دنیا
دنیا: جهان محسوس و مادّی، مقابل آخرت است .
شخصی از دنیا رفته یکی از اعضاء او را قطع کردند آیا دیه آن متعلّق بوارث است یا متعلّق به خود میّت که برای او صرف خیرات کنند؟
باید صرف خیرات و مبرّات در مورد خود میّت گردد.
باید صرف خیرات و مبرّات در مورد خود میّت گردد.
عنوان سوال:
شخصی از دنیا رفته یکی از اعضاء او را قطع کردند آیا دیه آن متعلّق بوارث است یا متعلّق به خود میّت که برای او صرف خیرات کنند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بعد از به قتل رساندن شخصی بر او جنایاتی از قبیل قطع کردن اعضاء یا محو کردن آنها وارد میکنند، دیه آن چگونه است و مصرف باید در چه راهی باشد؟
- شخصی وصیّت کرده تا پنج سال محصول ثلث مالش صرف خیرات گردد و بعد از آن وقف امام حسین 7 باشد آیا این وصیّت صحیح است؟
- شخصی وصیّت کرده ثلث من که 100 نخل خرما است صرف خیرات گردد، اگر ثلث او به حدّ نصاب برسد آیا بر وصیّ واجب است زکات آن را بدهد یا خیر؟
- اگر شخصی در حادثهای بسوزد، بطوری که اعضاء وی قابل تشخیص نباشد، مشتی استخوان سیاه شده، آیا واجب است بر این استخوانها، غسل و نماز را بجا آوریم و نیز کفن مخصوص میّت لازم است یا خیر؟
- اگر امدادگری در حین انجام مأموریت با عضو قطع شدهای از بدن یک مصدوم یا میّت برخورد نماید و عضو قطع شده را لمس نماید آیا غسل مسّ میّت بر او واجب است یا خیر؟
- آیا دست زدن به عضو قطع شده دیگران غسل مسّ میّت دارد؟
- اگر خون از جراحات میّت قطع نشود تکلیف غسل او چه میشود؟
- آیا پرداخت دیه جنایت بر میّت به صورت حالّ است یا مؤجّل؟
- همانگونه که مستحضرید بر اساس برخی از روایات وارده در باب دیات، خوب شدن بعضی جراحات یا نقص عضوها (نظیر شکستگی استخوان در اعضایی که دیه مقدّره دارد یا شکافتن لب) میزان دیه را تغییر میدهد، با توجّه به این که امروزه به خاطر پیشرفت علم پزشکی تعداد قابل ملاحظهای از جراحات و نقص عضوها قابل درمان میباشد; بفرمائید : الف - آیا تأثیر درمان در میزان دیه را به غیر موارد مصرّح در فقه نیز میتوان تعمیم داد؟ ب - آیا پیوند عضو مقطوع در میزان دیه تأثیر دارد یا خیر؟ (در صورتی که انگشت یا دست شخصی در اثر جنایت قطع شود، اگر به موقع اقدام گردد میتوان عضو مقطوع را پیوند زد)
- کسی میّتی را غسل میدهد قبل از اتمام غسل از گوش میّت خون میآید و قطع نمیشود تکلیف چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] آیا بر قطع جوارح میت دیه تعلق می گیرد ؟
- [آیت الله نوری همدانی] در صحنه جنگ مسلمانان با کفار در صورتی که حیات رزمنده مسلمان متوقف بر پیوند اعضاء باشد آیا می توان اعضای میت غیر مسلمان را قطع و برای پیوند استفاده نمود ؟ بر فرض جواز آیا در این صورت دیه لازم است یا خیر ؟ و بر عهده بیمار است یا قطع کننده ؟ آیا عضو پیوند شده برای نماز اشکال ایجاد نمی کند ؟
- [آیت الله نوری همدانی] د: آیا قطع نخاع که نوعاً منجر به فلج قسمتی از اعضاء میشود و سبب دیه کامل انسان مسلمان است (مثل فلج اندامهای تحتانی و فقدان کنترل ادرار و...) هر کدام دیه مستقل دارد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی وصیّت کرده ثلث مالش را در موارد معیّنی که ذکر کرده صرف کنند، در صورتی که از موارد مذکوره زیاد آمد چه کنند؟ به ورثه می دهند یا در مطلق خیرات صرف می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] دیه قطع اعضای میت و جراحات وارده بر او چه مقدار است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا جایز است شخصی که تهدید به قتل یا قطع اعضاء می شود برای نجات از آن به مقدسات سب کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] پای شخصی در تصادف آسیب دیده، بدین جهت مجبور شده اند آن را قطع کنند، آیا دیه دارد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر چهار انگشت زنی توسط شخصی قطع شود آیا زن می تواند دیه یکی از انگشتان خود را ببخشد و دیه سه انگشت را که برابر یک سوم دیه کامل است را مطالبه کند؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا میتوان تسهیلات پزشکی (استرلیته و بیحسی و...) برای اجرای حدود در قطع اعضاء ایجاد نمود؟
- [آیت الله بهجت] می دانیم دیه قطع سه انگشت زن سی شتر و دیه قطع چهار انگشت زن بیست شتر است. آیا زنی که چهار انگشت وی قطع شده است، می تواند دیه یک انگشت را ببخشد تا همان سی شتر را بگیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر پسر بزرگ میّت بیش از یکی باشد مثلاً از دو زن او در یک وقت دو پسر به دنیا آمده باشد، باید لباس و قرآن و انگشتر و شمشیر میّت را بطور مساوی بین خودشان قسمت کنند.
- دیه چند چیز مثل دیه کشتن است که مقدار آن در مسأله پیش گفته شد. اوّل - آن که دو چشم کسی را کور کند، یا چهار پلک چشم او را از بین ببرد و اگر یک چشم او را کور کند، باید نصف دیه کشتن را بدهد. دوم - دو گوش کسی را ببرد، یا کاری کند که هر دو گوش او کر شوند و اگر یک گوش او را ببرد یا کر کند، باید نصف دیه کشتن را بدهد و اگر نرمه گوش او را ببرد، احوط این است که با او صلح نماید گرچه دادن ثلث دیه کامل کفایت میکند. سوم - تمام بینی یا نرمه بینی کسی را ببرد. چهارم - زبان کسی را از بیخ ببرد و اگر مقداری از آن را ببرد باید به نسبت مخارج حروفی که به جهت قطع زبان از بین رفته است ملاحظه نماید ودیه تمام را نسبت بمخارج حروف تقسیم کنند ونسبت آن مقدار را بدهد واولی این است که با مقداری که در ملاحظه مساحت یعنی نصف یا ثلث یا ربع ومانند اینها واجب میشود، ملاحظه نموده هرکدام بیشتر است آن را بدهد. پنجم - تمام دندانهای کسی را از بین ببرد و در صورتی که بعضی از دندانها را ازبین ببرد در صورتی که صاحب دندان مرد باشد باید برای هر دندانی از دندانهای جلو که دوازده عدد است پانصد درهم دیه بدهد و برای هر یک از دندانهای دیگر که شانزده عدد است دویست وپنجاه درهم بدهد و اگر زن باشد دیه آن تا به مقداریکه به ثلث دیه نرسد با دیه مرد مساوی است و در صورتی که به ثلث برسد، دیه دندانهای او نصف دیه دندانهای مرد است. ششم - هر دو دست کسی را از بند جدا کند و اگر یک دست را از بند جدا کند، باید نصف دیه کشتن او را بدهد. هفتم - ده انگشت کسی را ببرد ودیه هر انگشت یک دهم دیه کشتن است، ودیه در زن اگر به ثلث برسد نصف دیه مرد است. هشتم - هر دو پستان زنی را ببرد و اگر یکی از آنها را ببرد، باید نصف دیه کشتن او را بدهد. نهم - هر دو پای کسی را تا مفصل یا همه ده انگشت پا را ببرد ودیه هر انگشت پا مثل دیه آن انگشت از دست است. دهم - تخمهای مردی را از بین ببرد. یازدهم - طوری به کسی آسیب برساند که عقل او از بین برود، و اگر پشت کسی را طوری بشکند که دیگر درست نشود باید تمام دیه را بدهد.
- برای مسّ بچه مرده، حتّی بچه سقط شدهای که چهار ماه او تمام شده غسل مسّ میت واجب است، بلکه بنابر احتیاط مستحبّ برای مسّ بچه سقط شدهای که از چهار ماه کمتر دارد باید غسل کرد، و بنابر احتیاط واجب اگر بچه چهار ماههای مرده به دنیا بیاید، مادر او غسل مسّ میّت کند، و اگر از چهار ماه کمتر هم داشته باشد، بنابر احتیاط مستحبّ باید مادر او غسل نماید.
- اگر میّت بیش از یک زن عقدی داشته باشد، چنانچه اولاد نداشته باشد، چهار یک مال، و اگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال به شرحی که گفته شد، بطور مساوی بین زنهای او قسمت میشود، اگرچه شوهر با هیچیک از آنان یا بعض آنان نزدیکی نکرده باشد، ولی اگر در مرضی که به آن مرض از دنیا رفته، زنی را عقد کرده و با او نزدیکی نکرده است، آن زن از او ارث نمیبرد وحقّ مهر هم ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تشریح مرده مسلمان حرام است اگر چه برای یاد گرفتن باشد و قطع اعضاء آن دیه دارد ولی تشریح مرده غیر مسلمان جایز است و دیه ندارد.
- [آیت الله خوئی] جایز نیست بریدن عضوی از اعضاء بدن مردة مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر به منظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زندة دیگر و قطع کننده ملزم شود که دیة آن عضو را به ورثة مرده بپردازد، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقف گردد که عضو بدن مردة مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جایز است بریدن آن عضو ولی قطع کننده باید دیة آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد و پس از پیوند چون جزء بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است .... و ظاهر این است که جایز باشد در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضاء او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میت دیه ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] دیه اعضاء بدن زن تا مقداری که به ثلث دیه نرسیده با دیه مرد مساویست و در صورتی که به ثلث برسد دیه او نصف دیه مرد خواهد بود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حفظ جان مسلمانی متوقّف بر پیوند عضوی از اعضای میّت مسلمان به بدن او باشد، قطع و پیوند آن عضو جایز است و دیه ندارد.
- [امام خمینی] اگر حفظ جان مسلمانی موقوف باشد بر پیوند عضوی از اعضای میت مسلمانی، جایز است قطع آن عضو، و پیوند آن، و بعید نیست دیه داشته باشد، و آیا دیه بر قطعکننده است یا بر مریض، محل اشکال است، لکن میتواند طبیب با مریض قرار دهد که او دیه را بدهد و اگر حفظ عضوی از مسلمان موقوف باشد بر قطع عضو میت، در این صورت بعید نیست جایز نباشد و اگر قطع کند دیه دارد، لکن اگر میت در حال زندگی اجازه داد ظاهراً دیه ندارد، لکن جواز شرعی آن، محل اشکال است و اگر خود او اجازه نداد، اولیای او بعد از مرگش نمیتوانند اجازه بدهند و دیه از قطعکننده ساقط نمیشود، و معصیتکار است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] پیوند قلب، یا کلیه، یا اعضای دیگر جایز است، خواه آن عضو از انسان زنده ای گرفته شده باشد یا از میت و خواه آن میت، میت مسلمان باشد یا غیر مسلمان، ولی در صورتی می توان آن عضو را از بدن (میت مسلمان) قطع کرد و به بدن دیگری پیوند زد که حفظ جان آن مسلمان موقوف بر این پیوند باشد، همچنین اگر حفظ عضو مهمی مانند چشم موقوف بر این کار باشد و در هر صورت احتیاط آن است که قطع کننده عضو میت مسلمان، دیه قطع عضو را مطابق آنچه در کتابهای فقهی مفصل آمده است، بپردازد.
- [آیت الله مظاهری] اگر حفظ جان مسلمانی یا عضوی از او بر پیوند عضوی از اعضای میّت مسلمانی متوقف باشد قطع و پیوند آن عضو با اذن آن میّت قبل از مردن یا اذن ولیّ او یا حاکم شرع بعد از مردن او جایز است و دیه هم ندارد و اگر آن میّت غیر مسلمان باشد اذن هم لازم نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] دیه میّت به ورثه وی میرسد ولی برادر و خواهر مادری از دیه سهمی ندارند، چنانچه در مسأله 2798 گذشت.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر عین مالی که از میّت مانده است، متعلق خمس بوده و میّت قبل از مردن, خمس آن را نپرداخته است، وارثان او باید خمس آن را بپردازند.
- [آیت الله اردبیلی] (قرآن)، (انگشتر) و (شمشیر) میّت و (لباسی که میّت پوشیده یا برای پوشیدن گرفته و دوخته است) اگرچه نپوشیده باشد متعلّق به پسر بزرگتر است و اگر میّت از این چهار چیز بیشتر از یکی داشته باشد، مثلاً دو قرآن یا دو انگشتر داشته باشد، چنانچه مورد استفاده باشد یا برای استفاده مهیّا شده باشد، متعلّق به پسر بزرگتر است.