در نماز میّت مستحب نیست که اهل فضل در صف متأخّر بایستند و این که سیّد بحر العلوم رحمه الله فرموده: و فی الجنائز؛ الأخیر أفضل (34) مراد این نیست که شما فهمیدهاید، بلکه مراد اینست که اگر موتی متعدّدند میّت متأخّر که نزدیکتر به امام است موقف او افضل است از موقف سایر موتی. بلی؛ بعض از فقهای متأخّرین این معنی را احتمال دادهاند که مقصود افضیلت صف آخراز صفوف مأمومین در صلاة میّت باشد (35) و این معنی را سکونی روایت کرده (36) و در( فقه الرضا ) عَلَیْهِ السَّلَام مذکور است (37) و لذا در( عروه ) من باب تسامح در ادّله سنن ذکر نمودهاند (38) و حقیر هم بدین جهت، قیدی بر این عبارت ننوشتهام و مستفاد از روایت سکونی و (فقه الرضا) عَلَیْهِ السَّلَام اینست که علّت این حکم اینست که صف آخر از رجال متّصل است به صفوف نسوان بدون فصل، لذا بودن اهل فضل در آن جا اوفق به حفظ نساء از منافیات تعفّف است و به هر تقدیر لو لا التسامح اثبات استحباب مشکل است.
در رسائل عملیّه است که: در نماز جماعت یومیّه مستحب است که اهل فضل را در صف اوّل جای دهند و در نماز میّت به عکس، آیا حکمت آن چیست؟
در نماز میّت مستحب نیست که اهل فضل در صف متأخّر بایستند و این که سیّد بحر العلوم رحمه الله فرموده:
و فی الجنائز؛ الأخیر أفضل (34) مراد این نیست که شما فهمیدهاید، بلکه مراد اینست که اگر موتی متعدّدند میّت متأخّر که نزدیکتر به امام است موقف او افضل است از موقف سایر موتی.
بلی؛ بعض از فقهای متأخّرین این معنی را احتمال دادهاند که مقصود افضیلت صف آخراز صفوف مأمومین در صلاة میّت باشد (35) و این معنی را سکونی روایت کرده (36) و در( فقه الرضا ) عَلَیْهِ السَّلَام مذکور است (37) و لذا در( عروه ) من باب تسامح در ادّله سنن ذکر نمودهاند (38)
و حقیر هم بدین جهت، قیدی بر این عبارت ننوشتهام و مستفاد از روایت سکونی و (فقه الرضا) عَلَیْهِ السَّلَام اینست که علّت این حکم اینست که صف آخر از رجال متّصل است به صفوف نسوان بدون فصل، لذا بودن اهل فضل در آن جا اوفق به حفظ نساء از منافیات تعفّف است و به هر تقدیر لو لا التسامح اثبات استحباب مشکل است.
- ترتیب قنوت نماز وتر را به طوری که در رسائل عملیّه ذکر شده باید خواند، یا این که به اذکار و دعاهای دیگر هم ممکن است؟
- در رسائل عملیّه است که: واجب است قمیص تا نصف ساق بوده باشد، آیا واجب است از طرفین زیر و رو، کما این که ظاهر از عبارات هم همین است، یا آن که کفایت میکند از طرف روی میّت و از طرف زیر کمتر کما این که معمول بیشتر مردم است؟
- در بعض از رسائل عملیّه فتوی داده اید به این که ظن در افعال نماز حکم یقین را دارد و در بعض از آنها فرمودهاید: احتیاط کنند و کتباً از حضرت آیة الهی سؤال شده، جواب مرقوم فرمودهاید: حکم یقین را دارد، آن چه رأی مبارک است صریحاً بیان فرمایید؟
- چه میفرمایید در خصوص مسافرین که در بلدی قصد عشره مینمایند و در اثنای قصد، میروند یک فرسخی، مثل کربلا نسبت به حر، یا نجف اشرف نسبت به کوفه، یا کاظمین نسبت به بغداد، آیا بر قصدشان باقی میباشند یا قصدشان به هم میخورد؟ یا آن که باید نماز را جمع بخوانند؟ در این جا مشهور شده که رأی حضرت آیت اللَّه آن است که باید جمع بخوانند نماز را، ولی در رسائل عملیّه خلاف آن است؟
- در نماز میّت که منافق را باید لعن کرد، مقصود از منافق کیست، آیا اهل سنّت و ناصبی را شامل است یا خیر؟ و خلاصه چه کس را منافق میگویند؟
- در رسائل عملیّه فرمودهاید: اگر از زن طفل مرده متولّد یا سقط شود، بر مادرش غسل مس میّت واجب میشود، زنهای دهات این مسأله را تا حال نشنیدند و به فکرشان هم نرسیده که در این مورد تکلیف دارند و باید بپرسند مسأله را تا یاد بگیرند. و علی هذا تا حال هیچ زنی در دهات این غسل را نکرده چه در زمان تقلید ازحضرت عالی و چه در زمان تقلید از آقای آیت اللَّه اصفهانی - طاب ثراه – اکنون سؤال میشود اعمال مشروطه به این غسل که از این زنها صادر گردیده در زمان آیت اللَّه اصفهانی و در زمان حضرت عالی چه حکم دارد؛ صحیح و مسقط قضاست یا باطل و قضا لازم است؟ و دیگر این که الآن معلوم نیست در حین خروج، طفل گرم بوده یا سرد بوده، با این تفاصیل جواب را لطفاً مرقوم فرمایید که مورد لزوم است؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا می شود نماز قضاء یومیه را به امام جماعت اهل سنت اقتداء کرد.
- [آیت الله جوادی آملی] آیا می شود نماز قضاء یومیه را به امام جماعت اهل سنت اقتداء کرد.
- [آیت الله جوادی آملی] آیا میشود نماز قضاء یومیه را به امام جماعت اهل سنت اقتداء کرد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا شرکت در نماز جماعت اهل سنّت و خواندن نمازهای یومیه با آنها، کافی است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شرکت در نماز جماعت اهل سنّت و خواندن نمازهای یومیّه با آنها، آیا کفایت از نماز واجب می کند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا در صورت نبودن روحانی شیعی، عالم سُنّی میتواند نماز میّت شیعه را بخواند و با نبودن عالم سُنّی، آیا عالم شیعی میتواند بر میّت سُنّی نماز بخواند یا خیر؟
- [سایر] با توجه به اینکه در رساله های عملیه، یکی از شرایط امام جماعت، شیعه دوازده امامی بودن است، چگونه اقتدا به اهل سنت صحیح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خواندن نماز میّت شیعیان توسط شخص سنّی چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اقتدا کردن به امام جماعت اهل سنّت در نماز میّت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر در بین نماز جماعت، حائلی بین یک مأموم با صفوف جماعت یا بین یک صف با صف دیگر ایجاد شود، این نماز، چه حکمی پیدا میکند؟
- مستحب است امام در وسط صف بایستد و اهل علم و کمال و تقوی در صف اوّل بایستند.
- مستحب است صفهای جماعت منظم باشد و بین کسانی که در یک صف ایستادهاند فاصله نباشد و شانهی آنان ردیف یکدیگر باشد.
- مستحب است نمازهای واجب خصوصاً نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا، خصوصاً برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را میشنود، بیشتر سفارش شده است.
- بعد از تکبیر امام اگر صفِ جلو آماده نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد، کسی که در صف بعد ایستاده میتواند تکبیر بگوید، ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
- برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای واجب یومیه اذان و اقامه بگویند، ولی پیش از نمازهای واجب غیر یومیه مثل نماز آیات مستحب است سه مرتبه بگویند الصّلوة.
- اگر انسان نداند نمازی را که امام میخواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب، نمیتواند به او اقتدا کند.
- موقعی که امام جماعت نماز یومیه میخواند، هر کدام از نمازهای یومیه را میشود به او اقتداء کرد، ولی اگر امام نماز یومیهاش را احتیاطاً دوباره میخواند، اقتدا کردن به او اشکال دارد.
- چیزهایی که در نماز یومیه واجبو مستحب است در نماز آیات هم واجب و مستحب میباشد، ولی در نماز آیات مستحب است به جای اذان و اقامه سه مرتبه بگویند:(اَلصَّلاة).
- چند چیز در نماز میت مستحب است:اوّل:کسی که نماز میت میخواند با وضو یا غسل یا تیمّم باشد و احتیاط مستحب آن است در صورتی تیمّم کند که وضو و غسل ممکن نباشد، یا بترسد که اگر وضو بگیرد یا غسل کند به نماز میت نرسد.دوم:اگر میت مرد است، امام جماعت یا کسی که فُرادی به او نماز میخواند، مقابل وسط قامت او بایستد و اگر میت زن است مقابل سینهاش بایستد.سوم:پا برهنه نماز بخواند.چهارم:در هر تکبیر دستها را بلند کند.پنجم:فاصلة او با میت به قدری کم باشد، که اگر باد لباسش را حرکت دهد به جنازه برسد.ششم:نماز میت را به جماعت بخواند.هفتم:امام جماعت تکبیر و دعاها را بلند بخواند و کسانی که با او نماز میخوانند آهسته بخوانند.هشتم:در جماعت اگر چه مأموم یک نفر باشد عقب امام بایستد.نهم:نمازگزار به میت و مؤمنین زیاد دعا کند.دهم:پیش از نماز سه مرتبه بگوید:الصَّلاة.یازدهم:نماز را در جایی بخوانند، که مردم برای نماز میت بیشتر به آن جا میروند.دوازدهم:زن حائض اگر نماز میت را به جماعت میخواند در صفی تنها بایستد.
- مکروه است بر میت چند مرتبه نماز بخوانند، ولی اگر میت اهل علم و تقوی باشد مکروه نیست.
- [آیت الله مظاهری] نمازگزار باید مقابل میّت بایستد، ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میّت بگذرد، نماز کسانی که مقابل میّت نیستند اشکال ندارد.
- [آیت الله سبحانی] نمازگزار باید مقابل میّت بایستد، ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میّت بگذرد، نماز کسانی که مقابل میّت نیستند اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] نمازگزار باید مقابل میت بایستد ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میت بگذرد نماز کسانی که مقابل میت نیستند اشکال ندارد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] نمازگزار باید مقابل میت بایستد؛ ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میت بگذرد؛ نماز کسانی که مقابل میت نیستند اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] نمازگزار باید مقابل میت بایستد، ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میت بگذرد، نماز کسانی که مقابل میت نیستند، اشکال ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نمازگزار باید مقابل میت بایستد؛ ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میت بگذرد، نماز کسانی که مقابل میت نیستند اشکال ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نمازگزار باید مقابل میت بایستد، ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میت بگذرد، نماز کسانی که مقابل میت نیستند اشکال ندارد.
- [امام خمینی] نمازگزار باید مقابل میت بایستد. ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میت بگذرد، نماز کسانی که مقابل میت نیستند، اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] نمازگزار باید مقابل میّت بایستد، ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میّت بگذرد، نماز کسانی که مقابل میّت نیستند، اشکال ندارد.
- [آیت الله مظاهری] برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای واجب یومیّه، اذان و اقامه بگویند و راجع به آن خصوصاً برای نماز صبح و مغرب زیاد سفارش شده است و روایت است اگر کسی اذان و اقامه بگوید، دو صف از ملائکه به او اقتدا میکنند و اگر فقط اقامه بگوید، یک صف از ملائکه به او اقتدا میکنند، و برای نمازهای دیگر چه واجب و چه مستحب، جایز نیست و مستحب است پیش از نمازهای واجب غیر یومیه، نظیر نماز آیات و نماز میّت، سه مرتبه (الصَّلوة) بگویند.