قسم
سوگند
آیا انسان می‌تواند قسم را از گردن خود ساقط کند؟ اگر می‌تواند، چگونه؟
در صورتی که قسم با شرایطش انجام شود، ساقط کردنش ممکن نیست.
در صورتی که قسم با شرایطش انجام شود، ساقط کردنش ممکن نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هنگامی که کسی از دنیا می رود، بستگان میّت به افرادی که در مراسم جمع شده اند، می گویند: (اگر کسی حقّی بر گردن میّت دارد، معاف بدارد، و او را ببخشد) همه حضّار در جواب می گویند: (هزار هزار بار بخشیدیم) آیا ذمّه میّت ساقط می شود؟
- هنگامی که کسی از دنیا می رود بستگان میّت خطاب به شرکت کنندگان در مراسم می گویند: اگر کسی حقّی بر گردن میّت دارد، معاف بدارد، و او را ببخشد؛ و همه حضّار نیز ابراز بخشش می کنند آیا در این صورت ذمّه میّت ساقط می شود؟
- اگر پدر در وصیتش نوشته باشد که 20سال نماز و روزه اش بر عهده پسر آخر باشد، آیا از گردن پسر بزرگتر ساقط می شود در صورتی که این فکر پسر بزرگتر بوده و پدر هنوز زنده است و پسر آخر کمتر از بقیه فرزندانش ارث برده است .
- در صورتی که حقی از دیگری (مالی یا معنوی) به گردن انسان باشد و امکان دسترسی به وی (به جهات مختلف) وجود نداشته باشد آیا راهی برای جبران وجود دارد یا خیر؟
- آیا اذیت کردن کودکان (بستگان) از روی محبت و دیگر اینکه بسیار شیرین هستند، حق الناس بر گردن انسان می افتد؟ اگر حق الناس است چگونه باید آنرا ادا کند؟
- اگر هنگام ظهور نشانه های مرگ انسان یقین داشته باشد که اطرافیان پس از او حقوقی که بر گردن او است را به نحو شایسته پرداخت می کنند، آیا لازم است که خود به این امر مبادرت ورزد؟
- اگر ورثه با فرض علم آنان به موضوع، حاضر به قسم نباشند، آیا تکرار قسم مدّعی کافی است؟
- از نظر پزشکی ستون فقرات از 26 قطعه استخوان تشکیل شده، و شامل بخشهای دنبالچه، کمر، پشت و گردن می باشد. گردن شامل هفت عدد مهره و توده ماهیچه ای است، که شکستن گردن ناظر بر شکستن مهره های گردن است، والاّ ماهیچه قابل شکستن نیست. شارع مقدّس و قانونگذار، در خصوص شکستن و نقص گردن، اقدام به تعیین دیه خاص و ارش نموده، و بدین طریق آن را از عنوان دیه احتسابی برای ستون فقرات خارج کرده است. لکن پزشکان محترم به اعتبار اطلاق عنوان کلّی (ستون فقرات) بر مهره های گردن در اصطلاح پزشکی، و بدون توجّه به تعیین دیه به صورت مستقل و جداگانه برای شکستگی گردن (مهره های گردنی) در متون فقهی و قوانین موضوعه، دیه شکستگی ستون فقرات را مبنای تعیین دیه شکستگی مهره های گردن قرار می دهند. با توجّه به مقدّمه فوق بفرمایید: 1 آیا شکستگی گردن ناظر به شکستن مهره های گردن است؟ 2 در احتساب دیه شکستگی مهره های گردن یا ارش، دیه گردن مبنا و ملاک محاسبه قرار می گیرد، یا دیه ستون فقرات؟
- آیا اگر فردی صرفا بگوید قسم می خورم فلان کار را انجام بدهم، لازم است حتما به آن قسم عمل کند یا حتما باید عبارت و کلمات مشخصی را بگوید تا عمل به قسم بر او واجب باشد؟
- از چه طُرقی حدّ سرقت ساقط می شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر کسی شب عید فطر میهمان باشد و فطره ی خود را با اجازه و صلاحدید صاحب خانه بدهد؛ آیا از گردن میزبان ساقط می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی دو هکتار زمین خریده ولی مالک اولیّه زمین خمس آن را نداده آیا اگر خریدار خمس دهد از گردن فروشنده ساقط می‌شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی شب عید فطر میهمان باشد و فطره خود را با صلاحدید صاحبخانه بدهد آیا از گردن میزبان ساقط می شود؟
- [سایر] خدا اگر انسان را نمی‌آفرید گناه نمی‌کرد. پس گناه انسان به گردن خداست؟
- [سایر] کسی که نماز و روزه قضا بر گردن دارد، آیا می‌تواند نماز و روزه مستحبی به جا آورد؟
- [آیت الله بروجردی] زیدی از عمروی طلبی دارد حال، آیا می‌تواند حق مطالبه خود را به مصالحه تا یک ماه دیگر مثلاً، ساقط کند یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] این کمی نه در پنج سال قبل از ارثیه پدر و مادر و مهریه خودم مستطیعه بودم، به قصد حج بیت اللَّه حرکت کردم و رفتم تا کویت 24 روز در آن جا لَنگ شدم وسایل فراهم نشد و حج نصیبم نگردید، لذا مراجعت کردم به کربلا وحضور آیت اللَّه اصفهانی - طاب ثراه - کیفیّت حال خود را عرض کردم. فرمودند: حج از گردن تو ساقط است و اگر خواستی یک حج میقاتی برای خود نایب بگیر، فعلاً قوّه بدنی این کمی نه کم شده، چنان چه حج از گردن این کمی نه ساقط است مرقوم فرمایید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اینجانب که مشغول تحصیل بوده و تا مقطع دانشگاه رسیده‌ام پدرم قسم یاد کرده که دیگر نگذارد به تحصیل ادامه دهم آیا پدرم می‌تواند قسمش را عمل نکند؟
- [آیت الله مظاهری] آیا احتمال ضرر برای روزه‌دار و خوف از ضرر احتمالی موجب ساقط شدن روزه از انسان می‌شود یا اینکه حتماً باید یقین کند؟
- [آیت الله نوری همدانی] انتظار درست و صحیح برای آقا امام زمان (عج) چه انتظاری است؟ و آیا گناه کردنِ شخص، انسان را از حالت انتظار ساقط می‌کند یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه فطره انسان بر دیگری واجب باشد اگر خودش آن را بپردازد از او ساقط نمی شود، مگر این که با اذن و اجازه طرف باشد.
- اگر مرد اذان زن را بشنود اذان از او ساقط نمی شود، ولی اگر زن اذان مرد را بشنود اذان از او ساقط می شود.
- هرگاه پدر از قسم خوردن فرزند (در هر سن و سالی که باشد) جلوگیری کند، یا شوهر از قسم خوردن زن مانع شود قسم آنان صحیح نیست، حتّی اگر فرزند بدون اجازه پدر و زن بدون اجازه شوهر قسم یاد کند قسم آنان صحیح نمی باشد.
- هرگاه پدر از قسم خوردن فرزند (در هر سن و سالی که باشد) جلوگیری کند، یا شوهر از قسم خوردن زن مانع شود قسم آنان صحیح نیست، حتّی اگر فرزند بدون اجازه پدر و زن بدون اجازه شوهر قسم یاد کند قسم آنان صحیح نمی باشد.
- شکیات نماز 23 قسم است: 1 شکهایی که نماز را باطل می کند و آن 8 قسم است. 2 شکهایی که نباید به آن اعتنا کرد و آن 6 قسم است. 3 شکهای صحیح و آن 9 قسم است که شرح همه آنها در مسائل آینده به خواست خدا می آید.
- هرگاه کسی با شرایط زیر قسم یاد کند باید به قسم خود عمل نماید و گرنه کفاره دارد: 1 کسی که قسم یاد می کند باید بالغ و عاقل باشد و اگر درباره مال خود قسم می خورد باید سفیه نباشد، همچنین حاکم شرع او را از تصرف در اموالش منع نکرده باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، بنابراین قسم خوردن بچه و دیوانه و کسی که مجبورش کرده اند درست نیست، همچنین اگر در حال عصبانی بودن بدون اراده و قصد قسم بخورد. 2 کاری را که برای انجام آن قسم می خورد باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم بر ترک آن می خورد واجب و مستحب نباشد و اگر برای انجام کار مباحی قسم می خورد باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، همچنین اگر قسم برای ترک کار مباحی می خورد باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد. 3 به یکی از نامهای خداوند قسم یاد کند خواه نامی باشد که به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود، مانند (خدا) و (الله) یا نامی که به غیر او نیز گفته می شود، ولی از قرائن معلوم است که مقصودش خداست، بلکه اگر به نامهایی قسم یاد کند که بدون قرینه خدا به نظر نمی آید ولی او قصد خدا را کند بنابر احتیاط واجب باید به آن قسم عمل کند. 4 قسم را باید به زبان بیاورد، بنابراین اگر در قلبش بگذراند کافی نیست و در کتابت و نوشتن احتیاط، عمل به آن است، ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است. 5 عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می خورد ممکن باشد ولی بعداً عاجز شود یا مشقت شدید داشته باشد از همان وقت که چنین شده قسم او به هم می خورد.
- نافله ظهر و عصر در سفر ساقط است و نباید خواند و احتیاط آن است که نافله عشارا نیز ترک کند، اما بقیه نافله های شبانه روزی یعنی نافله صبح و مغرب و نافله شب در سفر ساقط نمی شود.
- کسانی که برای اثبات مطلبی قسم می خورند اگر حرف آنها راست باشد قسم خوردن مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان کبیره است، ولی اگر مجبور شود که برای نجات خود یا مسلمانان دیگری از شر ظالمی قسم دروغ بخورد اشکال ندارد، بلکه گاه واجب می شود و این نوع قسم خوردن که برای اثبات مطلبی است غیر از قسمی است که در مسائل پیش گفته شد که برای انجام کار یا ترک کاری بود.
- برای زنان پوشانیدن موهای مصنوعی و زینتهای پنهانی (مانند دستبند و گردن بند) نیز لازم است.
- هرگاه شخص دیگری آن نماز و روزه را قضا نماید از پسر بزرگتر ساقط می شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسی که به هیچ قسم نمی‌تواند صحیح آن را یاد بگیرد باید هر طور که می‌تواند بخواند و احتیاط مستحبّ آن است که نماز را به جماعت بجا آورد.
- [آیت الله خوئی] انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند. و کسی که به هیچ قسم نمی‌تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می‌تواند بخواند، و احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت به‌جا آورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسی که به هیچ قسم نمی‌تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می‌تواند بخواند و احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت به جا آورد.
- [آیت الله مظاهری] انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسی که به هیچ قسم نمی‌تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می‌تواند بخواند و بهتر است که نماز را به جماعت به جا آورد.
- [امام خمینی] انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسی که به هیچ قسم نمی‌تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می‌تواند بخواند و احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت به جا آورد.
- [آیت الله بروجردی] انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسی که به هیچ قسم نمی‌تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می‌تواند بخواند و احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت به جا آورد.
- [آیت الله بهجت] انسان می‌تواند از طرف دیگری وکیل شود و مال او را اجاره دهد. همچنین ولیّ یا قیّم یا وصی می‌تواند مال طفل را اجاره دهد، و یا خود آن طفل را اجیر دیگری نماید، اما وقتی که علم به بلوغ همراه با رشد او پیدا شد، ولایت او ساقط است و ادامه آن اجاره بستگی به اجازه خودش دارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] تا انسان می‌تواند ایستاده نماز بخواند (ولو با تکیه دادن بر چیزی، یا با حرکت کردن بدن) نباید بنشیند؛ مثلاً کسی که در موقع ایستادن بدنش حرکت می‌کند، یا مجبور است به چیزی تکیه دهد یا بدنش را مختصری کج کند، باید به هر طور که می‌تواند ایستاده نماز بخواند؛ ولی اگر به هیچ قسم نتواند بایستد، باید راست بنشیند و نشسته نماز بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] تا انسان می‌تواند بنشیند، نباید خوابیده نماز بخواند و اگر نتواند راست بنشیند، باید هر طور که می‌تواند بنشیند و اگر به هیچ قسم نمی‌تواند بنشیند بنا بر احتیاط به طوری که در احکام قبله (مسأله 787) گفته شد، به پهلوی راست بخوابد و اگر نمی‌تواند بنا بر احتیاط به پهلوی چپ و اگر آن هم ممکن نیست، بنا بر احتیاط به پشت بخوابد.
- [آیت الله سیستانی] تا انسان می‌تواند ایستاده نماز بخواند ، نباید بنشیند ، مثلاً کسی که در موقع ایستادن ، بدنش حرکت می‌کند ، یا مجبور است به چیزی تکیه دهد ، یا بدنش را مختصری کج کند ، باید به هر طور که می‌تواند ایستاده نماز بخواند ، ولی اگر به هیچ قسم نتواند بایستد ، باید راست بنشیند و نشسته نماز بخواند .