محرمیت
مَحارِم (جمع مَحرَم) اصطلاحی فقهی، به معنای کسانی است که ازدواج با آنان حرام است و در گفتار عامیانه خویشاوندانی را گویند که احکام حجاب در مورد آنها جاری نیست.
زن و شوهری به دلیل نداشتن فرزند از پرورشگاه کودکی اختیار می‌کنند، ضمن گرفتن شناسنامه برای او ارث نیز برایش تعیین می‌کنند بفرمائید این مسئله و مسئله محرمیّت کودک با آنان چه صورت دارد؟
این که شناسنامه بنام فرزند خودش بگیرد جایز نیست، مگر بنام شخصی کند که بچّه از اوست و ارث هم از این مرد و زن نمی‌برد و حکم فرزند ندارد و محرم هم نیست، مگر از طرق شرعی او را محرم نمایند
این که شناسنامه بنام فرزند خودش بگیرد جایز نیست، مگر بنام شخصی کند که بچّه از اوست و ارث هم از این مرد و زن نمی‌برد و حکم فرزند ندارد و محرم هم نیست، مگر از طرق شرعی او را محرم نمایند
عنوان سوال:
زن و شوهری به دلیل نداشتن فرزند از پرورشگاه کودکی اختیار می‌کنند، ضمن گرفتن شناسنامه برای او ارث نیز برایش تعیین می‌کنند بفرمائید این مسئله و مسئله محرمیّت کودک با آنان چه صورت دارد؟
پاسخ:
این که شناسنامه بنام فرزند خودش بگیرد جایز نیست، مگر بنام شخصی کند که بچّه از اوست و ارث هم از این مرد و زن نمی‌برد و حکم فرزند ندارد و محرم هم نیست، مگر از طرق شرعی او را محرم نمایند
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اینجانب سیّد هستم بعلّت نداشتن فرزند نوزادی را از بنیاد حمایت کودکان به فرزندی گرفتم و نامش را سیّد علی گذاشته و برایش شناسنامه گرفتهام حکم چیست؟
- گاهی زن و شوهری که صاحب اولاد نیستند پسر یا دختری را به فرزند خواندگی قبول می‌کنند بفرمائید چه راههائی برای محرم شدن پسر خوانده نسبت به این زن و همچنین دختر خوانده نسبت به این شوهر وجود دارد؟
- فردی وکیل شده زنی را به عقد دائم فردی در آورد امّا صیغه موقّت جاری میکند بعد از بچّهدار شدن به زن اطّلاع میدهد که عقد منقطع است: الف – تکلیف محرمیّت زوجین و توارث آن دو از هم و توارث آن دو نسبت به فرزند چه است و مسئله دخول چه میشود؟
- پدری فوت میکند که چهار فرزند اعمّ از سه پسر که هر سه صغیرند و یک دختر دارد و زن متوفّی هم ارثبر اوست منزل مسکونیای دارد که بعد از چند سال بوسیله برادران تخریب میشود و برادران و مادر جهت ساختمان منزل کمکهای متفاوتی می‌کنند و مقداری هم پدر پول نقد دارد که توسط قیّم شرعی و قانونی بچّهها خرج جهیزیّه خواهر میگردد و حال آن که پسرها در آن زمان صغیر بودهاند بفرمائید وضعیت ارث و نحوه مالکیّت ساختمان جدید البناء چگونه است؟
- اگر زنی مردی را وکیل میکند که او را به عقد دائم خود در آورد و مرد بر خلاف نظر زن، او را به عقد منقطع در میآورد و بعد از مدّتی این دو با هم زندگی می‌کنند و بچّهدار میشوند مرد اعلام میکند که عقد تو منقطع است، آیا این عقد صحیح بوده یا خیر و آیا مسئله ارث برای بچّهها به چه نحو است و آیا بعد از اتمام مدّت علی فرض صحّت عقد چه کنند؟
- پسر بچّه پانزده سالهای که شب هنگام پس از بیدار شدن از خواب فرد اجنبی را به صورت برهنه با مادرش در اتاق خواب میبیند با این اعتقاد که فرد خائن و متجاوز به ناموس باید کشته شود فرد مزبور را که مبادرت به فرار نموده به قتل میرساند لازم به ذکر است که زن مدّعی است که اولابا تهدید فرد مقتول مبنی بر آبروریزی او درصورت تن ندادن به رابطه، مجبور به باز کردن درب منزل به روی او شده است، ثانیاً رابطه نامشروع در حدّ کمتر از زنا بوده است، با توجّه به فرض فوق بفرمائید : الف - قتل ارتکابی توسط نامبرده با اعتقاد به لزوم کشتن اینگونه افراد مشمول کدامیک ازعناوین قتل عمد یا شبه عمد میشود؟ ب - با توجّه به ادّعای زن مبنی بر اینکه از روی تهدید مجبور به برقراری رابطه با اجنبی شده است آیا عمل ارتکابی از سوی فرزند تازه بالغ وی میتواند مشمول عنوان دفاع از ناموس و در نتیجه عدم شمول ادّله قتل عمد در مورد وی باشد؟ ج - با توجّه به اینکه اطّلاعات فقهی نوجوان در احکام شرعی کم بوده آیا جهل وی به مسئله میتواند رافع مسئولیت باشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] ب: تکلیف فرزند متولد شده از زن ثانی (مادر جانشین) در رابطه با نَسَب، محرمیّت و ارث چگونه است؟
- [آیت الله مظاهری] زن و شوهری از دنیا رفته اند. این زوج به دلیل بچه دار نشدن، طفلی را در خردسالی به سرپرستی گرفته و برای وی شناسنامه رسمی با نام خود اخذ نموده اند و او را بزرگ کرده اند. با توجه به اینکه اطرافیان مرحومین ادعای توارث دارند و زوج مرحوم به جز این فرزند خوانده، فرزند دیگری ندارند، آیا این فرزند خوانده از زوج مذکور ارث میبرد یا اطرافیان؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مردی عقیم، ولی زن او سالم و قدرت باروری دارد. اگر اسپرم مرد دیگری در آزمایشگاه با تخمک زن مذکور ترکیب، سپس نطفه ترکیب یافته در رحم زن نهاده شود، لطفاً بفرمایید: اوّلاً: آیا این کار جایز است؟ ثانیاً: آیا این امر زنا محسوب می شود؟ ثالثاً: آیا مشخّص بودن یا ناشناس بودن دهنده اسپرم در حکم مسأله تأثیری دارد؟ رابعاً: رابطه شرعی کودک با شوهر زن از لحاظ ارث، محرمیّت و نکاح چگونه خواهد بود؟ خامساً: رابطه شرعی کودک با مرد صاحب اسپرم از نظر ارث، محرمیّت و نکاح چگونه می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زن و شوهری چند فرزند دارند. یکی از فرزندان آنها، که مجرّد است، فوت می کند و از او اموالی باقی می ماند، پدر این متوفّی نیز قبل از تقسیم ارث فرزند فوت می کند. اگر پدر این فرزند دارای والدین باشد، آیا سهم الارثی که از فرزند خود دارد به والدینش می رسد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] زن و شوهری، فرزند تازه متولد شده خود را به یک زوج نازا سپرده اند. حال پس از یک سال، مادر کودک می گوید نمیتوانم دوری کودکم را تحمل کنم و می خواهد کودک را پس بگیرد. آیا شرعا اجازه چنین کاری دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر اسپرم مردی را با تخمک زن دیگری خارج از رحم بارور ساخته و در رحم همسر او قرار دهند، فرزند متولد شده به لحاظ محرمیت و ارث، نسبت به صاحب تخمک و صاحب رحم چگونه خواهد بود؟
- [سایر] 1. مرد با زن پدر بزرگ همسر خود (مادربزرگ غیر اصلی همسر)محرم است؟ 2. مرد با مادر ناتنی خود که از پدرش طلاق گرفته پس از طلاق محرم است؟ 3. فرزند خواندگی در اسلام چه حکمی دارد و مسئله محرمیت فرزند خوانده با ابوین چگونه است
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زن و شوهری در حین مسافرت با ماشین تصادف کردند که منجر به فوت هر دو گردید، ولی فوت زن تقریباً دو ساعت بعد از فوت شوهر رخ داده است و همچنین شوهر از این همسر متوفّی فرزندی ندارد بلکه از زن دیگر فرزند دارد. آیا شرعاً این همسر متوفّی از شوهر مرحوم خود ارث می برد؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی همراه زن و فرزندانش در یک سانحه تصادف رانندگی فوت می‌کنند، هم خود مرد و هم همسر او، پدر و مادری دارند و فرزند دیگری هم ندارند، حکم تقسیم ارث را بین والدین زوج و زوجه ایشان بیان فرمایید:
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مردی پس از مسافرتی که یک سال طول کشیده برمی گردد می بیند همسرش پسری زائیده پس از نزاع و درگیری زن را طلاق داده و زن پس از مدتی از دنیا می رود. بعد از بزرگ شدن این فرزند و طلب کردن حقش از پدر، پدر او را نفی می کند، این در حالی است که زن تا آخر عمر می گفته این فرزند از شوهر من است و مرد هم به مؤمنه بودن زن اعتراف می کند، در این رابطه: 1 آیا قول مرد قبول است؟ 2 اگر مسأله مشکوک باشد که این طفل بعد از دوازده ماه به دنیا آمده یا قبل آن وظیفه چیست؟ 3 حکم ارث و محرمیت این پسر با بچه های دیگر این مرد چیست؟ و آیا کودک حلال زاده است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زنی کودکی را با شرایطی که در مسأله (2483) و بعد از آن گفته میشود شیر دهد، شوهر آن زن که شیر از اوست، بنا بر احتیاط واجب نمیتواند با اولاد - نسبی و رضاعی - پدر آن کودک - هر چند با واسطه باشند - و با اولاد نسبی مادر آن کودک ازدواج نماید، همچنان که در نگاه کردن و دست دادن و سایر احکام محرمیت نمیتواند مانند یکی از محارم رفتار کند؛ ولی ازدواج خویشان شوهر با خواهر و برادر آن بچه مانعی ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زنی کودکی را شیر کامل بدهد، بنا بر احتیاط واجب نمیتواند با اولاد نسبی و رضاعی پدر آن کودک - اگر چه با واسطه باشند - و با اولاد نسبی مادر آن کودک ازدواج نماید. همچنان که در نگاه کردن و دست دادن و دیگر احکام محرمیت نمیتواند مانند یکی از محارم رفتار نماید؛ ولی ازدواج خویشان آن زن با برادر و خواهر آن بچه مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر منی مرد را در رحم زنش وارد نمودند چه به وجه حلال یا حرام، و از آن، کودکی متولد شد، این کودک مال مرد و زن است و همه احکام فرزند را دارد.
- [آیت الله اردبیلی] مقصود از فرزندی که از انسان ارث میبرد، بچّهای است که از نطفه او متولّد شده باشد، خواه از زن دائم باشد یا موقّت؛ پس اگر کسی بچّهدار نشود و بچّهای را از پرورشگاه یا از دیگران به فرزندی قبول کند، آن بچّه فرزند او نمیشود و از او ارث نمی‌برد، مگر این که در زمان حیات خود چیزی را به او ببخشد و جایز نیست شناسنامه او را نیز به نام خود بگیرد تا حکم اولاد نسبی بر او جاری شود، هر چند اصل عمل او از نظر عاطفی کار خوبی است و اجر و ثواب نیز دارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مردی بمیرد و فرزند نداشته باشد، یک چهارم مال او را زن و بقیّه را ورثه دیگر میبرند و اگر از آن زن یا از زن دیگر فرزند داشته باشد، یک هشتم مال را زن و بقیّه را ورثه دیگر میبرند و اگرچه بعید نیست گفته شود که: (زن از همه اموال ارث میبرد، ولی زنی که از لحاظ سنی و داشتن یا نداشتن اولاد و جهات دیگر، مظنّه ماندن او در خانه مرد کم است، از زمین خانهای که محل زندگی مرد و خانواده او بوده و قیمت آن زمین ارث نمی‌برد و نیز از خود هوایی آن، مثل بنا و درخت ارث نمی‌برد و فقط از قیمت هوایی ارث میبرد و همچنین از زمینها و خانههای دیگر مرد که به عنوان سرمایه او محسوب میشدند و نه محل زندگی خانوادهاش، ارث میبرد)؛ ولی احتیاط واجب آن است که بقیه ورثه با زن در مورد زمینها و خانههایی که متعلّق به مرد و خانوادهاش بوده، مصالحه نمایند.
- [آیت الله اردبیلی] اقرار به نسب، مانند اقرار به فرزند بودن برای کسی، با چند شرط پذیرفته میشود: اوّل: احتمال داده شود که اقرار کننده راست میگوید و تحقّق نسب، عادتا ممکن باشد.دوم: تحقّق نسب شرعا صحیح باشد.سوم: شخص دیگری مدّعی آن نباشد. چهارم:نسبت به کودکی باشد که در اختیار اوست و در صورت تحقّق این شرایط، نیازی به تصدیق کودک نیست و انکار او نیز پس از بلوغ مسموع نخواهد بود، ولی ادّعای فرزندی شخص بالغ در صورتی پذیرفته میشود که او هم تصدیق نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] شیر دادنی که علّت محرم شدن است ده شرط دارد: 1 - شیر، شیر کودک دایه باشد؛ پس اگر بدون بارداری شیر در سینه زنی جمع شود یا بر اثر بارداری شیر پیدا شده ولی کودک او به حدی نرسیده که از این شیر تغذیه کند یا تغذیه او مشکوک است، این شیر سبب محرمیت نمیشود؛ ولی اگر نزدیک تولد کودک است و حمل از آن تغذیه میکند به طوری که عرفاً این شیر، شیر آن کودک به حساب میآید، موجب محرمیت میشود. 2 - بچه شیر زن زنده را بخورد؛ پس اگر مقداری از رضاع معتبر را از پستان زنی که مرده است شیر بخورد، فایده ندارد. 3 - شیر آن زن از زنا نباشد؛ پس اگر شیر بچهای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگری بدهند، به واسطه آن شیر بچه به کسی محرم نمیشود؛ ولی شیر مباشرت به شبهه و مباشرتی که از جهت دیگر حرام است؛ مانند مباشرت در حال احرام یا ضرر شدید یا حیض، سبب محرم شدن میشود. 4 - بچه شیر را مستقیم از سینه زن بنوشد؛ پس اگر شیر را بدوشند و به کودک بنوشانند، کافی نیست. 5 - باید شیر در دهان کودک از شیر بودن خارج نشود؛ پس اگر با مایعی مخلوط شود به طوری که دیگر به آن شیر نگویند، سبب محرمیت نمیشود. 6 - مقدار شیری که سبب محرمیت است از یک شوهر باشد؛ پس اگر زنی بچهای را از شیر مردی هفت مرتبه شیر بدهد و از شوهرش طلاق گرفته با مرد دیگری ازدواج کند و از شیر شوهر دوم هشت مرتبه به همان کودک شیر بدهد، آن بچه به کسی محرم نمیشود؛ اگر چه در این بین کودک از شیر زن دیگری تغذیه نکرده باشد. 7 - شیردهنده یک زن باشد؛ پس اگر مردی دو زن داشته باشد و یکی از آنها کودکی را مثلاً هفت مرتبه و دیگری هشت مرتبه شیر بدهد، آن بچه به کسی محرم نمیشود؛ اگر چه تمام شیرها مال یک شوهر باشد. 8 - بچه مقداری از شیر معتبر را قی نکند؛ ولی اگر کودک بعد از سیر شدن اضافه بخورد و آن اضافه را قی کند، مانعی ندارد. 9 - شیری که کودک میخورد در رشد او تأثیر محسوسی بگذارد به طوری که متعارف مردم بگویند از آن شیر استخوان او محکم شده و گوشت در بدنش روییده است، یا پانزده مرتبه کامل یا یک شبانهروز به طوری که در مسأله بعد گفته میشود، شیر بخورد؛ بلی اگر ده مرتبه به او شیر دهند و در بین آن، زن دیگری او را شیر ندهد، احتیاط مستحبّ آن است که کسانی که به واسطه شیر خوردن به او محرم میشوند، با او ازدواج نکنند و در نگاه کردن و دست دادن و مانند آن او را محرم ندانند. 10 - از ابتدای شیر خوردن بچه دو سال نگذشته باشد؛ بنابراین کودکی که در ابتدای ماه دوم تولد شروع به شیر خوردن کرده، چنانچه مقداری از شیر خوردن او بعد از ورود در ماه بیست و ششم از بدو تولد واقع شود، به کسی محرم نمیشود و اگر تمام مقدار معتبر را در ماه بیست و پنجم یا جلوتر بخورد محرم میشود. این امر در فرزند زن شیرده یا پیدایش شیر زن معتبر نیست؛ پس چنانچه از شروع شیر زن یا از شروع شیر خوردن کودک او بیش از دو سال گذشته باشد و با آن شیر کودک دیگری را با شرایط معتبر شیر بدهد، باعث محرمیت میگردد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زنی کودکی را شیر دهد با نه شرط سبب محرم شدن خواهد بود: 1 شیر از ولادت باشد، بنابراین اگر پستان بدون تولد فرزندی شیر پیدا کند و کودکی از آن بنوشد سبب محرمیت نمی شود. 2 بچه از زن زنده شیر بخورد، پس اگر پستان زن مرده ای را به دهان بگیرد و شیر بخورد اثری ندارد. 3 شیر آن زن از حرام نباشد، بنابراین اگر شیر بچه ای را که از زنا به دنیا آمده به بچه ای بدهند به کسی محرم نمی شود. 4 شیر را از پستان بمکد، ولی احتیاط واجب آن است اگر شیر را در گلوی بچه بریزند با آن زن و محارم او ازدواج نکند. 5 شیر را با چیز دیگر مخلوط نکنند. 6 شیر مربوط به یک شوهر باشد، بنابراین اگر زنی را که دارای شیر است طلاق دهد بعد شوهر دیگری کند و از او باردار شود و تا موقع وضع حمل شیری که مربوط به شوهر اول داشته باقی بماند و مثلاً کودکی را هشت دفعه از شیر مربوط به شوهر اول و هفت دفعه از شیر مربوط به شوهر دوم شیر دهد آن کودک به کسی محرم نمی شود، همچنین اگر زنی از شیر مربوط به شوهر اول کودکی را بطور کامل شیر دهد و بعد از شیر مربوط به شوهر دوم کودک دیگری را شیر دهد آن دو به یکدیگر محرم نمی شود. 7 کودک به واسطه بیماری شیر را قی نکند، ولی احتیاط واجب آن است در این صورت کسانی که به واسطه شیر دادن به آن بچه محرم می شوند با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. 8 کودک پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز بطوری که در مسأله بعد خواهد آمد شیر کامل بخورد، یا آن مقدار شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است و احتیاط مستحب آن است که اگر ده مرتبه شیر بخورد کسانی که به واسطه شیر خوردن با او محرم می شوند با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه نیز به او ننمایند. 9 دو سال کودک تمام نشده باشد، بنابراین بعد از تمام شدن دو سال اگر به او شیر دهند به کسی محرم نمی شود، حتی اگر پیش از تمام شدن دو سال چهارده مرتبه و بعد از آن یک مرتبه شیر بخورد با کسی محرم نمی شود، ولی اگر از موقع زاییدن زن بیش از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه ای را شیر دهد احتیاط واجب آن است که با زنانی که به واسطه شیر خوردن با او محرم می شوند ازدواج نکند و نگاه محرمانه هم ننماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] گفته شد که اگر کودکی یک شبانه روز شیر زنی را بخورد، باعث محرمیت میشود، این شیر خوردن باید به طور کامل باشد (یعنی در این مدت کودک گرسنه نماند و هر گاه نیاز به شیر خوردن داشت شیر بنوشد) و در این امر فرقی نمیکند که در هر بار به مقدار کامل بخورد یا شیر مورد نیاز را در چندین دفعه بخورد (یعنی مقداری شیر خورده و بعد از بازی یا استراحت یا خواب مختصر شیر خوردن خود را کامل کند) ولی باید در بین یک شبانه روز غذا یا شیر کس دیگری را نخورد. البتّه چیزهایی که خوردن آن در مدت شیر خوردن متعارف است؛ مثلاً مقدار مختصری عرق نعناع که برای جلوگیری از نفخ معده به کودک میدهند، اشکال ندارد. معیار دیگری که برای مقدار شیر خوردن گفته شد، پانزده مرتبه کامل بود، کودک نباید در بین پانزده مرتبه شیر زن دیگری را - ولو به طور ناقص - بخورد؛ ولی تغذیههای دیگر مانعی ندارد و در مورد معیار دیگر (یعنی شیر خوردن به مقداری که به طور محسوس موجب رشد گوشت کودک و محکم شدن استخوان او شود) خوردن غذاها یا شیر زن دیگر در اثنا مانعی ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] جایز نیست نطفه مرد بیگانه را در رحم زنی وارد کنند، خواه با اجازه آن زن باشد یا نه و خواه شوهر داشته باشد یا نه و خواه شوهرش اجازه بدهد یا نه. و هرگاه چنین کنند و بچّه ای از آن متولد شود اگر این عمل بطور شبهه انجام شده مثل این که گمان می کرد زن خود اوست و زن نیز گمان می کرد نطفه شوهر اوست و بعد از آن معلوم شد چنین نبوده است، در این صورت بچّه متعلّق به آن مرد و زن است و تمام احکام فرزند را دارد، ولی اگر این کار از روی علم و عمد انجام گیرد بچّه ای که از آن متولّد می شود فرزند آنها حساب نمی شود و احکام ارث و مانند آن را ندارد؛ ولی احکام محرمیّت نسبت به صاحب نطفه، زن و بستگانشان جاری می شود. در ضمن پیوند تخمدان زن اجنبیّه به همسر در صورت ضرورت مانعی ندارد و استفاده از مادر جانشین در جایی که بخاطر ضرورت نطفه¬ی زن و شوهر در بیرون رحم با هم ترکیب شده، آن هم مانعی ندارد؛ ولی با توجّه به این که این کار معمولاً مستلزم نظر و لمس نا مشروع است تنها در حال ضرورت انجام گیرد.