مصالحه
صلح یکی از اقسام عقود می‌باشد.
زیدی از عمروی طلبی دارد حال، آیا می‌تواند حق مطالبه خود را به مصالحه تا یک ماه دیگر مثلاً، ساقط کند یا خیر؟
ساقط کردن حق مطالبه به صلح صحیح نیست.
ساقط کردن حق مطالبه به صلح صحیح نیست.
عنوان سوال:
زیدی از عمروی طلبی دارد حال، آیا می‌تواند حق مطالبه خود را به مصالحه تا یک ماه دیگر مثلاً، ساقط کند یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زیدی چهارصد تومان اسکناس میفروشد به عمروی به پانصد تومان اسکناس به وعده یک ماه مثلاً، آیا این معامله رَبَویست یا اشکالی ندارد؟
- هرگاه زیدی طلبی از عمروی داشته و عمرو مدیون وفات نموده، آیا در صورت فقیر بودن مدیون، از باب زکات یا مظالم میتوان دین را حساب نمود؟ و اگر به قدر ادای دین ترکه دارد و لیکن ورثه حاضر برای ادای دین او نیستند، آیا باز هم می‌تواند ذمّه عمرو مدیون را از باب زکات بری نماید یا خیر؟
- زیدی یکصد تومان - مثلاً - از مال خود به یکی از عناوین شرعیّه - از صلح و غیره - منتقل مینماید به عمرو به عوض معلوم و شرط مینماید ضمناً که عمرو مبلغ یک هزار تومان به او قرض دهد الی یک سال مثلاً مطالبه نکند و یا این که مبلغ معیّنی مصالحه کند به عمرو و شرط کند بر عمرو که طلبی که دارد از او تا یک سال دیگر مطالبه نکند، آیا جایز است یا نه؟
- زیدی از عمروی طلبی دارد و عمرو مسافرت کرده دسترسی به او ندارد، زید از مال عمرو به عنوان تقاص به قدر طلب خود یا کمتر بر میدارد و آن مال نمایی داشته، بعد از مسافرت عمرو در خواست مال خود را از زید مینماید، تکلیف زید با عمرو چیست؟
- زیدی قسمتی از اموال خود را به بعضِ اولاد خود مصالحه نموده و اختیار فسخ را برای خود تا مدّت بیست سال شرط مینماید و قبل از انقضای مدّتِ خیار، زید وفات مینماید، آیا یک نفر از ورثه می‌تواند این مصالحه را کلَّاً یا به اندازه سهم خود فسخ نماید یا خیر؟
- زیدی از عمروی طلبی دارد و تمسّکی هم از او دارد مثلاً سی تومان به موعد یک ماه، فعلاً میخواهد این تمسک را بفروشد به مبلغ 29 تومان نقد، آیا جایز است یا خیر؟ و با فرض عدم به این طور صحیح میشود که فعلاً سی تومان را زید داین بایع حواله کند که بکر مشتری از عمرِو مدیون رأس موعد بگیرد و آن یک تومانی را که از سی تومان کسر میگذارد برای حق الجعاله بکر - که آن وجه را رأس موعد از عمرو وصول میکند - قرار دهد؟
- شخصی یک باب خانه خود را مصالحه مینماید به زیدی به یک سیرنبات و شرط میکند بر متصالح که با عدم بقای اولاد متصالح خانه مورد مصالحه را وقف نماید بر تعزیه داران و دوست داران و سوگواران و خدمت گزاران و تعزیه داران و مستمعین فضائل و مناقب حضرات معصومین صلوات اللَّه علیهم اجمعین، لذا متصالح بعد از فوت اولادش خانه مورد مصالحه را وقف بر مصارف مزبوره مینماید، آیا این شرط در ضمن مصالحه لازم الوفاست؟ و در صورت عدم لزوم و حکم به بطلان وقف، زید واقف می‌تواند این خانه را در صورت احتیاج بفروشد یا خیر؟
- هرگاه زیدی پولی بدهد به عمروی که به بکری برساند و عمرو سهواً و یا عمداً بردارد تصرّف و خرج کند، لکن در صورت عمد هم قصدش دادن آن پول به بکر است، آیا در صورت عمد معصیتی متوجّه او میشود؟ و هرگاه مثل آن را به بکر داد بری الذمّه میشود یا خیر؟
- هرگاه زیدی پولی بدهد به عمروی که به بکری برساند و عمرو سهواً و یا عمداً بردارد تصرّف و خرج کند، لکن در صورت عمد هم قصدش دادن آن پول به بکر است، آیا در صورت عمد معصیتی متوجّه او میشود؟ و هرگاه مثل آن را به بکر داد بری الذمّه میشود یا خیر؟
- زیدی از عمروی میخواهد وجهی استقراض نماید، عمرو میگوید: قرض الحسن نمیدهم با منفعتی به طور شرعی حاضرم، قرض گیرنده حاضر میشود معامله لازمی با او میکند و در ضمن عقد شرط مینماید که آن مبلغی که قرض میخواهد در مدّت معیّنی به او قرض بدهد، آیا این نحو گرفتن منفعت چه صورت دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] زیدی با بنّا قراردادی بسته که فلان مقدار از ساختمان را در ظرف مدت شش ماه مثلاً بسازد چنانچه بنّا در انقضای مدت، ساختمان را تحویل ندهد آیا زید می‌تواند خسارتی از بنّا بگیرد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا شخصی که اموال با او مصالحه شده می‌تواند بگوید: اموال مصالحه کننده جزء اموال شخصی بنده شده، و شخص مصالحه کننده هیچ گونه حق و حقوقی نسبت به اموال مصالحه شده خود ندارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا انسان می‌تواند قسم را از گردن خود ساقط کند؟ اگر می‌تواند، چگونه؟
- [آیت الله علوی گرگانی] مصالحه چیست و آیا قاضی محکمه نیز نقشی در این مصالحه می‌تواند داشته باشد یا باید هیچگونه مداخلهای ننماید و اصولاچنانچه طرفین با هم مصالحه ننمایند تکلیف دادگاه چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر اولیای دم تقاضای قصاص کنند، آیا تا قبل از اجرای حکم فقط می توانند عفو کنند؟ یا امکان مطالبه دیه نیز وجود دارد؟ آیا در این حالت می توانند با قاتل مصالحه و چیزی زاید بر دیه مطالبه کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر اولیای دم تقاضای قصاص کنند، آیا تا قبل از اجرای حکم فقط می توانند عفو کنند؟ یا امکان مطالبه دیه نیز وجود دارد؟ آیا در این حالت می توانند با قاتل مصالحه و چیزی زاید بر دیه مطالبه کنند؟
- [سایر] آیا زن می‌تواند مهریه خود را با شوهرش مصالحه کند که با زن دیگری ازدواج نکند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی از کسی طلبی داشته و به او گفته است طلبم را نمی خواهم و بخشیدم و او هم قبول کرده است، پس از چند روز پشیمان شده، آیا شرعا حق رجوع و مطالبه دارد؟
- [آیت الله خوئی] زیدی از ربح سال جاری می‌تواند مؤونه سال آینده را از قبیل خوراک، لباس مهمانی، ماشین، منزل، جهیزیه دختر کسر کند و از مازاد خمس بدهد یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] زیدی که قرائت نماز او باطل است مثلاً در تصحیح آن کوتاهی میکند، آیا می‌تواند برای انجام عمره به مکه برود یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که خمس بدهکار است، اگر با حاکم شرع مصالحه کند، می‌تواند در تمام مال تصرف نماید و بعد از مصالحه منافعی که از آن به دست میآید مال خود اوست.
- کسی که باید زکات بدهد، اگر از فقیری طلبکار باشد، می‌تواند طلبی را که از او دارد بابت زکات حساب کند.
- کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد، اگر چه فقیر نباشد، انسان می‌تواند طلبی را که از او دارد، بابت زکات حساب کند.
- اگر فقیر بمیرد و مال او به اندازهی قرضش نباشد، انسان می‌تواند طلبی را که از او دارد بابت زکات حساب کند، ولی اگر مال او به اندازهی قرضش باشد و ورثه قرض او را ندهند، یا به جهت دیگر انسان نتواند طلب خود را بگیرد، بنا بر احتیاط واجب نباید طلبی را که از او دارد، بابت زکات حساب کند.
- انسان می‌تواند در هر شب از ماه رمضان برای فردای آن نیت کند و بهتر است که شب اوّل ماه هم نیت روزهی همهی ماه را بنماید.
- اگر انسان طلبکار خود را حواله بدهد که طلب خود را از دیگری بگیرد و طلبکار قبول نماید، بعد از آن که حواله درست شد، کسی که به او حواله شده بدهکار میشود و دیگر طلبکار نمیتواند طلبی را که دارد از بدهکار اوّلی مطالبه نماید.
- اگر چیزی را که غصب کرده دیگری از او غصب نماید و از بین برود، صاحب مال می‌تواند عوض آن را از هر کدام از آنان بگیرد، یا از هر کدام آنان مقداری از عوض آن را مطالبه نماید و چنانچه عوض مال را از اوّلی بگیرد، اوّلی می‌تواند آنچه را داده از دومی بگیرد، ولی اگر از دومی بگیرد، او نمیتواند آنچه را داده از اوّلی مطالبه نماید.
- اگر کسی با اجازهی بدهکار ضامن شود که بدهی او را بدهد، می‌تواند مقداری را که ضامن شده از او مطالبه نماید، ولی اگر به جای جنسی که بدهکار بوده جنس دیگری به طلبکار او بدهد، نمیتواند چیزی را که داده از او [بدهکار] مطالبه نماید، مثلاً اگر ده مَن گندم بدهکار باشد و ضامن ده مَن برنج بدهد، نمیتواند برنج را از او [بدهکار] مطالبه نماید، امّا اگر خودش راضی شود که برنج بدهد، اشکال ندارد.
- اگر مالی را که میداند غصبیست عاریه کند و از آن استفادهای ببرد و در دست او از بین برود، مالک می‌تواند عوض مال و عوض استفادهای را که عاریه کننده برده، از او یا از کسی که مال را غصب کرده مطالبه کند و اگر از عاریه کننده بگیرد، او نمیتواند چیزی را که به مالک میدهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.
- اگر در صیغهی قرض برای پرداخت آن مدتی قرار دهند، احتیاط واجب آن است که طلبکار پیش از تمام شدن آن مدت طلب خود را مطالبه نکند، ولی اگر مدت نداشته باشد، طلبکار هر وقت بخواهد می‌تواند طلب خود را مطالبه نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر کالایی را نسیه بفروشد، پیش از تمام شدن مدّتی که قرار گذاشتهاند، نمیتواند عوض آن را از خریدار مطالبه نماید، ولی اگر خریدار بمیرد و از خود مالی داشته باشد، فروشنده می‌تواند پیش از تمام شدن مدّت، طلبی را که دارد از ورثه او مطالبه نماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر جنسی را نسیه بفروشد، پیش از تمام شدن مدّتی که قرار گذاشتهاند نمیتواند عوض آن را از خریدار مطالبه نماید، ولی اگر خریدار بمیرد و از خودش مال داشته باشد فروشنده می‌تواند پیش از تمام شدن مدّت طلبی را که دارد از ورثه او مطالبه نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر جنسی را نسیه بفروشد، پیش از تمامشدن مدتی که قرار گذاشتهاند، نمیتواند عوض آن را از خریدار مطالبه نماید، ولی اگر خریدار بمیرد و از خودش مال داشته باشد، فروشنده می‌تواند پیش از تمامشدن مدت، طلبی را که دارد از ورثه او مطالبه نماید.
- [آیت الله خوئی] اگر جنسی را نسیه بفروشد، پیش از تمام شدن مدتی که قرار گذاشتهاند، نمیتواند عوض آن را از خریدار مطالبه نماید، ولی اگر خریدار بمیرد و از خودش مال داشته باشد، فروشنده می‌تواند پیش از تمام شدن مدت، طلبی را که دارد از ورث او مطالبه نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر جنسی را نسیه بفروشد ، پیش از تمام شدن مدتی که قرار گذاشتهاند نمی تواند قیمت آن را از خریدار مطالبه نماید ، ولی اگر خریدار بمیرد و مالی داشته باشد ، فروشنده می‌تواند پیش از تمام شدن مدت ، طلبی را که دارد از ورثه او مطالبه نماید .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر جنسی را نسیه بفروشد، پیش از تمام شدن مدّتی که قرار گذاشتهاند، نمیتواند عوض آن را از خریدار مطالبه نماید، ولی اگر خریدار بمیرد و از خودش مال داشته باشد، فروشنده می‌تواند پیش از تمام شدن مدّت، طلبی را که دارد از ورثه او مطالبه نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی که به حواله دهنده بدهکار نیست حواله را قبول کند ، می‌تواند پیش از پرداختن حواله مقدار حواله را از حواله دهنده مطالبه کند ، مگر آنکه طلبی که به او حواله شده است با مدت باشد و مدت او هنوز بسر نیامده باشد ، که در این صورت او نمیتواند پیش از تمام شدن مدت مقدار حواله را از حواله دهنده مطالبه نماید ، هر چند که آن را پرداخت کرده باشد ، و اگر طلبکار طلب خود را به کسی که به او حواله شده است به مقدار کمتر صلح کند ، او فقط همان مقدار را می‌تواند از حواله دهنده مطالبه نماید .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر فقیری بمیرد ومال او به اندازه قرضش نباشد، انسان می‌تواند طلبی را که از او دارد، بابت زکاْ حساب کند و همچنین اگر مال او به اندازه قرضش باشد وورثه قرض او را ندهند، یا به جهت دیگر انسان نتواند قرض خود را بگیرد، می‌تواند طلبی را که از او دارد، بابت زکاْ حساب کند.
- [آیت الله سیستانی] اگر فقیر بمیرد و مال او به اندازه قرضش نباشد ، انسان می‌تواند طلبی را که از او دارد بابت زکات حساب کند ، بلکه اگر مال او به اندازه قرضش باشد و ورثه قرض او را ندهند ، یا به جهت دیگر انسان نتواند طلب خود را بگیرد ، نیز می‌تواند طلبی را که از او دارد ، بابت زکات حساب کند .
- [آیت الله خوئی] کسی که خمس بدهکار است اگر با حاکم شرع مصالحه کند و خمس را به ذمه بگیرد، می‌تواند در تمام مال تصرف نماید، و بعد از مصالحه، منافعی که از آن بهدست میآید مال خود اوست.