تخمیس
تخمیس به معنای خارج کردن خمس مال است.
در صورتی که آذوقه مثل برنج و روغن را تخمیس کرده باشیم و عین آن مصرف شده باشد ولی به همان مقدار از درآمد جدید خریداری شده باشد آیا معادل خمس سال قبل نه عین آن، در سال بعد از خمس معاف خواهد بود و حکم سرمایه را دارد یا خیر؟
باید خمس آن داده شود زیرا خمس به عین مال تعلّق می‌گیرد.
باید خمس آن داده شود زیرا خمس به عین مال تعلّق می‌گیرد.
عنوان سوال:
در صورتی که آذوقه مثل برنج و روغن را تخمیس کرده باشیم و عین آن مصرف شده باشد ولی به همان مقدار از درآمد جدید خریداری شده باشد آیا معادل خمس سال قبل نه عین آن، در سال بعد از خمس معاف خواهد بود و حکم سرمایه را دارد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی سر سال او میرسد ملک او فقط آذوقه (برنج و روغن و()می‌باشد و یا اینکه در صدد تعیین سر سال خمس باشد و فقط آذوقه داشته باشد و از طرف دیگر قرض او از قیمت آذوقه بیشتر است آیا به چنین شخصی به آذوقه او خمس تعلّق می‌گیرد؟
- اگر آذوقهای که خمس آن داده شده است در ضمن سال به مصرف برسد و قبل از پایان سال از درآمد میان سال آذوقه خریداری شود و اضافه بیاید آیا می‌شود بدل آن آذوقه حساب شود تا خمس شامل آن نگردد؟
- اگر آذوقه یا جنسی به ذمّه خریداری کرده و هنوز پرداخت نکرده آیا تخمیس آن در پایان سال واجب است؟
- اگر برنجی را خریداری کنیم با قیمت مثلاشصت تومان و سال بر آن بگذرد و قیمت برنج از سال فعلی افزایش یابد، ولکن مقدار افزایش نامعلوم باشد، آیا می‌شود خمس را بر اساس قیمت خرید داد؟ چگونه؟
- آیا به باغ که از درآمد سال خریداری شده باشد خمس تعلّق می‌گیرد؟
- اگر کسی امسال مثلا 100.000 تومان مازاد بر مؤونه داشت و آن را تخمیس کرد و در سال آینده این مقدار از بین رفت ولی در بین سال 100.000 تومان دیگر به عنوان قبلی کنار گذاشت و سر سال این مقدار را به عنوان خمس داده محاسبه کرد آیا این کار صحیح است یا اینکه مسئله به شکل دیگری است؟
- شخصی اتومبیل را از درآمد سال خریداری کرده و چون در شأن او هم هست، خمس آن را نمیدهد و دو سال بعد آن را فروخته و تبدیل به احسن مینماید، آیا اتومبیلی را که فروخته، باید خمس آن را پرداخت کند؟
- شخصی مغازه خود را در وسط سال تعمیر و تزئین میکند، آیا این مخارج جز سرمایه حساب می‌شود و خمس دارد یا جز مخارج و هزینههای کسب؟ اگر موجب افزایش قیمت مغازه گردد، آیا خمس این مقدار افزایش را باید سر سال پرداخت نماید، یا زمانی که مغازه را بفروش میرساند؟
- آیا تعیین سر سال بر هر مکلّفی واجب است با اینکه یقین دارد عین مالی یکسال تمام نزد او نمیماند مثلاآذوقه مصرفی منزل که خلال یکی دو ماه مصرف می‌شود و مجدداخریداری می‌شود آیا خمس چنین آذوقهای سال به سال لازم است؟
- در منهاج الصالحین آمده است لِکلِّ رِبْح سنْ تَخصّه (مسئله 1218 باب الخمس) معنی این عبارت چیست آیا برای هر ربح و درآمدی که به دست انسان میرسد میتوان یک سال صبر کرد و اگر زیاد آمد خمس آن واجب می‌شود پس کسانی که درآمد تدریجی الحصول دارند مثل کارگرها و کارمندان که عین هیچ مالی یک سال تمام باقی نمیماند آیا از خمس معافند یا اینکه مراد از لِکلِّ رِبْحمنابع مختلف درآمدی است مثل تجارت و زراعت یا دو کارخانه داشتن مثل بافندگی و بازرگانی و...لطفامسئله را توضیح دهید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شغل اینجانب کاسبی است و دارای سال خمسی می باشم، سال گذشته حدود یکصد گونی برنج داشتم که سرمایه کسبم بوده و آن را نیز تخمیس کرده ام، امسال قیمت برنج افزایش یافته و موجب شده است که سرمایه کسب من به مقدار دوازده گونی کاهش پیدا کند، آیا خمس بدهکارم؟
- [سایر] شخصی سر سال خمسی، مقداری مواد غذایی (مثلاً 20 کیلو برنج، 3 قوطی روغن و یک قوطی چای) اضافه آورده و خمس آن را پرداخته است. سپس آنها را در طول سال مصرف میکند و دوباره مقداری مواد غذایی (مثلاً 50 کیلو برنج، 5 قوطی روغن و 3 قوطی چای) خریداری میکند و اندکی از آن را به مصرف میرساند. حال اگر سر سال خمسی 30 کیلو برنج، 4 قوطی روغن و 2 قوطی چای باقی بماند، چه مقدار باید خمس بدهد؟ آیا به تمامی مواد غذایی باقی مانده خمس تعلق می‌گیرد؟ یا آنکه میتواند مواد غذایی اول سال گذشته را - که مخمس بود - از آن کسر نماید و در نتیجه تنها خمس ده کیلو برنج، یک قوطی روغن و یک قوطی چای را بپردازد؟
- [آیت الله خوئی] اگر عینی (مانند زمین و غیره) در سال خرید، به مقدار مؤونه یک سال خریدار بوده است (و در همان سال مورد انتفاع قرار گرفته بود) و پس از چند سال در صدد تخمیس اموال خود برآمده و در زمان تخمیس، قیمت آن عیناً چند برابر مؤونه سال او شده است آیا میزان، سال خرید است تا از خمس معاف باشد یا میزان سال تخمیس است تا بر زاید بر مؤونه، خمس قرار گیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که یک میلیون تومان سرمایه دارد و خمس آن را داده است، اگر در بین سال، مقدار زیادی از سرمایه او از بین برود، ولی تا پایان سال، دوباره مقدار زیادی سود کند و کسری سرمایه جبران شود، آیا لازم است خمس این مقدار را بپردازد؟ اگر تمام کسری جبران نشود، آیا جایز است از درآمد سال بعد، کسری سرمایه جبران شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی سال خمسی داشته و تعدادی سکّه طلا خریداری کرده و خمس آنها را داده و در اثنای یک سالِ بعد، سکّه ها را فروخته و پول آنها را مصرف زندگی کرده است. آیا در این سال می تواند از درآمد سال آن را جبران کند؟ و آیا حکم چیزهای دیگر مانند گندم، برنج و پول نقد چگونه است؟
- [آیت الله سبحانی] آذوقه ای که در طول سال مصرف می شود در صورتی که در آخر سالِ خمسی، مقداری از آن زیاد بیاید و خمس آن را پرداخت کند و در سال بعد به همان مقدار زیاد بیاید، آیا مجدداً باید خمس آن پرداخت شود؟
- [آیت الله سبحانی] در اواخر سال چند کیسه برنج و چند حلبی روغن خرید اتفاقاً روز تخمیس فرا رسید آیا مکلف می تواند برای این دو قلم سال خمسی مستقل در نظر بگیرد؟
- [آیت الله سبحانی] معروف بین فقهاء دام ظلّهم این است که باید در امر محاسبه خمسی حول واحد منظور گردد آیا در مورد اشیاء و کالای مصرفی مانند چند کیسه برنج و چند حلبی روغن و مقادیری حبوبات که در آخر سال خریداری شده است و تخمیس آنها خصوصاً برای اشخاص نسبتاً ضعیف مشکل هست. شخص مکلّف می تواند برای آنها سالی را در نظر بگیرد؟
- [آیت الله سبحانی] معروف بین فقهاء دام ظلّهم این است که باید در امر محاسبه خمسی حول واحد منظور گردد آیا در مورد اشیاء و کالای مصرفی مانند چند کیسه برنج و چند حلبی روغن و مقادیری حبوبات که در آخر سال خریداری شده است و تخمیس آنها خصوصاً برای اشخاص نسبتاً ضعیف مشکل هست. شخص مکلّف می تواند برای آنها سالی را در نظر بگیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی سال مالی خود را به قیمت طلا محاسبه نماید، به طور مثال اگر همه سرمایه اش معادل با صد سکّه طلا از نوع بهار آزادی باشد که مقدار بیست سکّه از آن را به عنوان خمس پرداخته و هشتاد سکّه مخمّس باقی بماند و در سال بعد اگر قیمت سکّه افزایش یابد (ولی سرمایه او معادل همان هشتاد سکّه است)، آیا به آن خمس تعلّق می گیرد؟ آیا واجب است که خمس افزایش قیمت را بپردازد؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی در یک سال خمسی، درآمدش از هزینه او کمتر بود و از سرمایه مصرف کرد، نمی تواند کسری این سال را از درآمد سال بعد جبران و جایگزین نماید و اگر برای تأمین هزینه سال قبل وام گرفته باشد، می تواند این وام را از درآمد سال بعد کم نماید و جزء هزینه او محسوب می گردد و خمس ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی خود را در مضیقه اقتصادی قرار دهد و صرفه جویی کند، خمس مقدار صرفه جویی شده را باید بپردازد ; همچنین است اگر دیگری هزینههای او را به جهت نذر یا تبرّ ع بپردازد و او از درآمد کسب خودش چیزی را هزینه نکند، باید خمس تمام درآمد سال را بپردازد و نمیتواند به مقداری که معادل هزینهاش بوده, از درآمد کسر نماید. خمس درآمد بانوان
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر درخت بید و چنار بکارد یا قالی بزند جزء درآمد سالی است که وقت فروش آنها است لذا اگر در آن سال صرف مؤونه نشد و عین یا پول آن باقی ماند در آخر سال باید تخمیس شود. شاخه ها یا منافعی که معمولاً در هر سال از آن استفاده می کنند جزء درآمد همان سال محسوب می شود که اگر تا آخر سال باقی ماند باید تخمیس شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر باغی احداث کند برای آنکه بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد میوه و نموّ درخت ها و زیادی قیمت باغ جزء درآمد سال او است و اگر صرف مؤونه نشد باید خمس آن را بدهد. ولی اگر قصدش این باشد که میوه آن را بفروشد باید خمس میوه را اگر صرف مؤونه او نشود بدهد. و اصل باغ حکم سرمایه را دارد که باید طبق احکام خمس سرمایه تخمیس شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .در محاسبه کردن ضرر و خسارت از درآمد سال، تفاوتی نیست که در اوا یل سال سود به دست آورد و بعداً متضرر شود یا خسارت ببیند ; یا اینکه در ابتدای سال ضرر کند و بعداً سود نماید، در هر دو صورت , ضرر و خسارت را میتواند از درآمد کسر نماید و سود مانده را تخمیس کند. متعلق خمس، عین یا ذمّه و تصرف در آن
- [آیت الله بهجت] اگر بهواسطه قناعت، منفعت کسب را کمتر مصرف کند و چیزی از مخارج سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد. و همچنین اگر کسی بیشتر از متعارف و متناسب با شأن خود در سال از درآمد مصرف کند خمس مقدار زائد را باید بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر از منفعت کسب، آذوقه ای که برای مصرف سالش خریده در آخر سال زیاد بیاید باید خمس آن را بدهد، و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد در صورتی که قیمتش از وقتی که خریده زیاد شده باشد باید قیمت آخر سال را حساب کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اذوقه ای که برای مصرف سالش از منافع کسبش خریده اگر در اخر سال زیاد بیاید باید خمس ان را بدهد و چنانچه بخواهد قیمت ان را بدهد در صورتی که قیمتش از وقتی که خریده زیاد شده باشد باید قیمت اخر سال را حساب کند
- [امام خمینی] اگر از منفعت کسب آذوقه ای که برای مصرف سالش خریده، در آخر سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد. و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد، در صورتی که قیمتش از وقتی که خریده زیاد شده باشد، باید قیمت آخر سال را حساب کند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر از منفعت کسب آذوقه ای که برای مصرف سالش خریده ، در آخر سال زیاد بیاید ، باید خمس آن را بدهد و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد در صورتی که قیمتش از وقتی که خریده زیاد شده باشد ، باید قیمت آخر سال را حساب کند .