تبدیل
تبدیل یعنی تغییر دادن و عوض کردن یک چیز با چیز دیگر.
شخصی اتومبیل را از درآمد سال خریداری کرده و چون در شأن او هم هست، خمس آن را نمی‌دهد و دو سال بعد آن را فروخته و تبدیل به احسن می‌نماید، آیا اتومبیلی را که فروخته، باید خمس آن را پرداخت کند؟
در صورتی که بین سال خمسی فروخته و هنوز سال خمسی او فرا نرسیده که ماشینی مطابق شأن خودش خریداری نماید، خمس ندارد، مگر آن که به پول آن خمس تعلّق گرفته باشد که در آن صورت به هر مقدار از پول، که خمس به آن تعلّق گرفته، باید خمس آن پرداخت شود.
در صورتی که بین سال خمسی فروخته و هنوز سال خمسی او فرا نرسیده که ماشینی مطابق شأن خودش خریداری نماید، خمس ندارد، مگر آن که به پول آن خمس تعلّق گرفته باشد که در آن صورت به هر مقدار از پول، که خمس به آن تعلّق گرفته، باید خمس آن پرداخت شود.
عنوان سوال:
شخصی اتومبیل را از درآمد سال خریداری کرده و چون در شأن او هم هست، خمس آن را نمی‌دهد و دو سال بعد آن را فروخته و تبدیل به احسن می‌نماید، آیا اتومبیلی را که فروخته، باید خمس آن را پرداخت کند؟
پاسخ:
در صورتی که بین سال خمسی فروخته و هنوز سال خمسی او فرا نرسیده که ماشینی مطابق شأن خودش خریداری نماید، خمس ندارد، مگر آن که به پول آن خمس تعلّق گرفته باشد که در آن صورت به هر مقدار از پول، که خمس به آن تعلّق گرفته، باید خمس آن پرداخت شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی که از درآمد سال برای همسرش طلا و جواهراتی که در شأن او می‌باشد، میخرد و آنها را فروخته و مجدّدامیخرد، آیا خمس دارد؟
- آیا به باغ که از درآمد سال خریداری شده باشد خمس تعلّق میگیرد؟
- شخصی مبلغی از درآمد میان سال خود را به منظور ثبت نام حجّ تمتّع به بانک پرداخت نموده امّا رفتنش به حجّ به سالهای بعد موکول شده است آیا به این پول خمس تعلّق میگیرد؟
- شخصی به مردم بدهکار است، چنانچه هنگام فرا رسیدن سال خمسی از مال او زیاد بیاید، پرداخت بدهی لازم است یا پرداخت خمس و آیا کلاّبر چنین شخصی، خمس واجب است یا خیر؟
- اگر آذوقهای که خمس آن داده شده است در ضمن سال به مصرف برسد و قبل از پایان سال از درآمد میان سال آذوقه خریداری شود و اضافه بیاید آیا می‌شود بدل آن آذوقه حساب شود تا خمس شامل آن نگردد؟
- در صورتی که آذوقه مثل برنج و روغن را تخمیس کرده باشیم و عین آن مصرف شده باشد ولی به همان مقدار از درآمد جدید خریداری شده باشد آیا معادل خمس سال قبل نه عین آن، در سال بعد از خمس معاف خواهد بود و حکم سرمایه را دارد یا خیر؟
- کاسبی کالایی را نسیه فروخته و قرار بوده ظرف مدّت دو ماه پرداخت نماید، بدهکار سر موعد آمده و با فروشنده به توافق رسیدند که چند ماه دیگر پرداخت نماید، لذا سال خمسی فروشنده فرا رسیده، آیا فروشنده باید خمس این طلب را محاسبه نماید یا متعلّق به سال خمسی بعد است یا این که هر زمان طلب را وصول کرد باید خمس آن را پرداخت کند؟
- اگر آذوقه یا جنسی به ذمّه خریداری کرده و هنوز پرداخت نکرده آیا تخمیس آن در پایان سال واجب است؟
- شخصی در افغانستان زمین موروثی پدری خود را به مدّت دو سال بطور بیع شرط فروخته است، بعد از مدّت چهار سال بایع ادّعا نموده که پول مورد معامله را که شش سال پیش انجام شده برای مشتری پرداخت کرده و زمین خود را فسخ میکند آیا مدّعی حقّ خیار فسخ دارد یا خیر؟
- شخصی زمینی خریده برای ساختن منزل مسکونی، لکن زمین را فروخته و ماشینی برای امرار معاش خریده، آیا به پول زمین خمس تعلّق میگیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی از درآمد سال خود یک دستگاه اتومبیل سواری که مورد نیاز زندگی او بوده خریداری کرده و در همان سال آن را بفروش رسانده و اتومبیل گرانتری خریداری کرده و بقیه پول آن را از درآمد همان سال پرداخته است، آیا به این اتومبیل ها خمس تعلّق می گیرد؟
- [سایر] اینجانب اتومبیل سواری خود را که مورد نیازم بود، دو سال پیش خریدم و اکنون آن را فروخته و با پول آن اتومبیل نو و مدل جدید خریداری کردهام و بقیه پول آن را نیز، از درآمد سال پرداختم؛ آیا باید خمس بپردازم؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی برای همسرش از درآمد سال، طلا و جواهرات بخرد و آن جواهرات در شأن آنها باشد و دو سال بعد جواهرات را بفروشد و مجددا بخواهد جواهرات دیگری خریداری نماید، آیا باید خمس جواهراتی را که فروخته است، پرداخت نماید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی سال خمسی داشته و تعدادی سکّه طلا خریداری کرده و خمس آنها را داده و در اثنای یک سالِ بعد، سکّه ها را فروخته و پول آنها را مصرف زندگی کرده است. آیا در این سال می تواند از درآمد سال آن را جبران کند؟ و آیا حکم چیزهای دیگر مانند گندم، برنج و پول نقد چگونه است؟
- [آیت الله خوئی] زیدی اتومبیل داشته که سرمایه کسبش بوده وسط سالش میفروشد که تبدیل به اتومبیل دیگر نماید سر سال خمس آن میرسد با توجه به آنکه مقداری از پول ماشین مطابق خرج سالش جزو سرمایه نموده چون مورد احتیاج بوده، حال که فروخته باید خمس بدهد یا نه؟ با آن که احتیاج به وسیله کسب دارد.
- [آیت الله بهجت] ارزی که به قیمت دولتی خریداری شده و سپس به قیمت آزاد فروخته می شود، آیا تفاوت قیمت دولتی و آزاد متعلّق خمس می باشد؟ و اگر سر سال خمسی فروخته نشود و در سال آینده این تبدیل صورت گیرد، آیا متعلّق خمس خواهد شد؟
- [آیت الله بهجت] اگر فردی اتومبیلی را اجاره نموده و با آن مسافرکشی کند، آیا درآمد حاصله به او تعلق دارد یا صاحب اتومبیل؟
- [آیت الله خامنه ای] خانه، ماشین و لوازم مورد نیاز انسان یا خانواده او که از درآمد سال خریده شده است، اگر در اثر ضرورت و یا به منظور تبدیل به جنس بهتر فروخته شود، از جهت خمس چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خوئی] شخصی مقداری پول غیر مخمس دارد و از آن اتومبیلی نقد و قسط میخرد پس از آنکه اقساط اتومبیل از کارکرد خودش پرداخت شد میخواهد برای خود سال قرار دهد، قیمت خرید آن باید حساب شود یا قیمت فعلی آن که تنزل یا ترقی کرده و در صورتی که محتاج به سرمایه باشد چه مقدار از اتومبیل جزو سرمایه محسوب می‌شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اینجانب اتومبیل سواری خود را که مورد نیازم بود فروختم و با پول آن اتومبیل نو و مدل جدید خریداری کردم و بقیه پول آن را نیز از درآمد سالم پرداختم. آیا باید خمس بپردازم؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .در محاسبه و پرداخت خمس، تأخیر از سال مالی جایز نیست؛ ولی زودتر از پایان سال مالی می توان، درآمد و هزینه ها را محاسبه و خمس آن را پرداخت کرد. استثنای هزینه ها
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی از درآمد سال مالی مستطیع شد و در همان سال به حج مشرف شد، هزینه مسافرت او خمس ندارد ; همچنین است اگر از درآمد سال مالی به حج مستحبی برود، جزء هزینه سال محسوب می‌شود و خمس ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .کافری که در جنگ , به دست رزمنده مسلمان کشته شود، وسیله های شخصی او را (سلَب) می نامند. سلَب و (وسایل شخصی ) او مال رزمندهای است که او را بکشد. این اموال از باب غنائم جنگی خمس ندارد ; ولی اگر تا یک سال بماند , پس از آن، به عنوان درآمد کسبی، خمس دارد که پس از احتساب هزینه سال، باید پرداخت شود. نصاب غنائم جنگی
- [آیت الله شبیری زنجانی] به سیّد فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او مخارج آن سیّد را نمی‌دهد و نمیتوان او را به پرداخت مخارج وادار کرد، می‌شود خمس داد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی برای تأمین کسری هزینه خود وام گرفته باشد و میتوانست آن وام را در سال قبل تسویه نماید؛ ولی انجام نداد، میتواند آن وام را از درآمد سال بعد پرداخت نماید. اگرچه این وام, هزینه سال قبل است؛ ولی پرداخت آن, جزء هزینه سال جدید شمرده می‌شود و خمس ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر شخصی بعضی از لوازم زندگی او از بین رفت مثلاً بر اثر آتشسوزی فرش یا لوازم دیگرش سوخت یا سرقت شد اگر تا آخر سال خمسی از درآمد سال تهیّه نکرد، می تواند این خسارت را از درآمد سال کسر نماید و خمس سود مانده را بپردازد.
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت خرید خانه یا تلفن یا ماشین و مانند اینها پرداخت میکند اگر از درآمد همان سال باشد و به آن نیاز متعارف داشته باشد، و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر از درآمد همان سال نباشد، یا سال خمسی نداشته باشد، یا اگر سال خمسی دارد تا سَرِ سال خمسی به او تحویل ندهند و سال بعد تحویل دهند، باید خمس آن را بدهد، مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه، یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله جوادی آملی] .هزینه ای که برای کسب و تجارت انجام می شود، از سود آن کسر می شود, چنان که هزینه سالانه خود شخص و عیال و فرزندان او از درآمد سال کسر شده و خمس سودِ مانده پرداخت می‌شود.
- [آیت الله اردبیلی] هزینهای که برای دستیابی به سود صرف می‌شود، مانند کرایه حمل و نقل، دلالی و مانند آن و حتی استهلاک ماشینآلات و ابزار کاری که جزیی از سرمایه است، از مجموع درآمد سال کم می‌شود و خمس باقیمانده پرداخت می‌گردد.
- [آیت الله اردبیلی] افرادی که در ادارات دولتی یا مؤسّسات خصوصی کار میکنند و معمولاً اداره، مقداری از حقوق آنان را پسانداز میکند تا هنگام بازنشستگی به تدریج به آنان پرداخت نماید، پس از بازنشستگی هر مقدار که در هر سال به آنان بدهند، جزء درآمد آن سال حساب می‌شود و لازم نیست خُمس آن را فورا پرداخت نمایند.