بدون تردید، امام جماعت در نماز شرایطی دارد و تنها به سبب مسلمان بودن، نمی توان به هر مسلمانی اقتدا کرد؛ از جمله این شرایط، قرائت صحیح، مرد بودن و صحت عقل است، ولی آیا در نماز جماعت اعتقاد و پیروی امام جماعت از مذهب خاص فقهی، شرط صحت نماز است؟
اصل اولی در مذهب شیعه، آن است که امام جماعت، افزون بر داشتن دیگر شرایط، باید به امامان دوازده گانه اعتقاد داشته باشد، ولی بر اساس اصل ثانوی، اقتدا به دیگر مذاهب جایز است. توضیح آنکه برخی موضوع ها به واسطه عنوان های ذاتی و اولیِ خود، حکم ویژه ای دارد، ولی به واسطه عروض دیگر عنوان، حکم آن مورد، عوض می شود. برای مثال، خوردن گوشت حیوان مردار حرام است، ولی هنگام اضطرار، خوردن آن به اندازه مورد نیاز حلال می گردد.
فقهای شیعه با توجه به عنوان های ثانوی، مانند تقیه و وحدت اسلامی، اقتدا به پیروان دیگر مذاهب را جایز دانسته اند.
حضرت امام خمینی رحمه الله اقتدا به نماز جماعت اهل سنت را در ایام حج(1) و غیر ایام حج(2) جایز دانسته است. به صورتی که نیازی به انجام دوباره آن نماز درباره تقیه نیست و پیروی از کیفیت نماز آنان، از نظر نماز جماعت مثل شیعه است.(3)
مقام معظم رهبری نیز اقتدای به اهل سنت را جایز می داند، ولی بر عنوان حفظ وحدت تأکید می کند (نه تقیه).(4) ایشان درباره شرایط و کیفیت نماز، پیروی از کیفیت اهل سنت را بدون مانع می داند؛ ولی گذاشتن دست روی دست دیگر به هنگام قرائت را جز برای ضرورت، جایز نمی داند.(5 )
پی نوشتها:
1. سید کاظم یزدی، العروة الوثقی، ج 7، ص 318.
2. نک: امام خمینی رحمه الله ، استفتائات، ج 1، صص 278 292.
3. همان.
4. تقیه مربوط به شرایطی است که مال، جان، آبرو (عرض) یا ناموس فرد در خطر است.
5. سید علی خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ج 1، ص 169.
منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، نشر: قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما (1389)
