طلوع افتاب
طلوع، دمیدن و بر آمدن خورشید و مانند آن را گویند.
دو رکعت نمازی که روز اول ماه مستحب است به جا آورده شود آیا قبل از طلوع آفتاب هم جایز است به جا آورده شود یا باید بعد از طلوع باشد؟
بعد از طلوع آفتاب باشد.
بعد از طلوع آفتاب باشد.
عنوان سوال:
دو رکعت نمازی که روز اول ماه مستحب است به جا آورده شود آیا قبل از طلوع آفتاب هم جایز است به جا آورده شود یا باید بعد از طلوع باشد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- نصف شب که واجب است بودنش در منی آیا تا طلوع آفتاب است یا تا طلوع فجر است؟
- زیدی در تنگی وقت نماز تیمم بدل از وضو یا بدل از غسل کرد لکن در بین رکعت اول قبل از اکمال سجدتین، آفتاب طلوع کرد، آیا تیمم و نماز زید صحیح است یا باطل؟
- نقاره خانهای که موقع نزدیک طلوع و غروب آفتاب میزنند گوش کردنش چه صورت دارد؟
- اختلافی پیدا شده در بعضی فتاوایی که به دست ما رسیده نسبت به نصف شب برای مبیت به منی آیا تا طلوع فجر است یا طلوع آفتاب است، آخرین فتوای حضرت عالی را بیان فرمائید؟
- در نمازی که بنا به عادت معلوم است مثلاً 7 دقیقه طول میکشد برای بر طرف شدن شک که دو رکعت یا سه رکعت یا چهار رکعت است آیا میشود از ساعت استفاده نمود؟
- اموری که مستحب است اگر مترتب بشود بر او ضرری آیا جایز است انجام آن یا خیر؟ مثلاً اگر پیاده رفتن برای زیارت امام حسین علیه السلام منجر شود به ورم نمودن دو قدمها یا منجر به مرضی شود که مثلاً یک ماه طول بکشد آیا با این حال جایز است انجام دادن این مستحب؟
- اگر مأموم همهمه امام جماعت را در نمازی که واجب است آهسته خوانده شود بشنود آیا گوش دادن مستحب است یا اینکه ذکر و تسبیح بگوید؟
- آیا در ماه صیام تحقیق کردن برای طلوع صبح واجب است چون چیزی بخواهد بخورد و بیاشامد، یا تحقیق کردن واجب نیست تا برایش یقین بیاید، و نیز ماه صیام سی کم است آیا واجب است که مکلف استهلال نماید یا از جاهای دیگر تحقیق کند برای ثبوت عید فطر یا واجب نیست؟
- کسانی که کوچ نمودن آنها از مزدلفه پیش از طلوع فجر و رمی نمودن در شب بر آنها جایز است مثل زن و غیر آن، آیا میتوانند نیابت از غیر کنند یا نه؟
- اگر از مرتکب معصیت بشنویم میان دو سجده رکعت اول نماز بگوید: استغفر اللّه ربی وأتوب إلیه، پس آیا این کافی است برای رجوع عدالت او، و جایز بودن اقتدا به او در رکعت دوم نماز؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] وقوف اضطراری عرفه ایا از اول شب تا طلوع فجر است یا طلوع افتاب
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر شخصی در عصر روز پنج شنبه بمیرد، بهتر است او را قبل از طلوع آفتاب روز جمعه دفن کنند یا بعد از طلوع آفتاب؟
- [آیت الله بهجت] ملاک طلوع و غروب آفتاب چیست؟ آیا طلوع و غروب از پشت کوه است یا چیز دیگری؟
- [آیت الله بروجردی] هر گاه شخص جنب به یقین یا گمان آن که به نماز میرسد، به نیّت وجوب غسل کرد و بعد از غسل حتّی به مقدار یک رکعت هم نرسید که آفتاب طلوع کرد، غسل او چه صورت دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا اجرای قصاص مقیّد به زمان خاصّی، مانند اوّل طلوع آفتاب است؟
- [آیت الله وحید خراسانی] مقدار شب برای کسی که در مکه بجای بیتوته در منی به عبادت مشغول می شود چقدر است از مغرب تا طلوع فجر است یا تا طلوع افتاب
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا برای وقوف در مشعر یک نیّت کافی است، یا برای وقوف از شب تا طلوع صبح یک نیّت، و برای وقوف پس از طلوع صبح تا طلوع آفتاب نیّت دیگری لازم است؟
- [آیت الله سیستانی] در برخی کشورها چندین روز آفتاب طلوع و یا غروب نمی کند نماز و روزه در این کشورها چگونه است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر در هنگام نماز صبح ندانی که آفتاب طلوع کرده یا نه به چه نیتی باید نماز را خواند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر در هنگام نماز صبح ندانی که آفتاب طلوع کرده یا نه به چه نیتی باید نماز را خواند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مستحب است نماز عید قربان را بعد از بلند شدن آفتاب بخوانند. و در عید فطر مستحب است، بعد از بلند شدن آفتاب افطار کنند و زکات فطره را هم بدهند بعد نماز عید را بخوانند.
- اگر شخصی وقت نماز در شهر و محل خودش گذشته باشد به آفتاب طلوع کرده و او نماز صبح را نخوانده و یا آفتاب غروب کرده و او نماز ظهر و عصر را نخوانده و سپس با هواپیما به محلی مسافرت میکند که در آنجا آفتاب طلوع نکرده و یا غروب نکرده آیا لازم است بر او نمازهائی که از او فوت شده به طور اداء یا قضاء یا به قصد مافیالذمه بهجا آورد؟ در اینجا چند وجه دارد و احتیاط آن است که نمازها را به قصد مافیالذمه اعم از قضاء و یا اداء بهجا آورد.
- اگر چوب یا چیزی مانند آن را (شاخص) راست در زمین هموار فرو برند، صبح که خورشید بیرون میآید، سایه آن به طرف مغرب میافتد و هر چه آفتاب بالا میآید این سایه کم میشود، و در شهرهای ما در اول ظهر شرعی (1) به آخرین درج کمی میرسد، و ظهر که گذشت، سایه آن به طرف مشرق برمیگردد و هر چه خورشید رو به مغرب میرود سایه زیادتر میشود، بنابر این وقتی سایه به آخرین درجه کمی رسید و دو مرتبه رو به زیاد شدن گذاشت معلوم ______________________________ (1). ظهر شرعی عبارت از گذشتن نصف روز است. مثلًا اگر روز دوازده ساعت باشد پس از گذشتن شش ساعت از طلوع آفتاب ظهر شرعی است و اگر روز سیزده ساعت باشد پس از گذشتن شش ساعت و نیم از طلوع آفتاب ظهر شرعی است و اگر روز یازده ساعت باشد پس از گذشتن پنج ساعت و نیم از طلوع آفتاب ظهر شرعی که عبارت از گذشتن نصف از طلوع آفتاب تا غروب آن است در بعضی از مواقع سال، چند دقیقه پیش از ساعت دوازده (به ساعت ظهر کوک) و گاهی چند دقیقه بعد از ساعت دوازده است. توضیح المسائل، ص: 105 میشود ظهر شرعی شده است، ولی در بعضی شهرها مثل مکه که گاهی موقع ظهر سایه به کلی از بین میرود، بعد از آن که سایه دوباره پیدا شد، معلوم میشود ظهر شده است.
- اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار رکعت نماز خوانده، ولی نداند به نیت ظهر خوانده یا به نیت عصر، بنابر احتیاط چهار رکعت نماز قضا به نیت نمازی که بر او واجب است بخواند.
- در تمام نمازهای واجب و مستحب، پیش از رکوع رکعت دوم مستحب است قنوت بخواند، و در نماز وتر با آن که یک رکعت میباشد، خواندن قنوت پیش از رکوع مستحب است، و نماز جمعه در هر رکعت یک قنوت دارد، و نماز آیات پنج قنوت نماز عید فطر و قربان در رکعت اول پنج قنوت و در رکعت دوم چهار قنوت دارد.
- اگر انسان نداند نمازی را که امام میخواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب، نمیتواند به او اقتدا کند.
- نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را نافل گویند. و بین نمازهای مستحبی، به خواندن نافلهای شبانه روزی بیشتر سفارش شده، و آنها در غیر روز جمعه سی و چهار رکعتند، که هشت رکعت آن نافل ظهر و هشت رکعت نافل عصر و چهار رکعت نافل مغرب و دو رکعت نافل عشا و یازده رکعت نافل شب، و دو رکعت نافل صبح میباشد. و چون دو رکعت نافل عشا را بنابر احتیاط واجب باید نشسته خواند، یک رکعت حساب میشود. ولی در روز جمعه بر شانزده رکعت نافل ظهر و عصر، چهار رکعت اضافه میشود و بهتر آن است که تمام بیست رکعت را پیش از زوال بهجا آورد.
- مستحب است در تمام نمازها در رکعت اول، سوره" انا انزلناه" و در رکعت دوم، سوره" قل هو الله احد" را بخواند.
- وقتی انسان وارد مسجد میشود، مستحب است دو رکعت نماز به قصد تحیت و احترام مسجد بخواند، و اگر نماز واجب یا مستحب دیگری هم بخواند کافی است.
- اگر خواندن نماز آیات را به قدری تأخیر بیندازد که آفتاب یا ماه شروع به باز شدن کند، نیت اداء مانعی ندارد ولی اگر بعد از باز شدن تمام آن، نماز بخواند باید نیت قضا نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] وقت نماز عید فطر و قربان از اوّل طلوع آفتاب روز عید تا ظهر است.
- [آیت الله بهجت] در صورتی که عید فطر بعد از ظهر ثابت شود، بعید نیست که نماز عید فطر به جماعت در فردای آن روز، بعد از طلوع آفتاب و قبل از ظهر، به امید مطلوبیت، بدون قصد قضا مستحب باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که در ماه رمضان شرایط وجوب زکات فطره را که در مسأله 1999 گفته شد دارا باشد، چنانچه این شرایط تا طلوع آفتاب روز عید فطر باقی باشد بیتردید زکات فطره بر وی واجب است، بلکه بنا بر احتیاط واجب اگر یکی از این شرایط را تا هنگام طلوع آفتاب روز عید فطر از دست بدهد، باز زکات فطره تعلّق میگیرد. همچنین است در مورد نانخور انسان، که اگر در قسمت آخر ماه رمضان نانخور انسان به شمار آید و این امر تا طلوع آفتاب روز عید فطر ادامه یابد، بیتردید زکات فطره بر انسان واجب است و اگر تا طلوع آفتاب ادامه نیابد، مثلاً آن شخص در این فاصله از دنیا برود، به احتیاط واجب زکات فطره وی لازم میباشد. این مسأله، مبنای مسائل آینده است، ولی چون بین احتیاط واجب و فتوا در عمل تفاوتی نیست، برای سهولت فهم مسائل، بین باقیماندن شرایط تا طلوع آفتاب و عدم باقی ماندن آن فرقی نخواهیم گذاشت.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در محل خودش وقت نماز گذشته و نماز را نخوانده باشد مثل این که افتاب طلوع کرده و نماز صبح را نخوانده و یا افتاب غروب کرده و نماز ظهر و عصر را نخوانده باشد و به محلی مسافرت کند که در ان جا افتاب طلوع نکرده و یا غروب نکرده است بنا بر احتیاط واجب نمازهایی را که از او فوت شده به قصد ما فی الذمه اعم از قضا و ادا به جا اورد
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مدّت گرفتن خورشید یا ماه به اندازه خواندن یک رکعت نماز باشد، نمازی که میخواند ادا است، و همچنین است اگر مدّت گرفتن آنها بیشتر باشد، ولی انسان نماز را نخواند تا به اندازه خواندن یک رکعت به آخر وقت آن مانده باشد ولی اگر کمتر از یک رکعت وقت دارد، احتیاطاً نیّت ادأ وقضأ ننماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مدت گرفتن خورشید یا ماه به اندازه خواندن یک رکعت نماز باشد، نمازی که می خواند ادا است. و هم چنین است اگر مدت گرفتن آنها بیشتر باشد ولی انسان نماز را نخواند، تا به اندازه خواندن یک رکعت به باز شدن تمام قرص مانده باشد. ولی اگر مدت گرفتن ماه یا خورشید به اندازه خواندن یک رکعت نباشد بنابر احتیاط نیت ادا و قضا نکند و به قصد ما فی الذمه نماز را به جا آورد.
- [آیت الله سبحانی] وقت اذان صبح برای نماز و روزه در شب های مهتابی و غیر مهتابی یکسان است و معیار ظاهر شدن نور شفق در افق است هرچند بر اثر مهتاب یا عوامل دیگر نمایان نباشد و وقت نماز صبح از اول طلوع فجر صادق تا طلوع آفتاب است، و فجر صادق سپیده صبح است. که در افق پهن می شود. نمازهایی که باید به ترتیب خوانده شود
- [آیت الله مکارم شیرازی] وقت اذان صبح (برای نماز و روزه) در شبهای مهتابی و غیر مهتابی یکسان است و معیار، ظاهر شدن نور شفق در افق است، هرچند بر اثر تابش مهتاب نمایان نباشد، و وقت نماز صبح از اوّل طلوع فجر صادق است تا طلوع آفتاب و فجر صادق سپیده صبح است که در افق پهن می شود و بهتر است نماز صبح را قبل از روشن شدن هوا در همان تاریکی اوّل صبح به جا آورد.
- [آیت الله مظاهری] وقت نماز ظهر و عصر بعد از زوال تا مغرب )تقریباً یک ربع بعد از غروب آفتاب( ولی وقت فضیلت آنها از اوّل زوال است تا موقعی که سایه شاخص به اندازه دو هفتم آن شود )تقریباً یک ساعت و نیم بعد از ظهر( و وقت فضیلت عصر ادامه دارد تا موقعی که سایه شاخص به چهار هفتم آن برسد (تقریباً سه ساعت بعد از ظهر) و وقت نماز مغرب و عشا بعد از مغرب است تا اوّل اذان صبح ولی وقت فضیلت آنها از مغرب است تا وقتی که سرخی طرف مغرب از بین برود (یک ساعت و نیم بعد از غروب آفتاب) و وقت فضیلت عشا ادامه دارد تا ثلث شب (تقریباً ساعت نه و نیم) و وقت نماز صبح از اوّل طلوع فجر است تا طلوع آفتاب و وقت فضیلت آن از طلوع فجر است تا وقتی که سرخی طرف مشرق پیدا شود (تقریباً یک ساعت بعد از طلوع فجر).
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر خواندن نماز آیات را به قدری به تأخیر بیندازد که آفتاب یا ماه شروع به باز شدن کند، بنا بر احتیاط مستحب نیت ادا و قضا ننماید؛ و بعد از باز شدن تمام آن، نماز آیات قضا میشود.