اگر جای کسی را که معتکف بوده غصب کند، فرموده‌اند اعتکاف او باطل است. حال اگر جاهل بود یا عامد بود ولی حال پشیمان شده و جای خود را عوض کند، اعتکاف او صحیح است یا خیر؟ در صورت عمد، آیا کفّاره دارد یا خیر؟
در فرض سؤال، چنانچه جاهل بوده، اعتکاف صحیح است و اگر عامد بوده پس اگر بعد از غصب و جلوس به عنوان اعتکاف پشیمان شده، اعتکاف باطل است ولی کفّاره ندارد هر چند احوط است و اگر به عنوان اعتکاف، تصرّف در مکان مغصوب نکرده بلکه فقط شخص ذی حقّ را از مکان خود کنار زده و خودش هم در مکان دیگر اعتکاف نموده هر چند فعل حرامی مرتکب شده امّا اعتکافش باطل نیست.
در فرض سؤال، چنانچه جاهل بوده، اعتکاف صحیح است و اگر عامد بوده پس اگر بعد از غصب و جلوس به عنوان اعتکاف پشیمان شده، اعتکاف باطل است ولی کفّاره ندارد هر چند احوط است و اگر به عنوان اعتکاف، تصرّف در مکان مغصوب نکرده بلکه فقط شخص ذی حقّ را از مکان خود کنار زده و خودش هم در مکان دیگر اعتکاف نموده هر چند فعل حرامی مرتکب شده امّا اعتکافش باطل نیست.
عنوان سوال:
اگر جای کسی را که معتکف بوده غصب کند، فرموده‌اند اعتکاف او باطل است. حال اگر جاهل بود یا عامد بود ولی حال پشیمان شده و جای خود را عوض کند، اعتکاف او صحیح است یا خیر؟ در صورت عمد، آیا کفّاره دارد یا خیر؟
پاسخ:
در فرض سؤال، چنانچه جاهل بوده، اعتکاف صحیح است و اگر عامد بوده پس اگر بعد از غصب و جلوس به عنوان اعتکاف پشیمان شده، اعتکاف باطل است ولی کفّاره ندارد هر چند احوط است و اگر به عنوان اعتکاف، تصرّف در مکان مغصوب نکرده بلکه فقط شخص ذی حقّ را از مکان خود کنار زده و خودش هم در مکان دیگر اعتکاف نموده هر چند فعل حرامی مرتکب شده امّا اعتکافش باطل نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- معتکف در روز سوم اعتکاف بدون مجوز شرعی از مسجد خارج میشود. آیا تنها قضاء لازم است یا کفّاره هم باید بدهد؟
- آیا اعتکاف کسی که جای شخص دیگری را غصب کرده یا عمداً بر فرش غصبی نشسته، صحیح است؟
- اگر معتکف، اعتکاف واجب یا مستحب را با جماع باطل کند، آیا کفّاره بر او واجب است؟ آیا ارتکاب این عمل در شب یا روز فرقی در حکم ایجاد میکند؟ آیا ارتکاب این عمل در دو روز اوّل یا روز سوّم فرقی در حکم ایجاد میکند؟
- اگر روزه قضا را در هنگام اعتکاف واجب بگیرد و سپس روزه خود را در بعد ازظهر باطل کند، چند کفّاره بر او واجب است؟ اگر اعتکاف مستحبّ باشد، حکم چگونه است؟
- شخصی نذر کرده در ایام البیض ماه رجب، در مسجد مقدّس جمکران معتکف شود و نذر کرده در فرض مسافرت روزه هم بگیرد. آیا نذرش منعقد است؟ آیا اعتکاف او صحیح است؟(هر چند مسافر باشد)
- اگر زنی را که معتکف است طلاق رجعی دهند، تکلیفش چیست؟ اعتکاف او چه حکمی دارد؟ ج در فرض سؤال، اعتکاف مطلّقه باطل است و باید برای نگهداشتن عدهّ به منزل برود و اگر اعتکافش واجب موسّع بوده، باید بعد از خروج از عدّه استیناف کند و اگر واجب معیّن بوده پس اگر تعیّن از جهت وقوع طلاق در روز سوّم اعتکاف باشد بعید نیست مخیّر باشد بین اتمام اعتکاف و خروج پس از آن و بین ابطال اعتکاف و خروج فوری و اگر تعیّن از جهت اجاره و نذر و شبه آن باشد باید خارج شود.
- من می دانستم که قورت دادن خلط سینه روزه را باطل می کند امّا بعضی اوقات امکان بیرون انداختن آن نبود مثلاً در کلاس درس بودم و گاهی آنقدر با آب دهانم قاطی می شد که من آن را همین طوری قورت می دادم ولی استهلاک نمی شد.آیا روزه هایی را که اینطوری گرفتم صحیح است یا نه؟ تکلیف بنده چیست؟ آیا باید کفّاره بدهم یا روزه ها را قضا کنم؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] معتکف در روز سوّم اعتکاف برای غسل مستحبّی از مسجد خارج می شود، آیا اعتکاف باطل می شود یا خیر؟ بر فرض بطلان، تنها قضا لازم است یا کفّاره هم لازم می باشد؟
- [آیت الله نوری همدانی] معتکف در روز سوم اعتکاف برای غسل مستحبی از مسجد خارج میشود آیا اعتکاف باطل میشود یا خیر؟ بر فرض بطلان، تنها قضا لازم است یا کفاره هم لازم میباشد؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی نذر (یا شبه نذر) کرده معتکف بشود، اگرعمدا و بدون عذر اعتکاف خود را بشکند آیا کفاره نذر بر عهدهاش میآید یا کفاره اعتکاف و یا کفاره جمع؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی نذر (یا شبه نذر) کرده معتکف بشود، اگر عمداً و بدون عذر اعتکاف خود را بشکند آیا کفاره نذر بر عهدهاش میآید یا کفاره اعتکاف و یا کفاره جمع؟
- [آیت الله مظاهری] آیا اگر معتکف در روز سوم اعتکاف جهت انجام غسل مستحبی از مسجد خارج شود، اعتکاف او باطل است؟
- [آیت الله نوری همدانی] معتکف در روز سوم اعتکاف از مسجد خارج میشود آیا تنها قضاء لازم است یا کفاره هم باید بدهد؟
- [آیت الله مظاهری] در ایام اعتکاف آیا میتوان هم روزه قضا را گرفت و هم معتکف بود؟ روزه استیجاری و کفاره چطور؟
- [آیت الله نوری همدانی] معتکف در روز سوّم اعتکاف از مسجد خارج میشود آیا تنها قضاء لازم است یا کفّاره هم باید بدهد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی جنسی را از کسی غصب و تلف کند. بعد پشیمان شود و بخواهد عوض آن را بدهد، آیا قیمت زمان تلف را بپردازد یا زمان پرداخت؟
- [آیت الله مظاهری] اگر مردی به همسرش اجازه اعتکاف بدهد، ولی در روز سوم پشیمان شود، تکلیف زن چیست؟ اگر کفاره واجب شود، بر عهده کیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- . تیمم به چیز غصبی، یا در فضای غصبی یا بر چیزی که در ملک غصبی است، در صورتی باطل است که انسان بداند غصب است و عمداً تیمم کند و چنان چه نداند یا فراموش کرده باشد، تیمم صحیح است، ولی اگر چیزی را خودش غصب کند و فراموش کند که غصب کرده و بر آن تیمم کند، یا ملکی را غصب نماید و فراموش کند که غصب کرده و چیزی را که بر آن تیمم می کند در آن ملک بگذارد، یا در فضای آن ملک تیمم نماید، باطل است.
- . اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد، به قصد اینکه پول آن مال خودش باشد، چنانچه صاحب مال، معامله را اجازه نکند، معامله باطل است، و اگر اجاره نماید، معامله صحیح است و پول، مال مالک میشود.
- . کسی که میخواهد قضای روزه رمضان را بگیرد، هرگاه تا اذان صبح جنب بماند، اگر چه از روی عمد نباشد، اگر وقت وسعت داشته باشد، روزه او باطل است، و اگر وقت تنگ باشد، احتیاط واجب، گرفتن روزه آن روز و عوض آن بعد از ماه مبارک است.
- . اگر نداند یا فراموش کند که لباس او غصبی است و با آن نماز بخواند، نمازش صحیح است ولی اگر کسی خودش لباسی را غصب نماید و فراموش کند که غصب کرده است و با آن نماز بخواند، نمازش باطل است بنابر احتیاط لازم.
- . اگر در روزه واجب غیر روزه رمضان و قضای آن تا اذان صبح جنب بماند ولو از روی عمد باشد، چنانچه وقت آن روز معین است، مثلاً نذر کرده که آن روز را روزه بگیرد، روزهاش صحیح است، و اگر مثل روزه کفاره وقت آن معین نیست، احتیاط مستحب آن است که غیر از آن روز، روز دیگری را روزه بگیرد.
- . اگر بداند که روزه است و عمداً برای غسلکردن سر را در آب فرو برد، چنانچه روزه او مثل روزه رمضان واجب معین باشد، روزه و غسل هر دو باطل است، و اگر روزه مستحب باشد یا روزه واجبی باشد که مثل روزه کفاره، وقت معینی ندارد و تمامکردن آن واجب نباشد، غسل صحیح، و روزه باطل میباشد.
- . اگر در جایی که نمی داند غصبی است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد، یا در جایی که غصبی بودن آن را فراموش کرده نماز بخواند و بعد از نماز یادش بیاید، نماز او صحیح است ولی کسی که خودش جایی را غصب کرده، اگر فراموش کند و در آنجا نماز بخواند ، نمازش باطل است بنابر احتیاط.
- . اگر فراموش کند آب، غصبی است و با آن وضو بگیرد صحیح است، ولی کسی که خودش آب را غصب کرده، اگر غصبی بودن آن را فراموش کند و وضو بگیرد، بنابر احتیاط وضوی او باطل است. شرط چهارم آن که ظرف آب وضو مباح باشد. شرط پنجم آن که ظرف آب وضو طلا و نقره نباشد.
- . اگر برای روزه ای که واجب است و روز آن معین نیست مثل روزه کفاره عمداً تا ظهر نیت نکند اشکال ندارد. بلکه اگر پیش از نیت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد، یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه، چنان چه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد و پیش از ظهر نیت کند، روزه او صحیح است.
- . در روزه مستحب و روزه واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزه کفاره اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، یا مردد شود که به جا آورد یا نه چنان چه به جا نیاورد و در روزه واجب پیش از ظهر و در مستحب تا پیش از مغرب دوباره نیت روزه کند، روزه او صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .باطل بودن نم از در مکان غصبی , به حالت علم به غصب و عمد و بدون اضطرار , اختصاص دارد , بنابراین کسی که جاهل به غصبی بودن مکان یا غافل از آن بوده یا فراموش کرده یا هیچ چاره ای نداشت, نماز او باطل نیست, مگر آنکه خود غاصب از غصب خویش غفلت یا آن را فراموش کرده باشد و در صدد رفع غصب نباشد که نماز او باطل است.
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف اعتکاف واجب را با جماع و آمیزش عمداً باطل کند، چه در روز باشد یا شب، کفّاره واجب میشود و در سایر محرّمات، کفّاره ندارد هرچند احتیاط مستحب است که کفّاره بدهد. و کفّاره بطلان اعتکاف، همانند کفّاره ماه مبارک رمضان است که فرد مخیر است شصت روز را روزه بگیرد یا شصت فقیر را طعام بدهد، هرچند احتیاط استحبابی مراعات کفّاره مرتّبه است یعنی شصت روز روزه بگیرد و اگر نتوانست شصت فقیر را طعام دهد.
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف محرّمات اعتکاف را عمداً و با وجود اطّلاع از حکم شرعی انجام دهد، اعتکافش باطل میشود.
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف از روی فراموشی از مسجد خارج شود، اعتکاف باطل میشود و اگر معتکف از روی اکراه و اجبار از مسجد خارج شود، اعتکافش باطل نمیشود مگر مدّت خروجش طولانی گردد، به گونهای که صورت اعتکاف از بین برود که در این فرض، اعتکافش باطل میشود.
- [آیت الله سیستانی] – حداقل مدّت اعتکاف سه روز است، و اعتکاف در کمتر از سه روز صحیح نیست و اما برای آن حداکثری نیست همچنان که توضیح آن در مسأله (1721) گذشت. پنجم: معتکف در ایام اعتکاف روزه باشد.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه فرد معتکف فرد دیگری را که در نقطه ای از مسجد اعتکاف کرده، به زور از جایش بلند کند و خود به جای أو بنشیند اعتکاف او باطل می شود، و همچنین اگر با جانماز غصبی اعتکاف کند، ولی اگر لباس او غصبی باشد، کار او حرام ولی اعتکافش صحیح می باشد.
- [آیت الله سیستانی] – حداقل زمانِ اعتکاف، سه روز به ضمیمه دو شبِ وسطِ آن سه روز میباشد، و در کمتر از آن صحیح نیست ولی در زیاده حدّی ندارد، و داخل نمودن شب اوّل یا چهارم در نیت اعتکاف مانعی ندارد، بنابراین اعتکاف بیشتر از سه روز جایز است و اگر فرد پنج روز کامل معتکف شد، روز ششم را باید معتکف بماند.
- [آیت الله مظاهری] محرّماتی که گفته شد در صورتی گناه دارد و یا نظیر جماع اعتکاف را باطل میکند و موجب کفّاره است که از روی علم و عمد باشد ولی اگر یکی از محرّمات را سهواً یا جهلاً به جا بیاورد علاوه بر اینکه گناه نکرده است موجب بطلان و کفّاره هم نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر انسان عمداً و از روی اختیار کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد ، روزة ا و باطل می شو د چه عالم باشد چه جاهل حتی بنابر احتیاط واجب در مورد جاهل قاصر و چنانچه از روی عمد نباشد اشکال ندارد ولی جنب اگر بخوابد و به تفصیلی که در مساله 1630گفته شد تا اذان صبح غسل نکند روزة باطل است .
- [آیت الله سبحانی] معتکف باید مدّت سه روز یا بیشتر در مسجد به سر برد، و هرگاه بدون عذر شرعی که بعداً گفته خواهد شد ، مسجد را ترک کند، اعتکاف او باطل می شود، خواه حکم شرعی مسأله را بداند یا نداند، ولی اگر فراموش کند که معتکف است و مسجد را ترک کند و یا به زور او را از مسجد بیرون کنند، اعتکاف او باطل نمی شود، و به محض یادآوری یا برطرف شدن مانع، باید به مسجد برگردد، و اعتکاف را ادامه دهد.