطعه زمینی، را برای فرزند یک سالهاش خریده و حساب سال ندارد و معمولامازاد بر مؤونه ندارد و یا این که، پول زمین را جدّ آن بچّه داده است، آیا این قطعه زمین خمس دارد یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] پدرم چند سال پیش قطعه باغی به این حقیر دادند و سند آن را نوشتند و من سند را نزد خودشان به ودیعه گذاشتم. بعد از مدتی که در آن کار می کردم پدرم آن را بدون اجازه من فروخته و می گوید که شما هیچ حقی نسبت به باغ و پول آن ندارید. آیا بعد از مدتی تصرف و آبیاری و خرید لوازم باغبانی برای آن پدرم می توانسته باغ را از من بگیرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی در افغانستان زمین موروثی پدری خود را به مدّت دو سال بطور بیع شرط فروخته است، بعد از مدّت چهار سال بایع ادّعا نموده که پول مورد معامله را که شش سال پیش انجام شده برای مشتری پرداخت کرده و زمین خود را فسخ می‌کند آیا مدّعی حقّ خیار فسخ دارد یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] معمول است که برای اجاره خانه مقداری پولِ پیش پرداخت می کنند، اگر این پول از منابع کسب باشد، و چند سال در نزد صاحب خانه بماند آیا پس از دریافت بلافاصله باید خمس آن پرداخت شود و در صورتی که بخواهد با همان پول در جای دیگر منزل اجاره کند، چطور؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- افرادی که در ادارات دولتی یا مؤسّسات خصوصی کار میکنند و معمولاً اداره، مقداری از حقوق آنان را پسانداز می‌کند تا هنگام بازنشستگی به تدریج به آنان پرداخت نماید، پس از بازنشستگی هر مقدار که در هر سال به آنان بدهند، جزء درآمد آن سال حساب می‌شود و لازم نیست خُمس آن را فورا پرداخت نمایند.
- اگر کسی با پول خمس نداده ملکی بخرد و قیمت آن بالا رود، معامله صحیح است و نیاز به اذن حاکم شرع ندارد و فقط باید خمس آن پول را بدهد؛ ولی چنانچه اصلاً ملتزم به پرداخت خمس نباشد، بلکه تصمیم به عدم پرداخت خمس داشته باشد، در صورتی که معامله را به نحو شخصی انجام داده باشد، ضامن خمس افزایش قیمت ملک نیز می‌باشد.
- اگر انسان به چیزی نیاز فعلی داشته باشد و نتواند آن را با درآمد یک سال تهیّه کند، مثل این که محتاج خانه باشد و نتواند در یک سال خانه بخرد و یا خانه بسازد، در صورتی که در این رابطه زمین یا وسایل و اجناسی مانند آجر، سیمان، آهن و... تهیّه کند و سال بر آن‌ها بگذرد چه در ساختمان به کار رفته باشد و چه هنوز به کار نرفته باشد خمس ندارد؛ ولی اگر به جای تهیّه زمین و وسایل و اجناس، پول ذخیره کند، در صورتی خمس ندارد که دادن خمس سبب عدم قدرت بر تهیّه چیز مورد نیاز و یا تأخیر در تهیّه آن شود، وگرنه بنابر احتیاط واجب باید خمس آن پول را بپردازد.
- اگر اجیر شود که عملی را طی چند سال انجام دهد و اجرت همه را یک مرتبه دریافت نماید، اجرت بر آن سالها تقسیم می‌شود و آنچه در مقابل کار، در هر سال است، درآمد آن سال می‌باشد، مگر این که اجرت در مقابل کل کار پرداخت شده باشد و جزء جزء کار در نظر گرفته نشده باشد، به نحوی که اگر کار را نیمه تمام بگذارد مستحقّ هیچ مقدار از اجرت نخواهد بود که در این صورت تمام اجرت دریافتی، درآمد همان سالی است که در آن سال آن را دریافت کرده است.
- اگر پول حرام به حمامی بدهد، غسل او صحیح است ولی اگر به حمامی بگوید که در مقابل عین این پول (که حرام است) غسل میکنم، غسل او باطل است و اگر بخواهد پولی که خمس آن را نداده به او بدهد، غسل صحیح است و فقط ذمّه دهنده مشغول به مستحقین خمس است؛ اما چنانچه اصلاً قصد پرداخت خمس را نداشته باشد، در صورتی که به حمامی بگوید در مقابل این پول غسل میکنم، غسلش اشکال دارد.
- کسی که جنسی را نسیه فروخته وبرای گرفتن پول آن مهلتی را قرار داده، اگر مثلاً بعد از گذشتن نصف مدّت، مقداری از طلب خود را کم کند و بقیّه را نقد بگیرد، اشکال ندارد.
- کاسبی که در طول سال به مردم نسیه داده است، اگر در آخر سال وقت وصول آن رسیده و قابل وصول بوده و مانند نقد باشد، باید خُمس سود آن را پرداخت نماید و چنانچه وقت وصول آن رسیده ولی قابل دریافت نیست، به محض دریافت باید خمس سود آن را بدهد، مگر آن که آن را در مؤونه لازم و فوری خود مصرف نماید و در صورتی که وقت وصول آن در سال بعد باشد، سود آن جزء درآمد سال بعد است.
- اگر چیزی را که غصب کرده به گونهای تغییر دهد که از اوّلش بهتر شود و صاحب مال بگوید: (باید آن را به صورت اوّل درآوری)، واجب است آن را به صورت اوّل درآورد و چنانچه قیمت آن به واسطه تغییر دادن از اوّلش کمتر شود، باید تفاوت آن را نیز به صاحبش بدهد؛ پس اگر با طلایی که غصب کرده گوشواره بسازد و صاحب آن بگوید: (باید به صورت اوّلش درآوری)، در صورتی که بعد از ذوب کردن قیمت آن از کمتر طلایی شود که با آن گوشواره نساخته بوده، باید تفاوت آن را بدهد.
- هرگاه از درآمد سال چیزی مانند خانه یا ماشین سواری یا فرش و یا سایر وسایل زندگی را در بین سال تهیّه کند و یا بخرد و در سالهای بعد آن را بفروشد، چنانچه پول آن را در مؤونه صرف نماید، مانند این که خانه دیگری را که نیاز دارد بخرد، خُمس ندارد و هر مقدار از آن از مخارج سالانه زیاد بیاید، باید خمس آن را پرداخت نماید.
- اگر عامل پیش از قرارداد، کار را انجام داده باشد یا بعد از قرارداد به قصد این که پول نگیرد انجام دهد، حقّی برای گرفتن مزد ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] در صورتی که بیمه شونده اقساط بیمه را بر طبق قرار داد نپردازد بر بیمه کننده واجب نیست خسارت وارده را جبران کند و بیمه شونده حق ندارد انچه از اقساط بیمه پرداخت کرده پس بگیرد
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که جنسی را نسیه فروخته و برای گرفتن پول آن مدتی قرار داده، اگر قبل از رسیدن زمان پرداخت، مقداری از طلب خود را کم کند و بقیه را نقد بگیرد اشکال ندارد،ولی اگربخواهدزمان پرداخت را تاخیر بیندازد واضافه بگیردربا وحرام است.
- [آیت الله خوئی] درصورتی که بیمهکننده به پرداخت اقساط بیمه کمّاً و کیفاً اقدام نکند، واجب نیست بر بیمهگر که خسارات وارده را جبران کند و بیمهکننده حق ندارد آنچه از اقساط بیمه پرداخت کرده است مسترد بدارد و پس بگیرد.
- [آیت الله سیستانی] اگر فروشنده نتواند جنسی را که فروخته است تحویل دهد ، مثلاً اسبی را که فروخته است فرار نماید ، که در این صورت معامله باطل می‌شود ، و مشتری میتواند پول خود را مطالبه نماید .
- [آیت الله شبیری زنجانی] بنا بر احتیاط واجب در زمان کنونی که پول طلا و نقره رایج نیست، اگر پول به حدّ نصاب طلا یا نقره برسد و سایر شرایط وجوب زکات (همچون ثابت بودن عین پول در طول سال) را داشته باشد، پرداخت زکات آن لازم است، هر چند از جنس طلا و نقره نباشد.
- [آیت الله بهجت] در مواردی که برای کم کردن اجاره منزل، پرداخت قرض شرط می‌شود، اگر بدون این پول نیاز مسکن او تأمین نمیشود، این قرض خمس ندارد حتی اگر چند سال در دست صاحب منزل باقی بماند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر برای شخم زدن یا کار دیگری که تا چند سال برای زراعت فائده دارد خرجی کند، میتواند آن را جز مخارج سال اوّل حساب نماید در صورتی که کار، مال سال اوّل بوده گرچه برای سالهای بعد هم نفع دارد وگرنه به نسبت حساب نماید.
- [آیت الله مظاهری] توبه محتکر، پشیمانی از گذشته و تصمیم بر ترک آن کار زشت است، و جبران خسارت اقتصادی که بهواسطه احتکار به وجود آورده لازم نیست، گرچه سزاوار است.
- [آیت الله بهجت] کسی که مالک حد نصاب طلا و نقره بوده و چند سال بر آن گذشته و زکات آن را نداده است، در صورتی که زکات فعلی آن را پرداخت کند، کافی است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . پرداخت خمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان با فرو رفتن و یا بدون فرو رفتن در دریا میگیرد، در صورتی که صرف در مؤونه سال نشده باشد واجب است.