احتیاج
حاجت در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.
منزل مسکونی را فروخت و سر سال رسید و به منزل جدید هم احتیاج دارد، آیا وجه منزل خمس دارد یا خیر؟ و اگر احتیاج ندارد به منزل جدید خمس دارد یا خیر؟
در مفروض سؤال خمس ندارد چه محتاج به منزل باشد و چه نه، بلی اگر به قیمت اضافه فروخت بعد از گذشت سال، باید خمس اضافه را بدهد.
در مفروض سؤال خمس ندارد چه محتاج به منزل باشد و چه نه، بلی اگر به قیمت اضافه فروخت بعد از گذشت سال، باید خمس اضافه را بدهد.
عنوان سوال:
منزل مسکونی را فروخت و سر سال رسید و به منزل جدید هم احتیاج دارد، آیا وجه منزل خمس دارد یا خیر؟ و اگر احتیاج ندارد به منزل جدید خمس دارد یا خیر؟
پاسخ:
در مفروض سؤال خمس ندارد چه محتاج به منزل باشد و چه نه، بلی اگر به قیمت اضافه فروخت بعد از گذشت سال، باید خمس اضافه را بدهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زیدی زمینی میخرد برای ساختن منزل مسکونی با پول غیر مخمّس، موفق به ساختن نمیشود بعد از چند سال میفروشد، و فوری در وسط سال خمس خود منزل مسکونی میخرد ولی فروشنده تا سر سال خمس، تخلیه نمیکند که سکنی بگیرد، آیا باید خمس منزل را بدهد یا نه؟
- زید منزل مسکونی خود را فروخته که منزل دیگر بخرد، در این بین سال رسید، از خمس معاف است یا باید بدهد؟
- منزل مسکونی یا چیزهای دیگری که از مؤونه می‌باشد، اگر بعد از استفادهء از آنها، فروخته شوند و حال آنکه هنوز احتیاج به آنها باقی است بفرمائید اگر سال بر آن وجوه گذشت، تخمیسش واجب است یا نه؟
- این جانبان برادران بیگی با داشتن منزل مسکونی از نظر ازدواج احتیاج به منزل جدیدی داشتیم و در حدود 70 هزار تومان مخارج این منزل جدید کردهایم لکن چون هنوز ازدواج نکردهایم استفاده سکونتی از ساختمان این منزل جدید نکردهایم ولی به واسطه آمدن سیل در حدود 20 روز یا یک ماه احتیاج به این منزل پیدا کرده و در آن ساکن شدهایم آیا با این استفاده سکونتی که منزل قبل از گذشتن سال کردهایم باز هم تخمیس این منزل بر ما واجب است یا خیر؟
- لباس و سایر لوازم زندگی از ربح بین سال خریده شده چنانچه در سالهای بعد فروخته شود (بواسطه عدم احتیاج آیا باید خمس وجه آن داده شود یا خیر؟
- این بنده منزل مسکونی مؤونه داشتم که چند سال است آن را تخلیه کرده و به اجاره دادهام و در ضمن اجاره در حدود 4000 تومان تعمیر و نقاشی برای این منزل خرج کردهام و محتمل است که در آتیه نزدیک یا دور، باز ساکن در همان منزل بشوم خواهشمند است بفرمائید این مبلغ خمس دارد یا نه؟
- زیدی اتومبیل داشته که سرمایه کسبش بوده وسط سالش میفروشد که تبدیل به اتومبیل دیگر نماید سر سال خمس آن میرسد با توجه به آنکه مقداری از پول ماشین مطابق خرج سالش جزو سرمایه نموده چون مورد احتیاج بوده، حال که فروخته باید خمس بدهد یا نه؟ با آن که احتیاج به وسیله کسب دارد.
- بنده چهار سال قبل سرایدار مدرسه بودم چون اطمینان به ماندن در آنجا نداشتم منزلی خریدم، و بعداً که در سرایداری باقی ماندم نتوانستم استفاده سکونتی از آن بنمایم فقط بعد از خرید تا یک سال اول اثاثیه خودم را در یک اطاق از آن منزل گذارده بودم و بقیه را به اجاره دادم تا امسال که به شغل دیگری منتقل شدهام باز به آن منزل احتیاج پیدا کردهام مستدعی است بفرمائید این منزل مورد خمس واقع شده است یا نه؟
- افرادی که در ادارات دولتی یا ارتش خدمت میکنند یا اینکه اطمینان ندارند که چند سال در یک محل بمانند اگر چه احتمال میرود که مدتی مدید هم آنها را از آنجا انتقال ندهند (غیر موطن اصلی) اگر از پس انداز بین سال خود منزلی مسکونی بخرند آیا خمس این منزل را باید بدهند یا از مؤونه سالیانه آنها حساب می‌شود؟
- شخصی که از خمس و سهم امام اعاشه میکند آیا میتواند از این وجه مکرر سال یک مرتبه سفر اعتاب مقدسه و عمره برود یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] شخصی دو باب منزل مسکونی دارد و یکی از آنها مورد نیاز خودش است. اگر منزلی را که به آن احتیاج ندارد، به همسرش هدیه کند، خمس آن واجب است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] آیا چرخ خیاطی مورد احتیاج در منزل خمس دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی کارمند دولت است حدود بیست سال قبل یک قطعه زمین مسکونی خریده است پنج هزار تومان، امسال یعنی سال 80 بیست و پنج میلیون تومان فروخت آیا در صورت حساب سال داشتن خمس دارد یا نه و در صورت حساب سال نداشتن خمس دارد یا خیر؟
- [آیت الله جوادی آملی] خرید یا ساخت منزل مسکونی برای فرزند (اعم از پسر و دختر) آیا متعلق خمس می‌باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] خرید یا ساخت منزل مسکونی برای فرزند (اعم از پسر و دختر) آیا متعلق خمس می‌باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] خرید یا ساخت منزل مسکونی برای فرزند (اعم از پسر و دختر) آیا متعلق خمس می‌باشد.
- [آیت الله اردبیلی] چنانچه شخصی منزل مسکونی مورد نیازش را اجاره دهد و با پول آن منزل دیگری اجاره کند، آیا منزل نخست مشمول خمس است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] فردی منزل مسکونی خود را به اجاره میدهد و منزل وسیعتری تهیه میکند، آیا خمس منزل اول یا دوم واجب است؟
- [آیت الله سیستانی] شخصی منزلی را بمبلغ 10 میلیون خرید پس از استفاده 3سال بعد به چند برابر آن مبلغ فروخت و اکنون دنبال منزل دیگری است اگر چنانچه سال خمس سر رسید و هنوز منزلی پیدا نکرده است در مورد خمس اصل پول و افزایش ان چه تکلیفی دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] اینجانب دارای یک باب منزل مسکونی بوده و از طرف … یک واحد منزل به من دادند و مدت چند سال این منزل دوّمی خالیست در حال حاضر برای توسعه منزل اوّلی قصد فروش آن دارم، 1 - آیا به اصل قیمت منزل دوّمی خمس تعلق میگیرد؟ 2 - آیا به ارزش افزوده هم خمس تعلق میگیرد؟ 3 - برای منزل دومی بعد از تحویل گرفتن مقداری هزینه نمودم آیا به مبلغ هزینه شده هم خمس تعلق میگیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه و خرید منزل و عروسی پسر و جهیزیه دختر و زیارت و مانند اینها میرساند، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد و زیادهروی هم نکرده باشد خمس ندارد.
- تاجر و کاسب و صنعتگر و مانند اینها از وقتی منفعت میبرند، یک سال که بگذرد باید خمس آنچه را که از خرج سالشان زیاد میآید بدهند و کسی که شغلش کاسبی نیست، اگر اتفاقاً منفعتی ببرد، بعد از آنکه یک سال از موقعی که فایده برده بگذرد، باید خمس مقداری را که از خرج سالش زیاد آمده بدهد. (مسألة 1775)- انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی بهدستش آید خمس آن را بدهد، و جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد. و اگر برای دادن خمس سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.
- اگر انسان در شهری باشد که معمولًا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیّه میکنند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیهای بخرد و از شأنش زیاد نباشد خمس آن را لازم نیست بدهد. و اگر از شأنش زیاد باشد یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیّه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- کسی که مانند تاجر و کاسب برای دادن خمس، سال قرار دهد اگر منفعتی بهدست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند و خمس، باقیمانده را بدهند.
- اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد، باید هر سال خمس زیادی آنها را بدهد، و همچنین اگر مثلًا از شاخههای آن که معمولًا هر سال میبرند، استفادهای ببرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید، در آخر هر سال باید خمس آن را بدهد.
- احتیاط واجب آن است که بیشتر از مخارج یک سال به یک سید فقیر خمس ندهند.
- اگر بدهکار غیر از خانهای که در آن نشسته و اثاثیه منزل و چیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد، چیزی نداشته باشد طلبکار نمیتواند طلب خود را از او مطالبه نماید، بلکه باید صبر کند تا بتواند بدهی خود را بدهد.
- اگر کسی از منافع کسب خود در اثناء سال ملکی بخرد که از لوازم و مخارج سالیانهاش حساب نشود واجب است بعد از تمامی سال خمس او را بدهد و چنانچه خمس او را نداد و قیمت آن ملک بالا رفت، لازم است خمس مقداری را که آن ملک فعلًا ارزش دارد بدهد و همچنین است غیر ملک از فرش و مانند آن.
- اگر غیر از سرمایه چیز دیگری از مالهای او از بین برود، نمیتواند از منفعتی که بهدستش میآید آن چیز را تهیه کند، ولی اگر در همان سال به آن چیز احتیاج داشته باشد، میتواند در بین سال از منافع کسب آن را تهیّه نماید.
- اگر به واسط قناعت کردن چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] کسی که از اول تکلیف خمس نداده، سه حالت دارد: 1 از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد، خریده و یک سال از خرید آن گذشته، باید خمس آن را بدهد. 2 اثاث خانه و چیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد مطابق شأن خود از درآمد همان سال خریده، خمس به آن ها تعلق نمی گیرد. 3 اگر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام شدن سال، باید تمام اموال مشکوک خود را حساب کرده و حاکم شرع و یا نماینده او، بدهی او را جهت خمس تخمین بزند و مصالحه نماید و با پرداخت آن ذمه او بری می شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس اثاثیهای برای منزل بخرد و سپس احتیاجش از آن برطرف شود، چنانچه احتمال دهد که تا یک سال بعد از برطرف شدن احتیاج وی، صرف مخارج زندگی میکند میتواند آن را تا یک سال نگه دارد و اگر چنین احتمالی نمیدهد باید بلافاصله خمس آن را بدهد، به هر حال اگر بعد از گذشت سال در مخارج صرف نکند باید خمس آن را بدهد و همچنین است زیورآلات زنانه که وقت زینتکردن زن به آنها گذشته باشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس چیزی که مورد احتیاج اوست بخرد چنانچه احتیاجش از آن برطرف شود و سال هم روی آن بگذرد باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای زیاد کردن مال یا خریدن ملکی که به آن احتیاج ندارد قرض کند، چنانچه از منافع کسب آن قرض را بدهد، در سر سال باید خمس ارزش مال یا ملک در سر سال را بپردازد، ولی اگر مالی که قرض کرده و چیزی که از قرض خریده از بین برود و ناچار شود که قرض خود را بدهد، میتواند از منافع کسب، قرض را ادا نماید.
- [آیت الله بهجت] در مواردی که برای کم کردن اجاره منزل، پرداخت قرض شرط می‌شود، اگر بدون این پول نیاز مسکن او تأمین نمیشود، این قرض خمس ندارد حتی اگر چند سال در دست صاحب منزل باقی بماند.
- [آیت الله بهجت] در مواردی که برای کم کردن اجاره منزل، دادن قرض شرط می‌شود، اگر بدون این پول نیاز مسکن او تأمین نمیشود، این قرض خمس ندارد، حتی اگر چند سال در دست صاحب منزل باقی بماند.
- [آیت الله سیستانی] اگر غیر از سرمایه چیز دیگری از اموال او از بین برود ، اگر در همان سال به آن چیز احتیاج داشته باشد ، میتواند در بین سال از منافعش آن را تهیه نماید و خمس ندارد .
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که از اوّل تکلیف خمس نداده ، اگر از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده ویک سال از خرید آن گذشته باید خمس آن رابدهد واگر اثاث خانه وچیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد مطابق شأن خود خریده پس اگر بداند دربین سالی که در آن سال فائده برده آنها را خریده لازم نیست خمس آن را بدهد واکر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام شدن سال ، بنابر احتیاط مستحبّ باید با حاکم شرع مصالحه کند . 2 معدن
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که از اول تکلیف خمس نداده اگر از منافع کسب چیزی که به ان احتیاج ندارد خریده و یک سال از وقت حصول ربح گذشته باید خمس ان را بدهد و اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری که به انها احتیاج دارد مطابق شان خود خریده پس اگر بداند در بین سالی که در ان سال فایده برده انها را خریده لازم نیست خمس انها را بدهد و اگر نداند که در بین سال خریده و یا بعد از تمام شدن سال بنابر احتیاط واجب باید با حاکم شرع مصالحه کند
- [امام خمینی] کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از خرید آن گذشته، باید خمس آن را بدهد، و اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد مطابق شان خود خریده، پس اگربداند در بین سالی که در آن سال فایده برده آنها را خریده، لازم نیست خمس آنها را بدهد. و اگر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام شدن سال، بنابر احتیاط واجب باید با حاکم شرع مصالحه کند