اگر چه قرآن حضرت ابراهیم (ع) را واصل به مقام امامت معرفی می کند. اما هرگز امامت را به ایشان منحصر نکرده و جالب این است که خود حضرت ابراهیم، بعد از نائل شدن به مقامت امامت، آن را برای ذریه خود نیز درخواست می کند. (وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی؛[بقره/124] (به خاطر آورید) هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود. و او به خوبی از عهده این آزمایشها برآمد. خداوند به او فرمود: (من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم!) ابراهیم عرض کرد: (از دودمان من (نیز امامانی قرار بده!)) این درخواست حضرت ابراهیم (ع) نشان می دهد که ایشان در مقام امامت، چنین فهمی داشته اند که امامت امری مستمر است و جریان آن با ایشان قطع نخواهد شد. حال کسی که به امامت حضرت ابراهیم (ع) اعتراف می کند، آیا می تواند تصور بی دلیل خود را بالاتر از فهم حضرت ابراهیم (ع) تلقی کند؟ و آنچه خدای متعال در جواب دعای حضرت ابراهیم (ع) بیان می کند، نفی امامت بعد از ایشان نیست؛ بلکه تنها به جایگاه امامت اشاره می فرماید که امامت از آن ظالمان نخواهد بود: (قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمینَ؛[بقره/124] خداوند فرمود: (پیمان من، به ستمکاران نمیرسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شایسته این مقامند)) البته اگر این اشارات قرآن، برای کسی وضوح کافی نداشته باشد، این آیه به اندازه کافی از وضوح بهره مند است که می فرماید: (وَ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً؛[فرقان/74] و کسانی که میگویند: (پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنی چشم ما قرار ده، و ما را برای پرهیزگاران پیشوا گردان!) بحث های مفصلی درباره امامت وجود دارد که مطابق آن هیچ دوره ای از امام، بی بهره نخواهد بود و این گونه نیست که خدای متعال فقط مردم زمان ابراهیم (ع) را محتاج امامت معرفی کرده باشد. و باقی دوران ها را بدون امامی برای اهل حق رها کرده باشد: (یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ؛[اسراء/71] (به یاد آورید) روزی را که هر گروهی را با پیشوایشان می خوانیم.) و طبق حدیث بسیار مشهور پیامبر (ص) نیز روشن است که امامت در تمام دوران ها وجود دارد:(من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتته جاهلیه؛[1] ) دلایل نیز به امام به ادله نقلی منحصر نبوده و دلایل عقلی محکمی نیز برای این امر وجود دارد و در مقابل همه این دلایل عقلی و نقلی، سخن بی دلیل و متعصبانه، هیچ جایگاهی نمی تواند داشته باشد. [1]. این حدیث در بسیاری از منابع اهل سنت نیز آمده از جمله صحیح مسلم، به نقل الغدیر: 10/360- المغنی: ج 1 ص 116 - الجمع بین الصحیحین حمیدی، به نقل قاضی نورالله شوشتری در احقاق: ج 2 ص 306.
اگر چه قرآن حضرت ابراهیم (ع) را واصل به مقام امامت معرفی می کند. اما هرگز امامت را به ایشان منحصر نکرده و جالب این است که خود حضرت ابراهیم، بعد از نائل شدن به مقامت امامت، آن را برای ذریه خود نیز درخواست می کند.
(وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی؛[بقره/124] (به خاطر آورید) هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود. و او به خوبی از عهده این آزمایشها برآمد. خداوند به او فرمود: (من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم!) ابراهیم عرض کرد: (از دودمان من (نیز امامانی قرار بده!))
این درخواست حضرت ابراهیم (ع) نشان می دهد که ایشان در مقام امامت، چنین فهمی داشته اند که امامت امری مستمر است و جریان آن با ایشان قطع نخواهد شد. حال کسی که به امامت حضرت ابراهیم (ع) اعتراف می کند، آیا می تواند تصور بی دلیل خود را بالاتر از فهم حضرت ابراهیم (ع) تلقی کند؟
و آنچه خدای متعال در جواب دعای حضرت ابراهیم (ع) بیان می کند، نفی امامت بعد از ایشان نیست؛ بلکه تنها به جایگاه امامت اشاره می فرماید که امامت از آن ظالمان نخواهد بود:
(قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمینَ؛[بقره/124] خداوند فرمود: (پیمان من، به ستمکاران نمیرسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شایسته این مقامند))
البته اگر این اشارات قرآن، برای کسی وضوح کافی نداشته باشد، این آیه به اندازه کافی از وضوح بهره مند است که می فرماید:
(وَ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً؛[فرقان/74] و کسانی که میگویند: (پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنی چشم ما قرار ده، و ما را برای پرهیزگاران پیشوا گردان!)
بحث های مفصلی درباره امامت وجود دارد که مطابق آن هیچ دوره ای از امام، بی بهره نخواهد بود و این گونه نیست که خدای متعال فقط مردم زمان ابراهیم (ع) را محتاج امامت معرفی کرده باشد. و باقی دوران ها را بدون امامی برای اهل حق رها کرده باشد:
(یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ؛[اسراء/71] (به یاد آورید) روزی را که هر گروهی را با پیشوایشان می خوانیم.)
و طبق حدیث بسیار مشهور پیامبر (ص) نیز روشن است که امامت در تمام دوران ها وجود دارد:(من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتته جاهلیه؛[1] )
دلایل نیز به امام به ادله نقلی منحصر نبوده و دلایل عقلی محکمی نیز برای این امر وجود دارد و در مقابل همه این دلایل عقلی و نقلی، سخن بی دلیل و متعصبانه، هیچ جایگاهی نمی تواند داشته باشد.
[1]. این حدیث در بسیاری از منابع اهل سنت نیز آمده از جمله صحیح مسلم، به نقل
الغدیر: 10/360- المغنی: ج 1 ص 116 - الجمع بین الصحیحین حمیدی، به نقل
قاضی نورالله شوشتری در احقاق: ج 2 ص 306.
- [سایر] آیا پیامبران و امامان معصوم طبق آیه 35 سورة ابراهیم پدران معنوی مسلمین جهان هستند؟
- [سایر] لطفاً فرازهای مهمّ زندگانی حضرت ابراهیم (ع) را بر اساس قرآن و روایات بیان کنید.
- [سایر] در چه سورهای از قرآن حضرت ابراهیم(ع) پدر مؤمنان نامیده شده است؟
- [سایر] فرازهای مهمّ زندگانی حضرت ابراهیم (ع) را بر اساس قرآن و روایات بیان کنید.
- [سایر] آیا پیامبر اکرم(ص) و امامان(ع) حافظ کل قرآن بودند؟
- [سایر] آیا حضرت ابراهیم(ع) پسرش را به قربانگاه برد تا بعد از پیروی از فرمان خدا، به مقام امامت برسد؟!
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مقام پیامبر(ص) بالات از حضرت ابراهیم (ع) است؟ به چه دلایلی پیامبر(ص) مقام امامت هم داشت؟
- [سایر] آیا حضرت ابراهیم(ع) پسرش را به قربانگاه برد تا بعد از پیروی از فرمان خدا، به امامت برسد؟
- [سایر] آیا این که امام حسن و امام حسین (ع) در یک زمان بودند و امام حسن ابتدا امام شده، دلیل بهتر بودن امام حسن است؟ در مورد امام علی (ع) چطور؟ آیا حدیث معتبری در مورد بهتر بودن امامی از امام دیگر وجود دارد؟ لطفاً در مورد ارجحیت وجودی امامان نیز توضیح دهید و آیا تفاوت امامان همان ارجحیت وجودی ایشان است؟
- [سایر] مگر مقام امامت بالاتر از رسالت است که خداوند بر ابراهیم (ع ) منت می گذارد ومی گوید تو را امام و رهبر مردم قرار دادم ؟
- [آیت الله خوئی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلًا به زیارت حضرت اباعبدالله (علیهالسلام) مشرف شود چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست، و اگر بواسطة عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسانی که در حق علی(علیه السلام) و سایر امامان(علیهم السلام) غلو کنند; یعنی، آن بزرگواران را خدا بدانند یا صفات مخصوص خدایی برای آنها قائل باشند، کافرند.
- [آیت الله سبحانی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب است و نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب است، بلکه در حدیث آمده نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر با دویست هزار نماز است.
- [آیت الله نوری همدانی] نماز در حرم امامان (علیهم السلام ) مستحب ، بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام ) برابر دویست هزار نماز است .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب بلکه بهتر از مسجد است. و نماز در حرم مطهّر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر دویست هزار نماز است.
- [امام خمینی] نماز در حرم امامان علیهم السلام مستحب، بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله بروجردی] نماز در حرم امامان عَلَیْهمُالسَّلَام مستحب بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهّر حضرت امیرالمؤمنین عَلَیْهِ السَّلَام برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله سبحانی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام)مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله بروجردی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله عَلَیْهِ السَّلَام مشّرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطهی عذری نتواند آن امام را زیارت کند، چیزی بر او واجب نیست.