امام جماعت
امام جماعت به معنی پیش نمازاست واز آن در باب صلاة، سخن رفته است. ومهم‌ترین مباحث آن عبارت است از:
اگر به امام جماعتی که از اهل تسنن است اقتدا نکنیم ولی در افعال نماز از او متابعت کنیم آیا این نماز خواندن مستحب است؟ و چگونه نماز را بخوانیم؟ و آیا اینگونه نماز خواندن نماز واجب را از انسان ساقط می‌کند؟ و اگر قرائت این شخص قبل از امام جماعت تمام شود چه کند؟ و اگر نمازی باشد که در او بلند خواندن قرائت واجب است آیا آهسته خواندن جایز است یا نه؟ و آیا این موارد اختصاص به حال تقیه دارد یا نه؟
بله این نماز خواندن مستحب می‌باشد. و قرائت واجب در نماز را آهسته بخواند. و اگر قرائتش قبل از امام جماعت تمام شود اشکالی ندارد و صبر کرده و با او رکوع را بجا می‌آورد. و قرائتش را آهسته بخواند خواه نمازی باشد که در او بلند خواندن قرائت واجب باشد یا آهسته خواندن واجب باشد، و مطالبی که گفته شد مشروط به شرطی نیست مگر یک شرط و آن اینکه امام جماعت مسلمان غیر امامی باشد پس چنانکه امام جماعت از اهل تسنن باشد مطالبی که گفته شد اختصاص به حال تقیه ندارد.
بله این نماز خواندن مستحب می‌باشد. و قرائت واجب در نماز را آهسته بخواند. و اگر قرائتش قبل از امام جماعت تمام شود اشکالی ندارد و صبر کرده و با او رکوع را بجا می‌آورد. و قرائتش را آهسته بخواند خواه نمازی باشد که در او بلند خواندن قرائت واجب باشد یا آهسته خواندن واجب باشد، و مطالبی که گفته شد مشروط به شرطی نیست مگر یک شرط و آن اینکه امام جماعت مسلمان غیر امامی باشد پس چنانکه امام جماعت از اهل تسنن باشد مطالبی که گفته شد اختصاص به حال تقیه ندارد.
عنوان سوال:
اگر به امام جماعتی که از اهل تسنن است اقتدا نکنیم ولی در افعال نماز از او متابعت کنیم آیا این نماز خواندن مستحب است؟ و چگونه نماز را بخوانیم؟ و آیا اینگونه نماز خواندن نماز واجب را از انسان ساقط می‌کند؟ و اگر قرائت این شخص قبل از امام جماعت تمام شود چه کند؟ و اگر نمازی باشد که در او بلند خواندن قرائت واجب است آیا آهسته خواندن جایز است یا نه؟ و آیا این موارد اختصاص به حال تقیه دارد یا نه؟
پاسخ:
بله این نماز خواندن مستحب می‌باشد. و قرائت واجب در نماز را آهسته بخواند. و اگر قرائتش قبل از امام جماعت تمام شود اشکالی ندارد و صبر کرده و با او رکوع را بجا می‌آورد. و قرائتش را آهسته بخواند خواه نمازی باشد که در او بلند خواندن قرائت واجب باشد یا آهسته خواندن واجب باشد، و مطالبی که گفته شد مشروط به شرطی نیست مگر یک شرط و آن اینکه امام جماعت مسلمان غیر امامی باشد پس چنانکه امام جماعت از اهل تسنن باشد مطالبی که گفته شد اختصاص به حال تقیه ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر در مکانی که نماز جماعت در او برپا شده بخواهیم به صورت فرادی نمازی که در او بلند خواندن لازم است بخوانیم، آیا جایز است در صورتی که بلند خواندنمان حواس امام جماعت را پرت می‌کند آن نماز را آهسته بخوانیم؟
- آیا جایز است اقتدا به شخصی که از مرجع تقلیدی تقلید می‌کند که او بلند خواندن بسم اللّه را در دو رکعت آخری نماز واجب میداند؟
- اگر به شخصی که شرائط امام جماعت را دارا باشد اقتدا کند و در قرائت کلمهای که در او مدّ واجب است، مدّ ندهد، و نمیدانم که او مدّ واجب را میداند ولی فعلاً فراموش کرده که مدّ بدهد، یا اینکه او مدّ واجب را نمیداند، آیا واجب است که به صورت فرادی نماز بخوانیم یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] شخصی که عمل به تقیه می کند و با اهل سنت نماز جماعت میخواند: الف- آیا با توجه به اینکه امام جماعت سنی بعد از فاتحه سوره ناقص میخواند خواندن قرائت بر او واجب است؟ و یا اینکه قرائت امام جماعت سنی کفایت می کند؟ ب- بیشتر ائمه جماعت اهل سنت بسمله را نمی خوانند بنابراین آیا بر مأموم شیعه تلفظ آن واجب است؟ ج- آیا خواندن قنوت بدون بلند کردن دستها و بیصدا در رکعت دوم نماز جماعت با اهل سنت جایز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شرکت در نماز جماعت اهل سنّت و خواندن نمازهای یومیّه با آنها، آیا کفایت از نماز واجب می کند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخص بخواهد علاوه بر هفده رکعت نماز واجب روزانه، هفده رکعت نماز قضاء احتیاطی هم بخواند، آیا قرائت دو رکعت اول و دوم نمازهای صبح و مغرب و عشا را باید بلند بخواند یا آهسته؟
- [آیت الله خامنه ای] هنگام شرکت در نماز جماعت برادران اهل سنت، بعد از قرائت سوره حمد توسط امام جماعت، کلمه (آمین) با صدای بلند و به صورت دسته جمعی گفته می شود، این کار چه حکمی دارد؟
- [سایر] برای کسی که یک رکعت دیرتر به نماز جماعت می رسد در رکعت چهارم امام (که رکعت سوم خودش می شود) متابعت از او در خواندن تشهد واجب است یا مستحب؟ متابعت در دادن سلام چطور؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] حکم اقتدا به امام جماعت اهل سنت در غیر کشور عربستان مثل کشورهای عربی و همچنین نماز خواندن در مساجد آنان با جماعت یا فرادی و سجده بر فرش چیست؟
- [آیت الله سیستانی] در نمازهای جماعتی که در مسجدالحرام و مسجد نبوی برگزار می شود، برخی از مردم به طبقه بالا می روند و از آن جا به امام جماعت اقتدا می کنند، با این که به دلیل بلندی دیوارها نه امام را می بینند و نه چیزی از صف های جماعت را. آیا برای شخص امامی جایز است که به این گروه در طبقه دوم بپیوندند؟
- [آیت الله اردبیلی] این که گفته می‌شود: (بر مرد واجب است قرائتش در نماز ظهر، به غیر از روز جمعه، آهسته باشد)، آیا نظرشان این است که بلند خواندن در نماز ظهر روز جمعه برای مرد ، جایز است یا مستحب یا واجب؟
- [آیت الله خامنه ای] می دانیم که یک رکعت از نماز متشکل از نیت، تکبیرةالاحرام، حمد، سوره، رکوع و سجده است، و از طرف دیگر در نماز ظهر و عصر و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت سوم و چهارم نماز عشا آهسته خواندن واجب است. ولی در نماز جماعتی که از رادیو و تلویزیون مستقیماً پخش می کنند، مشاهده می شود که امام جماعت ذکر رکوع و سجده رکعت سوم را بلند می خواند. با توجه به اینکه آن رکوع و سجده دو جزء رکعتی هستند که آهسته خواندن در آن واجب است، این مسأله چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] برادران شیعه در نماز جماعت اهل سنت شرکت می کنند. بعضاً دیده شده که امام جماعت در حین قرائت آیه سجده را تلاوت می کند و خود و تمامی نمازگزاران به سجده می روند و شیعیان هم تقیتاً به سجده می روند، آیا این سجده اضافه باعث بطلان نماز آنها می شود و یا چون از باب تقیه بوده، ضرری به صحت نماز آنها نمی زند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مستحب است انسان قنوت را بلند بخواند، ولی برای کسی که نماز را به جماعت میخواند، اگر امام جماعت صدای او را بشنود، بلند خواندن قنوت مستحب نیست.
- اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود یا کس دیگر را که فوت آن یقینی باشد میخواند، می‌شود به او اقتدا کرد، ولی اگر نماز خود یا کس دیگر را احتیاطا قضا می‌کند اقتدا به او جائز نیست.
- نمازهای مستحبی را هم نمیشود با جماعت خواند، مگر نماز استسقاء- که برای آمدن باران میخوانند- ونمازی که واجب بوده و به جهتی مستحب شده است، مانند نماز عید فطر و قربان که در زمان امام (ع) واجب بوده و به واسط غائب شدن ایشان مستحب می‌باشد. ((مسأله 1417)- موقعی که امام جماعت نماز یومیه میخواند، هر کدام از نمازهای یومیه را می‌شود به او اقتدا کرد.
- زن مستحاضه، برای هر نمازی- غیر از نماز یومیه که حکم آن گذشت- چه واجب باشد چه مستحب، باید وضو بگیرد. ولی اگر بخواهد نماز روزانهای را که خوانده احتیاطاً دوباره بخواند، یا بخواهد نمازی را که تنها خوانده است دوباره با جماعت بخواند، باید تمام کارهائی را که برای استحاضه گفته شد انجام دهد، اما برای خواندن نماز احتیاط و سجدة فراموش شده و تشهد فراموش شده، اگر آنها را بعد از نماز فوراً بهجا آورد همچنین برای سجدة سهو در هر حال، لازم نیست کارهای استحاضه را انجام دهد.
- کسی که زیاد شک می‌کند، اگر شک کند چیزی را که رکن نیست بهجا آورده یا نه و اعتنا نکند، و بعد یادش بیاید که آن را بهجا نیاورده چنانچه از محل بهجا آوردن آن نگذشته، باید آن را بهجا آورد و اگر از محل آن گذشته نمازش صحیح است، مثلًا اگر شک کند که حمد خوانده یا نه و اعتنا نکند چنانچه در قنوت یادش بیاید که حمد نخوانده، باید بخواند، و اگر در رکوع یادش بیاید، نمازش صحیح است. 5 شک امام و مأموم (مسألة 1201)- اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند، مثلًا شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده، و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند، و خواندن نماز احتیاط لازم نیست و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است، و مأموم در شمارة رکعتهای نماز شک کند، باید به شک خود اعتنا ننماید. E شک در نماز مستحبی (مسألة 1202)- اگر در شمارة رکعتهای نماز مستحبی شک کند، چنانچه طرف بیشتر شک نماز را باطل می‌کند، باید بنا را بر کمتر بگذارد، مثلًا اگر در نافلة صبح شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت باید بنا بگذارد که دو رکعت خوانده است. و اگر طرف بیشتر شک نماز را باطل نمیکند، مثلًا شک کند که دو رکعت خوانده یا یک رکعت به هر طرف شک عمل کند، نمازش صحیح است.
- چند حکم که به نماز جمعه راجع است از این قرار است: (اول)- کسی که نماز جمعه از او ساقط شده و حضورش واجب نباشد، جائز است در اول وقت مبادرت به نماز ظهر نماید. (دوم)- هر گاه در بلد انسان نماز جمعه جامع الشرائط بر پا می‌شود، بنابر احتیاط جائز نیست انسان بعد از زوال آفتاب سفر کند. (سوم)- حرف زدن هنگامی که امام مشغول خطبه خواندن است- جائز نیست، و فرقی بین عدد معتبر در اصل وجوب نماز جمعه و بین بیشتر از آن نیست. (چهارم)- گوش دادن به دو خطبه بنابر احتیاط واجب است ولی کسانی که معنای خطبه را نمیفهمند گوش دادن بر آنها واجب نیست. (پنجم)- اذان دوم روز جمعه بدعت است، و این همان اذانی است که در عرف اذان سوم نامیده می‌شود. (ششم)- وقت خطبه امام، ظاهر این است که حضور واجب نباشد. (هفتم)- خرید و فروش هنگامی که برای نماز جمعه نداء می‌شود حرام است درصورتی که منافی نماز باشد، والا حرام نخواهد بود، و اظهر این است که در صورت حرمت نیز معامله باطل نیست. (هشتم)- کسی که حضور جمعه بر او واجب بود، و ترک نموده و نماز ظهر را بهجا آورد اظهر این است که نمازش صحیح باشد. وقت نماز مغرب و عشا
- نماز جمعه مانند نماز صبح دو رکعت است، و امتیازش از نماز صبح این است که دو خطبه در پیش دارد، و نماز جمعه تخییری است: به این معنی که مکلف در روز جمعه مخیر است که نماز جمعه را بخواند درصورتی که شرائطش موجود باشد، یا نماز ظهر بهجا آورد، پس اگر نماز جمعه را بهجا آورد کفایت از ظهر می‌کند. و واجب شدن نماز جمعه چند شرط دارد: (اول): داخل شدن وقت، و آن عبارت از زوال آفتاب است، و وقتش تا برابر شدن سایه شاخص است با شاخص بنابر أظهر، پس هر گاه تا برابر شدن سایه با شاخص نماز جمعه را تأخیر انداخت، وقتش خارج شده و نماز را باید بهجا آورد. (دوم) شمارة افراد، و آن هفت نفر است با امام، و هر گاه هفت نفر از مسلمانان جمع نشوند نماز جمعه واجب نمیشود. بلی نماز جمعه از پنج نفری که یکیشان امام باشد صحیح است. (سوم) بودن امام جامع شرائط امامت: از عدالت و غیر آن از چیزهایی که در امام جماعت معتبر است، همچنانکه در بحث نماز جماعت خواهد آمد و بدون او نماز جمعه واجب نمیشود. و صحیح بودن نماز جمعه چند شرط دارد: (اول) جماعت بودن، پس فرادی صحیح نیست و هر گاه مأموم قبل از رکوع رکعت دوم نماز جمعه به امام برسد مجزی خواهد بود، و یک رکعت دیگر به او اضافه می‌کند، و اگر در رکوع درک امام کند مجزی بودنش مشکل است، و احتیاط ترک نشود. (دوم) خواندن دو خطبه پیش از نماز: که در خطبه اول حمد و ثنای الهی را گفته و وصیت به تقوی و پرهیزگاری شود و یک سوره از قرآن بخواند، سپس نشسته و برخیزد، و باز هم حمد و ثنای الهی را بهجا آورده و بر پیغمبر اکرم و ائمه مسلمین صلوات فرستاده، و برای مؤمنین و مؤمنات استغفار (طلب آمرزش) کند. و لازم است خطبه پیش از نماز باشد، پس اگر نماز را پیش از دو خطبه شروع کرد صحیح نخواهد بودو خواندن خطبه پیش از زوال آفتاب جایز نیست. لازم است کسی که خطبه را میخواند هنگام خطبه ایستاده باشد پس هر گاه خطبه را نشسته بخواند صحیح نخواهد بود و فاصله انداختن بین دو خطبه به بنشستن لازم و واجب است، و لازم است نشستن مختصر و خفیف باشد، و لازم است امام جماعت و خطیب (کسی که خطبه میخواند) یک نفر باشد. واقوی این است که در خطبه طهارت شرط نیست، اگرچه اشتراط احوط است. و در مقدار واجب از خطبه عربیت (زبان عربی) معتبر است، و در مازاد بر آن معتبر نیست مگر آنکه حاضرین زبان عربی را ندانند، که احوط در این صورت در خصوص وصیت به تقوی جمع بین عربیت و زبان حاضرین است. (سوم) آنکه مسافت بین دو نماز جمعه کمتر از یک فرسخ نباشد، پس هر گاه نماز جمعه دیگری در مسافت کمتر از یک فرسخ برپا باشد، و مقارن هم بودند هر دو باطل می‌شوند، و اگر یکی سبقت بر دیگری داشت هر چند به تکبیرة الاحرام باشد صحیح و دومی باطل خواهد بود و اگر پس از برگزاری نماز جمعه کشف شد که نماز جمعه دیگری بر او سابق یا مقارنش در مسافت کمتر از یک فرسخ بر پا شده بوده بهجا آوردن نماز ظهر واجب خواهد بود، و فرقی نیست بین این کشف در وقت یا در خارج وقت باشد و بر پا نمودن نماز جمعه درصورتی مانع از نماز جمع دیگر در مسافت مزبور می‌شود که خود صحیح و جامع شرائط باشد، والا در مانع بودنش اشکال است، و اقرب مانع نبودن است.
- شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد از این قرار است: (اول) شک در چیزی که محل بهجا آوردن آن گذشته است: مثل آن که در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه. (دوم) شک بعد از سلام نماز. (سوم) شک بعد از گذشتن وقت نماز. (چهارم) شک کثیرالشک، یعنی کسی که زیاد شک می‌کند. (پنجم) شک امام در شماره رکعتهای نماز، در صورتی که مأموم شمارة آنها را بداند، و همچنین شک مأموم در صورتی که امام شماره رکعتهای نماز را بداند. (ششم) شک در نمازهای مستحبی و نمازهای احتیاط. 1 شک در چیزی که محل آن گذشته است (مسألة 1177)- اگر در بین نماز شک کند که یکی از کارهای واجب آن را انجام داده یا نه، مثلًا شک کند که حمد خوانده یا نه، چنانچه مشغول کاری که باید بعد از آن انجام دهد نشده، باید آنچه را که در انجام آن شک کرده بهجا آورد و اگر کاری که باید بعد از آن انجام دهد مشغول شده، مثلًا در حال خواندن سوره شک کند حمد خوانده یا نه به شک خود اعتنا نکند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان نداند نمازی را که امام میخواند نماز واجب یومیّه است ، یا نماز مستحب ، نمیتواند به او اقتدا کند .
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان نداند نمازی را که امام میخواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب، نمیتواند به او اقتدا کند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان نداند نمازی را که امام می خواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب؛ نمی تواند به او اقتدا کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان نداند نمازی را که امام می خواند، نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب، نمی تواند به او اقتدا کند.
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان نداند نمازی را که امام می خواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب، نمی تواند به او اقتدا کند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر انسان نداند نمازی را که امام می خواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب ، نمی تواند به ا و اقتدا کند .
- [امام خمینی] اگر انسان نداند نمازی را که امام می خواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب نمی تواند به او اقتدا کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان نداند نمازی که شخصی میخواند نماز واجب شبانهروزی است یا نماز مستحب، نمیتواند به او اقتدا کند.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است انسان قنوت را بلند بخواند ولی برای کسی که نماز را به جماعت میخواند، اگر امام جماعت صدای او را بشنود، بلند خواندن قنوت مستحب نیست.
- [آیت الله بروجردی] مستحب است انسان قنوت را بلند بخواند، ولی برای کسی که نماز را به جماعت میخواند، اگر امام جماعت صدای او را بشنود، بلند خواندن قنوت مستحب نیست.