انباری
اَنْباری، ابومحمد قاسم بن محمد بن بشار (د ۳۰۴ یا ۳۰۵ق/۹۱۶ یا ۹۱۷م)، ادیب، لغوی و محدث بود.
شخصی در زمان سابق آب انباری بنا نموده و مقداری آب برای شرب آن وقف نموده، اکنون آن آب تقریباً دو برابر مصرف شرب آن است، بیان فرمایید که زیادی آن آب را به چه مصرفی باید رسانید؟
بر فرض آن که عواید عین موقوفه از مصرفی که بر آن شده علاوه شود و ممکن نباشد صرف نمودن تمام عواید را در مصرفی که واقف معیّن کرده، باید زاید صرف شود در سایر امور خیریّه.
بر فرض آن که عواید عین موقوفه از مصرفی که بر آن شده علاوه شود و ممکن نباشد صرف نمودن تمام عواید را در مصرفی که واقف معیّن کرده، باید زاید صرف شود در سایر امور خیریّه.
عنوان سوال:
شخصی در زمان سابق آب انباری بنا نموده و مقداری آب برای شرب آن وقف نموده، اکنون آن آب تقریباً دو برابر مصرف شرب آن است، بیان فرمایید که زیادی آن آب را به چه مصرفی باید رسانید؟
پاسخ:
بر فرض آن که عواید عین موقوفه از مصرفی که بر آن شده علاوه شود و ممکن نباشد صرف نمودن تمام عواید را در مصرفی که واقف معیّن کرده، باید زاید صرف شود در سایر امور خیریّه.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی آب انباری ساخته و مقداری ملک وقف برای مخارج آن نموده و فعلاً آن آب انبار خراب شده و تجدید ساختمان آن منظور نیست، آیا اجازه میفرمایید عواید آن ملک صرف در تعمیر مسجد یا حمّام عمومی، یا تعزیه داری، یا راههای خیر دیگر بشود یا خیر؟
- شئ ای وقف برای مصرف روغن چراغ برای مشهدی گردید، حالیه روغن چراغ معمول نیست، ممکن است آن را به مصرف چراغ برق رسانید؟
- موقوفهایست وقف بر مسجدی و فعلاً آن مسجد احتیاج به تعمیرندارد، آیا میتوان آن موقوفه را به مصرف تعمیر مسجد دیگر که خراب است رسانید؟
- زیدی یک رشته قنات را وقف بر اهالی دو محلّه نموده که سکنه هر دو محل علی السویه مشروب گردند و نیز در هر هفتهای یک روز تمام آب قنات را مخصوص و مختص به شرب خانههای مسکونی خود نموده است، لیکن خانههای مسکونی مورد وقف یک روز آب، از بین رفته [و خراب شد ] و هفتهای یک روز مزبور وقف بلا متصرّف شده است، آیا متولّی وقف که وارث واقف وصاحب عمارات مسکونی موقوف علیها بوده میتواند این مقدار از زمان اختصاصی عمارات مسکونی را به سایر مردم محتاجی که اصلح و اولی بداند بدهد یا خیر؟
- شخصی ملکی را برای مصرف روضه خوانی وقف نموده و تولیت آن را برای سه نفر از اولاد ذکور خود قرار داد و از طبقات بعد از آن‌ها ساکت مانده، بیان فرمایید که طبقات بعد از آن‌ها میتوانند در امر تولیت آن موقوفه دخالت کنند یا خیر؟
- هرگاه کسی وصیّت کند که وصی من جنازه مرا از ثلث اموال من ببرد به عتبات عالیات دفن کند، وصی جنازه را برده دفن نموده، مقداری از ثلث زیاد آمده، بقیّه را چه باید کرد؛ در مصرف بِرِّیّه باید رسانید، یا وارث او میبرند؟
- شخصی در محلّی مدرسهای بنا نموده و ملکی برای طلّاب مشتغلین در آن مدرسه وقف نموده، آن مدرسه در اثر زلزله خراب و ویران شده و قابل سکونت طلّاب نیست، تکلیف متولّی نسبت به عواید ملکی که برای طلّاب آن مدرسه وقف شده چیست؟ آیا میتواند عایدی آن را برای طلّاب نجف یا قم بفرستد؟
- ملکی مسلّم الوقفیّت است ولی به واسطه نبودن وقف نامه و غیره مصرف آن مجهول است، بیان فرمایید که منافع آن به چه راهی باید صرف شود؟
- اگر حاج مقداری از پول مخمّس خود به مصرف حج خود برساند میتواند به مقداری که صرف نموده از عواید سال خود بردارد؟
- شخصی املاکی را وقف نموده که همه ساله در محلّی در ایّام عاشورا شبیه در بیاورند، آیا جایز است یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی دو دانگ از مزرعه خودش را به اضافه چند ساعت آب در شبانه روز به وقف صحیح و شرعی با متولی معلوم، وقف عزاداری امام حسین (علیه السلام)کرده است، آیا جایز است آب موقوفه را جهت شرب مردم به جای دیگر منتقل کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی الکل سفید و شکر و آب را مخلوط کرده و نوشیده است، آیا حکم شرب خمر را دارد؟
- [آیت الله بهجت] فردی گوسفندی را نذر کرده که روز هفتم محرّم ذبح نماید، اگر روز پنجم گوسفند مُشرِف به مرگ شود، آیا می شود آن را در روز پنجم ذبح نموده و گوشت آن را در روز هفتم به مصرف رسانید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] با عنایت به محدودیّت منابع آب قابل شرب و شیرین در سرزمین ما، مصرف بی رویه و غیرضروری آن چه صورتی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی به دروغ به دیگری می گوید در خواب دیدم شما زمینی را برای مسجد وقف نموده اید ایشان نیز وقف می کند آیا وقف صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] شخصی زمین بایری که در اطراف قبرستان قدیمی بوده خریداری کرده و وقف قبرستان نموده است. و پس از مدتی، واقف فوت کرده است چند نفر از اهالی تصمیم گرفته اند آن زمین را تبدیل به زمین زراعی نمایند تا مقداری از سود حاصله را صرف مسجد کنند. حکم شرعی را مرقوم فرمایید.
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی خانهای را وقف فرزندش که در شکم مادر بوده نموده آیا صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] درباره حکم شرعی زیاده روی در مصرف آب هنگام وضو، راهنمایی فرمایید.
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مبلغ یک هزار تومان وجه برای مسجدی وقف نموده و صیغه وقف هم خوانده شده آیا اجازه میفرمائید وجه مذکور را صرف بناء غسّالخانه بنمائیم یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] شخصی سهم خود از حمّامی را که ثلث ابقایی اولاد پسر است، بر مسجدی وقف نموده است. آیا این وقف صحیح است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر صاحب کار بنّا را وکیل کند که برای او عمله بگیرد، چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار میگیرد به عمله بدهد، زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار بدهد، ولی اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و برای خود اختیار بگذارد که خودش بسازد، یا به دیگری بدهد، در صورتی که کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد، زیادی آن بر او حلال میباشد.
- اگر سِدر و کافور به اندازهای که لازم است پیدا نشود، بنا بر احتیاط واجب باید مقداری که به آن دسترسی دارند در آب بریزند.
- وقف کننده باید مکلف و عاقل و با قصد و اختیار باشد و شرعاً بتواند در مال خود تصرف کند، بنا بر این سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف میکند، چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید، اگر چیزی را وقف کند صحیح نیست.
- اگر مخارج سیدی که زن انسان نیست بر انسان واجب باشد، بنا بر احتیاط واجب نمیتواند از خمس خوراک و پوشاک او را بدهد، ولی اگر مقداری خمس ملک او کند که به مصرف مخارج خودش برساند، مانعی ندارد.
- کسی که وقت نماز او تنگ نیست و برای تهیهی آب وقت دارد، اگر یقین دارد در محلی دورتر از مقداری که باید جستجو کند آب هست، باید برای تهیهی آب برود و اگر گمان دارد آب هست رفتن به آن محل لازم نیست، ولی اگر گمان او قوی باشد، بنا بر احتیاط واجب باید برای تهیهی آب به آن محل برود.
- مقداری از لبها و پلک چشم که موقع بستن روی هم میآید و نیز جایی را که انسان نمیداند از ظاهر بدن است یا باطن آن، اگر نجس شود بنا بر احتیاط واجب باید آب بکشد.
- اگر در آب فرو رود و مقداری عنبر بیرون آورد که قیمت آن 18 نخود طلا یا بیشتر باشد، باید خمس آن را بدهد و چنانچه از روی آب یا از کنار دریا به دست آورد، اگر قیمت آن به مقدار 18 نخود طلا هم نرسد، بنا بر احتیاط خمس آن واجب است.
- اگر ملکی را بر افراد معینی مثلاً بر اولاد خود وقف نماید، چنانچه در آن ملک زراعت و درختکاری کنند و از آن چیزی به دست آورند و از مخارج سال آنان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهند، بلکه اگر طور دیگری هم از ملک نفع ببرند مثلاً اجارهی آن را بگیرند بنا بر احتیاط واجب باید خمس مقداری را که از مخارج سالشان زیاد میآید بدهند.
- نقره دو نصاب دارد:نصاب اوّل آن 105 مثقال معمولی است، که اگر نقره به 105 مثقال برسد و شرایط دیگر را هم که گفته شد داشته باشد، انسان باید چهل یک آن را که 2 مثقال و 15 نخود است از بابت زکات بدهد و اگر به این مقدار نرسد زکات آن واجب نیست.و نصاب دوم آن 21 مثقال است، یعنی اگر 21 مثقال به 105 مثقال اضافه شود، باید زکات تمام 126 مثقال را به طوری که گفته شد بدهد و اگر کمتر از 21 مثقال اضافه شود، فقط باید زکات 105 مثقال آن را بدهد و زیادی آن زکات ندارد و همچنین است هر چه بالا رود، یعنی اگر 21 مثقال دیگر اضافه شود باید زکات تمام آن‌ها را بدهد و اگر کمتر اضافه شود مقداری که اضافه شده و کمتر از 21 مثقال است زکات ندارد؛ بنا بر این اگر انسان چهل یک هر چه طلا و نقره دارد بدهد، زکاتی را که بر او واجب بوده داده و گاهی هم بیشتر از مقدار واجب داده است، مثلاً کسی که 110 مثقال نقره دارد، اگر چهل یک آن را بدهد، زکات 105 مثقال آن را که واجب بوده داده و مقداری هم برای 5 مثقال آن داده که واجب نبوده است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در غسل ارتماسی بنا بر احتیاط واجب باید موقعی نیت کند که مقداری از بدن بیرون آب باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر خوک کاسه و مانند آن از ظروف شرب را بلیسد یا از آن چیز روانی بخورد، یا این که در آن موش صحرایی مرده باشد، باید هفت مرتبه با آب قلیل شست و در آب غیر قلیل نیز بنا بر احتیاط، هفت مرتبه شستن لازم است و در هر حال لازم نیست آن را خاکمالی کنند.
- [آیت الله سبحانی] اگر صاحب کار بنّا را وکیل کند که برای او عمله بگیرد، چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار می گیرد به عمله بدهد، زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار بدهد، ولی اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و برای خود اختیار بگذارد که خودش بسازد، یا به دیگری بدهد در صورتی که کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد، زیادی برای او حرام است مگر این که در مورد اجاره مقداری کار کرده و یا کار کند و یا نظارت و یا تهیه مصالح را برعهده بگیرد در این صورت زیادی آن بر او حلال می باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر صاحب کار بنّا را وکیل کند که برای او کارگر بگیرد، چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار میگیرد به کارگر بدهد، زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار بدهد، ولی اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و برای خود این اختیار را بگذارد که خودش ساختمان را بسازد یا به دیگری بدهد، در صورتی که کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد، زیادی آن برای او حلال میباشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر صاحب کار بنّا را وکیل کند که برای او عمله بگیرد، چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار میگیرد به عمله بدهد زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار بدهد. ولی اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و برای خود اختیار بگذارد که خودش بسازد یا به دیگری بدهد در صورتی که کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد زیادی آن بر او حلال میباشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر صاحب کار بنّا را وکیل کند که او عمله بگیرد ، چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار می گیرد به عمله بدهد ، زیادی بر او حرام است و باید آن را به صااحب کار بدهد ، ولی اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند و برای خود اختیار بگذارد که خودش بسازد ، یا به دیگری بدهد در صورتی که کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد ، زیادی آن بر او حلال می باشد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر سدر و کافور به اندازهای که لازم است پیدا نشود، بنا بر احتیاط مستحب مقداری که به آن دسترسی دارند در آب بریزند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر سدر و کافور به اندازه ای که لازم است پیدا نشود، بنا بر احتیاط واجب باید مقداری که به آن دسترسی دارند در آب بریزند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر سدر و کافور به اندازه ای که لازم است پیدا نشود؛ بنا بر احتیاط مستحب مقداری که به آن دسترسی دارند در آب بریزند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر صاحب کار بنّا را وکیل کند که برای او عمله بگیرد چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار میگیرد به عمله بدهد، زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار بدهد ولی اگر اجیر شود که ساختمان را تمام کند وبرایخود اختیار بگذارد که خودش بسازد، یا به دیگری بدهد در صورتی که کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد، زیادی آن برای او حلال میباشد در صورتی که دیگری شاگرد او باشد که ماهانه حقوق دریافت میکند در غیر این صورت گرفتن زیادی اشکال دارد.