رطوبت
رطوبت به معنای تری و مقابل خشکی می‌باشد. از آن در بابهای طهارت، صلات، صوم، زکات و تجارت سخن گفته‌اند.
فرموده‌اید در محل مسح: (باید رطوبت ظاهر نباشد به طوری که با آب مسح مخلوط گردد به مجرد مماسه نمودن) این عبارت را توضیح دهید؟
اگر رطوبت محل مسح، مساوی است یا غالب است بر رطوبت آب مسح، صحیح نیست مسح نمودن با آن، و اگر رطوبت محل مسح کمتر باشد، ضرر نمی‌زند به مسح نمودن او.
اگر رطوبت محل مسح، مساوی است یا غالب است بر رطوبت آب مسح، صحیح نیست مسح نمودن با آن، و اگر رطوبت محل مسح کمتر باشد، ضرر نمی‌زند به مسح نمودن او.
عنوان سوال:
فرموده‌اید در محل مسح: (باید رطوبت ظاهر نباشد به طوری که با آب مسح مخلوط گردد به مجرد مماسه نمودن) این عبارت را توضیح دهید؟
پاسخ:
اگر رطوبت محل مسح، مساوی است یا غالب است بر رطوبت آب مسح، صحیح نیست مسح نمودن با آن، و اگر رطوبت محل مسح کمتر باشد، ضرر نمی‌زند به مسح نمودن او.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- به طوری که در عروه و منتخب فرموده‌اید ادای دیون سابق از ربح سالهای بعدی محل اشکال است، آیا بر آن فتوا هستید تا برای تسهیل امور رجوع به غیر شود یا نه؟
- آیا جایز است چاپ نمودن هر گونه کتاب به صورت تجارتی در بیروت مثلاً بدون اذن مؤلف کتاب، یا ناشر آن، در صورتی که این عبارت در آن هست (حقوق طبع محفوظ است برای مؤلف یا ناشر) یا این عبارت نباشد؟
- هنگامی که اشتباه میکند قاری در قرائت قرآن واجب، آیا جایز است برای او اعاده نمودن کلمهء اشتباه کرده، یا این که واجب است بر او اعاده نمودن عبارت به طوری که اخلال نزند به معنی و سیاق قرآن یا این که واجب است بر او اعاده نمودن تمام آیه، و آیا فرق دارد حکم به نسبت قرائت واجب در نماز و یا قرائت واجب به نذر و غیره؟
- آیا جایز است تظلیل نمودن، زمانی که آفتاب نباشد و نه حرارت و سردی و نه باران و هوایی بوده باشد، و تظلیل نمودن با نکردن آن مساوی باشد اما ماشین در حال سیر نمودنش هوا در آن راه خواهد یافت به طوری که جو، اختلاف پیدا میکند به سبب سرعت ماشین آیا جایز است تظلیل نمودن در این صورت؟
- در منهاج جلد دوّم صفحه (328) چاپ بیستم فرموده‌اید شرط اوّل از شروط ذباحت استقبال به ذبیحه است حال ذبح نمودن به اینکه تمام اعضای حیوان و محل ذبح او به سوی قبله باشد، پس اگر اخلال بزند به آن عالماً عامداً حرام میگردد، و ما جماعتی هستیم رفتیم قصاب خانه که در قطر موجود است و آن یک قصاب خانه ملی است و طوری آن را ساختهاند که ذبیحه فقط محل ذبح به سوی قبله است غیر سایر اعضای حیوان و اعضای حیوان به سوی شمال است، وقتی به آنها مسئله را گفتیم، گفتند میدانیم ولیکن این طور راحتتر است، پس آنها مخالفت شرط نمودهاند رأی حضرت عالی در این مسأله چیست؟
- اگر کسی غیر محل اولی خود، منزلی بخرد به قصد آنکه آنجا را وطن دیگر خود قرار دهد آیا به مجرد خرید، و چند روز ماندن کفایت است یا همان طوری که در ساله فرمودید باید شش ماه متوالی بماند به قصد اقامه توطن؟
- زمانی که تشریح نمودن ممکن نباشد آیا جایز است گرفتن ذرههایی به وسیله سوزن بعد از وفات او از اجزای آن مرده، مانند کبد و ریه که معتقد است محل اصابت مرض معین بوده با اینکه میداند بعد از گرفتن ذرهها هیچ اثری روی او نخواهد گذاشت؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر قبل از مسح پاها آب کف دستها خشک شود، برای مسح پاها رطوبت را از صورت بگیرد یا دستها؟ و اگر ریش نداشته باشد، گرفتن رطوبت از سبیل و ابرو کافی است یا خیر؟
- [آیت الله سیستانی] آیا رطوبت کم باقیمانده در کف دست برای مسح پا کافی است یا حتماً باید محل مسح کاملاً تر شود؟ و آیا مسح را می توان عمداً از سر انگشتی غیر از انگشت شصت پا شروع کرد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگردر هنگام مسح پا آب از همان دست روی محل مسح همان پا بریزد حکم آن چیست ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی قبل از مسح سر شیر آب را که مقداری آب روی آن می‌باشد، ببندد و بعد مسح کند و رطوبت روی شیر هم زیاد باشد وضویش چه صورت دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر پس از شستن صورت و دستها با این که رطوبت کافی در کف دستها برای مسح کردن وجود دارد، باز هم کف دستها را به صورت یا دست خود بکشد، به طوری که رطوبت جدید، وارد کف دست شود و بعد مسح کند، وضویش چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر هنگام مسح سر، آب کف دست زیاد باشد، به طوری که موجب جریان آب شود، آیا لازم است آب کف دست را کم کنند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا گلیم یا فرش نجسی را که با آب لوله کشی متصل به منبع آب شهری شستشو می دهیم، به مجرد رسیدن آب لوله کشی به محل نجس، پاک می شوند یا باید آب غساله از آن جدا شود؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر بعد از شستن صورت و دستها، کف دو دست را به هم بمالد، به طوری که رطوبت از هر یک به دیگری منتقل شود، آیا مسح اشکالی پیدا میکند؟
- [آیت الله بروجردی] در حال وضو هرگاه در وقت مسح سر، کف دست به صورت خورد و از آب صورت به کف دست یعنی سر انگشتان رسید، آیا برای مسح ضرر دارد یا خیر؟ و هرگاه خواست از باب احتیاط مسح را مکرّر نماید، آیا تمام مکرّرات یک مسح محسوب است، یا این که مسح اوّل را که کشید رطوبت را از ممسوح باید پاک نماید و دو مرتبه برای احتیاط مسح نماید؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی که قادر بر وضو گرفتن نیست، فرد دیگری را برای انجام وضو به نیابت میگیرد و خودش نیت نموده و با دست خود مسح میکند و اگر قادر بر مسح نباشد نایب دست او را گرفته و با آن مسح مینماید. اگر از این کار هم عاجز باشد، نائب از دست او رطوبت گرفته و مسح میکند. حال، اگر این شخص دست نداشته باشد، چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- ظاهر این است که در اوقاف عامه از قبیل مدارس و مساجد و امثال اینها قبض معتبر نباشد و وقفیت به مجرد وقف نمودن محقق می‌شود.
- اگر آب مضاف نجس طوری با آب کر یا جاری مخلوط شود، که دیگر آب مضاف به آن نگویند پاک می‌شود.
- سدر و کافور باید به اندازای زیاد نباشد که آب را مضاف کند و بهاندازای هم کم نباشد که نگویند سدر و کافور با آب مخلوط شده است.
- کسی که نمیتواند وضو بگیرد، باید نایب بگیرد که او را وضو دهد، و چنانچه مزد هم بخواهد، در صورتی که بتواند و مضر به حالش نباشد باید بدهد ولی باید خود او نیت وضو کند، و با دست خود مسح نماید، و اگر نمیتواند باید نائبش دست او را بگیرد و بهجای او مسح بکشد، و اگر این هم ممکن نیست، باید نایب از دست او رطوبت بگیرد و با آن رطوبت سر و پای او را مسح کند.
- اگر زخم یا دمل یا شکستگی در جلوی سر یا روی پاها است و روی آن باز است چنانچه نتواند آن را مسح کند، به این معنی که زخم مثلًا تمام محل مسح را گرفته باشد. یا آنکه از مسح جاهای سالم نیز متمکن نباشد در این صورت لازم است تیمم نماید. و بنابر احتیاط وضو نیز گرفته و پارچة پاکی روی آن بگذارد، و روی پارچه را با تری آب وضو که در دست مانده مسح کند.
- اگر نجس بودن چیزی را فراموش کند و بدن یا لباسش با رطوبت به آن برسد، و در حال فراموشی نماز بخواند و بعد از نماز یادش بیاید، نماز او صحیح است. ولی اگر بدنش با رطوبت به چیزی که نجس بودن آن را فراموش کرده برسد و بدون اینکه خود را آب بکشد، غسل کند و نماز بخواند، غسل و نمازش باطل است. مگر طوری باشد که به غسل نمودن، بدن نیز پاک شود، و نیز اگر جایی از اعضای وضو با رطوبت به چیزی که نجس بودن آن را فراموش کرده برسد و پیش از آن که آنجا را آب بکشد، وضو بگیرد و نماز بخواند، وضو و نمازش باطل می‌باشد، مگر طوری باشد که به وضو گرفتن اعضاء وضو نیز پاک شود.
- اگر چیز پاک به چیز نجس برسد و هر دو یا یکی از آنها به طوری تر باشد که تری یکی به دیگری برسد، چیز پاک نیز نجس می‌شود، و همچنین اگر به چیز سومی با همان رطوبت برسد نجسش میکند، و مشهور فرمودهاند که متنجس به طور مطلق منجس است، ولی این حکم در غیر واسطة اول محل اشکال است، اگرچه بنابر احتیاط واجب اجتناب از او لازم است (مثال) درصورتی که دست راست به بول متنجس شود، آنگاه آن دست با رطوبت با دست چپ ملاقات کند این ملاقات موجب نجاست دست چپ خواهد بود، و اگر دست چپ بعد از خشکیدن با آب قلیل ملاقات کند آب نیز نجس می‌شود، ولی اگر با چیز دیگری با رطوبت ملاقات کند نجاست آن چیز محل اشکال است، و احتیاط واجب در اجتناب از آن است، و اگر تری به قدری کم باشد که به دیگری نرسد، چیزی که پاک بوده نجس نمیشود، اگرچه به عین نجس برسد.
- اگر خون بدن یا لباس کمتر از درهم باشد، و رطوبتی به آن برسد که اطراف را آلوده کند، نماز با آن باطل است، اگرچه خون و رطوبتی به آن رسیده به انداز درهم نباشد، ولی اگر رطوبت فقط به خون برسد و اطراف را آلوده نکند، ظاهر این است که نماز خواندن با آن اشکال ندارد.
- در غیر غسل میت از سائر اغسال غسل جبیرهای مثل وضوی جبیرهای است، ولی بایدآن را ترتیبی بهجا آورند، و اظهر این است که اگر در بدن زخم یا دمل باشد و محل مجبور باشد واجب است غسل، و احتیاطاً مسح بر جبیره هم نماید و اگر محل مکشوف باشد مکلف مخیر است بین غسل و تیمم، و درصورتی که غسل را اختیار کند احتیاط مستحب آن است که پارچه پاکی روی زخم یا دمل باز گذاشته و روی پارچه را مسح نماید. و اما اگر در بدن شکستگی باشد باید غسل بنماید و احتیاطاً روی جبیره را هم مسح کند و درصورتی که مسح روی جبیره ممکن نباشد یا محل شکسته باز باشد لازم است تیمم کند.
- اگر جائی را که باید شست یا مسح کرد چرک باشد، ولی چرک آن مانع از رسیدن آب به بدن نباشد اشکال ندارد، و همچنین است اگر بعد از گچ کاری و مانند آن چیز سفیدی که جلوگیری از رسیدن آب به پوست نمینماید بر دست بماند، ولی اگر شک کند که با بودن آنها آب به بدن میرسد یا نه، باید آنها را برطرف کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر برای مسح رطوبتی در کف دست نمانده باشد نمی تواند دست را با اب خارج تر کند بلکه باید از ریش خود که داخل در حد صورت است رطوبت بگیرد وبا ان مسح نماید و گرفتن رطوبت از غیر ریش و مسح نمودن با ان محل اشکال است
- [آیت الله سیستانی] اگر برای مسح ، رطوبتی در دست نمانده باشد نمیتواند دست را با آب خارج تر کند ، بلکه باید از ریش خود رطوبت بگیرد و با آن مسح نماید ، و گرفتن رطوبت از غیر ریش و مسح نمودن با آن محلّ اشکال است .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر برای مسح، رطوبتی در کف دست نمانده باشد نمیتواند دست را با آبی از خارجتر کند بلکه بنا بر احتیاط باید از ریش خود رطوبت بگیرد و با آن مسح نماید و گرفتن رطوبت از غیر ریش و مسح نمودن با آن، محل اشکال است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زخم یا دمل و شکستگی در محل مسح باشد چنانچه نتواند آن را مسح کند باید پارچه پاکی روی آن بگذارد و روی پارچه را با رطوبت آب وضو مسح کند و بنابر احتیاط واجب، تیمم هم بنماید و اگر گذاشتن پارچه ممکن نباشد باید وضوی بدون مسح بگیرد و بنابر احتیاط واجب تیمم هم بکند.
- [آیت الله سبحانی] جای مسح باید خشک باشد و اگر به قدری تر باشد که رطوبت کف دست به آن اثر نکند مسح باطل است; ولی اگر تری آن به قدری کم باشد که رطوبت محل، مانع از تأثیر رطوبت کف دست نباشد، کافی است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر رطوبت کف دست خشک شود می تواند از اعضای دیگر وضو رطوبت بگیرد با آن مسح کند، ولی از آب خارج جایز نیست و اگر فقط به اندازه مسح سر رطوبت دارد سر را با همان رطوبت مسح کند برای مسح پاها از اعضای دیگر، رطوبت بگیرد.
- [امام خمینی] اگر برای مسح، رطوبت در کف دست نمانده باشد، نمی تواند دست را با آب خارج، تر کند بلکه باید از اعضای دیگر وضو رطوبت بگیرد و با آن مسح نماید.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نمیتواند وضو بگیرد، باید در قسمتهایی که نمیتواند، نایب بگیرد که او را وضو دهد و چنانچه مزد نیز بخواهد، در صورتی که بتواند باید بدهد، ولی باید خود او نیّت وضو کند و با دست خود مسح نماید و اگر نمیتواند، باید نایب دستش را بگیرد و به محل مسح او بکشد و اگر این نیز ممکن نباشد، باید از دستش رطوبت بگیرند و با آن رطوبت، سر و پای او را مسح کنند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر روزه دار عمداً چیزی بخورد یا بیاشامد ، روزة او باطل می شود ، چه خوردن و آشامیدن آن چیز معمول باشد مثل نان و آب . چه معمول نباشد مثل خاک و شیرة درخت و چه کم باشد یا زیاد ، حتی اگر مسواک را از دهان بیرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو ببرد روزة او باطل می شود ، بلکه اگر رطوبت مسواک در آب دهان به طوری از بین برود که رطوبت خارج به آن گفته نشود . ولی بداند که در دهان باقی است و با آب دهان مخلوط شده است بنابر احتیاط لازم نباید آن را فرو برد .
- [آیت الله مظاهری] اگر آب مضاف نجس طوری با آب عاصم مخلوط شود که دیگر به آن، آب مضاف نگویند پاک می‌شود.