قطعا اهل بیت(علیهم السلام) مایه تقرب به خدای تعالی و وسیله ای برای ما هستند که این مطلب به وضوح در آیات و روایات آمده است: پاسخ این سوال در قرآن با کنار هم قرار دادن دو آیه روشن می شود: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی؛[شوری/23] بگو: من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی کنم جز دوستداشتن نزدیکانم [اهل بیتم]. قُلْ ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ؛[سباء/47] بگو: هر اجر و پاداشی از شما خواستهام برای خود شماست. در آیه اول، رسول خدا (ص) محبت اهل بیت را به عنوان اجر طلب می کند و در آیه دوم، فایده این دوستی (اجر) تنها برای دوستداران اهل بیت شمرده شده است. بنابراین با کنار هم قرار دادن این دو آیه، روشن می شود که دوستی اهل بیت، منفعتی برای دوست داران آنهاست. که باعث تقرب به خدای متعال می شود. اما در روایات موارد متعددی از توسل به اهل بیت(علیهم السلام) دیده می شود:(احادیثی که در ذیل نقل می شود همه از کتاب بحار الأنوار ، ج26، ص: 22 است) حضرت باقر از پدر از جدش نقل میکند که پیامبر اکرم فرمود: (کسی که میخواهد بمن توسل جوید و کاری کند که من روز قیامت شفاعتش را بنمایم ارتباط با اهل بیت من داشته باشد و آنها را مسرور کند.) امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: (یادآوری ما خانواده موجب شفای تب و بیماریها است و از شک و تردید جلوگیری میکند دوستی ما سبب خشنودی خدای تبارک و تعالی است.) حضرت صادق علیه السّلام فرمود: (نگاه به آل محمّد عبادت است.) حضرت باقر علیه السّلام فرمود: (روز قیامت که میشود خداوند اولین و آخرین را جمع میکند یک منادی فریاد میزند هر کس در نزد پیامبر اکرم یک خوبی دارد از جای حرکت کند گروهی حرکت میکنند میفرماید چه خوبی در نزد پیامبر دارید میگویند ما خانواده او را پس از درگذشتش مزیت میبخشیدیم و برتر میدانستیم بآنها گفته میشود بروید میان مردم بگردید هر کس بشما خوبی کرده دست او را بگیرید و داخل بهشتش کنید.) حضرت صادق فرمود: (هر که با ما ارتباط داشته باشد با پیامبر ارتباط دارد و هر که با پیامبر ارتباط داشته باشد با خدا ارتباط دارد.) پیامبر اکرم فرمود هر کس نسبت بیکی از اهل بیت من خوبی کند پاداش او را روز قیامت خواهم داد. پیامبر اکرم فرموده است: (بهشت حرام شده بر کسی که باهل بیت من ستم روا دارد و مرا در باره اهل بیتم بیازارد و هر کس یک خوبی بفرزندان عبد المطلب بکند و تلافی نشود خوبی او من در روز قیامت او را تلافی میکنم وقتی مرا دید.) پیامبر اکرم صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود:(خداوند ایمان بندهای را نمیپذیرد مگر با ولایت علی و بیزاری از دشمنانش.[اتمام نقل از ج 26 بحار الانوار] همچنین در روایت جالبی بحث توسل انبیاء (علیهم السلام) این گونه نقل شده است: از حضرت صادق علیه السّلام شنیدم میفرمود: (مردی یهودی خدمت پیامبر اکرم رسید جلو ایشان ایستاد و با دقت بآن جناب نظر دوخته بود و باو فرمود چه درخواستی داری گفت شما بهتری یا موسی بن عمران پیامبری که خدا با او سخن گفت و بر او تورات و عصا فرستاد و دریا را برایش شکافت و با ابر بر سرش سایه افکند. پیامبر اکرم فرمود: برای شخص مکروه است که خود را تعریف کند ولی من میگویم وقتی آدم دچار خطا شد توبه اش باین شد که گفت خدایا از تو درخواست میکنم بحق محمّد و آل محمّد مرا به بخشی خداوند او را بخشید. نوح وقتی سوار کشتی شد و از غرق شدن ترسید گفت خدایا بحقّ محمّد و آل محمّد مرا از غرق نجات بخش خداوند او را نجات بخشید. و اینکه ابراهیم هنگامی که در آتش افکنده شد گفت: خدایا درخواست میکنم بحق محمّد و آل محمّد مرا نجات بخشی از این خداوند آتش را سرد و سلامت قرار داد. موسی موقعی که عصایش را انداخت و در دل ترسید گفت: خدایا بحق محمّد و آل محمّد مرا در امان قرار ده خداوند فرمود نترس تو برتر و پیروزی، ای یهودی! اگر موسی مرا درک میکرد و بمن و نبوّتم ایمان نمیآورد ایمانش برای او سودی نمیبخشید و نه نبوّت برایش فایده داشت ای یهودی از ذریه من مهدی است موقعی که ظهور کند عیسی بن مریم برای نصرت او میآید جلوی عیسی میایستد عیسی نماز پشت سرش میخواند.)[1] حضرت رضا علیه السلام منبر رفتند و پس از حمد خدا و ثناء پروردگار فرمودند: بار خدایا تو ما اهل بیت را بزرگ داشتی و ما را مورد احترام عموم قرار دادی، آنان به ما توسل میجویند و از طریق ما فضل و رحمت تو را طلب میکنند، و منتظر نعمت و احسان تو هستند.[2] همچنین در روایت بسیار زیبایی که از پیامبر (ص) نقل شده است، این گونه آمده است: هر که بما ایمان آورد بخدا ایمان آورده و هر که انکار ما را کند انکار خدا را کرده و کسی که در باره ما شک کند بخدا شک کرده کسی که عارف بما باشد عرفان بخدا دارد و هر که بما پشت کند بخدا پشت کرده و مطیع ما مطیع خداست ما وسیله بسوی خدائیم و رساننده برضوان اوئیم عصمت و خلافت و هدایت متعلق بما است نبوت و امامت و ولایت در میان ما است ما معدن حکمت و درب رحمت و درخت عصمت و کلمه تقوی و مثل اعلی و حجت کبری و عروة الوثقی هستیم که هر کس بآن چنگ زند نجات مییابد.[3] با توجه به مطالبی که نقل شد، قطعا یکی از وسایل تقرب به خدای متعال و بلکه بهترین آن ها، اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) هستند. [1]. بحار الأنوار ، ج26، ص: 31. [2]. مسند الإمام الرضا علیه السلام، المقدمة، ص: 95. [3]. بحار الأنوار ، ج25، ص: 22.
آیا توسل به اهل بیت(علیهم السلام) نیز از مصادیق وسیله ای است که باید برای تقرب به خدا به دست آورد؟
قطعا اهل بیت(علیهم السلام) مایه تقرب به خدای تعالی و وسیله ای برای ما هستند که این مطلب به وضوح در آیات و روایات آمده است:
پاسخ این سوال در قرآن با کنار هم قرار دادن دو آیه روشن می شود:
قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی؛[شوری/23] بگو: من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی کنم جز دوستداشتن نزدیکانم [اهل بیتم].
قُلْ ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ؛[سباء/47] بگو: هر اجر و پاداشی از شما خواستهام برای خود شماست.
در آیه اول، رسول خدا (ص) محبت اهل بیت را به عنوان اجر طلب می کند و در آیه دوم، فایده این دوستی (اجر) تنها برای دوستداران اهل بیت شمرده شده است. بنابراین با کنار هم قرار دادن این دو آیه، روشن می شود که دوستی اهل بیت، منفعتی برای دوست داران آنهاست. که باعث تقرب به خدای متعال می شود.
اما در روایات موارد متعددی از توسل به اهل بیت(علیهم السلام) دیده می شود:(احادیثی که در ذیل نقل می شود همه از کتاب بحار الأنوار ، ج26، ص: 22 است)
حضرت باقر از پدر از جدش نقل میکند که پیامبر اکرم فرمود: (کسی که میخواهد بمن توسل جوید و کاری کند که من روز قیامت شفاعتش را بنمایم ارتباط با اهل بیت من داشته باشد و آنها را مسرور کند.)
امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: (یادآوری ما خانواده موجب شفای تب و بیماریها است و از شک و تردید جلوگیری میکند دوستی ما سبب خشنودی خدای تبارک و تعالی است.)
حضرت صادق علیه السّلام فرمود: (نگاه به آل محمّد عبادت است.)
حضرت باقر علیه السّلام فرمود: (روز قیامت که میشود خداوند اولین و آخرین را جمع میکند یک منادی فریاد میزند هر کس در نزد پیامبر اکرم یک خوبی دارد از جای حرکت کند گروهی حرکت میکنند میفرماید چه خوبی در نزد پیامبر دارید میگویند ما خانواده او را پس از درگذشتش مزیت میبخشیدیم و برتر میدانستیم بآنها گفته میشود بروید میان مردم بگردید هر کس بشما خوبی کرده دست او را بگیرید و داخل بهشتش کنید.)
حضرت صادق فرمود: (هر که با ما ارتباط داشته باشد با پیامبر ارتباط دارد و هر که با پیامبر ارتباط داشته باشد با خدا ارتباط دارد.)
پیامبر اکرم فرمود هر کس نسبت بیکی از اهل بیت من خوبی کند پاداش او را روز قیامت خواهم داد.
پیامبر اکرم فرموده است: (بهشت حرام شده بر کسی که باهل بیت من ستم روا دارد و مرا در باره اهل بیتم بیازارد و هر کس یک خوبی بفرزندان عبد المطلب بکند و تلافی نشود خوبی او من در روز قیامت او را تلافی میکنم وقتی مرا دید.)
پیامبر اکرم صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود:(خداوند ایمان بندهای را نمیپذیرد مگر با ولایت علی و بیزاری از دشمنانش.[اتمام نقل از ج 26 بحار الانوار]
همچنین در روایت جالبی بحث توسل انبیاء (علیهم السلام) این گونه نقل شده است:
از حضرت صادق علیه السّلام شنیدم میفرمود: (مردی یهودی خدمت پیامبر اکرم رسید جلو ایشان ایستاد و با دقت بآن جناب نظر دوخته بود و باو فرمود چه درخواستی داری گفت شما بهتری یا موسی بن عمران پیامبری که خدا با او سخن گفت و بر او تورات و عصا فرستاد و دریا را برایش شکافت و با ابر بر سرش سایه افکند.
پیامبر اکرم فرمود: برای شخص مکروه است که خود را تعریف کند ولی من میگویم وقتی آدم دچار خطا شد توبه اش باین شد که گفت خدایا از تو درخواست میکنم بحق محمّد و آل محمّد مرا به بخشی خداوند او را بخشید.
نوح وقتی سوار کشتی شد و از غرق شدن ترسید گفت خدایا بحقّ محمّد و آل محمّد مرا از غرق نجات بخش خداوند او را نجات بخشید.
و اینکه ابراهیم هنگامی که در آتش افکنده شد گفت: خدایا درخواست میکنم بحق محمّد و آل محمّد مرا نجات بخشی از این خداوند آتش را سرد و سلامت قرار داد.
موسی موقعی که عصایش را انداخت و در دل ترسید گفت: خدایا بحق محمّد و آل محمّد مرا در امان قرار ده خداوند فرمود نترس تو برتر و پیروزی، ای یهودی! اگر موسی مرا درک میکرد و بمن و نبوّتم ایمان نمیآورد ایمانش برای او سودی نمیبخشید و نه نبوّت برایش فایده داشت ای یهودی از ذریه من مهدی است موقعی که ظهور کند عیسی بن مریم برای نصرت او میآید جلوی عیسی میایستد عیسی نماز پشت سرش میخواند.)[1]
حضرت رضا علیه السلام منبر رفتند و پس از حمد خدا و ثناء پروردگار فرمودند: بار خدایا تو ما اهل بیت را بزرگ داشتی و ما را مورد احترام عموم قرار دادی، آنان به ما توسل میجویند و از طریق ما فضل و رحمت تو را طلب میکنند، و منتظر نعمت و احسان تو هستند.[2]
همچنین در روایت بسیار زیبایی که از پیامبر (ص) نقل شده است، این گونه آمده است:
هر که بما ایمان آورد بخدا ایمان آورده و هر که انکار ما را کند انکار خدا را کرده و کسی که در باره ما شک کند بخدا شک کرده کسی که عارف بما باشد عرفان بخدا دارد و هر که بما پشت کند بخدا پشت کرده و مطیع ما مطیع خداست ما وسیله بسوی خدائیم و رساننده برضوان اوئیم عصمت و خلافت و هدایت متعلق بما است نبوت و امامت و ولایت در میان ما است ما معدن حکمت و درب رحمت و درخت عصمت و کلمه تقوی و مثل اعلی و حجت کبری و عروة الوثقی هستیم که هر کس بآن چنگ زند نجات مییابد.[3]
با توجه به مطالبی که نقل شد، قطعا یکی از وسایل تقرب به خدای متعال و بلکه بهترین آن ها، اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) هستند.
[1]. بحار الأنوار ، ج26، ص: 31.
[2]. مسند الإمام الرضا علیه السلام، المقدمة، ص: 95.
[3]. بحار الأنوار ، ج25، ص: 22.
- [سایر] در حال حاضر در جامعه بحث توسل به شکلی جا افتاده که امامان را مهربانتر از خدا میدانند . آیا این نوع توسل مورد تأیید اهل بیت است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] فلسفه دعای توسل چیست و چرا ما اهل بیت(علیهم السلام) را پیش خدا واسطه قرار می دهیم و آیا با اینکار در حق خدا که منشأ رحمت و بخشش است ظلم نیست؟
- [سایر] فرق خدا و اهلبیت علیهمالسّلام چیست؟ این که: «خدا خالق و اهلبیت مخلوقند و دیگر هیچ فرقی ندارند» درست است؟
- [سایر] محبت اهل بیت علیهم السلام تا چه اندازه اهمیت دارد و چگونه به دست میآید؟
- [آیت الله جوادی آملی] در برخی مجالس که برای بزرگداشت اهل بیت (علیهم السّلام) برپا میشود، مسایلی به چشم میخورد؛ از جمله: 1 تصریح به الفاظی که دلالت بر الوهیت اهل بیت (علیهم السّلام) دارد؛ مانند: لا إله إلا علی و … 2 خواندن اشعار و بیان مطالبی که مقام خداوند را در برابر اهل بیت (علیهم السّلام) پایین میآورد؛ مانند: خدا عکس علی را ماچ میکرد. 3 انجام بعضی کارها در منظر مردم، برای اظهار ذلّت در برابر اهل بیت (علیهم السّلام)؛ مانند آویختن زنجیر به گردن و درآوردن صدای حیوانات. 4. نسبت دادن برخی امور به اهل بیت (علیهم السّلام) که به ظاهر با عصمت آنان منافات دارد. برخی افراد در توجیه این اعمال که در آن شائبه حرمت وجود دارد، میگویند: دستگاه امام حسین (علیه السّلام) از محدودهی فقه خارج است. لطفاً با بیان نظر شریفتان، راه گشای ما برای دست یابی به بینشی به دور از اشتباه و بهرهمندی صحیح از مجالس اهل بیت (علیهم السّلام) باشید.
- [سایر] محبت اهل بیت(علیهم السلام) چیست و چگونه به دست میآید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا ذاکر اهل بیت می تواند برای ذکر فضائل و مصائب اهل بیت(علیهم السلام)اجرت طی کند؟
- [آیت الله جوادی آملی] در برخی مجالس که برای بزرگداشت اهلبیت(علیهم السّلام) برپا میشود، مسایلی به چشم میخورد؛ از جمله: 1/ تصریح به الفاظی که دلالت بر الوهیت اهلبیت(علیهم السّلام) دارد؛ مانند لا إله إلاّ علی و … . 2/ خواندن اشعار و بیان مطالبی که مقام خداوند را در برابر اهلبیت(علیهم السّلام) پایین میآورد؛ مانند خدا عکس علی را ماچ میکرد. 3/ انجام بعضی کارها در منظر مردم، برای اظهار ذلّت در برابر اهلبیت(علیهم السّلام) ؛ مانند آویختن زنجیر به گردن و درآوردن صدای حیوانات. 4. نسبت دادن برخی امور به اهلبیت(علیهم السّلام) که به ظاهر با عصمت آنان منافات دارد. برخی افراد در توجیه این اعمال که در آن شائبه حرمت وجود دارد، میگویند: دستگاه امام حسین(علیه السّلام) از محدوده فقه خارج است. لطفاً با بیان نظر شریفتان، راهگشای ما برای دستیابی به بینشی به دور از اشتباه و بهرهمندی صحیح از مجالس اهلبیت(علیهم السّلام) باشید.
- [سایر] مأموریت اهل البیت (علیهم السلام) چیست؟
- [سایر] شرایط محبت اهل بیت علیهم السلام چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اشْهد انْ لا اله إلا الله وحْده لا شریک له: گواهی می دهم هیچ کس شایسته پرستش جز خداوند نیست، یگانه است و شریک ندارد. و اشْهد ان محمداً عبْده و رسوله: و گواهی می دهم محمد(صلی الله علیه وآله) بنده و فرستاده اوست. اللهم صل علی محمد و آل محمد: خداوندا! درود بفرست بر محمد(صلی الله علیه وآله) و اهل بیت او(علیهم السلام).
- [آیت الله اردبیلی] چند چیز در لباس نمازگزار مکروه است که از آن جملهاند: پوشیدن لباس سیاه مگر برای عزای اهل بیت علیهمالسلام و همچنین لباس چرک و تنگ و لباس شرابخوار و لباس کسی که از نجاست پرهیز نمیکند و پوشیدن لباسی که نقش صورت دارد و نیز باز بودن دکمههای لباس و به دست کردن انگشتری که نقش صورت دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی پناه بر خدا به خدا، یا پیامبر(صلی الله علیه وآله) یا یکی از ائمه معصومین(علیهم السلام) یا فاطمه زهرا(علیهم السلام) دشنام و ناسزا گوید یا عداوت داشته باشد، کافراست.
- [آیت الله وحید خراسانی] دراشامیدن اب چند چیز مستحب است اول اب رابه طور مکیدن بیاشامد دوم در روز ایستاده اب بیاشامد سوم پیش از اشامیدن اب بسم الله وبعداز ان الحمدالله بگوید چهارم به سه نفس اب بیاشامد پنجم از روی میل اب بیاشامد ششم بعداز اشامیدن اب حضرت ابی عبدالله علیه السلام و اهل بیت ایشان را یاد کند و قاتلان ان حضرت را لعنت نماید
- [آیت الله بروجردی] در آشامیدن آب چند چیز مستحب است:اوّل:آب را به طور مکیدن بیاشامد.دوم:در روز ایستاده آب بخورد.سوم:پیش از آشامیدن آب (بسم الله) و بعد از آن (الحمد لله) بگوید.چهارم:به سه نفس آب بیاشامد.پنجم:از روی میل آب بیاشامد.ششم:بعد از آشامیدن آب حضرت ابا عبدالله (- ع) و اهل بیت ایشان را یاد کند و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید.
- [آیت الله اردبیلی] در آشامیدن آب چند چیز مستحب است: اوّل:آب را به طور مکیدن بیاشامد. دوم:در روز ایستاده آب بخورد.سوم:پیش از آشامیدن آب (بسم اللّه) و بعد از آن (الحمداللّه) بگوید.چهارم: به سه نفس آب بیاشامد. پنجم:از روی میل آب بیاشامد.ششم:بعد از آشامیدن آب حضرت ابا عبداللّه علیهالسلام و اهل بیت و یاران ایشان را یاد کند و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در آشامیدن آب، چند چیز مستحب است: اول آب را به طور مکیدن بیاشامد. دوم در روز، ایستاده آب بخورد. سوم پیش از آشامیدن آب (بِسْمِ الله) و بعد از آن (اَلْحَمْدُ لله) بگوید. چهارم به سه نفس آب بیاشامد. پنجم از روی میل آب بیاشامد. ششم بعد از آشامیدن آب، حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و اهل بیت بزرگوارش را یاد کند، و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه کسی به خدا یا پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم یا یکی از ائمّه معصومین علیهم السلام یا فاطمه زهرا علیها السلام ناسزا گوید یا با یکی از اینها دشمنی داشته باشد و یا یکی از ائمه علیهم السلام یا غیر آنها را خدا بداند کافر است.
- [آیت الله مظاهری] شش کار در آشامیدن آب مستحب است: اوّل: آب را به طور مکیدن بیاشامد. دوّم: در روز ایستاده آب بخورد. سوّم: پیش از آشامیدن آب بسم اللَّه و بعد از آن الحمدللَّه بگوید. چهارم: به سه نفس آب بیاشامد. پنجم: از روی میل آب بیاشامد. ششم: بعد از آشامیدن آب حضرت ابا عبداللَّهعلیه السلام و اهلبیت ایشان را یاد کند و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] در آشامیدن آب چند چیز مستحّب است : اوّل : آب را بطور مکیدن بیاشامد . دوّم : در روز ایستاده آب بخورد . سوّم : پیش از آشامیدن آب بِسْمِ اللهِ و بعد از آن اَلْحَمْدُ لِلهِ بگوید . چهارم : به سه نفس آب بیاشامد . پنجم : بعد از آشامیدن آب حضرت اَبا عَبْدِ اَللهِ ( علیه السّلام ) و اهل بیت ایشان را یاد کند و قاتلان آن حضرت را لعن نماید . مکروهات آب آشامیدن