امام جماعت
امام جماعت به معنی پیش نمازاست واز آن در باب صلاة، سخن رفته است. ومهم‌ترین مباحث آن عبارت است از:
اگر امام جماعت نیت جماعت ننمود و مأموم نیت جماعت نمود جماعت منعقد می‌گردد، آیا جایز است برای امام ترتیب آثار جماعت بدهد؟
بله جایز است.
بله جایز است.
عنوان سوال:
اگر امام جماعت نیت جماعت ننمود و مأموم نیت جماعت نمود جماعت منعقد می‌گردد، آیا جایز است برای امام ترتیب آثار جماعت بدهد؟
پاسخ:
بله جایز است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شما در کتاب مسائل المنتخبه در شرط سوم از شرایط نماز جماعت فرمودهاید: امام جماعت باید در نمازش مستقل باشد بنابر این جایز نیست به شخصی که مأموم است اقتدا نمود، آیا این حکم شامل مأمومی که یک رکعت یا دو رکعت یا سه رکعت را به جماعت خوانده و بعد از آنکه امام جماعت نمازش تمام شده منفرد می‌شود می‌گردد یا خیر؟
- آیا جایز است که مأموم بعد از آنکه امام جماعت سوره حمد را تمام کرد الحمد اللََّه رب العالمین را بلند بگوید؟
- مأموم رسیده به جماعت در تشهد آخر پس تکبیر گفت و نشست و تشهد نخواند به خیال آنکه تکلیف او همین است و بعد از تسلیم امام برخاست و نماز را تمام نمود حکم نماز او چه می‌شود؟
- در نماز جماعت مأموم باید پشت سر امام بایستد آیا در حال سجده هم لازم است محل سجده مأموم پشت پای امام باشد یا میتواند مأموم پیشانی خود را در پهلوی امام در حال سجده قرار دهد فقط از سر امام جلو نباشد؟
- در نماز جماعت اگر مأموم در صف جماعت است و در حال قرائت امام شک کند که آیا تکبیرة الاحرام گفته است یا نه؟
- در مکانی که نماز جماعت منعقد است اگر شخصی در آن مکان نمازش را فرادی بخواند که عملاً تفسیق امام جماعت حساب می‌شود آیا نماز این شخص صحیح است یا نه؟
- در مکانی که نماز جماعت منعقد است آیا خواندن نماز فرادی چه صورت دارد؟ آیا فرق است بین صورتی که شخص منفرد، امام جماعت را بشناسد یا معرفت به احوال او نداشته باشد یا خیر؟
- اگر مأموم همهمه امام جماعت را در نمازی که واجب است آهسته خوانده شود بشنود آیا گوش دادن مستحب است یا اینکه ذکر و تسبیح بگوید؟
- اگر امام جماعت شیعه باشد ولی جامع شرایط امام جماعت نباشد، آیا جایز است به خاطر مصلحت شرعیه نماز جهریه را به صورت اخفات بجا آورد و پشت سر او، متابعت او را نماید؟
- در نماز جماعت که در مسئله 1485 توضیح فرمودهاید: اگر مأموم سهواً قبل از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر برگردد مقداری از قرائت را درک میکند و برگردد نمازش صحیح است، بفرمائید اگر امام قنوت میخواند باید برگردد و اگر برنگشت تا امام قنوت را خواند و داخل رکوع شد نمازش چه صورت دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] اگر مأموم قبل از امام جماعت نیت کند و تکبیرة الاحرام بگوید نماز او به جماعت صحیح است یا فرادا می‌شود؟ آیا میتواند نیت خود را به جماعت برگرداند یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت آیه ای از سوره را نخواند و مأموم در حین قرائت متوجه بشود، وظیفه ی مأموم و حکم نماز امام جماعت چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر مأموم در نماز جماعت، نماز قضای یقینی و امام جماعت نماز احتیاطی بخواند؛ آیا نماز مأموم صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا جایز است که مأموم، به همراه امام جماعت حمد و سوره خود را در رکعت اول و دوم نماز بخواند؟
- [آیت الله خامنه ای] امام جماعت در نماز باید چه نیتی بکند؟ آیا نیت جماعت باید بکند یا نیت فرادی؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر فتوای مرجع تقلید مأموم این باشد که چنانچه مأموم یک نفر باشد، میتواند مساوی با امام بایستد؛ ولی مرجع تقلید امام جماعت، مساوی ایستادن را اجازه ندهد، آیا مأموم میتواند مساوی با امام بایستد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا در نماز جماعت، امام باید نیت جماعت بکند؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز جماعت آیا واجب است نیّت کنیم به فلان امام جماعت یا امام جماعت حاضر اقتدا می کنیم؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا زودتر گفتن اذکار و اقوال توسط مأموم نسبت به امام جماعت، خللی در نماز مأموم ایجاد میکند یا نه؟
- [سایر] اگر کسی به رکعت دوم امام جماعت برسد، وقتی امام جماعت تشهد میخواند و مأموم در حالت تجافی قرار دارد، آیا خواندن تشهد برای مأموم واجب است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، اگر بنایش بر جماعت خواندن بوده و احتمال دهد که از روی فراموشی نیت جماعت نکرده است، چنانچه در حالی باشد که وظیفه مأموم است، مثلًا به حمد و سوره امام گوش میدهد باید نماز را به جماعت تمام کند. و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفه امام و هم وظیفه مأموم است، مثلًا در رکوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید.
- امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلالزاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند، و نیز اگر مأموم مرد است امام او هم باید مرد باشد و اقتدا کردن بچه ممیز که خوب و بد را میفهمد به بچه ممیز دیگر مانعی ندارد اگرچه آثار جماعت بر او مترتب نمیشود.
- در صحت جماعت شرط است که بین امام و مأموم و هم‌چنین بین مأموم و مأموم دیگر که واسط بین مأموم و امام است حائلی نباشد و مراد از حائل چیزی است که مانع از دیدن شود مانند پرده یا دیوار و امثال اینها. پس اگر در تمام احوال نماز یا بعض آن بین امام و مأموم یا بین مأموم دیگر که واسطة اتصال است چنین حائلی باشد جماعت باطل خواهد شد، و زن از این حکم مستثنی است چنانکه خواهد آمد.
- اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد لازم نیست نیت فرادی کند.
- اگر سهواً پیش از امام به سجده رود، اگر به قصد با امام نماز بخواند سربردارد و با امام به سجده رود، جماعت و نمازش صحیح است اگر عمداً برنگردد نمازش صحیح و منفرد می‌گردد.
- اگر بعد از شروع به نماز بین مأموم و امام، یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسط او متصل به امام است، پرده یا چیز دیگری حائل شود، جماعت باطل می‌شود و لازم است مأموم به وظیفة منفرد عمل نماید.
- اگر جای مأموم بلندتر از جای امام باشد اشکال ندارد، ولی اگر به قدری بلندتر باشد که نگویند اجتماع کردهاند، جماعت صحیح نیست.
- اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیرة الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند، ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند، و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.
- اگر مأموم بعد از حمد و سورة امام، نیت فرادی کند، بنابر احتیاط واجب باید تمام حمد و سوره را بخواند، اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نیت فرادی نماید، لازم است مقداری را که امام خوانده نیز بخواند.
- اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، چنانچه احتمال فساد آن نماز را ندهد اشکال دارد مگر اماماً اعاده نماید به شرطی که در مأمومین کسی باشد که نماز واجب را نخوانده باشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر امام یا مأموم بخواهد در نمازی که به جماعت خوانده، دوباره برای مأموم دیگری که جماعت نخوانده امام شود، و به جماعت بخواند جایز است. ولی اگر بخواهد برای دفعه سوم باز با جماعت بخواند اشکال دارد.
- [آیت الله بهجت] در تحقق جماعت فقط کافی است که مأموم نیت اقتدا داشته باشد و نیت امامت برای امام معتبر نیست و بدون نیت او جماعت از طرفین محقق می‌شود و احکام آن، از قبیل متابعت و شک جاری است، امّا در استحقاق ثواب جماعت برای امام بدون نیت تأمل است و در این صورت احوط برای امام این است که احکام جماعت را بر این نماز جاری نکند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] موقعی که ماموم نیت می کند؛ باید امام را معین نماید؛ ولی دانستن اسم او لازم نیست و اگر نیت کند اقتدا می کنم به امام جماعت حاضر؛ نمازش صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] موقعی که مأموم نیّت میکند ، باید امام را معیّن نماید ، ولی دانستن اسم او لازم نیست ، و اگر نیّت کند اقتدا میکنم به امام جماعت حاضر نمازش صحیح است .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه؛ اگر بنایش بر جماعت خواندن بوده و احتمال دهد که از روی فراموشی نیت جماعت نکرده است؛ چنانچه در حالی باشد که وظیفه ماموم است مثلا به حمد و سوره امام گوش می دهد؛ می تواند نماز را به جماعت تمام کند. و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفه امام و هم وظیفه ماموم است مثلا در رکوع یا سجده باشد؛ باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود یا کس دیگر را که فوت آن به عقیده مأموم یقینی باشد میخواند، می‌شود به او اقتدا کرد، ولی اگر به عقیده مأموم یقینی نباشد، نمیشود اقتدا نمود؛ مگر در برخی صورتهای خاص؛ مثل آن که مأموم و کسی که امام نماز قضای او را میخواند، احتیاط مشابهی داشته باشند، چنانچه در مسأله قبل توضیح داده شد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلال زاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند و نیز اگر ماموم مرد است امام او هم باید مرد باشد و اقتدا کردن بچه ممیز که خوب و بد را می فهمد به بچه ممیز دیگر مانعی ندارد اگرچه آثار جماعت بر او مترتب نمی شود.
- [آیت الله نوری همدانی] امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل حلال زاده باشد و نماز را بطور صحیح بخواند و نیز اگر ماموم مرد است امام اوهم باید مرد باشد و اقتدا کردن بچة ممیز که خوب وبد را می فهمد به بچة ممیز دیگر مانعی ندارد اگر چه آثار جماعت بر او مترتب نمی شود .
- [آیت الله وحید خراسانی] در صحت جماعت شرط است که بین امام و ماموم و هم‌چنین بین ماموم و ماموم دیگر که واسطه بین ماموم و امام است حایلی نباشد که مانع از دیدن شود مانند پرده یا دیوار و امثال اینها پس اگر در تمام احوال نماز یا بعض ان بین امام و ماموم یا بین ماموم و ماموم دیگر که واسطه اتصال است چنین حایلی باشد جماعت باطل است و زن از این حکم مستثنی است چنانکه خواهد امد
- [آیت الله بهجت] موقعی که مأموم نیت میکند، باید امام را معین نماید، ولی دانستن اسم او لازم نیست، مثلاً اگر نیت کند: اقتدا میکنم به امام حاضر، نمازش صحیح است.