موونه
هزينه‌اي که براي گذران زندگي لازم است
مراد از مؤونه سال چیست؟
خرجهائی که در طیّ سال در زندگی لازم است اعمّ از لباس و غذا و هدایای لازمه و مسکن.
خرجهائی که در طیّ سال در زندگی لازم است اعمّ از لباس و غذا و هدایای لازمه و مسکن.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی مبلغ چهارصد هزار تومان وام گرفته که سالی صد هزار تومان پرداخت کند، از طرفی ادای دین که صد هزار تومان است جز مؤونه، است در سال دوّم دو ماه مانده به حساب سال، سیصد هزار تومان پول اضافه بر مؤونه دارد، آیا میتواند سیصد هزار تومان وام را یکجا بدهد و جز مؤونه قرار دهد، با این که قبول میکنند همه را یکجا بگیرند یا باید خمس سیصد هزار تومان را بدهد؟
- اگر فردی قطعه زمینی، را برای فرزند یک سالهاش خریده و حساب سال ندارد و معمولامازاد بر مؤونه ندارد و یا این که، پول زمین را جدّ آن بچّه داده است، آیا این قطعه زمین خمس دارد یا خیر؟
- اگر کسی امسال مثلا 100.000 تومان مازاد بر مؤونه داشت و آن را تخمیس کرد و در سال آینده این مقدار از بین رفت ولی در بین سال 100.000 تومان دیگر به عنوان قبلی کنار گذاشت و سر سال این مقدار را به عنوان خمس داده محاسبه کرد آیا این کار صحیح است یا اینکه مسئله به شکل دیگری است؟
- بفرمائید چه خرجهائی، بعنوان مؤونه به حساب میآید که خمس ندارد؟
- مراد از لفظ احتیاط در کلمات فقهاء چیست؟
- در عروه مسئله 29 مرحوم سید 6فرمود: یجب التقلید فی الواجبات و المحرّمات... او العادیّات حال مراد از عادیّات چیست؟
- مراد فقهاء از شیاع مفید علم چیست و آیا شیاع باید از اهل خبره بدست بیاید یا از عموم مردم هم مکفی است؟
- آیا عاقله شامل ولیّ که عبارت از پدر و جدّ است می‌شود یا نه چون مراد از عاقله منسوبین مذکّر است؟
- اگر در مورد کسی عیب را بازگو کنیم و نامی از او نبریم ولی طوری بیان کنیم که معلوم شود مراد کیست آیا غیبت است؟
- در رسالهها آمده آبی که بعد از ملاعبه از انسان خارج می‌شود پاک است آیا مراد بازی کردن با همسر است یا مطلق بازی حتّی با آلت خود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر عینی (مانند زمین و غیره) در سال خرید، به مقدار مؤونه یک سال خریدار بوده است (و در همان سال مورد انتفاع قرار گرفته بود) و پس از چند سال در صدد تخمیس اموال خود برآمده و در زمان تخمیس، قیمت آن عیناً چند برابر مؤونه سال او شده است آیا میزان، سال خرید است تا از خمس معاف باشد یا میزان سال تخمیس است تا بر زاید بر مؤونه، خمس قرار گیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا انسان میتواند به عنوان قرض از پول مخمّس خود بردارد و خرج مؤونه کند و در همان سال یا سال بعد، از درآمد سال جایگزین نماید؟
- [آیت الله خوئی] زیدی 50 رأس گوسفند در ظرف چند سال جمعآوری نموده و امرار معاش مینماید و قیمت آن ده هزار تومان است و اگر بخواهیم به اندازه مؤونه هر سال، سال به سال کسر کنیم مقدار گوسفند کمتر از مؤونه است و اگر بخواهد خمس بدهد در عسر و حرج قرار میگیرد.
- [آیت الله بهجت] مالی که به عنوان وسیله مورد نیاز خریداری شود، لکن در همان سال یا سال دیگر از مؤونه بودن خارج شود، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله خوئی] زیدی از ربح سال جاری میتواند مؤونه سال آینده را از قبیل خوراک، لباس مهمانی، ماشین، منزل، جهیزیه دختر کسر کند و از مازاد خمس بدهد یا خیر؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا واجب است خمس مالی را که معلوم است تا پایان سال جزء مؤونه نمی شود، فوراً پرداخت کرد یا می توان تا سر سال خمسی صبر نمود؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا مخارجی که برای اعیاد و وفیات مذهبی هزینه می‌شود، هر چند زیاد باشد جزء مؤونه سال محسوب می‌شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] وجهی که فقیر بابت ردّ مظالم دریافت کرده و از مؤونه سال اضافه آمده، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله خوئی] اگر کسی ما بین سال مبلغی جمع کرده میخواهد سرمایه کسب قرار دهد آیا جزو مؤونه است؟
- [امام خمینی] شخصی در آخر هر سال که به حساب مازاد خود رسیدگی کرده مثلا اگر از نقد و جنس هزار تومان داشته و پانصد تومان مقروض بوده فقط خمس پانصد تومان را میداده آیا به نظر مبارک شما صحیح است و صرف مقابله مازاد با دین از مؤونه است و یا آن که تنها اداء دین قبل از تمام شدن سال جزء مؤونه می‌باشد.
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر پدر و مادر فقیر باشند و نتوانند کاسبی کنند یا کسب مطابق شأن آنها نباشد و مراد از فقر در اینجا نتوانستن ادامه زندگی است، فرزند آنان اگر بتواند باید خرجی آنان را بدهد، اگر متکفّل نفقه آنها کسی دیگر نباشد ولو از بابت وجوه شرعیّه.
- اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیّه میکند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد، خمس آن را نباید بدهد و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیّه تهیّه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- مالی را که خرج سفر حجّ وزیارتهای دیگر میکند، از مخارج سال حساب می‌شود که در آن سال شروع به مسافرت کرده، اگرچه سفر او با مقداری از سال بعد طول بکشد.
- اگر بعد از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدّت مزارعه ریشه زراعت در زمین بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، چنانچه مالک و زارع از زراعت صرفنظر نکرده باشد، حاصل سال دوم را هم باید مثل سال اوّل قسمت کنند ولی اگر شراکت آنها اختصاص به همان سال اول داشته حاصل سال دوم برای صاحب بذر است و اگر صاحب بذر اعراض کرده باشد حاصل مال دیگری است.
- زنهای قرشیّه بعد از تمام شدن شصت سال یائسه میشوند، یعنیخون حیض نمیبینند و زنهایی که قرشیّه نیستند، بعد از تمام شدن پنجاه سال یائسه میشوند.
- اگر در اوّل سال برای مخارج خود قرض کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد، میتواند مقدار قرض خود را از آن منفعت کسرنماید.
- مرد میتواند دختر بچهای را که سنّ او از سه سال بیشتر نیست غسل دهد، زن هم میتواند پسر بچهای را که سه سال بیشتر ندارد غسلدهد.
- گوسفندی را که برای زکاْ میدهد، باید اقلاً داخل سال دوم شده باشد، و اگر بز بدهد باید داخل سال سوم شده باشد.
- اگر درخت بید وچنار ومانند اینها را برای تجارت بکارد باید خمس آنها را بدهد اگرچه آنها را نفروشد، ولی اگر مثلاً از شاخههای آن که معمولاً هر سال میبرند، استفادهای ببرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسبش از مخازج سال او زیاد بیاید، در آخر هر سال باید خمس آن را بدهد.
- اگر برای شخم زدن یا کار دیگری که تا چند سال برای زراعت فائده دارد خرجی کند، میتواند آن را جز مخارج سال اوّل حساب نماید در صورتی که کار، مال سال اوّل بوده گرچه برای سالهای بعد هم نفع دارد وگرنه به نسبت حساب نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . احتیاط لازم در گل سرشور و گچ و آهک و گل سرخ اگر به حد نصاب برسد، دادن خمس است پیش از خارجکردن مؤونه سال، و اگر کمتر از نصاب باشد، حکم سایر منافع سال را دارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی هزینه های سفر حج یا زیارتهای مستحبی یا عروسی فرزند خود را در روزهای پایانی سال خمسی انجام داد که بخشی از این هزینه ها در پایان سال خمسی و بخش دیگر آن در سال جدید انجام شد، آن مقداری که در سال خمسی جاری هزینه می شود، جزء مؤونه همان سال شمرده می‌شود و خمس ندارد . مقداری که در سال جدید هزینه می شود، مربوط به محاسبات سال جدید است. خمس مطلق درآمد
- [آیت الله مکارم شیرازی] 34 هرگاه چیزی جزء مؤونه سال گردد، مانند خانه و فرش و وسایل دیگر، اگر بعداً آن را بفروشند به قیمت آن خمس تعلق نمی گیرد مخصوصاً اگر بخواهند آن را تبدیل به مثل کنند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر غیر مال التجاره مالی داشته باشد که متعلق خمس نباشد در صورتی که به ارث به او رسیده باشد چنانچه قیمتش بالا برود اگر چه ان را بفروشد مقداری که بر قیمتش اضافه شده خمس ندارد و همچنین است اگر به غیر معاوضه مالک ان شده چه از اول متعلق خمس نبوده مثل ان که مسکنی که مورد حاجت اوست به او بخشیده باشند و در موونه سال صرف شده باشد یا متعلق خمس بوده و خمس ان را از همان مال داده باشد مثل مالی که به حیازت مالک شده و خمس ان را داده است ولی اگر به معاوضه مالک شده باشد چنانچه قیمتش بالا برود تا زمانی که نفروخته خمس ندارد و اگر فروخت در صورتی که موونه نباشد ان زیاده خمس دارد و در صورتی که موونه باشد بنابر احتیاط واجب خمس مقدار زاید را بدهد و در هر دو صورت اگر در موونه سال صرف شود خمس ندارد
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . پرداخت خمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان با فرو رفتن و یا بدون فرو رفتن در دریا میگیرد، در صورتی که صرف در مؤونه سال نشده باشد واجب است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر درخت بید و چنار بکارد یا قالی بزند جزء درآمد سالی است که وقت فروش آنها است لذا اگر در آن سال صرف مؤونه نشد و عین یا پول آن باقی ماند در آخر سال باید تخمیس شود. شاخه ها یا منافعی که معمولاً در هر سال از آن استفاده می کنند جزء درآمد همان سال محسوب می شود که اگر تا آخر سال باقی ماند باید تخمیس شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر باغی احداث کند برای آنکه بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد میوه و نموّ درخت ها و زیادی قیمت باغ جزء درآمد سال او است و اگر صرف مؤونه نشد باید خمس آن را بدهد. ولی اگر قصدش این باشد که میوه آن را بفروشد باید خمس میوه را اگر صرف مؤونه او نشود بدهد. و اصل باغ حکم سرمایه را دارد که باید طبق احکام خمس سرمایه تخمیس شود.
- [آیت الله اردبیلی] کاسبی که در طول سال به مردم نسیه داده است، اگر در آخر سال وقت وصول آن رسیده و قابل وصول بوده و مانند نقد باشد، باید خُمس سود آن را پرداخت نماید و چنانچه وقت وصول آن رسیده ولی قابل دریافت نیست، به محض دریافت باید خمس سود آن را بدهد، مگر آن که آن را در مؤونه لازم و فوری خود مصرف نماید و در صورتی که وقت وصول آن در سال بعد باشد، سود آن جزء درآمد سال بعد است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کافر یا کسی که به خمس اعتقادی ندارد چیزی را به انسان هدیه بدهد انسان مالک آن می شود و لازم نیست خمس آن را بدهد. بلی اگر آنچه را که گرفته در طول سال صرف مؤونه او نشود و از درآمد سال او زیاد بیاید باید خمس آن را بپردازد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر چیزی را با پول مخمس خریده تا از منافع آن استفاده کند مثلاً درختی خریده تا میوه آن را بفروشد یا گاو خریده تا شیر آن را بفروشد میوه و نمای آن جزء درآمد سال او محسوب می شود که اگر تا آخر سال خمسی صرف مؤونه نشد باید تخمیس شود.