طلاق خلع
خُلع به ضم خاء طلاق در ازای دریافت مالی معیّن است. از آن در باب خلع سخن گفته‌اند.
در طلاق خُلع زن در زمان عدّه رجوع به مبذول نمود لکن مرد رجوع ننموده، آیا ذمّه مرد مشغول می‌گردد به مبذول؟ و به صِرف رجوع زن بدون رجوع مرد علقه زوجیّت بین آنها بر می‌گردد یا خیر؟
جواز رجوع زن منوط به رجوع مرد نیست و مجرّد رجوع زن به مبذول موجب اعاده علقه زوجیّت نمی‌شود بلکه با رجوع زن به مبذول مرد حق رجوع پیدا خواهد نمود که اگر ر جوع نکرد طلاق به قوّت خود باقی است، ولی زوجه وقتی می‌تواند رجوع به مبذول نماید که زوج متمکّن از رجوع باشد و باید رجوع زوجه را مطّلع باشد.
جواز رجوع زن منوط به رجوع مرد نیست و مجرّد رجوع زن به مبذول موجب اعاده علقه زوجیّت نمی‌شود بلکه با رجوع زن به مبذول مرد حق رجوع پیدا خواهد نمود که اگر ر جوع نکرد طلاق به قوّت خود باقی است، ولی زوجه وقتی می‌تواند رجوع به مبذول نماید که زوج متمکّن از رجوع باشد و باید رجوع زوجه را مطّلع باشد.
عنوان سوال:
در طلاق خُلع زن در زمان عدّه رجوع به مبذول نمود لکن مرد رجوع ننموده، آیا ذمّه مرد مشغول می‌گردد به مبذول؟ و به صِرف رجوع زن بدون رجوع مرد علقه زوجیّت بین آنها بر می‌گردد یا خیر؟
پاسخ:
جواز رجوع زن منوط به رجوع مرد نیست و مجرّد رجوع زن به مبذول موجب اعاده علقه زوجیّت نمی‌شود بلکه با رجوع زن به مبذول مرد حق رجوع پیدا خواهد نمود که اگر ر جوع نکرد طلاق به قوّت خود باقی است، ولی زوجه وقتی می‌تواند رجوع به مبذول نماید که زوج متمکّن از رجوع باشد و باید رجوع زوجه را مطّلع باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- طلاق دختر غیر مدخوله که شوهر او با گرفتن نصف مهریه میخواهد طلاق بدهد، آیا میتوان به صیغه طلاق خُلع مطلّقه نمود یا خیر؟ و اگر اجرای صیغه خُلع واقع شد و زن میدانست طلاق غیر مدخوله بائن قطعیست و شوهر نمیتواند به زن رجوع نماید، خواست خدعه کند و به آن چه بذل نموده رجوع کند، چه صورت دارد؟ و از طرفی طلاق غیر مدخوله عدّه ندارد و طلاق خُلع مستلزم عدّه است که اگر بخواهد در عدّه رجوع به بذل کند بتواند، آیا در چنین فرضی اجرای صیغه طلاق باید به چه نحو باشد؟
- انکار طلاق مطلَّقه رجعیّه به داعی اخفای طلاق فقط و عدم میل به معلوم شدن قبل از انقضای عدّه بدون قصد رجوع، یا اِبقای زوجیّت، آیا فی الواقع با قطع نظر از مقام محاکمه رجوع است یا نه؟
- زنی در ضمن عقد ازدواج دایمی خود شرط نموده بر زوج خود که چنان چه مسافرتی کند که شش ماه طول بکشد و نیاید و نفقه نفرستد خود زن وکالت داشته باشد که خود را مطلّقه نماید و زوج قبل از مسافرت و حصول شرط زوجه را مطلّقه نمود به طلاق رجعی و زوجه بعد از طلاق مهریه خود را صلح نموده به زوج خود به عوض کمی و در ضمن صلح شرط نمود بر زوج خودکه چنان چه رجوع نمود، زوجه حق داشته باشد که مصالحه مهریّه را فسخ نماید و زوج به شرطی که بر او شده عمل نکرده زوجه را رجوع نموده، بدیهیست که به رجوع زوج زوجیّت رجوع می‌شود. بیان فرمایید که آیا این صلح موجب برطرف شدن وکالت زوجه در ضمن عقد می‌شود، یا این که به رجوع زوجیّت باز وکالت هم بر می‌گردد و زوجه باز هم در صورت تحقّق شرط می‌تواند خود را مطلّقه نماید؟
- مجامعت با زن مطلّقه به طلاق خُلع و مبارات، یا در عدّه وفات نشرحرمت ابدی میکند یا خیر؟
- هرگاه مردی دو مرتبه زوجه خود را طلاق رجعی داده و در مرتبه سوّم طلاق خُلعی، در صورتی که زن در عدّه رجوع به عوض نماید، آیا زوج می‌تواند در عدّه رجوع کند به او یا خیر؟
- زوجهای مهریهاش را بذل میکند به زوج و در عوض طلاق خُلع میگیرد و در بین عدّه رجوع به بذل میکند و شاهد هم میگیرد و اطّلاع به زوج نمیدهد تا انقضای عدّه، آیا حق به مهریه دارد یا خیر؟
- عدّه طلاق چند ماه است؟ و هرگاه مدّتی بیش از یک سال مرد زن خود را ملاقات نکرده باشد و بعد او را طلاق بدهد، آیا ممکن است این مدّتی که زوج زوجه خود را ملاقات ننموده از عدّه محسوب شود؟ آیا ممکن است که زن عدّه او کمتر از سه ماه منقضی شود؟
- هرگاه شخصی زوجه خود را طلاق خُلعی بدهد در حالتی که زن شِدَّت تمایل را به شوهرش دارد و هیچ گونه کراهتی از طرف زن نیست، چنین طلاقی صحیح است، یا بر می‌گردد به طلاق رجعی، یا از اصل باطل است و بینونت حاصل نمی‌شود؟ و بر فرض که طلاق خُلع مذکور قبل از تمام شدن عدّه صحیح باشد، آیا می‌تواند خواهرِ زن را تزویج نماید یا نمیتواند؟
- شخصی زوجه خود را مطلّقه به طلاق رجعی نموده و در عدّه رجوع کرده و تمام حقوق زوجه را رد نموده و در وقت رجوع، زن با شوهر خود شرط کرده که اگر او را بعداً طلاق دهد مبلغ دویست تومان به زوجه بدهد به طریق شرط ابتدایی، بعداً به کراهت زوجه از زوج و تقاضای زوجه طلاق خود را، زوج او را طلاق داده و زوجه به خیال آن که آن دویست تومان صداق اوست آن را به شوهر خود برای تقاضای طلاق بذل نموده، آیا در این صورت این طلاق، طلاق خُلع است یا رجعی است؟
- هرگاه زید غائبی عمروی را در طلاق زوجه خود وکیل کند و عمرو زوجه او را طلاق دهد، هنوز عدّه منقضی نشده این عبارت را به وکیل خود بنویسد: اگر ممکن شود نگذارید آن زن شوهر رود و ظاهراً زید جاهل بوده به جواز رجوع در عدّه رجعیّه، آیا به این عبارت رجوع محقّق می‌شود یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زنی در طلاق خلع مهریه خود را که در ذمه شوهر بوده به عنوان بذل، اسقاط کرده است، آیا این زن می تواند در عده به بذل (ذمه ساقط شده) رجوع کند؟
- [سایر] حق بخشش و رجوع زوجهای که بصورت خلع طلاق گرفته تا پایان عده طلاق خلع است.حال اگر زوج او را در ایام عده برای خود متعه کند، حق رجوع به آنچه که بابت طلاق خلع بخشیده تا چه زمانی است؟
- [آیت الله خامنه ای] در حال حاضر بعضی دادگاه ها به صرف دادن مبلغی از طرف زن به شوهر، طلاق را خلع محسوب می کنند در حالی که زن کراهتی زیادی (که در طلاق خلع معتبر است) نداشته و یا با ادامه زندگی به معصیت دچار نمی شود ولی با وجود این، خواهان طلاق است آیا از جهت شرعی می توان گفت چنین طلاقی طلاق خلعی است و اگر مرد در عده به زن رجوع کند با توجه به اینکه زن نسبت به آن مبلغ رجوع نکرده، آیا رجوع مرد صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] مردی زوجه خود را به طلاق خلع مطلّقه نموده زوجه در زمان عدّه پشیمان و رجوع کرده لکن زوج مالی که گرفته پس نداده است آیا این رجوع موجب حلّیت و بازگشت به نکاح اوّل هست یا خیر؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] بین زوجین با طلاق خلع متارکه صورت گرفته است ولی در زمان عده به یکدیگر رجوع کرده و مدتی با هم زندگی کردهاند. آیا بدون رجوع زوجه در بذل، طلاق به قوت خود باقی است یا این که عملشان رجوع به زوجیت محسوب می شود؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] بین زوجین با طلاق خلع متارکه صورت گرفته است ولی در زمان عده به یکدیگر رجوع کرده و مدتی با هم زندگی کردهاند. آیا بدون رجوع زوجه در بذل، طلاق به قوت خود باقی است یا این که عملشان رجوع به زوجیت محسوب می شود؟
- [آیت الله بهجت] زنی با بذل مهر، طلاق می گیرد و قبل از تمام شدن عدّه، از بذل رجوع می کند. مرد با علم به این که حقّ رجوع دارد، رجوع نکرده تا عدّه منقضی می شود. آیا زن حقّ مهر دارد؟
- [سایر] در طلاق رجعی، در زمان عدّه، مرد به زن رجوع می کند و ممکن است این رفتار چندین بار تکرار گردد. آیا این رجوع و طلاق بازیچه کردن زن نیست؟!
- [آیت الله سبحانی] زوجه با بذل مهریه اش خواستار طلاق شده است و زوج نیز قبول بذل نموده و وی را طلاق داده از آنجا که نزدیکی صورت نگرفته طلاق خلع و غیر مدخوله و بدون عده اعلام شده است ولی پس از دو ماه از اجرای طلاق، زن اعلام داشته که حمل 6 ماهه دارد که ممکن است در اثر ملاعبه باردار شده باشد آیا عده لازم است و آیا مرد می تواند به زن رجوع کند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر در ایام عده، شوهر به زن دخول کند، لکن قصد رجوع نداشته باشد، آیا این عمل، رجوع دانسته می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- طلاق بائن آن است که بعد از طلاق، مرد حق ندارد به زن خود رجوع کند، یعنی بدون عقد او را به زنی قبول نماید و آن بر پنج قسم است:اوّل:طلاق زنی که نُه سالش تمام نشده باشد.دوم:طلاق زنی که یائسه باشد، یعنی اگر سیده است بیشتر از شصت سال و اگر سیده نیست بیشتر از پنجاه سال داشته باشد.سوم:طلاق زنی که شوهرش بعد از عقد با او نزدیکی نکرده باشد.چهارم:طلاق سوم زنی که او را سه دفعه طلاق دادهاند.پنجم:طلاق خلع و مبارات و احکام اینها بعداً گفته خواهد شد و غیر اینها طلاق رجعی است، [به این معنی] که بعد از طلاق تا وقتی زن در عدّه است، مرد می‌تواند به او رجوع نماید.
- در طلاق رجعی مرد به دو قِسم می‌تواند به زن خود رجوع کند:اوّل:حرفی بزند که معنایش این باشد که او را دوباره زن خود قرار داده است.دوم:کاری کند که از آن بفهمند رجوع کرده است.
- مردی که از پدر و مادر غیر مسلمان به دنیا آمده و مسلمان شده، اگر پیش از نزدیکی با عیالش مرتد شود، عقد او باطل می‌گردد و اگر بعد از نزدیکی مرتد شود، چنانچه زن او در سن زنهایی باشد که حیض میبینند باید آن زن به مقداری که در احکام طلاق گفته می‌شود عدّه نگه دارد، پس اگر پیش از تمام شدن عدّه شوهر او مسلمان شود عقد باقی و گرنه باطل است.
- اگر زنی را دو بار طلاق دهد و به او رجوع کند، یا دو بار او را طلاق دهد و بعد از هر طلاق عقدش کند، بعد از طلاق سوم آن زن بر او حرام است، ولی اگر بعد از طلاق سوم به دیگری شوهر کند، با چهار شرط به شوهر اوّل حلال می‌شود، یعنی می‌تواند آن زن را دوباره عقد نماید:اوّل:آن که عقد شوهر دوم همیشگی باشد و اگر مثلاً یک ماهه یا یک ساله او را صیغه کند بعد از آن که از او جدا شد، شوهر اوّل نمیتواند او را عقد کند.دوم:شوهر دوم با او نزدیکی و دخول کند.سوم:شوهر دوم طلاقش دهد یا بمیرد.چهارم:عدّهی طلاق یا عدّهی وفات شوهر دوم تمام شود.طلاق خلع
- اگر زن پیش از آن که شوهرش با او نزدیکی کند به طوری که در مسأله پیش گفته شد مرتد شود، عقد او باطل می‌گردد و همچنین است اگر بعد از نزدیکی مرتد شود ولی یائسه باشد یعنی اگر سیده است شصت سال و اگر سیده نیست پنجاه سال او تمام شده باشد، اما اگر یائسه نباشد، باید به دستوری که در احکام طلاق گفته خواهد شد عدّه نگه دارد، پس اگر در بین عدّه مسلمان شود عقد باقی و اگر تا آخر عدّه مرتد بماند، عقد او باطل است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] طلاق باین ان است که بعد از طلاق مرد حق ندارد به زن خود رجوع کند یعنی بدون عقد او را به زوجیت خود برگرداند و ان بر پنج قسم است اول طلاق زنی که نه سالش تمام نشده باشد دوم طلاق زنی که یایسه باشد سوم طلاق زنی که شوهرش بعد از عقد با او نزدیکی نکرده باشد چهارم طلاق سوم زنی که او را سه دفعه طلاق داده اند پنجم طلاق خلع و مبارات و احکام اینها بعد خواهد امد و غیر اینها طلاق رجعی است به این معنی که تا وقتی زن در عده است شوهرش می تواند به او رجوع نماید
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن یا مرد در عدّه طلاق رجعی بمیرد، دیگری از او ارث میبرد، ولی اگر در عدّه طلاق بائن مانند طلاق خُلع یا مبارات یکی از آنان بمیرد، دیگری از او ارث نمیبرد، مگر این که در عدّه طلاق (خلع) یا (مبارات) زن از بخشیدن مال یا مهریّه خود به شوهر برگردد و شوهر هم مطّلع شود و رجوع نماید که در این صورت اگر یکی از آنان در زمان عدّه بمیرد، دیگری از او ارث میبرد.
- [آیت الله نوری همدانی] طلاق بائن آن است که بعد از طلاق ، مرد حقّندارد به زن خود رجوع کند ، یعنی بدون عقد او را به زنی قبول نماید و آن بر پنج قِسم است : اوّل : طلاق زنی که نُه سالش تمام نشده باشد . دوّم : طلاق زنی که یائسه باشد و مراد از یائسه در مسأله 463 گذشت . سوّم : طلاق زنی که شوهرش بعد از عقد با او نزدیکی نکرده باشد . چهارم : طلاق زنی که او را سه دفعه طلاق داده اند . پنجم : طلاق خُلع و مُبارات و احکام اینها بعداً گفته خواهد شد و غیر اینها طلاق رجعی است که بعد از طلاق تا وقتی زن در عدّه است مرد می تواند به او رجوع نماید .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . طلاق بائن آن است که بعد از طلاق، مرد حق ندارد به زن خود رجوع کند، یعنی نمیتواند بدون عقد او را به زنی قبول نماید، و آن بر پنج قسم است: اول طلاق زنی که نه سالش تمام نشده باشد. دوم طلاق زنی که یائسه باشد. سوم طلاق زنی که شوهرش بعد از عقد با او نزدیکی نکرده باشد. چهارم طلاق سوم زنی که او را سه دفعه طلاق دادهاند. پنجم طلاق خلع و مبارات؛ و احکام اینها بعداً گفته خواهد شد، و غیر اینها طلاق رجعی است، که بعد از طلاق تا وقتی زن در عدّه است، مرد می‌تواند به او رجوع نماید.
- [آیت الله بهجت] طلاق بائن آن است که بعد از طلاق، مرد حق ندارد به زن خود رجوع کند؛ یعنی بدون عقد او را به همسری قبول نماید، و آن بر پنج قسم است: 1 طلاق زنی که نه سالش تمام نشده باشد؛ 2 طلاق زنی که یائسه باشد؛ 3 طلاق زنی که شوهرش بعد از عقد با او نزدیکی نکرده باشد؛ 4 طلاق زنی که او را سه دفعه طلاق دادهاند؛ 5 طلاق خُلع و مُبارات. و احکام اینها بعداً گفته خواهد شد. غیر از این موارد، طلاق رجعی است که بعد از طلاق تا وقتی زن در عدّه است، مرد می‌تواند به او رجوع نماید و عقد مجدد لازم نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] در طلاق رجعی مرد به دو قسم می تواند به زن خود رجوع کند اول حرفی بزند که به ان قصد کند که او را به زوجیت خود برگردانده نه این که اخبار از برگرداندن او به زوجیت باشد دوم به قصد رجوع کاری کند که از ان کار بفهمند رجوع کرده است مانند لمس و بوسیدن و رجوع به نزدیکی کردن محقق می شود هر چند قصد رجوع نداشته باشد
- [آیت الله مکارم شیرازی] طلاق بر دو قسم است: (طلاق بائن) و (طلاق رجعی) طلاق بائن آن است که مرد در آن حقّ رجوع به زن خود را ندارد، (منظور از رجوع آن است که مرد بدون عقد با زن آشتی کند و او را مجدّداً به همسری بپذیرد) طلاق بائن بر پنج قسم است: 1 طلاق زنی که نُه سالش تمام نشده. 2 طلاق زن یائسه، یعنی زنی که بیشتر از 50 سال دارد. 3 طلاق زنی که شوهرش بعد از عقد، با او نزدیکی نکرده باشد. 4 طلاق سوم زن سه طلاقه. 5 طلاق خلع و مبارات که شرح آن بعداً خواهد آمد: و غیر اینها را طلاق رجعی گویند، که تا وقتی زن در عدّه است مرد می تواند به او رجوع کند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] طلاق بائن آن است که بعد از طلاق؛ مرد حق ندارد به زن خود رجوع کند؛ یعنی بدون عقد او را به زنی قبول نماید و آن بر پنج قسم است: اول طلاق زنی که نه سالش تمام نشده باشد. دوم طلاق زنی که یائسه باشد. سوم طلاق زنی که شوهرش بعد از عقد با او نزدیکی نکرده باشد. چهارم طلاق سوم زنی که او را سه دفعه طلاق داده اند. پنجم طلاق خلع و مبارات. و احکام اینها بعدا گفته خواهد شد. و غیر اینها طلاق رجعی است به این معنی تا وقتی زن در عده است؛ شوهرش می تواند به او رجوع نماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن در بین مدّت عدّه طلاق خُلع یا مبارات از بخشش خود برگردد، شوهر می‌تواند رجوع کند و بدون عقد دوباره او را زن خود قرار دهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زن در بین عدّه طلاق خلع، یا مبارات از بخشش خود برگردد، شوهر می‌تواند رجوع کند وبدون عقد دوباره او را زن خود قراردهد.