خسارت
خسارت همان زیان است. از آن به مناسبت در بابهای زکات، خمس، تجارت، شرکت و مضاربه سخن گفته‌اند.
زیدی چنانچه در صورت غیر عمدی خسارت وارد کند بر عمرو آیا ضامن است یا خیر؟
خسارتی که کسی بر مسلمانی وارد آورد و نسبت به او داده شود موجب ضمان است، عمد و غیر عمد در آن مساوی است، و فرق به گناه بودن است در اول و گناه نبودن است در دومی.
خسارتی که کسی بر مسلمانی وارد آورد و نسبت به او داده شود موجب ضمان است، عمد و غیر عمد در آن مساوی است، و فرق به گناه بودن است در اول و گناه نبودن است در دومی.
پاسخ:
خسارتی که کسی بر مسلمانی وارد آورد و نسبت به او داده شود موجب ضمان است، عمد و غیر عمد در آن مساوی است، و فرق به گناه بودن است در اول و گناه نبودن است در دومی.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زیدی وصیت کرده که عمرو بر او نماز نخواند و یا او را غسل ندهد، در صورت مخالفت، آیا این غسل یا نماز صحیح و یا باطل است؟
- طفلی خسارت مالی وارد آورده آیا در حال صغر غرامت در مال طفل است یا بعد از بلوغ بر او واجب می‌شود یا به هیچ وجه طفل ضامن نیست؟
- شخصی حیواناتش اگر در شب یا روز فرار کنند و داخل در خانه یا باغ یا زراعت کسی شوند و خسارت وارد کنند چون عمداً نیست آیا ضامن است یا خیر؟
- زیدی در چند سال قبل زمینی در اختیار عمرو گذارده و عمرو در آن زمین خانه ساخته و مدتی در آن سکونت داشته است زید نمیداند که واگذار کردن زمین به چه عنوانی بوده، با این وصف آیا میتواند این زمین را از عمرو بگیرد یا نه؟ و در صورت جواز، قیمت زمین از آن زمان تا به حال ترقی کرده و با تفاوت قیمت چه وظیفه دارد؟
- زیدی اجیر می‌شود که مثلاً مدت یک سال برای عمرو به مزد معین کار کند، چنانچه در بین مدت مستأجر او را بیرون کرد آیا مزد تمام مدت را باید بپردازد یا بالنسبه؟
- بچه نابالغ چنانچه خسارت مالی وارد آورد اثر وضعی تکلیفی برای ولی ایجاد میکند یا در خصوص آنکه طفل مالی داشته باشد شقوق مسئله مورد نیاز است.
- زیدی میوه باغ عمرو را خریده و کلیّه ثمن و یا بعض آن را تسلیم بائع کرده لکن قبل از تصرف مبیع به علت تگرگ و یا آفت دیگر تمام میوه یا بعض آن از بین رفت در این صورت تکلیف بائعین چیست؟
- اگر شیاع دلالت کند بر اعلمیت زید، و بیّنه دلالت کند بر اعلمیت عمرو کدام یک را باید تقلید نمود؟
- زیدی پیوند غصبی را به درخت خود زد. آیا نمو و میوه آن مال صاحب پیوند است یا صاحب درخت؟
- اگر بینه دلالت نماید بر اعلمیت زید، و بینه دیگری دلالت نماید بر اعلمیت عمرو، از کدام یک باید تقلید نمود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر قرارداد خاصّی با عامل نگذاشته باشند و او مطابق معمول و متعارف معامله ای کند و خسارت وارد شود، آیا عامل ضامن است؟
- [آیت الله بروجردی] زیدی فضولتاً مهریّه عیال عمرو را به عمرو بذل میکند به شرط طلاق و عمرو هم پس از قبول، زوجه خود را مختلعه مینماید، آیا این طلاق خلعی پس از اجازه زوجه عمرو بذل را، صحیح است یا خیر؟ و آیا فرقی دارد دانستن و ندانستن عمرو فضولی بودن بذل را یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] زیدی از عمروی طلبی دارد و عمرو مسافرت کرده دسترسی به او ندارد، زید از مال عمرو به عنوان تقاص به قدر طلب خود یا کمتر بر میدارد و آن مال نمایی داشته، بعد از مسافرت عمرو در خواست مال خود را از زید مینماید، تکلیف زید با عمرو چیست؟
- [آیت الله بهجت] شخصی با اتومبیل خود در روز، در جاده گاوی را می کشد و به اتومبیل هم خسارت وارد می شود. در صورتی که گاوهای زیادی وجود داشت، آیا راننده قیمت گاو را ضامن است یا نه؟ و هم چنین خسارت وارد به ماشین به عهده ی صاحب گاو است یا نه؟
- [سایر] چه نقدهای کلی بر فرقة زیدیه وارد است؟
- [سایر] چه نقدهای کلی بر فرقة زیدیه وارد است؟
- [آیت الله سبحانی] اشخاصی، عکس های تبلیغاتی خود را به دیوار منازل مردم می چسبانند. در صورت عدم رضایت صاحب خانه، اگر خسارت به دیوار منزل وارد شود، آیا آن اشخاص ضامن می باشند؟
- [آیت الله بهجت] اگر قاضی بر اساس ادلّه و بینه موجود حکمی صادر کند و پس از اجرای حکم، شواهدی بر خلاف آن حکم به دست آورد، آیا قاضی ضامن خسارت هایی است که به محکوم علیه وارد ساخته است؟
- [آیت الله بهجت] در بعضی موارد، به جهت تعمیر یا قطع و وصل برق توسط اداره برق، به وسایل برقی مردم خسارت وارد می شود، در این موارد بفرمایید چه کسی ضامن می باشد؟
- [آیت الله بروجردی] زیدی یکصد تومان - مثلاً - از مال خود به یکی از عناوین شرعیّه - از صلح و غیره - منتقل مینماید به عمرو به عوض معلوم و شرط مینماید ضمناً که عمرو مبلغ یک هزار تومان به او قرض دهد الی یک سال مثلاً مطالبه نکند و یا این که مبلغ معیّنی مصالحه کند به عمرو و شرط کند بر عمرو که طلبی که دارد از او تا یک سال دیگر مطالبه نکند، آیا جایز است یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان ضامن شود که بدهی کسی را بدهد نمیتواند از ضامن شدن خود برگردد.
- اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط کند که اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود ضامن نیست.
- اگر طلبکار طلب خود را به ضامن ببخشد، ضامن نمیتواند از بدهکار چیزی بگیرد و اگر مقداری از آن را ببخشد، نمیتواند آن مقدار را مطالبه نماید.
- سرفه کردن و آروق زدن و آه کشیدن در نماز اشکال ندارد ولی گفتن آخ و آه و مانند اینها اگر عمدی باشد، نماز را باطل میکند.
- در صورتی انسان میتواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهی همه در واقع و نفسالامر معیّن باشد. پس اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند و انسان بگوید من ضامن هستم که طلب یکی از شماها را بدهم، چون معیّن نکرده که طلب کدام را میدهد، ضامن شدن او باطل است. و نیز اگر کسی از دو نفر طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن هستم که بدهی یکی از آن دو نفر را به تو بدهم، چون معین نکرده که بدهی کدام را میدهد، ضامن شدن او باطل می‌باشد و همچنین اگر کسی از دیگری مثلًا ده من گندم و ده تومان پول طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن یکی از دو طلب تو هستم و معین نکند که ضامن گندم است یا ضامن پول، صحیح نیست.
- هرگاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند ضامن است.
- هرگاه انسان در موقع ضامن شدن، بتواند طلب طلبکار را بدهد اگرچه بعد فقیر شود طلبکار نمیتواند ضامن بودن او را به هم بزند و طلب خود را از بدهکار اول مطالبه نماید و همچنین است اگر در آن موقع نتواند طلب او را بدهد ولی طلبکار بداند و به ضامن شدن او راضی شود.
- اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهی کسی را بدهد، ضامن شدن او در صورتی صحیح است که به هر لفظی اگرچه عربی نباشد یا به عملی به طلبکار بفهماند که من ضامن شدهام طلب تو را بدهم، و طلبکار هم رضایت خود را بفهماند وراضی بودن بدهکار شرط نیست.
- اگر انسان در موقعی که ضامن می‌شود نتواند طلب طلبکار را بدهد و طلبکار چگونگی را نمیدانسته و بخواهد ضامن بودن او را به هم بزند اشکال دارد. علیالخصوص درصورتی که ضامن پیش از طلبکار ملتفت شود قدرت پیدا کرده باشد.
- هرگاه دکتر به مریض بگوید که اگر ضرری به تو برسد ضامن نیستم، در صورتی که دقت و احتیاط خود را بکند و به مریض ضرری برسد یا بمیرد، دکتر اگرچه بهدست خود دوا داده باشد ضامن نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر با رعایت مراتب دفاع، به طرف خسارت مالی یا نقص عضو وارد شود یا کشته شود، انسان ضامن نیست.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان خیال کرد کسی یا حیوانی، قصد هجوم به جان یا ناموس یا مال او را دارد و در مقام دفاع، خسارت مالی یا جانی به او وارد کرد، ولی بعد معلوم شد که او چنین قصدی نداشته و انسان اشتباه کرده است در این صورت گناه ندارد ولی ضامن خسارت است.
- [امام خمینی] لازم نیست در قرار بیمه میزان خسارت تعیین شود پس اگر قرار بگذارند که هر مقدار خسارت وارد شد، جبران کنند صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انتقال سرمایه به شهر دیگر متعارف و معمول نباشد، عامل نمیتواند بدون اجازه سرمایهگذار آن را به شهر دیگر منتقل نماید و اگر بدون اجازه او منتقلکند و از این بابت زیانی به سرمایه وارد شود، ضامن خسارت خواهد بود؛ ولی اگر سرمایهگذار اجازه داده باشد و عامل نیز در حفظ سرمایه کوتاهی نکرده باشد، ضامن نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در مضاربه چنانچه خرید کالای خاصّی شرط شده باشد و عامل برخلاف شرط عمل کند، ضامن سرمایه است و اگر خسارت وارد شد چه کلی، چه جزیی، به عهده او است، بلی چنانچه پس از معامله، مالک اجازه دهد و خسارتی وارد شود برعهده مالک است.
- [آیت الله اردبیلی] لازم نیست در قرارداد بیمه میزان خسارت تعیین شود؛ پس اگر قرار بگذارند که هر مقدار خسارت وارد شد جبران کنند، صحیح است، ولی در عقد بیمه باید تعهدات طرفین عرفا معلوم و معین باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر سود را قسمت کنند و بعد از قسمت خسارتی بر سرمایه وارد شود وسودی بعد از ان حاصل شود وکمتر از خسارت نباشد ان خسارت به ان سود جبران می شود وچنانچه کمتر از خسارت باشد عامل باید ان خسارت رابه سودی که به قسمت گرفته جبران نماید پس اگر خسارت کمتر از سود باشد زاید بر خسارت برای اومی ماند واگر بیشترباشد مقدار زاید برسود برعهده عامل نیست
- [آیت الله مظاهری] ضمانت بر سه قسم است و هر سه قسم هم صحیح است: 1 - شخصی ضامن دیگری می‌شود که بدهی او را بدهد، در این قسم ضمانت بدهی بدهکار به ذمّه ضامن منتقل می‌شود و بدهکار بری الذّمّه می‌شود. 2 - شخصی ضامن دیگری می‌شود که اگر در دادن بدهی کوتاهی کرد یا نتوانست آن را بپردازد، طلبکار طلب خود را از ضامن بگیرد. 3 - شخصی ضامن کسی شود که اگر خرابی به بار آورد یا مرتکب خیانتی شود، خسارت آن را بپردازد، مثلاً بگوید این کارگر را استخدام کن و اگر دزدید یا خسارت دیگری رسانید من ضامن هستم.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر حیوان یا وسیله نقلیّه ای را اجاره کند و معیّن نماید یا به صورت رایج معلوم باشد که چه مقدار بار باید بر آن حمل شود و در صورت زیاد نمودن بار، حیوان یا وسیله دیگر از بین برود یا آسیب ببیند, خسارت وارد را ضامن است و باید برای بار زائد, اجارهبهای متعارف (اجرت مثل) بپردازد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی از مستأجر سابق که مدّت اجارهاش گذشته است آن محل را اجاره کند، اجارهاش صحیح نیست و توقّف او در محل حرام و غصب است، مگر به اجازه صاحب محل و اگر به محل خسارت وارد شود یا تلف شود، ضامن است و مادامی که توقّف نموده است، باید اجرةالمثل را به صاحب محلّ بپردازد.