احتیاط وجوبی
احتیاط الزام‌آور را احتیاط واجب گویند.
چیست حکم کسی که ترک کند یک امر احتیاط وجوبی را یا واجب بود بر او اتیان به آن علی الاحوط، و نیاورد؟
ترک آن موجب اعاده می‌شود اگر در موردی باشد که قابل اعاده باشد مثل نماز و روزه، و اما عقاب پس به دست خدا است و لکن مستحق عقاب هست.
ترک آن موجب اعاده می‌شود اگر در موردی باشد که قابل اعاده باشد مثل نماز و روزه، و اما عقاب پس به دست خدا است و لکن مستحق عقاب هست.
عنوان سوال:
چیست حکم کسی که ترک کند یک امر احتیاط وجوبی را یا واجب بود بر او اتیان به آن علی الاحوط، و نیاورد؟
پاسخ:
ترک آن موجب اعاده می‌شود اگر در موردی باشد که قابل اعاده باشد مثل نماز و روزه، و اما عقاب پس به دست خدا است و لکن مستحق عقاب هست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در نماز جماعت میفرمائید اگر مأموم فرادیََ نماید بعد از قرائت و قبل از رکوع، علی الاحوط قرائت را اعاده نماید این اطلاق حتی اگر در حال قنوت فرادیََ نماید شامل می‌شود یا نه؟
- مسائلی هست که مرجع تقلید ما قائل به ترک آنها است بنابر احوط وجوبی و مرجع تقلید دیگری قائل است در آن مسائل به کراهت شدیده، آیا جائز است برای من رجوع کردن به آن مرجع تقلید دیگر و انجام دهم آن امر مکروه را؟
- چرا در اذان اهل سنت کلمه (حی علی خیر العمل) یافت نمیشود؟
- اگر کسی وکیل شود در اجرای عقد نکاح لکن قید وکالت و ولایت را در لفظ نمیگوید و به صورت فضولی میخواند مثل اینکه میگوید: (زوجت زینب زیداً علی المهر المعلوم قبلت للرجل المعلوم، و یا زوجت المرأة المعلومة للمرء المعلوم فی المدّة المعلومة علی المهر المعلوم قبلت التمتیع للمرء المعلوم)، دو صورتی که بالا ذکر شد یکی دائمی و یکی منقطع، آیا این دو عقد مرقوم صحیح است یا نه، و دوباره احتیاج به اجازه است یا نه؟
- عرض می‌شود به اینکه در میان مردم شایع شده است که معامله با یهود را حضرت عالی تحریم فرمودهاید آیا صحیح است؟ یا خیر، و علی فرض صحت تحریم، آیا معامله بلاواسطه حرام است؟ یا اینکه عمومیت دارد مع الواسطه را هم شامل است به این معنی که جنس را ما از مسلمانها میخریم که آنها از یهود میخرند و علی فرض صحت کلا التقدیرین، که حرام باشد، وظیفه درباره اجناس مبتاع چه میباشد آیا فروش آنها هم اشکالی دارد؟ یا خیر؟
- وقف به حرکت و وصل به سکون که فرمودید بنا به احتیاط واجب ترک نشود اگر کسی وقف به حرکت و وصل به سکون نمود خلاف احتیاط کرده و یا نمازش هم باطل است؟
- میفرمائید کسی که میمیرد سالش تمام است و به عوائد او خمس تعلق میگیرد. بناءاً علی ذلک اول کفن و سایر مخارج دفن و همچنین دیون ثابته را بیرون کنند یا خمس را؟
- اشخاصی که در تابستان در یک بلد و زمستان در بلد دیگر زندگانی میکنند و علی الظاهر در هر دو بلد محل مسکونی لازم دارند بفرمائید هر دو منزل جزو مؤونه است یا نه؟
- اگر در خواب ببیند مؤمنی پیغمبر صلی الله علیه و آله یا یکی از ائمه علیهم السلام را و در خواب امر کنند او را به چیزی، آیا این امر یا نهی در خواب حجت است که واجب باشد امتثال آن، زیرا فرمودهاند کسی که آنها را در خواب ببیند پس به صورت حق دیده، چون شیطان به صورت آنها متمثل نمیگردد؟
- اگر غسل کند انسان برای زیارت امام حسین علیه السلام سپس خارج شود از حمام و متوجه ناحیه کربلا بشود و بگوید (السلام علیک یا ابا عبداللََّه الحسین ورحمةاللََّه و برکاته) فقط، و دو رکعت زیارت را بخواند، سپس با آن غسل نمازهای واجب را بخواند آیا این نحو از زیارت کافی است در مجزی بودن غسل از وضو؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] در کتاب زکات است که زکات در وقف واجب نیست، چه وقف عام باشد و چه وقف خاص، هم چنین نماء وقف عام و امّا نماء وقف خاص، پس زکات در آن با اجتماع شرایط لازم است علی الأحوط، بلکه علی الأقوی، بیان فرمایید آیا به نماء املاک مزروعی وقف خاص، زکات تَعَلُّق میگیرد یا خیر؟
- [سایر] چرا حجه الوداع برای امر مهم بیعت با امیرالمومنین علیه السلام انتخاب شد؟
- [سایر] آیا گرفتن حق واجب نیست! پس چرا امیر المؤمنین علی (ع) حق خود را نگرفت؟
- [سایر] آیا گرفتن حق واجب نیست! پس چرا امیر المؤمنین علی (ع) حق خود را نگرفت؟
- [سایر] (اَلسَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ وَ عَلی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلی اَوْلادِ الْحُسَیْنِ عَلی اَصْحابِ الْحُسَیْنِ) علی ابن الحسین کیست؟ علی اکبر یا امام سجاد؟ لطفا دلیل خود را بگویید. آیا قرائنی وجود دارد که نشان دهد منظور کیست؟
- [سایر] مدت اقامت پیامبر در شعب ابی طالب چند سال بود و سن امیرمومنان علی علیه السّلام چقدر بود و چه احکامی بر مسلمانان در آنها واجب شد؟
- [سایر] چرا امام حسین(ع) نام فرزندان خود را علی و امام حسن نام فرزندان خود را از القاب رسول الله انتخاب کردهاند؟ آیا این امر را میتوان به معنای اختلاف دیدگاه این دو امام تلقی کرد؟
- [سایر] سفارش امیرالمؤمنین، علی (علیه السلام ) به بازرگانان چیست؟
- [سایر] امیر المؤمنین علی(علیه السلام ) در مذمت فقر چه فرمودند؟
- [سایر] امیرالمؤمنین علی علیه السلام هنگام عبور از گورستان چه فرمودند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بداند که روزه است و عمداً برای غسل سر را در آب فرو برد، چنانچه روز او روز رمضان باشد، روزه و غسل او هر دو باطل است و همچنین است حکم روزة قضای رمضان بعد از زوال علی الاحوط و اگر روزة مستحب باشد، یا روزة واجبی باشد که مثل روزة کفاره وقت معینی ندارد غسل او صحیح و روزهاش باطل میباشد و ظاهر این است که این حکم در روزة واجب معین نیز جاری است.
- اذان هیجده جمله است:" الله اکبر" چهار مرتبه،" اشهد ان لا اله الا الله، أشهد ان محمداً رسول الله، حی علی الصلاة، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه" الله اکبر" از اوّل اذان، و یک مرتبه" لا اله الا الله" از آخر آن کم می‌شود، و بعداز گفتن" حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه" قد قامت الصلاه" اضافه نمود.
- اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید، مثلًا" حی علی الفلاح" را پیش از" حی علی الصلاة" بگوید، باید از جایی که ترتیب به هم خورده دوباره بگوید.
- اگر شوهر بخواهد صیغ مبارات را بخواند، چنانچه مثلًا اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: (بارأُتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلْتْ فَهِیَ طالِق) یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کردة او از هم جدا شدیم پس او رها است، و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: (عَنْ قِبَلِ مُوَکِّلِی بارَأُتُ زَوْجَتَهُ فاطِمَة عَلی ما بَذَلَتْ فَهِیَ طالِق) ودر هر دو صورت اگر بهجای کلم (علی ما بذلت) (بما بذلت) بگوید اشکال ندارد.
- احتیاط واجب آن است که قبل از سرخی طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدا می‌شود- از بالای سر انسان بگذرد انسان نماز مغرب را بهجا نیاورد.
- اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید سهواً بگوید: (السلام علینا و علی عباد الله الصالحین) یا بگوید: (السلام علیکم) اگر چه (و رحمة الله و برکاته) را نگفته باشد باید دو سجدة سهو بنماید، ولی اگر اشتباهاً بگوید: (السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته) احتیاط مستحب آن است که دو سجدة سهو بهجا آورد.
- اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را با جماعت بخواند، درصورتی که ترک آن موجب عقوقش شود نماز جماعت بر او واجب می‌شود و در غیر این صورت واجب نیست.
- احتیاط واجب آن است که شوهر بیش از چهار ماه با متعه خود نزدیکی را ترک نکند.
- اگر صیغ عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند و اول زن بگوید (زوجتک نفسی علی الصداق المعلوم) یعنی خود را زن تو نمودم به مهری که معین شده، پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: (قبلت التزویج) یعنی قبول کردم ازدواج را عقد صحیح است. و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغ عقد را بخواند، چنانچه مثلًا اسم مرد (احمد) و اسم زن (فاطمه) باشد و وکیل زن بگوید: (زَوَجْتُ مُوَکّلَکَ احْمَدَ مُوَکِلَتی فاطِمَةَ عَلَی الصِّداق الْمَعْلُومِ) پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید (قَبِلْتُ التَّزویج لِمُوَکِلیْ احْمَدْ عَلَی الصِّداقِ الْمَعْلومِ) صحیح میباشد و بنابر احتیاط واجب باید لفظی که مرد میگوید با لفظی که زن میگوید مطابق باشد، مثلًا اگر زن (زوجت) میگوید مرد هم (قَبِلْتُ التَّزویْجَ) بگوید.
- اگر زن بعد از عقد بفهمد که تخمهای شوهرش را کشیدهاند درصورتی که امر را بر آن زن مشتبه کرده باشند میتواند عقد را به هم بزند و در غیر فرض اشتباه کاری احتیاط ترک نشود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . چون مقصود از امر به معروف و نهی از منکر آن است که مرتکب فعل حرام و ترک واجب، این عمل را ترک کند، پس اگر به مجرد اظهار کراهت از این عمل - ولو به اعراض و ترک معاشرت و مراوده- مرتکب، مرتدع می‌شود و ترک میکند، کافی است در اداء وظیفه امر به معروف و نهی از منکر، و حاجت به امر و نهی علاوه نیست، و این، درجه اول از امر به معروف و نهی از منکر است.
- [آیت الله جوادی آملی] .پس از تشهّد آخر نماز, درحالیکه نشسته و بدن آرام است, مستحب است بگوید: (اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ (و واجب است بعد از آن بگوید: (السَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلی عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِینَ (یا بگوید: (اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ (و احتیاط واجب است که به اوّلی اکتفا نشود و اکتفا به دومی, صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند ، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد بگوید : (بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلَتْ) و بنابر احتیاط لازم نیز بگوید : (فَهِیَ طالِقٌ) یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کرده او ، از هم جدا شدیم پس او رها است . و اگر دیگری را وکیل کند ، وکیل باید بگوید : (عَنْ قِبَلِ مُوَکّلِی بارَأْتُ زَوْجَتَهُ فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلَتْ فَهِیَ طالِقٌ) ، و در هر دو صورت اگر بجای کلمه (عَلی ما بَذَلَتْ) (بِما بَذَلَتْ) بگوید ، اشکال ندارد .
- [آیت الله نوری همدانی] بعد از تشهد رکعت آخر نماز ، مستحب است در حالی که نشسته و بدن آرام است بگوید : السلامُ علیکَ ایُها النبیّ و رحمهُ اللِه و برکاتهُ و بعد از آن باید بگوید : السلامُ علیکُم و بنابر احتیاط واجب اضافه کند و رَحمهُ الِله و برکاتهُ یا بگوید : السلامُ علینَا و عَلی عبادالِله الصالحینَ .
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله جوادی آملی] .اذان, هجده جمله است : (االله اکبر ) چهار مرتبه، (أشهد أن لا إله الاّ االله )، (أشهد أنّ محمداً رسول االله )، (حیّ علی الصلاة )، (حیّ علی الفلاح)، (حیّ علی خیر العمل )، (االله اکبر )، (لا إله الاّ االله )، هر کدام دو مرتبه، و اقامه , هفده جمله است : دو مرتبه (االله اکبر )، از اول اذان و یک مرتبه (لا إله الاّ االله ) از آخر آن , کم می شود و دو مرتبه (قد قامت الصلاة ) بعد از (حیّ علی خیر العمل) افزوده می‌شود.
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اذان هیجده جمله است: "اللهُ أکْبَرُ" چهار مرتبه؛ "أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ" "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله" "حَیَّ عَلی الصّلاة" "حَیَّ عَلَی الْفَلاَح" "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل" "اللهُ أَکْبَرُ" "لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله" هر یک دو مرتبه. اقامه هفده جمله است یعنی: دو مرتبه "اللهُ أکْبَرُ" از اول اذان و یک مرتبه "لا إِلَهَ إِلاَّ الله" از آخر آن کم می شود وبعد از گفتن "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل"باید دو مرتبه "قَدْ قامَتِ الصَّلاة" اضافه نمود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اذان هیجده جمله است: اَلله اکبرُ چهار مرتبه اَشهدُ اَنْ لا الهَ اِلاّاللهُ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسولُ الله حیَّ عَلَی الصَّلوةِ حَیَّ عَلَی الفَلاحِ حَیَّ عَلی خیرِ العملِ، الله اکبرُ لااِلَه اِلاّالله هر یک دو مرتبه و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اوّل اذان و یک مرتبه لااِلهَ اِلاّالله از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خیرِ العَمَل باید دو مرتبه قَد قامَتِ الصَّلوةُ اضافه نمود.
- [امام خمینی] اذان هیجده جمله است: "الله اکبر" چهار مرتبه، "اشهد ان لا اله الا الله،اشهد ان محمدا رسول الله، حی علی الصلاه، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه"الله اکبر" از اول اذان، و یک مرتبه "لا اله الا الله" از آخر آن کم می شود، و بعداز گفتن "حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه "قد قامت الصلاه" اضاضه نمود.