ولی دم
كسی كه شرعاً حق قصاص در دست اوست؛ مانند پدر مقتول
ولی دم نسبت به جان و منافع بدن نوعی ولایت پیدا می‌کند. این ولایت تا چه حد می‌تواند باشد؟ به موجب ادله قصاص نفس، آیا ولی دم نسبت به اعضاء و جوارح جانی ولایت و سلطه پیدا می‌کند یا فقط می‌تواند جان قاتل را بگیرد؟
به موجب ادله قصاص نفس، ولی دم مقتول نسبت به اعضا و جوارح جانی ولایت پیدا نمی‌کند، فقط می‌تواند جان قاتل را بگیرد.
به موجب ادله قصاص نفس، ولی دم مقتول نسبت به اعضا و جوارح جانی ولایت پیدا نمی‌کند، فقط می‌تواند جان قاتل را بگیرد.
عنوان سوال:
ولی دم نسبت به جان و منافع بدن نوعی ولایت پیدا می‌کند. این ولایت تا چه حد می‌تواند باشد؟ به موجب ادله قصاص نفس، آیا ولی دم نسبت به اعضاء و جوارح جانی ولایت و سلطه پیدا می‌کند یا فقط می‌تواند جان قاتل را بگیرد؟
پاسخ:
به موجب ادله قصاص نفس، ولی دم مقتول نسبت به اعضا و جوارح جانی ولایت پیدا نمی‌کند، فقط می‌تواند جان قاتل را بگیرد.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در ضرب و جرح عمدی، اگر مجنی علیه قبل از مرگ، جانی را از قصاص نفس عفو کند، سپس همان جنایت سرایت کند و موجب مرگ مجنی علیه شود; آیا حق قصاص نفس ساقط می شود، یا اینکه ولیّ دم می تواند قصاص را مطالبه کند؟ و آیا اصولا مجنی علیه حق چنین عملی را دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در جنایتی که موجب قصاص نفس یا اعضای بدن می شود، مجنی علیه به هردلیلی جانی را عفو می کند; آیا حاکم می تواند به خاطر مصالحی از جمله حفظ اجتماع و یا تجری جانی، وی را تعزیر کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] درباره قصاص نفس یا طرف بفرمائید : الف - آیا ولیّ امر می‌تواند بر خلاف درخواست ولیّ دم یا مجنی علیه بنا به مصالحی قصاص را به دیه تبدیل نماید؟ ب - چنانچه پاسخ مثبت باشد، با توجّه به اینکه طبق فتوای مشهور، قصاص تنها درصورت رضایت جانی به دیه تبدیل می‌شود، آیا میتوان علیرغم درخواست جانی قصاص را به دیه تبدیل نمود؟ ج - در صورت مثبت بودن پاسخ، مسئول پرداخت دیه کیست جانی یا بیت المال؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا دایره ولایت ولیّ قهری بر موَلّی علیه صرفاً ناظر بر حقوق مالی است و یا اطلاق دارد. به عبارت دیگر آیا ولیّ قهری در حقّ قصاص نفس و عضو از باب ولایت می تواند قاتل و جانی را عفو نماید و یا این که لزوماً غبطه صغیر در اخذ دیه است و بدون اخذ آن مجاز به عفو نیست، در صورتی که غبطه صغیر و مولی علیه در اخذ دیه نفس و عضو باشد در صورت اخذ آن از جانی آیا او به اعتبار ولایت می تواند هر گونه دخل و تصرّفی را در سهم مالی مولی علیه ولو به نفع خود بنماید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا به فتوای حضرتعالی دایره ولیّ قهری بر مولی علیه صرفاً ناظر بر حقوق مالی است و یا اطلاق داد؟ به عبارت دیگر آیا ولی قهری در حق قصاصِ نفس و عضو، از باب ولایت می تواند قاتل و جانی را عفو کند؟ و یا این که لزوماً غبطه صغیر در اخذ دیه است و بدون اخذ آن مجاز به عفو نیست؟ در صورتی که غبطه صغیر و مولی علیه در اخذ دیه نفس و عضو باشد. با اخذ آن از جانی، آیا او به اعتبار ولایت، می تواند هرگونه دخل و تصرفی را در سهم مالی مولی علیه گرچه به نفع خود، انجام دهد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] از آنجا که برخی از موادّ کنوانسیون مذکور از نظر فقهی قابل نقد است، مستدعی است نظر مبارک خود را نسبت به مورد زیر بیان نمایید: براساس مادّه یک این معاهده، باید هرگونه تمایز، استثنا و یا محدودیّت بر اساس جنسیّت در زمینه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی، و یا هر زمینه دیگر لغو گردد. با توجّه به این مادّه تفاوت زن و مرد در مواردی چون، میزان پوشش واجب بدن، نظر و لمس بدن جنس مخالف، دیه، قصاص، شهادت، ارث، طلاق، تعدّد همسران، امامت جماعت، لزوم تمکین جنسی، ولایت بر فرزندان، سر پرستی خانواده، حقّ حضانت، عیوب موجب فسخ نکاح، نشوز، لزوم سپری شدن عدّه برای ازدواج بعدی، مرجعیّت و قضاوت; تبعیض تلقّی می گردد، و باید از میان برداشته شود. آیا تساوی زن و مرد در موارد ذکر شده با احکام شرع مطابقت دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد