طبق قرآن فقط حضرت ابراهیم (ع) امام بوده، چگونه به امامان دیگری قائل هستید؟
اگر چه قرآن حضرت ابراهیم (ع) را واصل به مقام امامت معرفی می کند. اما هرگز امامت را به ایشان منحصر نکرده و جالب این است که خود حضرت ابراهیم، بعد از نائل شدن به مقامت امامت، آن را برای ذریه خود نیز درخواست می کند. (وَ إِذِ ابْتَلی‌ إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی‌؛[بقره/124] (به خاطر آورید) هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود. و او به خوبی از عهده این آزمایشها برآمد. خداوند به او فرمود: (من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم!) ابراهیم عرض کرد: (از دودمان من (نیز امامانی قرار بده!)) این درخواست حضرت ابراهیم (ع) نشان می دهد که ایشان در مقام امامت، چنین فهمی داشته اند که امامت امری مستمر است و جریان آن با ایشان قطع نخواهد شد. حال کسی که به امامت حضرت ابراهیم (ع) اعتراف می کند، آیا می تواند تصور بی دلیل خود را بالاتر از فهم حضرت ابراهیم (ع) تلقی کند؟ و آنچه خدای متعال در جواب دعای حضرت ابراهیم (ع) بیان می کند، نفی امامت بعد از ایشان نیست؛ بلکه تنها به جایگاه امامت اشاره می فرماید که امامت از آن ظالمان نخواهد بود: (قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمینَ؛[بقره/124] خداوند فرمود: (پیمان من، به ستمکاران نمی‌رسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شایسته این مقامند)) البته اگر این اشارات قرآن، برای کسی وضوح کافی نداشته باشد، این آیه به اندازه کافی از وضوح بهره مند است که می فرماید: (وَ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً؛[فرقان/74] و کسانی که می‌گویند: (پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنی چشم ما قرار ده، و ما را برای پرهیزگاران پیشوا گردان!)  بحث های مفصلی درباره امامت وجود دارد که مطابق آن هیچ دوره ای از امام، بی بهره نخواهد بود و این گونه نیست که خدای متعال فقط مردم زمان ابراهیم (ع) را محتاج امامت معرفی کرده باشد. و باقی دوران ها را بدون امامی برای اهل حق رها کرده باشد: (یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ؛[اسراء/71] (به یاد آورید) روزی را که هر گروهی را با پیشوایشان می ‌خوانیم.) و طبق حدیث بسیار مشهور پیامبر (ص) نیز روشن است که امامت در تمام دوران ها وجود دارد:(من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتته جاهلیه؛[1] ) دلایل نیز به امام به ادله نقلی منحصر نبوده و دلایل عقلی محکمی نیز برای این امر وجود دارد و در مقابل همه این دلایل عقلی و نقلی، سخن بی دلیل و متعصبانه، هیچ جایگاهی نمی تواند داشته باشد. [1]. این حدیث در بسیاری از منابع اهل سنت نیز آمده از جمله صحیح مسلم، به نقل الغدیر: 10/360-  المغنی: ج 1 ص 116 - الجمع بین الصحیحین حمیدی، به نقل قاضی نورالله شوشتری در احقاق: ج 2 ص 306.
عنوان سوال:

طبق قرآن فقط حضرت ابراهیم (ع) امام بوده، چگونه به امامان دیگری قائل هستید؟


پاسخ:

اگر چه قرآن حضرت ابراهیم (ع) را واصل به مقام امامت معرفی می کند. اما هرگز امامت را به ایشان منحصر نکرده و جالب این است که خود حضرت ابراهیم، بعد از نائل شدن به مقامت امامت، آن را برای ذریه خود نیز درخواست می کند.
(وَ إِذِ ابْتَلی‌ إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی‌؛[بقره/124] (به خاطر آورید) هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود. و او به خوبی از عهده این آزمایشها برآمد. خداوند به او فرمود: (من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم!) ابراهیم عرض کرد: (از دودمان من (نیز امامانی قرار بده!))
این درخواست حضرت ابراهیم (ع) نشان می دهد که ایشان در مقام امامت، چنین فهمی داشته اند که امامت امری مستمر است و جریان آن با ایشان قطع نخواهد شد. حال کسی که به امامت حضرت ابراهیم (ع) اعتراف می کند، آیا می تواند تصور بی دلیل خود را بالاتر از فهم حضرت ابراهیم (ع) تلقی کند؟

و آنچه خدای متعال در جواب دعای حضرت ابراهیم (ع) بیان می کند، نفی امامت بعد از ایشان نیست؛ بلکه تنها به جایگاه امامت اشاره می فرماید که امامت از آن ظالمان نخواهد بود:
(قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمینَ؛[بقره/124] خداوند فرمود: (پیمان من، به ستمکاران نمی‌رسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شایسته این مقامند))

البته اگر این اشارات قرآن، برای کسی وضوح کافی نداشته باشد، این آیه به اندازه کافی از وضوح بهره مند است که می فرماید:
(وَ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً؛[فرقان/74] و کسانی که می‌گویند: (پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنی چشم ما قرار ده، و ما را برای پرهیزگاران پیشوا گردان!)

 بحث های مفصلی درباره امامت وجود دارد که مطابق آن هیچ دوره ای از امام، بی بهره نخواهد بود و این گونه نیست که خدای متعال فقط مردم زمان ابراهیم (ع) را محتاج امامت معرفی کرده باشد. و باقی دوران ها را بدون امامی برای اهل حق رها کرده باشد:
(یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ؛[اسراء/71] (به یاد آورید) روزی را که هر گروهی را با پیشوایشان می ‌خوانیم.)

و طبق حدیث بسیار مشهور پیامبر (ص) نیز روشن است که امامت در تمام دوران ها وجود دارد:(من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتته جاهلیه؛[1] )
دلایل نیز به امام به ادله نقلی منحصر نبوده و دلایل عقلی محکمی نیز برای این امر وجود دارد و در مقابل همه این دلایل عقلی و نقلی، سخن بی دلیل و متعصبانه، هیچ جایگاهی نمی تواند داشته باشد.

[1]. این حدیث در بسیاری از منابع اهل سنت نیز آمده از جمله صحیح مسلم، به نقل
الغدیر: 10/360-  المغنی: ج 1 ص 116 - الجمع بین الصحیحین حمیدی، به نقل
قاضی نورالله شوشتری در احقاق: ج 2 ص 306.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین